ХҮІІІ – ХІХ ғасырлардағы ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ҰЛТ-АЗАТТЫҚ ҚОЗҒАЛЫСТАРЫ

1. Е.И.Пугачев бастаған көтеріліске қазақ шаруаларының қатысу себебі, мақсаты мен нәтижесі және тарихи маңызы

2. Сырым Датұлы бастаған Кіші жүз қазақтарының көтерілісі

3. 1837.1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған шаруалар көтерілісі, оның қазақ даласының әлеуметтік.экономикалық жағдайына әсері мен тарихи маңызы

4. Ішкі Бөкей ордасындағы 1836.1838 жылдардағы И.Тайманов пен М.Өтемісұлы бастаған шаруалар көтерілісі

5 ХІХ ғасырдың 50, 60.70 жылдарындағы ұлт.азаттық көтерілістер.

6. Қайталауға арналған сұрақтар

7. Студенттердің оқытушымен өзіндік жұмысына тапсырмалар

8. Әдебиеттер тізімі

1775-1775 жылдардағы Е.И.Пугачев бастаған шаруалар көтерілісіне Кіші және Орта жүз қазақтары белсене қатысты.
Себебі: 1. Жайық бойында тұрғызылып жатқан бекіністер қазақтардың жайылымдығын тарылтты.
2. Казак әскерлері қазақтардың жерлерін тартып алып отырды.
3. Саяси бағыты жағынан тәуелділік күшейді.
Шаруалар соғысына қатысудың кезеңдері:
Кіші жүз: 1. 1773 жыл, қыркүйек -1774 жыл, наурыз
2. 1774 жыл, наурыз - күз
3. 1775 жыл, қыркүйек – 1776 жыл, ақпан
Орта жүз: 1. 1773 жыл, қыркүйек – 1774 жыл, сәуір
2. 1774 жыл, сәуір - 1774 жыл, маусым
3. 1774 жыл, жаз – 1776 жыл
Қазақтардың қатысуымен болған маңызды оқиғалар:
Кіші жүз: Жайық бекінісін қоршауы: бекіністі алу, Орынборды қоршау.
Орта жүз: Пресногорьковск бекінісін алу. Гагарьевск және Троицк бекіністеріне қауіп төндіру,Петропавл қамалын, Сібір бекіністерін талқандау.
Кіші жүзден көтерілісті қолдаған ақсүйектер: Ералы, Досалы, Айшуақ, Зәбір молда.
ІІ Екатерина қазақ ханы Нұралыға арнайы «грамота» жіберіп, Пугачевті өзіне жақындатпауын талап етті. Досалы сұлтан ұлы Сейдалыны бас етіп, Пугачевке көмек ретінде қарулы топ жөнелтті. Орынборды қоршауға 200 қазақ белсене қатысты. Орта жүзден көтерілісті белгілі би Дәуітбай қолдады. Қыпшақ, Керей, Қарауыл, Кенжеғалы рулары бекіністердің түбіндегі ұрыстарға қатысты. Торғай өзенінің бойына шоғырланған старшындар Құдайменді мен тайыр басқарған шаруалар патша жазалаушы топтарымен ашық қақтығыспай, қыр көрсетумен шектелді. 1774 жылдың күзінде Сібір шептерінешабуыл жасаған қазақтар патшаның тұрақты әскер қысымымен Сырдария бойына ауып кетті. Бұқар хандығына дейін барған Орта жүз қазақтарының бір тобы көктем айларында Есіл мен Тобыл өзендерінің бойына қайтып оралды. Алайда көтеріліс жеңілді. Кіші жүздегі көтеріліс Сырым Датұлы бастаған көтеріліске ұласты.

1. Қазақстан тарихы: Көне заманнан бүгінге дейін: Бес томдық /[ Ред. М. Х. Асылбеков, Қ. С. Алдажұманов, К. М. Байпақов] .- Алматы: АТАМҰРА. Т. 4: Қазақстан соңғы орта ғасырлар дәуірінде.- 1998.- 640 бет.
2. Артықбаев, Жамбыл Омарұлы. Қазақстан тарихы: Оқулық-хрестоматия / Ж. О. Артықбаев.- Астана: Фолиант, 2003.- 264 бет.
3. Бекмаханов Е. Қазақстан XІX ғ. 20-40 жылдарында.- Алма-Ата, 1994.- 416 б.
4. Құсайынұлы, Қайсар. Қазақ шаруашылығы отаршылдық дәуірінде[Оқу құралы] / Қ. Құсайынұлы.- Алматы: Дәнекер, 2001.
5. Маданов Х. Ұлы дала тарихы: Оқу құралы / Х. Маданов., Ч. Мусин.- Алматы: Санат, 1994.
6. Мамырұлы К. Қазақ халқының жонғар басқыншыларына қарсы күресі. –1994.
7. Мамырұлы, Кәмен. Қазақ тарихы: [Оқулық] / К. Мамырұлы.- Алматы: ҒЫЛЫМ, 1999.
8. Мәшимбаев С. Патшалық Ресейдің отарлық саясаты: Оқулық. –Алматы: Санат, 1994.
9. Рысбайұлы К. Қазақстан Республикасының тарихы: [Оқу құралы] К. Рысбайұлы.- Алматы: Санат, 2001.
10. Аполлова Н.Г. Присоединение Казахстана к России в 30-х годах 18 веках
11. Басин В.Я. Русско-казахские отношения в 16-18 вв. А, 1974.
12. Бекмаханов Е.Б. Присоединение Казахстана к России. М., 1957.
13. Бекмаханова Н.Е. Легенда о невидимки. Алма-Ата
14. Вяткин М.П. Батыр Срым. – М.-Л., 1947. .
15. Шахматов В.В. Внутренняя Орда и восстание Исатая Тайманова. Алма-Ата, 1946.
16. Кузембайулы А., Е.Абил. История Республики Казахстан. –А, 2000.