Ауыл шаруашылық дақылдары мен мал азығы ретінде

I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім
1. Табиғи климаттық жағдайы
2. Ауыспалы егіншілік дақылдардың орны
3. Дақылдардың суару режимі
4. Ауыспалы егістегі есепке алынған суғарылу режимі (гидромодуль графигі)
5. Ауыспалы егіске су берудің күнтізбелік жоспары
6. Суармалы жердің су шаруашылық тепе.теңдігін есептеу
7. Кәріз жүйесін жобалау.
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер

Адамзат өмірінде жердің атқаратын қызметі өте көп. Сондықтан оны шаруашылық бағытта дұрыс пайдалана білген жөн. Ол үшін қоршаған ортаның гидрогеологиясының, ауа- райының және топырақтың белгілі бір қолайлы жағдайлары болуы керек. Оның кейбірін табиғаттың өзі берсе, кейбіреуін адам қолдан өзі жасау керек. Шөлейт жерлерде су жетіспейді, ауасы өте ыстық, жауын-шашын өте аз. Мұндай жағдайда меиорацияны жүргізу арқылы қалыпқа келтіреді.Мелиорация (лат. melioration-жақсарту) – жерді жақсартуға бағытталған техникалық және шаруашылық – ұйымдастырушылық шаралар жиынтығы. Топырақты сумен, ауамен, қоректік заттармен қамтамасыз ету тәртібін жақсартуға, оны жел, су эрозиясы сияқты қатерлі құбылыстардан қорғауға мүмкіндік береді. Мұның негізінде ауыл шаруашылық дақылдары мен мал азығы ретінде өсірілетін шөптерден ұдайы мол өнім алуға болады. Мелиорацияның Қазақстан үшін айрықа мәні бар: республика жерінің басым бөлігін шөлді, шөлейтті және жартылай шөлейтті аймақтар алып жатыр. Олардың әрдайым суландыруды қажет ететіндігін адам баласы қола, темір дәуірлерінен бастап- ақ білген. Сыр өңірі, Шу-Талас аймағы мен Іле алабы, Сарыарқа өлкесіндегі көптеген ортағасырлық қалалардан ежелгі суландыру жүйелері табылды (Қазақстанның ежелгі қалалары). Қазақстанда мелиорация жұмыстарын жүргізу нәтижесінде 1928 жылы 671 мың гектар, 1940 жылы 1153 мың гектар, 1985 жылы 2172 мың гектар суармалы егістік болды. 20 ғасырдың соңына қарай 54 мың гидротехникалық құрылыс салынды. Ол мақта, күріш, бидай, жүгері, жүзім, сондай-ақ өзге де дақылдарды , бау-бақша, мал азықтық өнімдерді өсіруге көп мүмкіншіліктер туғызды. Өндірістік қатынастың сипатына, елдің өндіргіш күштерінің дамуына , аймақтың жағдайына, жұмыс түрлеріне байланысты мелиорацияның гидротехникалық, химиялық, орман, мәдени- техникалық жұмыстар, тағы басқа түрлері жүргізіледі. Құрғату мелиорациясы артық суды құрғататын жерден сыртқа шығарады; суландыру мелиорациясы суды қажет мөлшерде керек кезінде жеткізеді; химиялық мелиорация топырақтың қышқылдығын азайтады, сор, сортаң топырақтарды бейтараптандырады; агротехникалық мелиорация топырақтың физикалық, химиялық қасиеттерін жақсартады; гидротехникалық мелиорация су және жел эрозиясын тоқтатады. Қазақстанның солтүстік облыстарында қар мелиорациясы (қар тоқтату) жүргізіледі.Мелиорацияның ішіндегі ең көп тараған түрі су мелиорациясы.

1. Костяков А.Н. Основы мелиорация.- М. Сельхозгис, 1960-621 с.
2. Сельскохозяйственные гидротехнические мелиорации. Богушевский Л.А. и др. Под ред. Маркова Е.С.- М. Колос, 1981. -375 с
3. Практикум по сельскохозяйсвенным гидротехническим мелиорациям. Под ред. Маркова Е.С. –М. Агропромиздат , 1986.-368
4. Гончаров С.М. и др. Сельскохозяйсвенные гидротехнические мелиорации. –Львов: Высшая школа, 1988.-251с.
5. Мелиорация и водное хозяйство.
6. Орошение : Справочник, под ред. Шумакова Б.В.- агропромиздат, 1990. -415 с.

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Жоспары

I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім
1. Табиғи климаттық жағдайы____________________________ ____________
2. Ауыспалы егіншілік дақылдардың орны_____________________________
3. Дақылдардың суару режимі_____________________________ ___________
4. Ауыспалы егістегі есепке алынған суғарылу режимі (гидромодуль графигі)
5. Ауыспалы егіске су берудің күнтізбелік жоспары_____________________
6. Суармалы жердің су шаруашылық тепе-теңдігін есептеу_______________
7. Кәріз жүйесін жобалау____________________________ ________________
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Адамзат өмірінде жердің атқаратын қызметі өте көп. Сондықтан оны шаруашылық бағытта дұрыс пайдалана білген жөн. Ол үшін қоршаған ортаның гидрогеологиясының, ауа- райының және топырақтың белгілі бір қолайлы жағдайлары болуы керек. Оның кейбірін табиғаттың өзі берсе, кейбіреуін адам қолдан өзі жасау керек. Шөлейт жерлерде су жетіспейді, ауасы өте ыстық, жауын-шашын өте аз. Мұндай жағдайда меиорацияны жүргізу арқылы қалыпқа келтіреді. Мелиорация (лат. melioration-жақсарту) - жерді жақсартуға бағытталған техникалық және шаруашылық - ұйымдастырушылық шаралар жиынтығы. Топырақты сумен, ауамен, қоректік заттармен қамтамасыз ету тәртібін жақсартуға, оны жел, су эрозиясы сияқты қатерлі құбылыстардан қорғауға мүмкіндік береді. Мұның негізінде ауыл шаруашылық дақылдары мен мал азығы ретінде өсірілетін шөптерден ұдайы мол өнім алуға болады. Мелиорацияның Қазақстан үшін айрықа мәні бар: республика жерінің басым бөлігін шөлді, шөлейтті және жартылай шөлейтті аймақтар алып жатыр. Олардың әрдайым суландыруды қажет ететіндігін адам баласы қола, темір дәуірлерінен бастап- ақ білген. Сыр өңірі, Шу-Талас аймағы мен Іле алабы, Сарыарқа өлкесіндегі көптеген ортағасырлық қалалардан ежелгі суландыру жүйелері табылды (Қазақстанның ежелгі қалалары). Қазақстанда мелиорация жұмыстарын жүргізу нәтижесінде 1928 жылы 671 мың гектар, 1940 жылы 1153 мың гектар, 1985 жылы 2172 мың гектар суармалы егістік болды. 20 ғасырдың соңына қарай 54 мың гидротехникалық құрылыс салынды. Ол мақта, күріш, бидай, жүгері, жүзім, сондай-ақ өзге де дақылдарды , бау-бақша, мал азықтық өнімдерді өсіруге көп мүмкіншіліктер туғызды. Өндірістік қатынастың сипатына, елдің өндіргіш күштерінің дамуына , аймақтың жағдайына, жұмыс түрлеріне байланысты мелиорацияның гидротехникалық, химиялық, орман, мәдени- техникалық жұмыстар, тағы басқа түрлері жүргізіледі. Құрғату мелиорациясы артық суды құрғататын жерден сыртқа шығарады; суландыру мелиорациясы суды қажет мөлшерде керек кезінде жеткізеді; химиялық мелиорация топырақтың қышқылдығын азайтады, сор, сортаң топырақтарды бейтараптандырады; агротехникалық мелиорация топырақтың физикалық, химиялық қасиеттерін жақсартады; гидротехникалық мелиорация су және жел эрозиясын тоқтатады. Қазақстанның солтүстік облыстарында қар мелиорациясы (қар тоқтату) жүргізіледі.Мелиорацияның ішіндегі ең көп тараған түрі су мелиорациясы. Мысалы, Шу өзенінің оң жағасындағы Георгиевка, Тасөткел суландыру жүйелері тиісінше 12 және 26 мың гектар жерді суландырады. Алматы облысында су сыйымдылығы 28 миллиярд куб метр Қапшағай су қоймасы салынып, онымен 250 мың гектарға дейін жер суғарылады. Орталық Қазақстандағы Ертіс-Қарағанды каналы облыс өндірісін, ауыл шаруашылығын сумен қамтамасыз етеді. Батыс Қазақстанда Орал-Көшім суландыру және ауыл шаруашылығын сумен қамтамасыз ету жүйесі салынған, осындай жұмыстар Қазақстанның солтүстігінде де жүргізілуде. Қазақстан Республикасында 100 миллион гектарға жуық жер суландырылған және 730 мың гектар көлтабан суару жүйесі пайдалануға берілген. Кейінгі кездері ауыл шаруашылығын қайта құруға және жерді жеке меншікке беруге байланысты мелиорацияның шағын түрлері де дами бастады. Мелиорация кең аймақтардағы табиғи ресурстарды (топырақ, су қорлары, орман, т.б.) адам қажетіне жаратуға көп мүмкіндік береді; атмосфераның жерге жақын қабатында ылғалдылық, температура және ауаның қозғалуына оң әсерін тигізіп, пайдалы өсімдіктер мен жануарларға қолайлы жағдайлар жасайды; табиғи ортаны жақсарту арқылы адам өмір сүретін ортаны қалыпқа келтіреді.

1. Табиғи климаттық жағдайы
Қызылорда облысы -- Қазақстан Республикасының оңтүстігінде орналасқан әкімшілік-территориялық бірлік.
Облыс 1938 жылдың 15 қаңтар күні құрылған. Жер аумағы 226 мың км² (Қазақстан жерінің 8,3% -ы). Тұрғыны 689,7 мың адам, орташа тығыздығы 1 км²-ге шаққанда 3 адамнан келеді. (2010).
Облыс орталығы - Қызылорда қаласы (алдында Перовск және Ақмешіт деп аталатын). Қала тұрғындары - 212 мың адам. Қызылорда қаласы Алаш Автономиялық округінің астанасы болды, 1929 жылы астана мәртебесі Алматы қаласына ауысты.
1997 жылдың 17 маусымында Қазақстан Республикасы Президентінің өкімімен қаланың аты Кзыл-Ордадан Кызылордаға, ал Кзыл-Орда облысынан Кызылорда облысы болып өзгертілді.
Климаты.Климаттың континенталдығы көптеген метеорологиялық элементтердің тәуліктік, айлық және жылдық өзгеруімен байқалады. Жазы ыстық және ұзақ мерзімді. Бұл кезеңде температурадағы күрт өзгеру сипаты байқалмайды. Кейбір жерлерде шілде айының орташа температурасы 36-39 ̊ С. Облыс аумағының басым бөлігінде температураның абсолютты максимумы 44-48 ̊С құрайды. Қыс мезгілінде облыстың солтүстік және оңтүстік аймақтарынының арасында температурада айтарлықтай айырмашылықтары бар. Мысалы, ең салқын ай - қаңтардағы орташа температура - 35 -36 ̊С градусты құрайды.Ауаның жылдық орташа температурасы-10̊С.
Солтүстікке ашықтылық қасиеті облыс аумағына кедергісіз салқын ауа массасының енуіне мүмкіндік береді және нәтижесінде қыс айларында күрт салқындайды. Ауа температурасының абсолютты минимумы 420 ̊С градусқа дейін жетеді.
Құрғақшылық - облыс климатының ерекшелектерінің бірі. Жауын-шашын өте аз жауады. Орташа жылдық мөлшері 100-190 мм аспайды және жыл маусымдарында оның түсімі біркелкі емес: барлық жауын-шашынның 60 пайызы көктемгі-қысқы кезеңдерге тиесілі.
Облыс аумағының барлық бөлігінде солтүстік-шығыс бағытындағы күшті және жиі желдер болып тұрады. Оның орташа жылдық жылдамдығы секундына 3,1 метрден 6 метрге дейін ауытқып отырады. Қыс мезгілдеріндегі күшті желдер төменгі температура жағдайында жер бедерлерінің биік беткейлеріндегі қар жамылғыларын ұшырып кетеді, нәтижесінде топырақтың беткі қабаттарының терең қатуына және жарылуына әкеліп соғады. Жазғы уақытта шаңды дауылдар байқалады.
Жауын-шашынның орташа мөлшері 100-115 мм. Арал теңізінің тартылуынан, Байқоңыр ғарыш алаңы тарататын улы заттары және экологиялық ортаның нашарлауына байланысты қышқыл жауын-шашын жауатын болды.
Гидрогеографиясы. Облыс жерімен Сырдария өзенінің 1 мың км-ге жуық төменгі ағысы өтеді. 1956 жылы маусымда Сырдария өзенінде Қызылорда бөгеті іске қосылды. 1958 жылы Сырдарияның ескі арнасы Жаңадарияға өзен суы жіберілді. 1950-1960 жылдары Қызылорда су тораптарының сол жақ және оң жақ каналдары қазылды. 1969 жылы Қазалы су торабы егіс даласы мен жайылымдық жерлерді суғаруға берілді. Өзендер суының теңізге құю мөлшерінің кемуінен Арал теңізі Үлкен және Кіші Арал болып екі көлге бөлінді.
Топырағы. Облыстың едәуір бөлігін құм басып жатыр. Топырағы қоңыр, құмдақ сұр, сортаң болып келеді. Жусан, бетеге, сексеуіл, жыңғыл, тал, тораңғы, қамыс өседі. Ауыл шаруашылығына қолайлы жер аумағының 12%-ы Сырдария өзенінің жайылмасында, 23%-ы шөлейтте, 65%-ы шөл аймағында орналасқан.
Жануарлар дүниесінен ақ бөкен, құлан, қарақұйрық, қасқыр, түлкі, қоян, қарсақ, шибөрі, қосаяқ, күзен, сарышұнақ тіршілік етеді. Құстардан бүркіт, қаршыға, қырғауыл, қаз, үйрек, көлдерде балықтың алабұға, сазан, жайын, бекіре түрлері кездеседі.

2. Ауыспалы егіншілік дақылдардың орны
1-кесте
Дақылдар
Танап саны
Суғару саны
Суғару норм.m,м3га
Суғармалау норм. М,м3га
Суғару кезеңі

Басы
Аяғы
Ұзақтығы
Қияр
70га
1
1
2
3
4
5

400
400
500
500
500

2300
20.V
10.VI
25.VI
10.VII
20.VII

26.V
16.VI
1.VII
16.VII
26.VII

7
7
7
7
7

Капуста
140 га
2
1
2
3
4
5
6

400
400
550
550
550
550

3000
15.V
5.VI
25.VI
15.VI
1.VIII
15.VIII

18.V
8.VI
28.VI
18.VII
3.VIII
18.VIII

4
4
4
4
3
4
Жоңышқа 210га
3
1
2
3
4
5

800
800
800
800
800

4000
1.V
5.VI
1.VII
20.VII
10.VIII
14.V
14.VI
9.VII
29.VII
19.VIII
14
10
9
10
10

Дақылдың нақты су өтімін есептеу
2- кесте
Дақыл
М, м3га
F, га Алқап ауданы
Q нетто, м3га
Qбрутто, м3га
Қияр
2300
70
161
247,7
Капуста
3000
140
420
646,1
Жоңышқа
4000
210
840
1292,3
Барлығы
9300
420
1421
2186,1

Q нетто= F∙ М , м3га Qбрутто =Q неттоη (ПӘК), м3га
Дақылдарды танапқа отырғызу (Қызылорда облысы)
3- кесте
Дақылдар
Танап саны
Танап
F, га
α
Жоңышқа
1
1
70
0,17
Дәндік жүгері
2
2,3
140
0,33
Астық
3
4,5,6
210
0,5
Барлығы
8

420

α - дақылдардың ауыспалы егістегі алып жатқан орны
F- суару алқабының ауданы, га
α = F*100%F
α = 70*100%420=0,17
α = 140*100%420=0,33
α = 210*100%420=0,5

3. Дақылдардың суару режимі
Суару режимі- әр дақылдың қай уақытта ,неше рет және қанша мөлшерде су ішетінін айтады.
Суару режимінің 3 түрі бар:
1. Жобаланған
2. Есептелген
3. Пайдаланылған суару режимі

Есептелген суару режимі қазіргі кезде 2 жолмен анықталып жүр.Бұлар:

1)Академик Костяковтың тәсілі Су тепе- теңдік әдісі
2)Альпатев тәсілі Биоклиматтық

Біз осы курстық жұмысты суару режимін академик Костяковтың тәсілі бойынша есептеп, анықтаймыз.

I .Жалпы су пайдалану жиынтығы- өсімдіктердің еккен күннен жинап алғанға дейінгі қажетті су мөлшері. Оны мына теңдеумен анықтаймыз:
Е=ξ * У, м3га
Мұндағы: Е-жалпы су пайдалану жиынтығы, м3га
ξ - су пайдалану жиынтығының коэффициенті, яғни 1 тонна өнім алу үшін қажетті су, м3т
У - жобаланған өнім, тга
II . Суғармалау нормасы
М=Е-(Р+W+W1)
Мұндағы: Р- топыраққа сіңген жауын-шашын. Оның мәнін былай анықтаймыз: Р=Н *μ
Н- өсімдіктің өсіп- өну кезеңіндегі жауған жауын-шашын;
μ - 0,6-0,9 деп қабылдаймыз
W- өсімдіктің топырақ қорынан алатын ылғалдылығы
W1 - ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.