МОНҒОЛ ШАПҚЫНШЫЛЫҒЫ ДӘУІРІНДЕГІ ҚАЗАҚСТАН (ХІІІ ғ.) АЛТЫН ОРДА (1243 – ХҮ ғ. ортасы)

1. Моңғолдардың шабқыншылық жорықтарының басталуы мен негізгі кезеңдері

2. Ұлыстар. Мемлекеттік құрылымы

3. Монғол шабқыншылығының әлеуметтік . мәдени зардаптары

4. Алтын Орда

Ғылыми деректерде монғол атауының шығуы туралы нақты деректер жоқ, әуелде тайпаның аты кейін халық атына айналған деген сөз бар.
ХІІ – ХІІІ ғасырдың басында қазіргі монғолдың территориясында монғол патшалығы құрылды. Феодалдық қатынастар тез дамып, экономикасында біршама тез алға басушылық байқалды. 1155-1227 жылдары осы көшпелі араттар тайпасынан тұратын бытыраңқы монғол тайпаларының басын Есукей батырдың баласы боржігін тайпасынан шыққан Тимучин өзінің бәсекелестерінің бәрін жеңіп, монғол саяси бірлестігін құрды. Монғолдың ру-тайпа шонжарлары Онон өзенінің бойында құрылтай шақырып, Тимучинге ,,Шыңғыс хан,, деген атақ беріп, Хинганнан Алтайға дейін, Байкалдан оңтүстік Қытай шекарасына дейінгі жерлер Шынғыс ханның ұлысы деп жарияланды. Шынғысханның барлық әскері 95 мың болып, қатаң ережеге бағындырылған ондыққа, жүздікке, мыңдыққа, түменге және, оң қол, сол қол және орталық деп үшке бөлінді.
Сонымен қатар Шыңғысханның тек өзіне ғана бағынатын таңдаулы 10 мың әскері болды. Әскерді түмендер, нояндар, батырлар және мергендер басқарды. 13 ғасырдың басында іргелес жатқан татар, меркіт, найман, керей, уақ, ойрат т.б. тайпаларды бір - біріне қоспай жеке - жеке әртүрлі айла шаралғыларды пайдалана отырып, талқандап, бағындарды. Шыңғысханның төрт ұлы Жошы, Шағатай, Үгедей. Төле қалың әскерді басқарып, монғол патшалығының шекарасын кеңейтті.
1207-1208 жж Жошы Сібірдің орман халықтарын, ойраттарды, буряттарды, якуттарды, Енисей қырғыздарын бағындырды.
1209 жылы Тұрпан ұйғырлары өз еріктерімен бодан болды.
1211 жылы Жұңғо (Қытайға) шабуыл жасап, жин әулетінің астанасы Қанбалықты басып алды.
1218 жылы найманның қашқан ханы Күшліктің соңынан Жетісуға 20 мың қолмен Жебе ноян бастаған әскер, жергілікті мұсылман дін басыларының Күшліктің қаталдығына шыдамаған қарсылығын пайдаланып көп қарсылықсыз басып алды. Халық қолдауынан айрылған Күшлік Бадақшанға қашып, оны Жебе ноян Сарықолда қуып жетіп өлтірді. Қазақстан мен Орта Азияны Шынғысхан әртүрлі әдіс-айла жасап қармаққа түсіре отыра көп қарсылықсыз бағындарды.

1. Қазақстан тарихы: Көне заманнан бүгінге дейін: Бес томдық /[ Ред. М. Х. Асылбеков, Қ. С. Алдажұманов, К. М. Байпақов] .- Алматы: АТАМҰРА. Т. 2: Қазақстан соңғы орта ғасырлар дәуірінде.- 1998.- 640 бет.
2. Қазақстан тарихы: Оқулық-анықтамалық /[Авт. В. С. Осколков, И. Л. Осколкова] .- Алматы: Өнер, 2001.- 64 бет.
3. Қазақстан тарихы: Хрестоматия / Құраст. М. Қ. Қозыбаев.- Алматы: АТАМҰРА, 1994.- 256 бет.
4. Маданов Х. Қазақ мәдениетінің тарихы. –Алматы: Қаржы-қаражат, 1998.
5. Рысбайұлы К. Қазақстан Республикасының тарихы: [Оқу құралы] К. Рысбайұлы.- Алматы: Санат, 2001.
6. Бартольд В. Туркестан в эпоху монг-го нашествия. – М., 1963.
7. Средневековая городская культура Казахстана и Средней Азии. – Алма-Ата, 1983.
8. Кузембайулы А., Е.Абил. История Республики Казахстан. –А, 1996