Қазіргі таңдағы аудармашының алатын орны мен қызметі

I. Кіріспе ... ... ... ... ... ... .3
1.1) Аудармашылардың кәсіби одақтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4.5
1.2) Аудармашылық білім беру мекемелері ... ... ...6.11
II. Қорытынды ... ... ... ... .12
III.Қолданылған әдебиеттер ... ...

Адамдар тек бір тілде ғана емес, бірнеше тілде сөйлей алатындықтан аударма міндетті түрде керек. Сондықтан тілшілер тілдің ситуациялық жағдайларын тек бір мемлекеттің көлемінде ғана оқып үйреніп жатқан жоқ, бір мәселені әлемдік жағдайға қарастырып жатыр. Енді көптілділік болғандықтан аударманың болу керектігі анықталды. Аударма тілдік кедергілерді жоятын күрделі құрылымға айналды. Тіл білімі мен аудармашылықтың алдында бұл тілдік барьерлер қалай пайда болды және оны жоятын қандай күш ойлап табуға болады деген сұрақтар тұрды. Көптілділіктің биологиялық негізі жоқ. Ал барлық адамдар бір биологиялық түрге жатады. Барлық адамдардың милары бірдей орналасқан, тіс, омыртқа сүиектері, тамақ қорытатын ішкі ағза органдары да бірдей. Адамдардың бәрі оттегі дем алады, ол жоқ болса өліп қалады. Адамға тән осы анотомиялық және физиологиялық жағдайларды ескере отырып, адамдардың тек бір ғана тілде сөйлеуі керек қой деп ойлайсың. Шындығында адамдар тегі жағынан бірнеше топқа бөлінеді, терісінің түсі, көлемі, сүйек құрылысына қарай, қан құрамына тағы да басқа ерекшеліктеріне қарай бір-бірінен өзгешеленеді. Осы жағдайды ескере отырып, әлемде тек 5-6 ғана тіл болуы тиісті, бірнеше тіларалық диалектілер ғана өмір сүруге тиісті сияқты. Ал шындығында жағдай мүлдем басқаша. Бүгінгі таңда санақ бойынша әлемде 5 мыңға жуық тіл бар. Тілдердің нақты саның дәл атау мүмкіндігі болмай тұр, өйткені өз бетінше дамыған тілдер бар, сол тілдермен қатар жүрген диалектілер бар. Мұндай көптілділік, әрине, мұқият зерттеуді керек ететіні анық.

1. Алексеева И. С. Профессиональный тренинг переводчика. –СПб., 2001. – 288 c.
2 .Алексеева И. С. Введение в переводоведение : учеб. пособие для студ. филол. и лингв. фак. высш. учеб. заведений. – М.Издательский центр «Академия», 2010. – 368 с.
3. Робинсон Д. Как стать переводчиком: введение в теорию и практику перевода. – М. : КУДИЦ - ОБРАЗ, 2005. – 304 с.
4. Ғаламтор желісі

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Батыс Қазақстан инноватциялық технологиялық университеті

" Шет тілі және аударма ісі кафедрасы "

Тақырыбы: " Қазіргі таңдағы аудармашының алатын орны мен қызметі "

Орындаған:
Тексерген:

Орал - 2015ж
Жоспар
I. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1.1) Аудармашылардың кәсіби одақтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4-5
1.2) Аудармашылық білім беру мекемелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...6-11
II. Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
III.Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13

I. Кіріспе
Адамдар тек бір тілде ғана емес, бірнеше тілде сөйлей алатындықтан аударма міндетті түрде керек. Сондықтан тілшілер тілдің ситуациялық жағдайларын тек бір мемлекеттің көлемінде ғана оқып үйреніп жатқан жоқ, бір мәселені әлемдік жағдайға қарастырып жатыр. Енді көптілділік болғандықтан аударманың болу керектігі анықталды. Аударма тілдік кедергілерді жоятын күрделі құрылымға айналды. Тіл білімі мен аудармашылықтың алдында бұл тілдік барьерлер қалай пайда болды және оны жоятын қандай күш ойлап табуға болады деген сұрақтар тұрды. Көптілділіктің биологиялық негізі жоқ. Ал барлық адамдар бір биологиялық түрге жатады. Барлық адамдардың милары бірдей орналасқан, тіс, омыртқа сүиектері, тамақ қорытатын ішкі ағза органдары да бірдей. Адамдардың бәрі оттегі дем алады, ол жоқ болса өліп қалады. Адамға тән осы анотомиялық және физиологиялық жағдайларды ескере отырып, адамдардың тек бір ғана тілде сөйлеуі керек қой деп ойлайсың. Шындығында адамдар тегі жағынан бірнеше топқа бөлінеді, терісінің түсі, көлемі, сүйек құрылысына қарай, қан құрамына тағы да басқа ерекшеліктеріне қарай бір-бірінен өзгешеленеді. Осы жағдайды ескере отырып, әлемде тек 5-6 ғана тіл болуы тиісті, бірнеше тіларалық диалектілер ғана өмір сүруге тиісті сияқты. Ал шындығында жағдай мүлдем басқаша. Бүгінгі таңда санақ бойынша әлемде 5 мыңға жуық тіл бар. Тілдердің нақты саның дәл атау мүмкіндігі болмай тұр, өйткені өз бетінше дамыған тілдер бар, сол тілдермен қатар жүрген диалектілер бар. Мұндай көптілділік, әрине, мұқият зерттеуді керек ететіні анық.

3
1.1) Аудармашылардың кәсіби одақтары
Дүние жүзінің аудармашылары кәсіби құқықтарын қорғау, имиджін бекіту, кәсіби ақпарат алмасу, кәсіби тәжірибе алмасу, еңбек нарығына қатысып, реттеу үшін кәсіби одақтарға, оғамдастықтарға және ұжымдарға бірікті. Халықаралық аса белгілі аудармашылар ұжымдарының арасынан мыналарды атауға болады: FIT (Federation Internationale des Traducteurs) - Халықаралық аудармашылар федерациясы (ХАФ); AIIC (Association Internationale de Conference) - Халықаралық ауызша конференц - аудармашылар қоғамдастығы, CEATL (Conseil Europeen des Association de Traducteurs) - Еуропалық әдебиет аудармашылар қоғамдастығы және басқалары. Аудармашылар одақтары әр елде бар. Мысалы, АҚШ-та бұл АТА - Американ аудармашылар қоғамдастығы, Германияда - BDÜ ауызша және жазбаша аудармашылардың федералды одағы, VdÜ - көркем және ғылыми әдебиеттер аудармашылардың федералды одағы және басқалары. Бұл ұжымдардың көбі екінші дүниежүзілік соғыстан кейін аудармашылық кәсіби мәртебені алғаннан соң пайда болды.
Ресей аудармашылар одағы 1991 жылы құрылды және 1993жылы ХАФ (FIT)-қа толық қанды мүше болып кірді. 1992 жылы халықаралық ғылыми қоғам , аударматануды өз алдына ғылыми пән ретінде позициясын бекіту үшін - Еуропалық аударматану қоғамы құрылды.
Соғыстан кейін кезеңде аудармаға қатысты арнайы ағымдағы баспа басылымдар пайда бола бастады. Халықаралық басылымдар арасынан 1955 жылы шыға бастаған "Babel" (Вавилон) журналын, материалдарды ағылшын, неміс, француз және испан тілдерінде басатын жыл сайын шығатын "TEXTconTEXT.Translation - Theorie-Didaktik-Praxis" 1986 жылы ұйымдастырылды. 1990 жылы шыға бастаған Австрияның "Ü wie Übersetzen" көркем және ғылыми әдебиеттер аудармашылар қоғамының ұлттық аудармашылар ұйымдарының журналдарын атауға болады. Ресейде қазіргі кезде аудармаға арналған басылымдар шығармайды. Бірақ көптеген аударма мамандары көркем аударма мәселелеріне арналған 1960 - 1970 жылдары шыққан жыл сайынғы "Мастерство перевода" басылымын еске алады. 1970-1980 жылдар шығып тұрған Л. С.Бархударовтың редакциясымен "Тетради переводчика" жинағы, онда талқыланатын мәселелер диапазоны көркем аударма, техникалық аударма, аударма практикасы кең түрде қаралды. Халықаралық аудармашылар ұжымдарының қаражаты мен жеке адамдардың Еуропалық біріккен ұжымдар, әр елдің министірліктер дотацияларын алып аудармашылардың істерін қолдайтын өзіндік аудармашылар шығармашылық үйлер жүйесі қызмет етеді. Аса әйгілі шығармашылық Үйлер: Арлда (Франция), Штралендте (Германия),
4
Просидте (Италия), Висбиде (Швеция) атауға болады. Бұнда аудармашылар кез келген көркем әдеби шығармаларды не жоспарлы техникалық аударма жасау үшін компьютер, анықтама материалдарын, әріптестерімен кеңесу, яғни бар керектіні алады. Аударманың құқықтық және қоғамдық мәртебесін, 1991 жылы ХАФ (FIT) Дүниежүзілік аударма күнін бекіту - куә болып табылады. Бұл байырғы еврей тіліне аударған белгілі жазушы, тарихшы және аудармашы киелі Иеронимның өлген күні 30 қыркүйекке 420 жылы дәлме-дәл келеді. Сонымен қоғамдық және одақ ұжымдары, шығармашылық үйлер, күнделікті басылымдар, сол сияқты аударма теориясы мен практикасына арналған үнемі әр елде өткізілетін конференциялар, симпозиумдар мен семинарлар аудармашының сенімді құқықтық мәртебесін қамтамасыз ететін күшті эшелон болып табылады

5
1.2) Аудармашылық білім беру мекемелері
Cоңғы кездері аудармашылар қызметі үлкен қажеттілікті тудырады. Неміс зерттеушілерінің пайымдауынша, тек Германия мемлекетінде соңғы жылдары бұл қажеттілік жылына 14 %-ға дейін жетті. Мысалы, Германияның халық ауыл шарушылығы сұраған жазбаша аудармалардың саны жылына 30 млн парақтарды құрайды. Осындай жағдайларды біз басқа мемлекеттерде де байқай аламыз.
XX ғасырдың аяғы-XXI ғасыр басындағы аудармашылық білімге деген шынайы серпіліс, аудармаға деген жоғары сұраныс пен аудармашы мамандығының қоғамдық мәртебесін нығайтумен түсіндіріледі. Әлемнің түрлі мемлекеттері қаншалықты тырысқанымен, XX ғасырға дейін аудармашыларға білім беру жүйелі сипатқа ие болған емес. Монах-аудармашыларға білім берген әйгілі монастыр мектептерін еске салсақ; мысалы, X-XI ғасырларда ең танымал монастыр мектептерінің бірі Сан-Галлен монастырьдің тұсындағы Швейцариядағы Ноткер мектебі болды, әйтсе де XII-XIII ғасырлардағы Толедо қаласындағы монастыр мектебі де танымал болды. Аудармашыларға тәрбие беретін мамандандырылған мекемелер, Еуропа мен басқа да континенттерде тек XX ғасырда пайда болды. Осындай мекемелер арасындағы ең біріншісі, 1921 жылы Шетел Істер Министрлігі тұсында Германияда ашылған ауызша аудармашыларға арналған арнайы курстар болып табылады. Олардан кейін университет базасындағы академиялық дәрежедегі Жоғары мектептер Гейдельберг (1935), Женева (1941), Вена (1943) және Париж (1957) қалаларында пайда болды. 1930 жылдары пайда болған Морис Тореза атындағы Мәскеу Мемлекеттік педагогикалық шетел тілдерінің институты (қазіргі уақыттағы Мәскеу Мемлекеттік лингвистикалық институты), өзінің өмір сүруінің алғаш жылдарынан аудармашы мамандығына ие болған еді.
Қазіргі кезде түрлі мемлекеттерде өзіне мемлекеттік университеттер, мемлекеттік және жекеменшік аудармашылық университеттер, училище мен курстарды енгізетін тармақты аудармашылық білім желілері бар. Осы мүмкіншіліктер мен бірнеше мемлекеттердің мысалындағы білім беру ерекшеліктерімен танысайық. Алдын ала белгілеп қояйық, 1964 жылдан бастап CIUTI (Conference Internationale Permanente d'Instituts Universitaires pour la formation de Traducteurs et d'Tnterpretes) аудармашылық мекемелердің деңгейлерін бағалауда сарапшылық кеңес беретін, жоғары білім беретін аудармашы мекемелердің халықаралық бірлестігі пайда болды. CIUTI-ге кіретін жоғары оқу орындары аса беделді болып табылады. Төменгі толық емес шолуда, біз тек қана аудармаға оқытатын кейбір жетекші оқу орындарымен танысамыз. Біздің
6
мақсатымыз, олардың мамандығын және дидактикалық мүмкіншіліктерінің ауқымын қысқаша суреттеу.
Австрия. Аудармашыларды оқыту үш университетте жүзеге асырылады: Вена, Грац және Инсбрукте. CIUTI мүшесі ретінде тек қана Вена университеті болып келеді. Қазіргі кезде Вена университетінің тұсында жазбаша және ауызша аудармашыларды дайындайтын институт бар. Оқыту екі кезеңнен тұрады: даярлық (4 семестр) және негізгі (4 семестр). Бірінші кезеңнің өзінде студенттер не жазбаша не ауызша аудармада маманданады. Даярлық кезеңде келесі дәрістер оқытылады: Аудармашы мамандығына кіріспе, Тіл біліміне кіріспе, Экономика мен құқық негіздері, Халықаралық мекемелер, Елтану; сөйлеу техникасы, аудармашылық өсиет (ауызша аудармашыларға арналған), терминологиямен жұмыс істеу теориясы мен практикасы (жазбаша аудармашыларға арналған) бойынша семинарлар өткізіледі, 2 шетел тіліне қатысты білім деңгейі жақсарады. Негізгі кезеңде теориялық сабақтардың маңызды үлесін аударма теориясы бойынша дәріс пен семинарлар, жазбаша аудармашылардың әдеби аудармасы, ауызша аудармашылардың дәйекті және синхрондық аудармалары құрайды. Оқудың аяғында, студенттер аударма теориясы, лингвистика, аударма сыны пәндері бойынша дипломдық жұмыстарды қорғайды. Оқу барысы бойынша практика (аудармашы қызметі), кем дегенде, 4 айдан тұруы керек.
Германия. Аудармашы мамандығын сегіз мемлекеттік университеттердің бірінен (Гейдельберг, Майнц, Саарбрюкен - CIUTI мүшелері; Берлин, Лейпциг, Дюссельдорф, Хильдесхайм, Бонн); үш мамандандырылған жоғары оқу мектептерінен (Кельн, Фленсбург, Магдебург), сонымен қатар жекеменшік ұйымдар мен курстардан алуға болады. Австрия сияқты, білім беру даярлық (4 семестр) және негізгі (4-5 семестр) кезеңдерден тұрады. Бірақ шындығында студенттер 5-6 жыл оқиды, бұл рұқсат етіледі, өйткені олардың сабақ кестесі өте қауырт болып келеді. Мамандандырылған жоғары оқу орындарында оқыту шарттары анағұрлым қатал болып келеді: оқу мерзімі 8 семестрді құрайды, ал басқа қосымша пәндер міндетті болып келеді. Әдетте ауызша немесе жазбаша аударма бойынша мамандану даярлық кезеңнің соңғы белесіне келеді. Барлық аталған университеттерде келесі пәндер жүргізіледі: тілдің теориясы мен практикасы, елтану, екі шетел тілдері, ана тілі (стилистика, ауызша сөйлеу дағдылары), ауызша дәйекті және синхрондық аудармалар, жазбаша аударма (1-ші этапта жалпы, ал 2-ші этапта музыкалықтан бастап философиялыққа жететін мамандырылған болып келеді), әдетте студенттің өзімен таңдалатын небір қосымша пән. Бірақ та қосымша пәндер жөнінде, университеттер бойынша
7
бойынша мамандандыру жүргізіледі (Гейдельбергте- ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.