Балдырларды өндіру технологиясы

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. Балдырлардың түрлері және адам тіршілігіндегі маңызы ... ... ... ... ..4
2. Балдырлардың шығу тегі және олардың эвалюциясы
3. Балдырлар өндірісінің жалпы сипаттамасы ... ... ...10
3.1. Балдырларды аулау құралдары мен тәсілдері ... .10
3.2. Фитопланктондардың жалпы сипаттамасы ... ..15
3.3. Зоопланктондардың жалпы сипаттамасы ... ... ...15
4. Балық аулау ережесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
5. Балық аулау түрлерінің анықтамасы ... ... ... .20
Қорытынды ... ... ... ... ... 22
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... .23
Қосымшалар ... ... ... ...

Менің курстық жұмысымның тақырыбы балдырларды аулау технологиясы. Курстық жұмысты орындаудың мақсаты балдырларды аулау технологиясын, ауланатын балдыр түрлерін, аулауға арналған құрылғылардың құрылысын, құрал-жабдықтарын зерттеу болып табылады.
Қазіргі кезде нарықта теңіз балдырларынан жасалған тағамдық өнімдер баршылық: жақын суши-бардағы «Кайсо» салатынан бастап балдыр сығындысынан жасалған дәріге және дәріханалардағы басқа да дәрілік заттарға дейін.
Сөзсіз, балдырлар кез келген түрде пайдалы. Дегенмен, мынаны білу жөн: өзінің ерекше құрылымына байланысты балдыр қабаттары адамның ас қорыту жүйесінің ферменттерімен «қиналып» ерітіледі. Осыған байланысты дәстүрлі өнімдер мен дәріханалық дәрілердегі балдырлардың көптеген құнды құрамдас бөлшектерінің биоқолжетімдігі өте аз.
Көптеген қоспалар қыздырған кезде өз қасиетін тез жояды, мұндай жағдайда ағзаның белсенді компоненттерді сіңіруін жеңілдетудің үйреншікті әдістері тиімді емес, сондықтан дәрілік заттың әсерін жоғалтпау үшін ғалымдарға шикізатты өңдеудің басқа да тиімді жолдарын іздеуге тура келді. Жылдар өте келе зерттеудің мұндай түрі табылды. Бұл өте күрделі технологиялық үрдіс, оның мәнісі термиялық өңдеусіз, яғни қыздырусыз барлық белсенді құрамдас бөлшектерді сақтай отырып, әрі қиын қорытылатын қабатынан босата отырып, ерекше әдіспен балдыр қабаттарын ажырату болып табылады.
Дегенмен, ғылыми әдіс – бұл өндірістік технология емес. Балдыр өнімдерін тиімді өңдеу үшін өндіріс технологияларын жасап шығаруға тағы да сан жылдар кетті.
Бүгінде бұл технология толығымен игерілді және бірегей жабдықтарға және өндіріс тәсілдерінің патенттеріне ие, барлық қажетті сынаулардан өткізіліп, бұның бәрі тиімді және жоғары сапа деңгейіндегі қолжетімді дәрі-дәрмек алуға мүмкіндік береді.

1. Берг, Л.С. Рыбы пресных вод СССР и сопредельных стран / Л.С.Берг. - М. - Л. : - Изд. АН СССР, 1948. – 466 с.
2. Никольский, Г.В. Частная ихтиология / Г.В.Никольский. - М., Высшая школа, 1971. – 470 с.
3. Привезенцев, Ю.А. Рыбоводство / Ю.А.Привезенцев, В.А. Власов. - М. : Мир, 2004. - 456 с.
4. Пономарев, С.В. Индустриальное рыбоводство : курс лекций для студентов 4-курса спец. Водные биоресурсы / С.В.Пономарев, Ю.Н.Грозеску. – Астрахань. – Изд-во АГТУ, 2003. – 220 с.
5. Рыбные богатства Казахстана : учебник для вузов / Куленов К.К., и др. ; под ред. К.К.Куленова. - А. : Казахское государственное издательство, 1963. – 256 с.
6. Таиров, М.Т. Рыбоводство и рыболовство (справочное пособие) / М.Т.Таиров. – А. : Кайнар, 1985. – 344 с.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Экология және биотехнология бөлімі

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

ТАҚЫРЫБЫ: БАЛДЫРЛАРДЫ ӨНДІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Орындаған:
Тексерген:

Орал, 2014
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Балдырлардың түрлері және адам тіршілігіндегі маңызы ... ... ... ... ..4
2. Балдырлардың шығу тегі және олардың эвалюциясы ... ... ... ... ... ... 7
3. Балдырлар өндірісінің жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
3.1. Балдырларды аулау құралдары мен тәсілдері ... ... ... ... ... ... .. ... ...10
3.2. Фитопланктондардың жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
3.3. Зоопланктондардың жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
4. Балық аулау ережесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
5. Балық аулау түрлерінің анықтамасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .23
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .24

Кіріспе

Менің курстық жұмысымның тақырыбы балдырларды аулау технологиясы. Курстық жұмысты орындаудың мақсаты балдырларды аулау технологиясын, ауланатын балдыр түрлерін, аулауға арналған құрылғылардың құрылысын, құрал-жабдықтарын зерттеу болып табылады.
Қазіргі кезде нарықта теңіз балдырларынан жасалған тағамдық өнімдер баршылық: жақын суши-бардағы Кайсо салатынан бастап балдыр сығындысынан жасалған дәріге және дәріханалардағы басқа да дәрілік заттарға дейін.
Сөзсіз, балдырлар кез келген түрде пайдалы. Дегенмен, мынаны білу жөн: өзінің ерекше құрылымына байланысты балдыр қабаттары адамның ас қорыту жүйесінің ферменттерімен қиналып ерітіледі. Осыған байланысты дәстүрлі өнімдер мен дәріханалық дәрілердегі балдырлардың көптеген құнды құрамдас бөлшектерінің биоқолжетімдігі өте аз.
Көптеген қоспалар қыздырған кезде өз қасиетін тез жояды, мұндай жағдайда ағзаның белсенді компоненттерді сіңіруін жеңілдетудің үйреншікті әдістері тиімді емес, сондықтан дәрілік заттың әсерін жоғалтпау үшін ғалымдарға шикізатты өңдеудің басқа да тиімді жолдарын іздеуге тура келді. Жылдар өте келе зерттеудің мұндай түрі табылды. Бұл өте күрделі технологиялық үрдіс, оның мәнісі термиялық өңдеусіз, яғни қыздырусыз барлық белсенді құрамдас бөлшектерді сақтай отырып, әрі қиын қорытылатын қабатынан босата отырып, ерекше әдіспен балдыр қабаттарын ажырату болып табылады.
Дегенмен, ғылыми әдіс - бұл өндірістік технология емес. Балдыр өнімдерін тиімді өңдеу үшін өндіріс технологияларын жасап шығаруға тағы да сан жылдар кетті.
Бүгінде бұл технология толығымен игерілді және бірегей жабдықтарға және өндіріс тәсілдерінің патенттеріне ие, барлық қажетті сынаулардан өткізіліп, бұның бәрі тиімді және жоғары сапа деңгейіндегі қолжетімді дәрі-дәрмек алуға мүмкіндік береді.
Осылайша, Лактомарин гелі -- алдыңғы қатарлы Ресей ғылымымен әзірленген, авторлық жоба бойынша жасалған толық циклді технологиялық желімен жабдықталған кәсіпорында бірегей, әрі аналогтары жоқ технология бойынша ең жақсы шикізаттардан өндірілетін өнім. ЛАКТОМАРИН және оны қолдану тәсілдері туралы толық ақпаратты

1. Балдырлардың түрлері және адам тіршілігіндегі маңызы

Балдыр - биологиялық құрылысы өте қарапайым өсімдік түрі. Алайда құрылысының жай болуына қарамастан, микроскопиялық түрден макроскопиялыққа өзгере алады. Мәселен, ұзындығы 100 фунттан асатын алып балдырға айнала береді. Аналогиялық бактерия ретінде сары-жасыл балдырлар немесе бұрынғы атауы цианобактериялар мен жасыл, қоңыр балдырлар микробалдырлар түрлеріне жатады.
Балдыр ауыл шаруашылығына жарамсыз қалған аймақтар мен су ресурстарына бай жерлерде өседі. Өсімдіктің бұл түрі арық суының құрамы мен сапасын, және гигиеналық талабын реттеп отырады.
Микробалдырлардың басым көпшілігі энергия қоры ретінде фотосинтез, СО2, азот пен фосфор биомассаларын пайдаланады. Соның арқасында жетіліп өнеді. Бұл процесс автотрофты өсу деп аталады. Балдырлардың өзге түрлері көлеңкелі аймақтарда өмір сүргендіктен, қант пен крахмал сияқты көмірсуларымен қоректеніп, гетеротрофты өсу тәртібі бойынша өседі. Сонымен қоса миксотрофты тәртіп арқылы да үлкейеді.
Балдырлар әлем бойынша барлық жерге біркелкі таралған, және де ауа құрамындағы оттегінің 70 пайызын өңдеп шығарады.
Қазірде, балдыр отыны немесе биоотын секілді жанармайлардың балама түрлерін жасап шығару өзекті мәселеге айналып бара жатыр. Балдырдан өңделген биоотындар: бензин, керосин, солярка сияқты жанармайлардың балама түрі болып есептелінеді. Биоотындар - экологиялық табиғи өнімдерден жасалғандықтан, қоршаған ортаға ешқандай зиянсыз. Әлемде мұнай қорының азаюына байланысты, осы таңда дүниежүзіндегі ірі компаниялар мен мемлекеттер биоотын жобасын қаржыландырып, тіршілікке икемділігін дамытуда.
Көп жасушалы жасыл балдырлар
Тұщы су қоймаларында, теңіз суында денесі жасыл түс беретін біржасушалы және көпжасушалы балдырлардың сан алуан түрі тіршілік етеді. Табиғатта жасыл балдырлардың 13 мың түрі бар деп саналады. Солардың бірі - спирогира

Сурет 1 - Спирогира клеткасы

Сурет 2 - Спирогира.
Спирогира - жібі бір катарға орналасып, ұзын жасушалардан құралған көпжасушалы балдыр. Ол өзге балдырлармен бірге жиналып, суға жасыл түс береді. Спирогира қолға алғанда жібектей жұмсақ болып сезіледі. Спирогираның құрылысын микроскоппен көруге болады. Оның жасушалары ірі. Жасуша қабықшасы астындағы цитоплазма ядроны қоршаған цитоплазмамен цитоплазмалық жіпшелер арқылы байланысады. Жіпшелердің арасын вакуоль шырыны толтырып тұрады. Жасыл түс беріп тұратын хроматофоры бір, екі немесе одан көп болады. Таспа пішінді хроматофоры жасушада оралма тәрізді орналасқан. Атауы осы қасиетіне негізделген. Ол өсімді және жынысты жолмен көбейеді.
Өсімді көбею спирогира жіпшесі бірнеше бөлшекке немесе жеке жасушаларының бөлінуі арқылы жүреді. Әр бөлшегінің жасушасынан қайтадан спирогира жіпшесі пайда болады. Жынысты көбею жіптеріндегі екі жасушаның цитоплазмасының қосылуы арқылы жүреді.

Сурет 3 - Улотрикс
Көпжасушалы жіп тәрізді жасыл балдырдың екінші түрі - улотрикс. Улотрикс ағын су түбіндегі заттарға бекінеді. Су түбіндегі қайыр - балшықтың бетін жауып жатады. Ол бірқатар қысқа жасушалардан түзілген жіп тәрізді болады, төсемікке бекініп өседі. Спирогирадан айырмашылығы әрбір жасушасындағы жасыл түсті хроматофоры жалпақ білезік тәрізді болып келеді.
Жыныссыз көбейгенде кез келген жасыл жасушаларында екі, төрт талшықты зооспоралар түзіледі. Олар қозғалып, төсемікке бекінеді. Талшығын жойып, жаңа жасушалар түзе бастайды. Біртіндеп улотрикс жіпшесі пайда болады.
Жынысты көбейгенде кез келген жасушасы бөлшектерге бөлінеді. Зооспоралардан кіші екі талшықты гаметалар түзеді. Олар екі-екіден қосылып, зигота пайда болады. Оның сырты қалың қабықтан қапталып, бүйыққан спораға айналады. Ол бірнеше бөлшекке бөлініп, әрқайсысы зооспора түзеді. Олардан жаңа улотрикстер өсіп жетіледі.
Спирогира мен улотрикс басқа жасыл балдырлар сияқты күн сәулесінің қатысуымен хроматофорларына судағы еріген көмірқышқыл газын сіңірт, ағзалық зат түзіл, қоректенеді. Сонымен бірге суға оттегін бөліп шығарады. Оттегімен судағы тірі ағзалар тыныс алады.
Балдырлардың және басқа да суда тіршілік ететін ағзалардың қалдықтары шіриді. Құнарлы заты тыңайтқыш есебінде егістікке пайдаланылады. Балдырлар су жәндіктерінің тіршілік ортасы және қорегі болып саналады.
Табиғатта біржасушалы және көпжасушалы жасыл балдырлардың 13 000 түрі бар. Солардың бірі - спирогира және улотрикс. Олар өсімді жолмен (спирогира), жыныссыз және жынысты жолмен (улотрикс) көбейеді. Бұлар өзге жасыл балдырлар тәрізді күн сәулесінің қатысымен хроматофорына судағы еріген көмірқышқыл газды сіңіру арқылы ағзалы зат түзіп, қоректенеді. Фотосинтез кезінде оттегін газ түрінде бөліп шығарады. Судағы тірі ағзалар оттегі газымен тыныс алады.

2. Балдырлардың шығу тегі және олардың эвалюциясы

Балдырлардың шығу тегі әлі күнге дейін толық анықталмаған. Олардың типтерінің арасындағы туыстық байланыстар туралы әртүрлі көз қарастар бар. Палентологиялық қазба қалдықтар балдырларды жер бетінде алғашқы пайда болған организмдердің бірі екендігін дәлелдейді. Олардың ішінде жасыл балдырлардың қалдықтары ең ерте гиологиялық бқабаттардан девон және селор дәуірлерінен белгілі. Қазіргі кездегі көптеген мәліметтерге қарағанда өсімдіктер дүниесінің тарихи дамуында балдырлар ең алғашқы өсімдіктер деп саналады. Алғашқы пайда болған органьизмдер сапрофидтер болуы мүмкін. Сапрофидті организмдер екі бағытта дамуы ықтимал. Бірінші бағытта жалпы эвалюциясы күрделену бағытына қарай жүргенімен түссіз формаларын сақ таған. Эвалюцияның екінші бағыты боялған организмдерді түзуге қарай бағытталған. Клеткалары пигментке боялған организмдер бірінші рет өсемдіктер дүниесінің бастамысын оның ішінде балдырларды берген болуы керек. Бұлардан көк жасыл вегетативтік кезінде талшығының болуына байланысты қозғалғыш келетін бір клеткалы хризомоноадалолар, эвгленалар, перофидтер және әртүрлі талшықтылар дамуы мүмкін. Балдырлардың барлығыда жынысты көбеюуінің болмауы, олардың құрлысының қарапайым екендігін дәлелдейді.
Көк жасыл құрылысы көбеюуі және кей біреулерінің микостровты қоректенулерінің болуы, олардың бактериялармен филогенетикалық байланыстарының бар екендігінде дәлелдейді. Бұл ұқсастықтарына қарағанда, көк жасыл балдырлар мен бактериялар қарапайым организмдерден шығуы тиіс. Көк жасыл балдырлар қозғалыс кезінің болмау жағына және пигменттерінің құрамына байланысты қызыл балдырларға жақындайды. Алайда клеткалы құрылысына қарағанда олардан алшақ тұрады. Дегенмен, олардың арғы тектерінде бір туыстық байланыстың болуы мүмкін.
Талшықты балдырлардың ішінде эвгленалар ерекше орын алады. Бұлардың басқа балдырлармен тікелей байланыстары жоқ. Монада құрылысына қарағанда кейбір жасыл балдырлармен байланыстары болуы ықтимал. Перофитті балдырлар хризомонадалардың бөлінуі мүмкін. Эвгленалар сияқты перофиттердің де басқа балдырлармен жоқь болуы тұйық бұтақ.
Альгологияның қысқаша тарихы.Систематика ғылымдарының балдырларды тексеретін бөлімі альгология деп аталады. Балдырларды бірінші рет плинни, старши ұсынды. Альгология дегеніміз теңіздің шөптесін бұталары. Орыс ғалымы М.А.Максимович 1827 жылы Балапан бұталар деп атаудың орнына балдырлар деп атауды ұсынды. Аз уақыттың ішінде балдырлар деген жаңа ұғым тез тарап кетті. К.Линидің тұсында ірі покус және ульва сияқты балдырлар ғана белгілі болатын. Ол балдырларды қыналар мен мүктерге біріктіріп пласификатциялады. Альгология ғылымының дамуы микраскоп техникасының жетісчтіктері мен клетка теориясының тікелей дамуына байланысты. Балдырлар жөніндегі ілімнің дамуына Швет стематика альгологтары неміс ғалымдары, англия ғалымдары еңбектерінің маңыздары ерекше болады. Бұл кездегі системалардың барлығы балдырлардың марфологиялық белгілердің және тіршілік орталығына негізделіп жасалады. Оған қарамастан ол кездегі ғалымдар көптеген балдырларды сипаттап жазып, олардың суреттерін салды. Оның ішінде кютицингтің атыласы осы кезге дейін мағынасын жойған жоқ.
XIX ғасырдың 30-40 жылдарынан бастап ғалымдар балдырлардың клеткалық құрылысының және олардың онтогенезін тексере бастады. Клеткалардың бөлінуін зерттеу отырып неміс потанирі К.Негели 1817-1891 көп клеткалы таланның өсуін және бұл процесте төбе клеткасының қызметін атқарады. Ол өсімдігін зерттеп, оны клеткаланбаған ерекше балдырлар екенін тапты.
Балдырлардың онтогенезін зерттеуде ғалымдардың назары аса маңызды процесс жынысты және жыныссыз көбеюлерге ерекше көңіл аударды. Жыныссыз кбөбеюдегі зооспроны И.Ф. Трентепол 1807 жылы жасыл балдырлардан ашты, алайда көпке дейін зооспоронның атқаратын қызметі ғалымға белгісіз болды. Тек өткен ғасырдың 50 жылдарында Г.Тюре 1817-1875 және Н.Прингсгейм 1823-1894 еңбектерінде зооспора арқылы жыныссыз көбею прогресінің болатындығын анықтады.
Аббад воше 1803 жыл бірінші рет спирогераның зиготасын және басқа тұщы су балдырларының антиредилері мен оогонилерінің ашты. Бірақ оогони мен антеридидің балдырлардың жыныстық көбею оргонның қызметін атқаратынын білді. Балдырда ұрықтану болатын фкусқа тәжірибе жасап, француз ботанигі Тюре дәлелдеді. Неміс ғалымы Прингсеим тұщы су индогониялары мен басқа балдырлардың онтогенезін зерттей отырып, жыныссыз көбеюмен жынысты көбеюдің ауысып отыратынын ашты. Балдырлардың онтогенездік дамуын зерттеу ХІХ ғасырдың екінші жартысында кең көлемде жүргізіліп ол үшін альгогологтар цитологиялық әдісті қолдана бастады. Парингсгейм 1869 жылы балдырлардың изогомиялық ал И.Н. Горожонкин бірінші рет хломидомонададан готериогамиялық жыныс процестерін ашты. Су мен балдырларда әр түрлі жыныс процесінің болатындығы анықталды. Орыс альгология ілімінің тууы академик Г.С.Гмелин есімімен тікелей байланысты.
Балдырлардың онтогенездік дамуын және олардың әртүрлі топтарының гинетикалық байланыстарын зерттеп, альгология зерттеп ғылымының дамуына үлкен үлес қосқан орыс юғалымы Л.С.Ценковский боды.ол балдырларды полиморпизмнің кең тарағандығын дәлелдеді және сол кездегі көпшілік балдырлардың түрі, тіпті туыс бір түрдің әртүрлі даму сатысы екенін дұрыс көрсетті. ХІХ ғасырдың аяқ кезінде балдырлардың физиологиясын зерттей бастаған ғалымдардың бірі орыс батантигі А.П.Артаре.
Цитологиялық әдісті қолдану арқылы альгологтар балдырлардың клеткалық құрылысының өте күрделі екендігін зерттеп көбеюудің әр түрлеріндегі цитологиялық ерекшеліктерді анықтады. ХІХ ағсырдың аяғына дейін ұрпақ ауысумен ядролық пазаларының алмасуы зерттелмеді. Дегенмен цитологиялық зерттеулер арқылы гапойтты және дипойты пазалардың болатындығы анықталды.
ХІХ ғасырда балдырлардың систематикасы филогинетикалық бағытта зерттеле бастады. Кейбір типтердің бір-біріне параллел дамылғанын және олардың бір-бірімен байланыссыз әр түрлі монада құрылысты организмдерде шыққандығы анықталды.
Сондай-ақ ХХ ғасырдың бас кезінде балдырлардың табиғаттағы таралуымен оның эвалюциялық ерекшеліктері қоректену тәсілдері зерттеле бастады. Балдырлардың жыныс айырмашылықтары және түрлердің қалай қалыптасуы зерттеліп тіршілік жағдайын өзгерту арқылы жыныс белгілерін өзгертуге болатындығы М.Гартман В.Иоллос анықтады. А.Пашер 1916 хломидо монадалардан гибрид алып, оның бірінші және екінші ұрпақтарын мұхият зерттеп бұларда тұқым қуалаудың болатындығын анықтады. салалары сияқты, тез дами бастады. Советтік альгология ғылымының құралып оның дамуына Г.И.Гайл, Л.А.Зенкев

3. Балдырлар өндірісінің жалпы сипаттамасы

Өнеркәсіптік балдырлардың жалпы сипаттамасы. Әлемдік мұхиттағы балдырлардың қоры жүздеген миллион тонналарды құрайды. Балдырлардың 28 мың түрі белгілі. Олар түстеріне қарай үш топқа бөлінеді-жасыл, қоңыр, қызыл балдырлар бар.
Жасыл балдырлар тұшы суларда кездеседі, олар шоғырланған жерде судың түсі жасылға өзгереді. Теніз балдырлары судың толымуы мен қайтуы болатын орындардағы 5-10м терендікте тіршілік етеді. Жасыл балдырларды көптеп кездесетіне қарамастан, олардың өндіру кәсіпшілігіндегі маңызы салыстырмалы түрде аса зор емес.
Қоңыр балдырлар (олардың ұзындықтары бастапқыда көрінер көрінбес болады, бірақ олар өсе келе ондаған метрге жетеді) негізінен Солтүстік және Оңтүстік жартышардағы мұхиттық қоңыржай және салқын суларыңда кездеседі. Қоңыр балдырлардың ішіндегі өнеркәсіптік маңызы бар түрлеріне ламинариялар мен фукустар жатады.
Қызыл балдырлар (багрянкалар) теңіздердегі аса терең қабаттарда тіршілік етеді және олардың өлшемдері 0,5-1,0 м жетеді. Қызыл балдырлардың ішіндегі өнеркәсіптік маңызы бар түрлеріне анфельциялар, филлофоралар, фурцелляриялар жатады.
Көп жағдайда балдырлардың тағамдық және азықтық құндылығы бағаланады. Сонымен қатар, балдырлар медицинада, парфюмерлік өндірісте, бояуларды шығаруда, тыңайтқыштарды өндіруде кеңінен пайдаланылады.
Балдырларды аулау уақыты олардың планктациясының қайта қалпына келу мерзімінен тәуелді. Балдырлардан бөлек кейбір теңіз шөптері, мысалы зостералар, филлоспадикстер ауланады.

3.1. Балдырларды аулау құралдары мен тәсілдері.

Балдырларды аулау құралдары олардың әрекет ету қызметтерінің түрлеріне байланысты болып келеді, яғни балдырларды кесетін, жұлатын сүйрететін, соратын немесе оларға аралас түрде әрекет ететін құралдары болады. Дауылдармен лақтырылған балдырларды жинауға арналған құралдарда кездеседі. Балдырларды аулау құралдарының түрлерін таңдау балдырлардың биологиялық ерекшеліктеріне байланысты алынады. Ламинарияны аулау кезінде оны кесетін құрал таңдалынады, себебі жұлатын құралды қолданса, онда балдырмен бірге оның субстраты бірге жұлынады, балдырлар сол субстратқа байланады. Субстартты жұла берсе, онда сутүбі жалаң қалып, ондағы құмдармен шайылып, лайланады. Балдырлардың қайта өсуі тоқтатылады, яғни ол телімде ламинарияны өсіру мүмкін болмайды. Осы сияқты, анфельцияны аулағанда оны орып алады. Орудан қалған түптері олардың өсуіне қалыпты жағдайлар туғызады. Фукустарды тарақтап алады, яғни олардың ұзын және кәрі сабақтары жұлынады, ал жас әрі қасқа өркендері қалып қалады. Фукустардың түбірін кессе, онда оларға жаңа өскіндер пайда болмайды.
Қарапайым кескіш құралдарға шөп шабу арналған қол орағы жатады. Орақтың ору жазықтығына перпендикуляр бірнеше сымдар пісіріліп бекітіледі, оларға кесілен балдырлар шаншылады, әйтпесе балдырлар ағыспен ағып кетеді. Балдырларды қол орақтарымен қайықта отырып орады.
Ең қолайлы кескіш құралдарына суасты орағы жатады.Су асты орағының негізінде- катамаран болады. Катамаран корпусының арасынан орақ суға еркін түсіріледі және тасымалдағышпен көтеріледі, тасымалдығыш құрал дөңгелектермен немесе арнаулы жылжымалы құрылғылармен жабыдықталады. Тасмалдағыш құралда балдарларды аулайтын құрылғысы болады. Орақтармен кесілген балдырлар су бетіне шығырылады және жиналып алынады. Су асты орағының бір түрі гидрожетектегі екі пышақты кескіш аппарат болып табылады. Аппарат минутына 100мм қадаммен 500 екі жүрісті қозғалыс жасалады. Орақтың ору ендігі 1,2м құрайды.
Басқа кесуші аппараттағы дискінің диаметрі 1м болады. Диск шығыңқы пышақтармен жабдықталған.Диск гидромоторының қозғалысымен жұмыс жасайды және дискінің айналу жиілігі 12,5 мс болады.
Шынжырлы кесетін құрылғы өзара бір біріне қатысты алғанда 90° бұрышпен орналасқан шексіз екі шынжырлы пышақтардан тұрады. Кесетін құрылғының астында ұшкір тістері бар әрі түскен қалдықтарды жинайтын торлы шарбақты темір бет болады
Субстраттарға бекітілмейтін балдырларды (мысалы, анфельциді) аулау үшін арнайы кесетін механизмдерді шешіп алып, оны арнайы жинайтын құрылғымен ауыстырады.
Роторлық кесетін аспаптағы негізгі элементке түрлі бағытта айналатын пышықтар жатады. Пышақтар астында болат шыбықшалардан торлы шарбақ орналасады.Шыбықшалардың ұшы дөңгелектенген және жоғары қарай бүгілген болады.
Ламинарияны механикаландырылған түрде өндіруге арналған ерекше құрылғы балық аулау кәсіпшілігінде жасалды. 1-сурет
Балдыр өндіруге арналған шабатын құрылғының негізі шексіз торлы конвейерлік таспадан (1) тұрады. Кемедегі шабатын құрылғының төменгі бөліктері катамаран (2) түріндегі корпус аралықтарында еркін қозғалады. Таспларда кесетін саймандар (5) орналасқан. Қозғалмалы тұрақта (4) бекітілген тіреу зырылдауықтарын айналумен қатар, тартатын жұлдызшаныда айналып шығады. Тіреу зырылдауықтарының орналасуын өзгерту арқылы таспаның төменгі тармағының тереңге батуын реттеуге болады. Қозғалмалы тұрақта бекітілген тіреу зырылдауықтары жылжымалы реверстік жүкарбаларымен (3) арқандар арқылы жылжытылады.
Конвейерлік таспадан қабылдау тасымалдағышына (6) балдырларды су жүйесінің ағыны арқылы өткізіледі. Осыдан соң балдырлар жүк таситын тасылмалдағышқа түседі және одан ары қарай көліктік-қабылдаудың жүзбелі құрылғының су түбімен салыстырмалы түрдегі суға бату тереңдіктерін және кесу қозғалысын бақылайтын аспаптармен, эхолот және ревестік жүк арбаны басқару жүйелерімен жабдықталған.

Балық аулау кәсіпшілігінде қолданылатын шөп шапқыш машинаның сұлбасы.
Шөп шабу құрылғысы тек ламинарияны өндіруде ғана емес, сонымен қатар теңіз шөптерін - зостер мен цистозирді өндіру кәсібінде пайдалануға болады. 2-суретте конвейерлік таспаны Гайла драгасымен (а) және Немыченков драгасымен (б) жабдықтау арқылы моллюскілерді және еркін жүзетін балдырларды аулау кәсібінде өндіру жұмыстарын атқаруға болады.
Қарапайым жұлуға арналған құрал-саймандарға драга - тырма жатады, оның түрлеріне Гайла драгасы, Немыченков драгасы жатады, олар қолмен өндіретін құрал-саймандар қатарына жатқызылады.
Драга- тырма айырларға ұқсас болып келеді. Драганы ұзын сырық таякпен балдырлардың көп өскен жерлеріне суға түсіреді, оларды бір рет тарап өтеді, олардың біршама бөлігін жұлып алады және қайыққа көтеріп шығарады.
Гайла-драгасы ұзындығы 80-150см болатын және өзара бір бірімен жалғасқан екі құрыш жолақтардан тұрады. Әрбір жолаққа екі ұшынан қосарланған қармақты ұштары бар және ұзындығы 10-15см болатын бес оқтаманы пісіріп бекітеді. Драганы суға түсіріп, біраз уақыт оны кемемен сүйрейді, ал содан соң онымен бірге жұлынған балдырларды кеме палубасына көтеріп шығарады.

Гайла - драгасы (а) және Немычнеков драгасымен ( б) жабдықталған конвейрлік таспалар

Ламинарияны өндіруге арналған Немыченков драгасы өрмекші (1) тәрізді 3-4 зәкірден құралады, зәкірден шарнирлі түрде құрастыратын оқтамаға (2) бекітіледі. Топыраққа зәкірден ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.