Қазақстандағы 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыс

1. Қазақстандағы 1916 жылғы ұлт.азаттық қозғалыстың себептері

2. Барысы, сипаты, жеңілу себептері мен тарихи маңызы

3. Қайталауға арналған сұрақтар

4. Студенттердің оқытушымен өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар

5. Әдебиеттер тізімі

1914 жылы басталған бірінші дүниежүзілік соғыс Ресей халықтарына аса ауыр қасірет әкелді. Әлеуметтік және ұлттық езгі күшейді. Соғыс жылдарында жергілікті жерлердегі патша шенеуніктерінің озбырлығы мен зорлық-зомбылығы күшейді. Қазақтардан, бірінші кезекте Сырдария мен Жетісу облысында соғыстың алғашқы 3 жылында 1800 мың десятина жақсы жайылымдар мен егістік алаптар тартып алынды. 1916 жылдың ортасына қарай патша өкіметінің қазақ халқынан тартып алған жерінің жалпы көлемі 45 миллион десятинаға теңелді.
1916 жылғы көтерілістің басты мақсаты: ұлттық және саяси азаттық болды.

1916 жылғы ұлт - азаттық қозғалыс себептері:
Ұлт-азаттық қозғалыстың жалпы себебі І дүниежүзілік соғысқа байланысты себептері
І. ХХ ғасырдың басында Ресейдің Қазақстанды жедел қарқынмен отарлауы.
1. 1907-1912 ж.ж. Қазақстанға 2 млн.400 мың адам қоныстанды.
2. 40 млн. га шұрайлы жерден айрылды.
3. Түркістанда әрбір келімсекке 3,17 млн. десятина, байырғы халыққа 0,21 десятина жер берілді.
4. Жетісу губерниясында барлық қоныстанушылар шаруашылықтарының 98% жалдамалы еңбекті пайдаланды.

Қорытынды: Қазақ ұлты жаппай жерінен, саяси билігінен айрылып, әлеуметтік жағдайы төмендеді. І. Салықтың мөлшері көбейді.
1. Ең көп салық түрлері: киіз үй және үй бұйымдары (38 мың шаршы аршын)
2. Мал: 70 мың жылқы, 12797 түйе, ұсақ мал
3. балық, тұз өнімдері.

ІІ. «Ерікті түрде» жұмысқа тарту жүргізілді.

ІІІ. 1916 жылы славян отаршылдары үшін жер тартып алынды.

Қорытындысында: Өнеркәсіп қожырады, ауыл шаруашылығы құлдырады, тасымал дағдарысы, отаршылық ұлтаралық араздық, ереуілдер туды.

1. Қазақстан тарихы: Көне заманнан бүгінге дейін: Бес томдық /[ Ред. М. Х. Асылбеков, Қ. С. Алдажұманов, К. М. Байпақов] .- Алматы: АТАМҰРА. Т. 3: Қазақстан соңғы орта ғасырлар дәуірінде.- 1998.- 640 бет.
2. Аманжолов, Керейхан Рахымжанұлы. Түркі халықтарының тарихы Оқу құралы / К. Р. Аманжолов.- Алматы: Білім, 1999. 3-кітап: XVІІІ ғасырдың 2-ші жартысынан XX ғасырдың 1-ші ширегіне дейінгі кезең.- 1999.- 328 бет.
3. Қазақстан тарихы: Оқулық-анықтамалық /[Авт. В. С. Осколков, И. Л. Осколкова] .- Алматы: Өнер, 2001.- 64 бет.
4. Қазақстан тарихы: Хрестоматия / Құраст. М. Қ. Қозыбаев.- Алматы: АТАМҰРА, 1994.- 256 бет.
5. Маданов Х. Ұлы дала тарихы: Оқу құралы / Х. Маданов., Ч. Мусин.- Алматы: Санат, 1994.
6. Рысбайұлы К. Қазақстан Республикасының тарихы: [Оқу құралы] К. Рысбайұлы.- Алматы: Санат, 2001.
7. Сулейменов Б.С., Басин В.Я. Восстание 1916 г. в Казахстане.
– Алма-Ата, 1977.
8. Турсунов Х.Т. Восстание 1916 г. в Средней Азии и
Казахстане. – Ташкент, 1962.
9. История Казахстана и Центральной Азии. Учеб. Пособие/
Абусеитова М./ -Алматы, 2001.
10. Кузембайулы А., Е.Абил. История Республики Казахстан. –А,
2000.