Салауатты экономикалық өрлеу стратегиясы мықты нарықтық экономика
КІРІСПЕ..
1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БАҚЫЛАУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ САЛЫҚ БАҚЫЛАУЫНЫҢ АЛАТЫН ОРНЫ ... ... ..
1.1. Салық бақылауының мәні мен экономиканы басқарудағы атқаратын ролі..
1.2. Салық бақылауының классификациясы: формалары мен әдістері..
1.3. Салықтық бақылау және салық әкімшілігін жүргізудің өзге де нысандары.
1.4.Салықтық тексерулер ұғымы, типтері мен түрлері
2. ШАРУАШЫЛЫҚ СУБЪЕКТІНІҢ САЛЫҚТАР ЖӘНЕ БАСҚА ДА МІНДЕТТІ ТӨЛЕМДЕР ТҮРЛЕРІ БОЙЫНША БЮДЖЕТПЕН ЕСЕП АЙЫРЫСУЫН БАҚЫЛАУ ... ... ... ..
2.1. Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдар мен әлеуметтік салық есебі
2.2. Жалақыдан ұсталатын міндетті зейнетақы салымдарының есептелуі мен аударылуын мерзімділігін бақылау...
3. КӘСІПОРЫННЫҢ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕБІНДЕГІ САЛЫҚ ЗАҢЫНЫҢ ОРЫНДАЛУЫНЫҢ ТОЛЫҚТЫҒЫ МЕН МЕРЗІМ.ДІЛІГІН БАҚЫЛАУ..
3.1. Шаруашылық субъектінің қызметін өтеу саласына байланысты бюджетке төленетін өндірістік төлемдердің есебі және оның салықтық бақылауы
3.2. Шаруашылық субъектінің нақты табыстарының шығындар көлемінің салық есебімен бухгалтерлік есебі арасындағы орнығатын ауытқулар..
3.3. Шаруашылық қызмет ету саласына байланысты бюджетке төленетін өндірістік емес төлемдердің есебі және оның салықтық бақылауы.
ҚОРЫТЫНДЫ ...
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР..
1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БАҚЫЛАУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ САЛЫҚ БАҚЫЛАУЫНЫҢ АЛАТЫН ОРНЫ ... ... ..
1.1. Салық бақылауының мәні мен экономиканы басқарудағы атқаратын ролі..
1.2. Салық бақылауының классификациясы: формалары мен әдістері..
1.3. Салықтық бақылау және салық әкімшілігін жүргізудің өзге де нысандары.
1.4.Салықтық тексерулер ұғымы, типтері мен түрлері
2. ШАРУАШЫЛЫҚ СУБЪЕКТІНІҢ САЛЫҚТАР ЖӘНЕ БАСҚА ДА МІНДЕТТІ ТӨЛЕМДЕР ТҮРЛЕРІ БОЙЫНША БЮДЖЕТПЕН ЕСЕП АЙЫРЫСУЫН БАҚЫЛАУ ... ... ... ..
2.1. Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдар мен әлеуметтік салық есебі
2.2. Жалақыдан ұсталатын міндетті зейнетақы салымдарының есептелуі мен аударылуын мерзімділігін бақылау...
3. КӘСІПОРЫННЫҢ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕБІНДЕГІ САЛЫҚ ЗАҢЫНЫҢ ОРЫНДАЛУЫНЫҢ ТОЛЫҚТЫҒЫ МЕН МЕРЗІМ.ДІЛІГІН БАҚЫЛАУ..
3.1. Шаруашылық субъектінің қызметін өтеу саласына байланысты бюджетке төленетін өндірістік төлемдердің есебі және оның салықтық бақылауы
3.2. Шаруашылық субъектінің нақты табыстарының шығындар көлемінің салық есебімен бухгалтерлік есебі арасындағы орнығатын ауытқулар..
3.3. Шаруашылық қызмет ету саласына байланысты бюджетке төленетін өндірістік емес төлемдердің есебі және оның салықтық бақылауы.
ҚОРЫТЫНДЫ ...
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР..
Салауатты экономикалық өрлеу стратегиясы мықты нарықтық экономикаға, мемлекеттің белсенді роліне және айтарлықтай шетел инвестицияларын таратуға негізделеді. Мемлекеттің белсенді ролін атқара отырып, экономикаға араласуының шектеулі болуы, реформалардың табысы мен олардың жекелеген учаскелерден тежелуі мемлекеттің ролін қайта қарастыруды талап етеді. Орталықтағы және жергілікті жерлердегі үкәімет экономикаға араласудың барлық түрінің, айналысуды тоқтату керек.
Дамыған рыноктарда мемлекет ролінің шектеулі болатынына қарап, ол еркі мен қайратынан айырылып, енжар байқаушыға айналады деген түсінік болмауға тиіс. Керісінше ол заңдардың орындалуы үшін өте күшті, конъютураның өзгерістеріне даяр болу үшін құзыретті әлемдік және отандық рыноктарда білетін, болсаң және шашыраңқы болмауы үшін өз жұмысын белсенді жоспарлайтын болуға тиіс. Ол халықтың әр түрлі топтарының мүдделерін анықтауға, даму басымдықтарын айқындауға жекеше сектормен тығыз ынтымақтастықта болуға және сол арқылы қоғамды біріктіруге беріктете түсуге тиіс.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің 2009 жылғы 6 наурыздағы Қазақстан халқына «Дағдарыстан жаңару мен дамуға» атты Жолдауында: «Негізгі салықтар бойынша ставкалар¬ды әлдеқайда төмендеткен жаңа Салық кодексі іске қосылды. Өткен жылмен салыстырғанда, кор¬по¬ративтік табыс салығы биылғы жыл¬дың өзінде үштен бірге төмендетіліп, 20 пайызды құрайды, ал 2011 жылы 15 пайыз болады. ҚҚС ставкасы 12 пайызға дейін төмендетілді. Әлеуметтік салық ставкасының регресті шкаласы¬ның орнына 11 пайыз көлеміндегі бірың¬ғай ставка енгізілді. Инвестиция¬ларды жүзеге асыратын кәсіпорындар үшін салық преференциялары көзделген. Осының бәрі экономиканың шикізаттық емес секторын, шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың аса маңызды ынталандырғышының біріне айналды» деп айта кетті [1].
Көптеген ірі рыноктар арасындағы байланыстырушы буын ретіндегі біздің жағдайымыз ашық экономика мен еркін сауда құруды талап етеді. Тұйықтық пен өз нарығын оқшаулау әрекетінің бірі мұндай саясат елдер мен құрлықтар арасын әлдеқайда жылдам жалғайды. Ішкі рыноктары шағын бола тұріп аса биік экономикалық нәтижелерге қол жеткізген елдердің өзін - өзі оқшаулау жолын таңдап алған елдермен салыстыру, жабық рыноктары, шектен тыс мемлекеттік реттеу, сондай – ақ шараушылық жағынан даралануға қол жеткізу әрекеттері қысқа мерзімді экономикалфық табыстарға алып келгеннен, түбінде сәтсіздікке ұрындырары мысал болып отыр.
Тұрақты өрлеуді қамтамасыз етуге бізге өндірістің диверсификациялау көмектеседі. Қазірге бәтуәгер импорт кезіндегі қатаң бәсекелестік жағдайында өндірістер мен бүтіндей салалардың нарыққа бейімделу процесі жүріп жатқан кезде, біздің шикізаттан басқа өнімдеріміз бәскеге түсе алады.
Дамыған рыноктарда мемлекет ролінің шектеулі болатынына қарап, ол еркі мен қайратынан айырылып, енжар байқаушыға айналады деген түсінік болмауға тиіс. Керісінше ол заңдардың орындалуы үшін өте күшті, конъютураның өзгерістеріне даяр болу үшін құзыретті әлемдік және отандық рыноктарда білетін, болсаң және шашыраңқы болмауы үшін өз жұмысын белсенді жоспарлайтын болуға тиіс. Ол халықтың әр түрлі топтарының мүдделерін анықтауға, даму басымдықтарын айқындауға жекеше сектормен тығыз ынтымақтастықта болуға және сол арқылы қоғамды біріктіруге беріктете түсуге тиіс.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің 2009 жылғы 6 наурыздағы Қазақстан халқына «Дағдарыстан жаңару мен дамуға» атты Жолдауында: «Негізгі салықтар бойынша ставкалар¬ды әлдеқайда төмендеткен жаңа Салық кодексі іске қосылды. Өткен жылмен салыстырғанда, кор¬по¬ративтік табыс салығы биылғы жыл¬дың өзінде үштен бірге төмендетіліп, 20 пайызды құрайды, ал 2011 жылы 15 пайыз болады. ҚҚС ставкасы 12 пайызға дейін төмендетілді. Әлеуметтік салық ставкасының регресті шкаласы¬ның орнына 11 пайыз көлеміндегі бірың¬ғай ставка енгізілді. Инвестиция¬ларды жүзеге асыратын кәсіпорындар үшін салық преференциялары көзделген. Осының бәрі экономиканың шикізаттық емес секторын, шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың аса маңызды ынталандырғышының біріне айналды» деп айта кетті [1].
Көптеген ірі рыноктар арасындағы байланыстырушы буын ретіндегі біздің жағдайымыз ашық экономика мен еркін сауда құруды талап етеді. Тұйықтық пен өз нарығын оқшаулау әрекетінің бірі мұндай саясат елдер мен құрлықтар арасын әлдеқайда жылдам жалғайды. Ішкі рыноктары шағын бола тұріп аса биік экономикалық нәтижелерге қол жеткізген елдердің өзін - өзі оқшаулау жолын таңдап алған елдермен салыстыру, жабық рыноктары, шектен тыс мемлекеттік реттеу, сондай – ақ шараушылық жағынан даралануға қол жеткізу әрекеттері қысқа мерзімді экономикалфық табыстарға алып келгеннен, түбінде сәтсіздікке ұрындырары мысал болып отыр.
Тұрақты өрлеуді қамтамасыз етуге бізге өндірістің диверсификациялау көмектеседі. Қазірге бәтуәгер импорт кезіндегі қатаң бәсекелестік жағдайында өндірістер мен бүтіндей салалардың нарыққа бейімделу процесі жүріп жатқан кезде, біздің шикізаттан басқа өнімдеріміз бәскеге түсе алады.
1. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына «Дағдарыстан жаңару мен дамуға» атты Жолдауы // Оңтүстік Қазақстан 10 наурыз, 2009 жыл
2. Қазақстан Республикасы Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан Халқына Жолдауы // Егемен Қазақстан, 07.02.2008
3. Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі) Астана, Ақорда, 2008 жылғы желтоқсанның 10-ы. № 99-ІV ҚРЗ
4. Дюсембаев Қ. Ш. – «Аудит и анализ в системе управления финансами”.Алматы 2005.
5. Радостовец В.К. Ғабдулин Т.Ғ. Радостовец В.В.Шмидт О.И.-“Кәсіпорындағы Бухгалтерлік есеп” Алматы-2006.
6. Богачев С.И.-Налоговые проверки деятельности предприятий” “БИКО” Алматы-2006.
7. Богачев С.И.-Налоговые проверки деятельности предприятий” “БИКО” Алматы-2006
8. Қазақстан Республикасының “Салықтар Және басқа да төлемдер туралы” Салық Кодексі-2008ж.
9. Қазақстан Республикасының “Бюджет туралы” Заңы-2007ж.
10. Қазақстан Республикасының “Бухгалтерлік есеп туралы”Заңы-2000ж.
11. Қазақстан Республикасының “Мемлекеттік міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы” Заңы-2007ж.
12. Қазақстан Республикасының “Зейнетақымен қамсыздандыру туралы Заңы-2007ж.
13. “Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есеп стандарттары” Алматы-2008ж.
14. Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есеп стандарттарына әдістемелік нұсқаулар” Алматы-2007ж.
15. Қазақстан Республикасының “Нормативті -құқықтық актілер туралы”Заңы-2007ж.
16. №33 “Заңды тұлғаларға табыс салығын салу және бюджетке төлеудің тәртібі туралы” Нұсқау.
17. №37 “Қосылған құн салығын есептеу және бюджетке төлеу туралы” Нұсқау.
18. №40 “Жеке тұлғаларға табыс салығын салу және бюджетке аудару туралы” Нұсқау.
19. №46 “Әлеуметтік салықты есептеп төлеу туралы”Нұсқау.
20. №48 “Көлік салығын есептеп төлеу туралы”Нұсқау.
21. Қазақстан РеспубликасыныңҚаржы Министірлігі №72 Бухгалтерлік есеп және аудит әдістемелері Департаментінің «Бухгаотерлік есеп регистірлерін толтыру туралы» №72 Нұсқау.
22. 15.04.2007 жылғы №245 Міндетті зейнетақы салымдарын есептеп жинақтаушы зейнетақы зейнетақы қорына төлеу ережелері»
23. Декларацияларды толтыру мен есептерді жүргізу бойынша ережелер.
24. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Кіріс министрлігінің 18.06.2007ж. “Хронометраждық зерттеу жүргізу ережелері туралы” Бұйрығы.
Мерзімді басылымдар
25. «Бухгалтер и налоги» 2007-2008ж.ж.
26. «Бюлитень бухгалтера» 2007-2008ж.ж.
27. «Налогоплательщик» 2007-2008ж.ж.
28. «Вестник МГД» 2007-2008ж.ж.
29. «Нормативные акты» 2007-2008ж.ж.
30. «Налоговый вестник» 2007-2008ж.ж.
31. «Қаржы» 2007-2008ж.ж.
32. «Труд в Казахстане» 2007-2008ж.ж.
33. «Труд,Зарплата,Пенсия в Казахстане» 2007-2008ж.ж.
34. Ел президентінің Қазақстан халқына жолдауы. – 2030.
2. Қазақстан Республикасы Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан Халқына Жолдауы // Егемен Қазақстан, 07.02.2008
3. Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі) Астана, Ақорда, 2008 жылғы желтоқсанның 10-ы. № 99-ІV ҚРЗ
4. Дюсембаев Қ. Ш. – «Аудит и анализ в системе управления финансами”.Алматы 2005.
5. Радостовец В.К. Ғабдулин Т.Ғ. Радостовец В.В.Шмидт О.И.-“Кәсіпорындағы Бухгалтерлік есеп” Алматы-2006.
6. Богачев С.И.-Налоговые проверки деятельности предприятий” “БИКО” Алматы-2006.
7. Богачев С.И.-Налоговые проверки деятельности предприятий” “БИКО” Алматы-2006
8. Қазақстан Республикасының “Салықтар Және басқа да төлемдер туралы” Салық Кодексі-2008ж.
9. Қазақстан Республикасының “Бюджет туралы” Заңы-2007ж.
10. Қазақстан Республикасының “Бухгалтерлік есеп туралы”Заңы-2000ж.
11. Қазақстан Республикасының “Мемлекеттік міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы” Заңы-2007ж.
12. Қазақстан Республикасының “Зейнетақымен қамсыздандыру туралы Заңы-2007ж.
13. “Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есеп стандарттары” Алматы-2008ж.
14. Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есеп стандарттарына әдістемелік нұсқаулар” Алматы-2007ж.
15. Қазақстан Республикасының “Нормативті -құқықтық актілер туралы”Заңы-2007ж.
16. №33 “Заңды тұлғаларға табыс салығын салу және бюджетке төлеудің тәртібі туралы” Нұсқау.
17. №37 “Қосылған құн салығын есептеу және бюджетке төлеу туралы” Нұсқау.
18. №40 “Жеке тұлғаларға табыс салығын салу және бюджетке аудару туралы” Нұсқау.
19. №46 “Әлеуметтік салықты есептеп төлеу туралы”Нұсқау.
20. №48 “Көлік салығын есептеп төлеу туралы”Нұсқау.
21. Қазақстан РеспубликасыныңҚаржы Министірлігі №72 Бухгалтерлік есеп және аудит әдістемелері Департаментінің «Бухгаотерлік есеп регистірлерін толтыру туралы» №72 Нұсқау.
22. 15.04.2007 жылғы №245 Міндетті зейнетақы салымдарын есептеп жинақтаушы зейнетақы зейнетақы қорына төлеу ережелері»
23. Декларацияларды толтыру мен есептерді жүргізу бойынша ережелер.
24. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Кіріс министрлігінің 18.06.2007ж. “Хронометраждық зерттеу жүргізу ережелері туралы” Бұйрығы.
Мерзімді басылымдар
25. «Бухгалтер и налоги» 2007-2008ж.ж.
26. «Бюлитень бухгалтера» 2007-2008ж.ж.
27. «Налогоплательщик» 2007-2008ж.ж.
28. «Вестник МГД» 2007-2008ж.ж.
29. «Нормативные акты» 2007-2008ж.ж.
30. «Налоговый вестник» 2007-2008ж.ж.
31. «Қаржы» 2007-2008ж.ж.
32. «Труд в Казахстане» 2007-2008ж.ж.
33. «Труд,Зарплата,Пенсия в Казахстане» 2007-2008ж.ж.
34. Ел президентінің Қазақстан халқына жолдауы. – 2030.
Мазмұны
бет
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
1. Қазақстан Республикасының бақылау жүйесіндегі салық бақылауының 7
алатын орны ... ... ..
1.1. Салық бақылауының мәні мен экономиканы басқарудағы атқаратын 7
ролі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... 11
1.2. Салық бақылауының классификациясы: формалары мен
әдістері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... . 20
1.3. Салықтық бақылау және салық әкімшілігін жүргізудің өзге де
нысандары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... .
1.4.Салықтық тексерулер ұғымы, типтері мен
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... 43
43
2. Шаруашылық субъектінің салықтар және басқа да міндетті төлемдер
түрлері бойынша бюджетпен есеп айырысуын 48
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1. Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдар
мен әлеуметтік салық
есебі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... 52
2.2. Жалақыдан ұсталатын міндетті зейнетақы салымдарының есептелуі мен
аударылуын мерзімділігін
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
3. Кәсіпорынның бухгалтерлік есебіндегі салық заңының орындалуының 65
толықтығы мен мерзім-ділігін
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... . 72
3.1. Шаруашылық субъектінің қызметін өтеу саласына байланысты бюджетке
төленетін өндірістік төлемдердің есебі және оның салықтық
бақылауы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .79
... ... ... ... ... ..
3.2. Шаруашылық субъектінің нақты табыстарының шығындар көлемінің 81
салық есебімен бухгалтерлік есебі арасындағы орнығатын
ауытқулар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
3.3. Шаруашылық қызмет ету саласына байланысты бюджетке төленетін
өндірістік емес төлемдердің есебі және оның салықтық
бақылауы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Кіріспе
Салауатты экономикалық өрлеу стратегиясы мықты нарықтық экономикаға,
мемлекеттің белсенді роліне және айтарлықтай шетел инвестицияларын таратуға
негізделеді. Мемлекеттің белсенді ролін атқара отырып, экономикаға
араласуының шектеулі болуы, реформалардың табысы мен олардың жекелеген
учаскелерден тежелуі мемлекеттің ролін қайта қарастыруды талап етеді.
Орталықтағы және жергілікті жерлердегі үкәімет экономикаға араласудың
барлық түрінің, айналысуды тоқтату керек.
Дамыған рыноктарда мемлекет ролінің шектеулі болатынына қарап, ол еркі
мен қайратынан айырылып, енжар байқаушыға айналады деген түсінік болмауға
тиіс. Керісінше ол заңдардың орындалуы үшін өте күшті, конъютураның
өзгерістеріне даяр болу үшін құзыретті әлемдік және отандық рыноктарда
білетін, болсаң және шашыраңқы болмауы үшін өз жұмысын белсенді
жоспарлайтын болуға тиіс. Ол халықтың әр түрлі топтарының мүдделерін
анықтауға, даму басымдықтарын айқындауға жекеше сектормен тығыз
ынтымақтастықта болуға және сол арқылы қоғамды біріктіруге беріктете түсуге
тиіс.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің 2009 жылғы 6
наурыздағы Қазақстан халқына Дағдарыстан жаңару мен дамуға атты
Жолдауында: Негізгі салықтар бойынша ставкаларды әлдеқайда төмендеткен
жаңа Салық кодексі іске қосылды. Өткен жылмен салыстырғанда, корпоративтік
табыс салығы биылғы жылдың өзінде үштен бірге төмендетіліп, 20 пайызды
құрайды, ал 2011 жылы 15 пайыз болады. ҚҚС ставкасы 12 пайызға дейін
төмендетілді. Әлеуметтік салық ставкасының регресті шкаласының орнына 11
пайыз көлеміндегі бірыңғай ставка енгізілді. Инвестицияларды жүзеге
асыратын кәсіпорындар үшін салық преференциялары көзделген. Осының бәрі
экономиканың шикізаттық емес секторын, шағын және орта кәсіпкерлікті
дамытудың аса маңызды ынталандырғышының біріне айналды деп айта кетті [1].
Көптеген ірі рыноктар арасындағы байланыстырушы буын ретіндегі біздің
жағдайымыз ашық экономика мен еркін сауда құруды талап етеді. Тұйықтық пен
өз нарығын оқшаулау әрекетінің бірі мұндай саясат елдер мен құрлықтар
арасын әлдеқайда жылдам жалғайды. Ішкі рыноктары шағын бола тұріп аса биік
экономикалық нәтижелерге қол жеткізген елдердің өзін - өзі оқшаулау жолын
таңдап алған елдермен салыстыру, жабық рыноктары, шектен тыс мемлекеттік
реттеу, сондай – ақ шараушылық жағынан даралануға қол жеткізу әрекеттері
қысқа мерзімді экономикалфық табыстарға алып келгеннен, түбінде сәтсіздікке
ұрындырары мысал болып отыр.
Тұрақты өрлеуді қамтамасыз етуге бізге өндірістің диверсификациялау
көмектеседі. Қазірге бәтуәгер импорт кезіндегі қатаң бәсекелестік
жағдайында өндірістер мен бүтіндей салалардың нарыққа бейімделу процесі
жүріп жатқан кезде, біздің шикізаттан басқа өнімдеріміз бәскеге түсе алады.
2010 жылға дейінгі бастапқы кезеңде өз мүмкіндіктерінің бәсекелестік
қабілеті тұрғысынан келешегі бар еңбекті қажет ететін салаларға көңіл бөлу
керек. Осы салаларды дамыту арқылы біз экономиканың құрылымдық мәселелерін
ғана емес, жұмыспен қамту және кедейлік мәселелеріне де шешеміз, бұл
қазіргі уақытта маңызды нәрсе. Экономикалық өсудің еліміздің дамуы үшін
қарқынды экономика болмайынша біз мемлекеттермен достық қатынастарын орнату
керек.
Біз бірлесе отырып еркін экономиканы ерікті ұлт жасақтау жолында алға
жылжуымызға қажетті берік негіз қаладық. Қазақстан бүгін әлемнің ең
серпімді дамып келе жатқан елдерінің біріне саналады.
Шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың түбірімен жаңа идеолгиясын
түзуміз қажет. Кәсіпкерлік ортаның бастамашылығын іске асыру үшін қолайлы
жағдай туғызуымыз керек.
1. Қазақстан Республикасындағы бақылау жүйесіндегі салық бақылауының
алатын орны
1. Салық бақылауының мәні және оның экономиканы басқарудағы атқаратын
ролі
Салық жүйесі-нарықтық қатынастардың негізгі бөлігі. Нарықтық
экономикада салықтар қоғамдық түрлендірүдің радикалды факторларының роліне
ие болады. Олар бюджеттің барлық деңгейінің басты табыс көзі, әлеуметтік
кепілдерді қамтамасыз ету құралы, жергілікті өзін өзі басқарудың қаржылық
негізі болып ғана қоймай сонымен қатар мемлекеттің, шаруашылық
субъектілердің, қарапайым халықтың қаржылық жағдайы мен қызығуларының тепе-
теңдік функциясының ролін атқарады.
Салықтар льготаларды қолдануға негізделген салық салу ставкаларының
көлемі арқылы кәсіпорындар мен халықты экономикалық активтілікке
қызығушылықты қамтамасыз етуді көздейді.
Қаржыларды бөлу, қайта бөлу және қолдану қатынастарының жалпы
түсінігін анықтап ғана қояды, ал бұл қатынастардың нақты формалары басқа
қатысты өзіндік категорияларда ашылады. Мұндай категориялар санына салық
бақылауы жатады.
Салық бақылауы-салық қызметі органдарының салық заңдарының орыналуын,
жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы жарналарының және
Мемлекеттік әлеуметтк сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдардың толық және
уақытылы аударылуын бақылауы.
Берілген бағыттың спецификалылығы оның қаржылық бақылаудағы ерекше
категорияға бөлуге мүмкіндігін береді. Оның өзіндік категорияға бөлінуі
позитивті мағынаға ие, себебі заңда белгіленген салық бақылауын жүргізу
мүмкіндігі салық төлеушілердің өздерінің салықтық міндеттерінің толық, әділ
жүргізуіне себеп болады.
Бақылау экономикалық және мемлекеттік басқару жүйесінде қоғамдық-
саяси құрылымға тәуелсіз өзіндік функция ретінде әрекет етеді. Дегенмен
бақылау мазмұны және оның бақылау жүйесіндегі алатын орны қоғамдағы
өндірістік қатынастардың және саяси ұйымдардың жағдайымен шектеледі.
Жоспарлы экономика орын алған кезде өндірістік құралдарына
экономикалық субьектінің толық регламенттелінген қызметтеріне мемлекеттік
және қоғамдық қаржылық бақылау жүргізілген Қаржылық бақыладың басты
мәселелері социалисттік мүлікті, қуаттылығын, экономикалық субьектілердің
құрастырып біткен өнім көлемінің жоспарлы көрсетіштерін банктермен және
тағы басқа органдармен бақылану жүргізілетін.
Нарықты қатынастарға өтумен әртүрлі меншік формаларының даму
жағдайында, соның ішінде жеке меншік формасының дамуымен қаржылық
бақылаудың жаңа субьектілері мен обьектілері қалыптасты.Осыған байланысты
салық бақылауын өзіндік бақылау түріне бөлу қажеттілігі пайда болды. Салық
бақылауының жеке өзінділігі Қазақстан Республикасының “Салықтар және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер” туралы заңымен белгіленген.
Салық бақылауының мәні ең алдымен оның мәселелерімен шектелген және
соның ішіндегі ең бастысы салық төлеушілер мен салық органдарының салық
заңдарының нормаларымен сақтауын қамтамасыз етуінде.
Салық бақылауы функционалды салық жүйесін құру мен дамытуынан
басталады. Ол салық салу жүйесін толық қамтиды және жеке салықтар,салық
төлеушілер, территориалар бөлігінде жүзеге асады.
Салық бақылауының негізгі түйсігі территориалды салық органдары болып
табылады және мұның функциялар қатарының ішінен еңбек сыйымдылығын -
бақылау функциясын қарастыруға болады. Мұндағы территориалы комитеттрді
салық заңының бұзушылықтарының болдырмауы мен алдын алуын жүзеге асыратын
бастапқы бақылау функциясын орындайтын органдар ретінде қарастыруға болады.
Салық бақылауын ұйымдастырылған және әдістемелік аспектілерде
қарастыру керек.Ұйымдастырылған түрі бұл-бақылау обьектілері және
субьектілерінің құрамы мен бақылау формасын анықтау. Әдістемелік-бақылау
түрлері мен әдістемелері бойынша жүзеге асыруды қамтиды.
Нақты қазіргі уақытта салық органдары жұмыстарында құжаттық тексеруді
өткізу елеулі орын алады, себебі тексерудің бұл түрі жіберілген
қателіктерді ашу және сомаларын анықтау бөлімдерінде тиімді жұмыс атқарады.
Компютерлік жүйелер мен мәліметтер базаларының құрылу деңгейіне
байланысты салық төлеушілердің тексеруінің таңдауы жүзеге асырылуы
негізінде салық заңдылығының талқылауымен, салық төлеушілер жайлы кең
ақпараттарды жинау, өңдеу және талдаумен байланысты жұмыстар, яғни ағымдағы
бақылау анықтаушы роль атқарады. Ағымдағы бақылауға ірі кәсіпорындардың
мониторингін, мобильді топтардың рейдтік тексерулерін жатқызуға болады.
Атап өтетін болсам тәжірибелік жұмыста алдын ала, ағымдағы және
кейінгі бақылауды салық төлеушілердің үлкен көлемін қамту, өткізілетін
тексерулердің сапасын жоғарылату және салық түсімдерін көбейту мақсатында
үйлестіру қажет.
Бақылау әдісін талдау (құжаттық, камералды, нақты, рейдтік)
шаруашылық субьектінің белгілі бір кезең аралығындағы жұмыс нәтижелерінің
және тенденция дамуының нәтижелерінің бағалауына тәуелді.
Салық бақылауының неғұрлым кең тараған және тиімді әдістемелік
жолдары болып талдау, зерттеу және тексеру болып табылады.
Салық бақылыуы “бақылау” секілді қызмет бағыттарын қарастыру және
салық төлеушілердің шағыдарын қарастыру және салықтық кеңес берулерді
қарастырады.
Салық органдары жұмыстарының тәжірибесі көрсеткендей соңғы уақытта
салық төлеушілердің салық органдарына жолдауларының саны өсуде, соның
ішінде олардың негізгі бөлігі жергілікті салық комитеттеріне келіп түседі
екен.
Ходотайстволарды ортақ қарастыру протоколын салық төлеуші мен салық
тексеруін жүргізген салық инспекторы қатысуымен міндетті рәсімдеу
енгізілгеннен бастап Орталық ақпаратқа жолдаулар саны қысқарды. Протоколды
қолдану салық төлеушінің салық органдарымен тығыз байланыста жұмыс
істеуіне, сонымен қатар салық заңының әрекет етуші нормаларын тануына ықпал
жасайды. Жұмыс істеудің мұндай әдісі салық заңының бұзылуына әкеліп соғатын
себептерді жоюға, салық төлеушілермен ортақ жұмыстарының ашық және әділ
болуына ықпалын тигізеді.
Жергілікті салық комитеттеріне жолдаулардың көбею себептерінің бірі
Қазақстан Республикасы “Салық және бюджетке толенетін басқа да міндетті
төлемдер туралы” Заңының нормаларын әртүрлі талқылауы болып табылады.
Нәтижесінде салық төлеушілер заңға қатысты өздерінің көзқарастарын қолдап
салық органдарына құжаттық тексеру актісін қарастыру туралы өтініштері және
ходотайстволарымен жолығады. Салықтық кеңес берушілер салық төлеушілермен
жұмыс істеудің бір бөлігі боып саналады, себебі мұндай қызмет көрсетулер
салық төлеушілердің салық жүйесіне сенімдерін арттыруға жол береді.
Салық сферасындағы бақылаудың нәтижелігі оны ұйымдастырудағы негізі
принциптерін сақталуына тікелей байланыста болады, соның ішінде ең бастысын
- заң күшін бөліп көрсетуге болады.
Салық органдары әрекет етуші заңмен орнатылған құқығы мен компетенция
деңгейіне сәйкес бақылауды жүзеге асыруы міндетті.
Салықтық тәжірибе салықтық заңының бұзуымен күресуінің екі негізгі
принциптерін бөліп көрсетеді: ескерту жасау және мәжбүрлеп өндіріп алу.
Салық төлеушінің салық тексеруі актісі бойынша хабарламаға шағымын
қарауды салық қызметінің жоғары тұрған органы жүргізеді. Сәйкесінше салық
төлеушінің сотқа шағым беруі салықтық тексеру актісі бойынша шағым
келтірілген хабарламаның орындалуын тоқтата тұрады. Уәкілетті мемлекеттік
органға шағым салық төлеу үшін шағымды қарау нәтижелері бойынша шешімді
алған кезден бастап белгіленген мерзім аяқталған соң салық қызметінің
органының шешімі болмаған жағдайда он жұмыс күні ішінде беріледі.
Салық тексеру уақытысы бойынша хабарламаға шағым жасау жағдайларын
қоспағанда, салық органдары мәжбүрлеп өндіріп алу шараларын қолдануға
құқылы. Мәжбүрлеп өндіріп алу шараларды қолданыла басталғанға дейін салық
төлеушіге хабарлама жіберіледі. Салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алу
мынадай тәртіппен:
1. Банк шоттарындағы ақшасының есебінен;
2. Қолма-қол ақшаның есебінен;
3. Дебиторларының ақшасының есебінен;
4. Билік ету шектелген мүлік өткізу есебінен;
5. Жариаланған акцияларды мәжбүрлеп шығару арқылы жүргіізіледі.
Салық қызметінің қызмет ету тұлғаларын салық тексеру кезінде
келесідей құжаттарды ақпарат көзі ретінде пайдаланады:
- салық міндеттемесінің орындауымен байланысты салық төлеушінің
қаржылық құжаттары, бухгалтерлік кітаптардан, есептері, сметалары,
қолда бар ақшалары, құнды қағаздардан, есептеулер мен деклорациялар;
- қажет болған жағдайда құжаттардың толтыру тәртібін растайтын
құжаттардан, толтырылған құжаттардың дұрыстығын дәлелдейтін
құжаттарды; міндетті зейнетақы жарнамалардың міндетті зейнетақы
қорына уақытылы және толық, дұрыс аударуын растайтын құжаттар;
- салық заңының бұзылуын куәлендіретін құжаттар анықталған жағдайда
оларды зерттеу;
- табыс алумен байланысты объектілерді, салық салу және салық салумен
байланысты объектілерді олардың орындалу орнына тәуелсіз зерттеу
жүргізу;
- салық төлеушінің мүлігін түгендеу;
- тексеріліп отырған салық төлеушінің кейбір сұрақтар бойынша банктер
мен қаржы ұйымдардан заңды тұлғаның жеке шотындағы қаржы сомасы мен
қалдықтары туралы мәлімет алуға салық органы құқылы;
- ақпарат көзі болып табылатын құжаттар жоғалған, жойылған жағдайда
жанама әдіспен тексеру жүргізу.
Салық тексеру барысында салық және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдерді төлеуді қосқанда жасыру фактілері, сондай ақ, қылмыс
белгілерін көрсететін әдейі, жалған банкроттық фатілері анықталған кезде,
салық органдары Қазақстан Республиксының заң актілеріне сәйкес іс жүргізу
шешімін қабылдау үшін тиісті құқық қорғау органдарының тергеуіне жататын
материалдарды жібереді.
Салық органдары салық бақылауы нәтижелері бойынша салықтар, бюджетке
төленетін басқа да міндетті төлемдер мен өсімпұлдардың есептелген сомалары
туралы,сондай ақ Қазақстан Республикасының салық заңдарының бұзушылықтарды
жою туралы хабарлама жіберілген жағдайда,салық міндеттемесі салық төлеушіге
хабарлама тапсырылған күннен кейінгі он бес жұмыс күні ішінде орындалуға
тиіс. Салықтар, бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер мен
өсімпұлдар салық органдарымен ескерту жасалғаннан кейін де төленбесе, онда
салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алу шаралары қолданылыды. Осыдын келе
салық бақылауының тиімділігін жоғарылатудың екі негізгі бағыттарын бөліп
көрсетуге болады - салық заңының жетілуі және салық органдарының салық
төлеушілермен өзара қатынаста жұмыстардың әдістері мен формаларының дамуы.
1.2. Салық бақылауы классификациясы: формалары мен әдістері
Қазақстан Республикасының Салық кодексіне сәйкес салық заңдарының
орындалуын, жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы жарналарының
толық және уақытылы аударуын салық қызметі органының бақылауы нысандарының
бірі салық тексеруі болып табылады. Өз кезегінде,
1. Салық төлеушілерді тіркеу есебі;
2. Салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілерді есепке
алу;
3. Бюджетке түсімдерді есепке алу;
4. ҚҚС төлеушілерді есепке алу;
5. Салық тексерістері
6. Камералды бақылау;
7. Салық төлеушілердің қаржы – шаруашылық қызметі маниторингі;
8. Фискалдық жады бар бақылау-касса машиналарын қоллдану ережелері;
9. Акцизделетін тауарлардың кейбір түрлерін таңбалау және акцизді
постулаттарды белгілерін белгілеу;
10. Мемлекет меншігіне айналдырылған мүлікті есепке алу, бағалау және сату
тәртібін сақтауды, сондай-ақ мемлекет меншігіне айналдырылған мүліктің
толық және уақытылы берілуін тексеру;
11. Уәкілетті органдарға бақылау жасау нысандарында жүзеге асырылады.
Кеден органдары өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының кеден
шекарасы арқылы тауарлардың өтуімен байланысты төлеуге тиіс салықты және
бюжетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді алу жөніндегі салық
бақылауын әрекет етуші салық кодексіне және Қазақстан Республикасының
кеден заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
Салық төлеушілерді тіркеу есебі салық төлеуші салық органдарында салық
төлеушілерді мемлекеттік тіркеу рәсімінен өткеннен кейін жүзеге асырылады.
Салық төлеуші;
1) заңды тұлға, оның құрылымдық бөлімшелері, сондай-ақ Қазақстан
Республикасында қызметін жүзеге асыратын шетелдік заңды тұлға үшін:
заңды тұлғаның, оның құрылымдық бөлімшесінің орналасқан орны бойынша;
қызметті жүзеге асыру орны бойынша; салық салу объектілердің орналасқан
және тіркеу орны бойынша;
2) жеке тұлға, соның ішінде жеке кәсіпкер үшін: резидентке - тұрғылықты
жері бойынша; резидент емеске келген орны бойынша; салық салу
объектілерінің, салық салуға байланысты объектілердің орналасқан және
тіркеу орны бойынша; кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру орны бойынша салық
органдарында тіркеу есебіне тұруға міндетті.
3) Салық салу органы жеке тұлғаларды салық салу объектілерінің
орналасқан жері бойынша тіркеу есебін салық салу объектілерін есепке алуды
және тіркеуді жүзеге асыратын уәкілетті органдар беретін мәліметтер
негізінде жүргізеді.
Жеке кәсіпкер немесе заңды тұлға орналасқан жерін, қызмет жүзеге
асыратын орнын, тұрылықты жерін, келген жерін немесе салық салу
объектілерінің орналасқан және тіркеу орнын өзгерткен жағдайда, салық
төлеуші өзі тіркеу есебінде тұрған салық органына он жұмыс күні ішінде
есептен шығару туралы өтініш беруге және салық төлеушінің бұрын берілген
тіркеу нөмірін көрсете отырып, жаңадан орналасқан жері, қызметін жүзеге
асыратын орны, тұрғылықты жері, келген жері немесе салық салу
объектілерінің орналасқан жері және тіркеу орны бойынша тіркеу есебінде
тұруға міндетті.
Бюджетке түсімдерді есепке алу салық органдары және бюджетке
төленетін бақа да міндетті төлемдердің сондай-ақ өсімпұлдар мен
айыппұлдардың есептелген және түскен сомалары бойынша салық
міндеттемелерінің орындалуын салық төлеушінің жеке шотында көрсету жолымен
іске асырылады. Салық және бюджетке төленетін басқа-да міндетті төлемдердің
түсуін біріңғай бюджет сыныптамасына сәйкес жүргізіледі, жеке шоттарды
жүргізу тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган белгілейді.
Қосылған құн салығын төлеушілерді есепке алу ҚҚС бойынша төлеушілерді
есепке қою талаптары және оларды есептен шығару тәртібін уәкілетті
мемлекеттік орган белгілейді.
Камералдық бақылау салық төлеушілер берген салық есептілігін және басқа
да құжатарды құжаттарды зерделеу мен талдау негізінде тікелей салақ органы
жүзеге асыратын бақылау. Қалдық бақылау тікеклей салық органаның
орналасқан жері бойынша жүзеге асырылады.
Салықтөлеушілер маниторингі салық төлеушілердің нақты салық салынатын
базасын анықтау және тауарлардың (жұмыстардың, қызмет көрсетулердің)
өзіндік құнын қалыптастырудың негізділігіне таңдау жүргізу, қаржы, валюта,
заңдарын, қолданылатын нарықтық бағаларды сақтау мақсатында салық
төлеушілердің қаржы шаруашылық қызметін байқау жүйесін қолдану жолымен
жүзеге асырылады. Бақылау-касса машиналарының қолданылуы және пайдаланылуы
тәртібінің сақталуына салық бақылауын жасау кезінде қолдану және пайдалану
тәртібінің сақталуына бақылауды жүзеге асырады. Салық төлеушінің салық
міндеттемелерін орындау жөніндегі салық тексерулерін жүргізу кезінде
фискальдық жады бар бақылау-касса машиналарының фискальдық блогындағы
сақтаулы деретерді пайдаланады.
Салық органы мемлекет меншігіне айналдырылған мүлікті есепке алу, сақтау,
бағалау және өткізу тәртібін сақтауға және оны сатудан бюджетке ақша
түсімдерінің толық және уақытылы түсуін бақылау.
Салық қызыметінің органдары салық және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдерді есептеудің дұрыстығы, олады алудың толымдылығы мен
уақытылы аударылуы жөніндегі мәселелер бойынша уәкілетті және жергілікті
атқарушы органдарға бақылау жасауды жүзеге асырады.
Салық тексеруі – салық қызметі органдары жүзеге асыратын, Қазақстан
Рерспубликасы салық заңдарының орындалуын тексеру ұйғарымда көрсетілген
салық қызметі органдарының лауазымды адамдары, осы Кодекске сәйкес
тексеруді жүргізуге тартылатын өзге де адамдар мен салық төлеуші салық
тексерулеріне қатысушылар болып табылады. Арнайы білімді және консультация
алу үшін, қажет болған жағдайларда, салық қызметі органы салықты тексеруге
салықты тексерудің нәтижесіне мүдделі емес маманды тартуы мүмкін. Алға
қойылған мәселелер бойынша маман қорытынды жасайды, акт салықтық тексеру
актісіне қоса беріледі. Және салық тексерулері тек салық қызметі органдары
ғана жүзеге асырады.
Салық тексеруі мынадай түрлерге бөлінеді:
1.Құжаттық тексеру;
2.Рейідтік тексеру;
3.Хронометраждық тексеру;
Құжаттық тексеру келесідей түрлерге бөлінеді:
1) кешенді тексеру – салықтық және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдердің барлық түрлері бойынша салық міндеттемелерінің орындалуын
тексерудің негізгі мақсаты бюджетке төленетін салықтар мен басқа да
міндетті төлемдердің уақытылы және толық, дұрыс төленуін анықтау. Тексеру
қазыналық, салық және салықтық емес салық органдарына ұсынылатын құжаттар
бойынша жүргізіледі. Тексеру кезінде келесі құжаттар тізімі пайдаланылады:
1. кәсіпорынның есеп саясаты;
2. жұмыста қолданылатын шоттар жоспары;
3. әрбір ай бойынша айналым-сальдо ведомості;
4. №1 - №14 журнал-ордерлер және талдамалық кестелер;
5. Бас кітап;
6. Бухгалтерлік баланс;
7. Қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп;
8. Бастапқы құжаттар;
9. кассалық кітабы, кіріс және шығыс ордерлері.
2) тақырыптық тексеру салық міндеттемесінің салықтың жекелеген түрлері және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша орындалуын; міндетті
зейнетақы қорларына және әлеуметтік аударымдарды мемлекеттік сақтандыру
қорына толық және уақытылы ұстап қалуды және есептеуді; банктердің және
банк операцияларының жекеленген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың Салық
Кодексінде белгіленген міндеттерді орындауын; трансферттік бағаларды
қолдану кезінде мемлекеттік бақылау мәселелері бойынша; акцизделетін
тауарлардың жекеленген түрлерінің өндірілуі мен айналымын мемлекеттік
реттеу мәселелері бойынша; салық төлеуші мен оның дебиторлары арасындағы
өзара есеп айырусыда айқындау мәселелері блойынша тексеру;
3) қарсы тексеру – егер салықты тексеруді жүргізу кезінде салық органда
аталған тұлғаларға байланысты салық төлеушілердіңк жүргізген
операцияларының салық төлеушілердің жүргізген операцияларының салық
есебінде дұрыс көрсетілуі туралы қосымша ақпарат алу қажеттігі туындаған
үшінші бір тұлғаларға қатысты жүргізілетін тексеру.
Рейдтік тексеруді – салық қызметі органдары жекелеген төлеушілерге
қатысты олардың Қазақстан Республикасы заңдарының жекеленген талаптарын,
атап айтқанда:
1) салық төлеушілердің салық органдарында тіркеу есебіне қойылуы;
2) фискалды жады бар бақылау – касса машиналарын қолданудың дұрыстығы;
3) линцензияның, біржолғы талонның және өзге де рұқсат ету құжаттарының
болуы;
4) салық қызметі органдарының құқы ретінде болатын акцизделетін тауарлардың
жекеленген түрлерін лицензиялау ережелерін және өндіру, сақтау мен өткізу
шарттарын орындау мәселелері бойынша жүргізіледі.
Хронометраждық зерттеуді салық органдары салық төлеушінің нақты
кірісін және кіріс алуға байланысты нақты шығындарды анықтау мақсатымен
жүргізіледі. Хронометраждық зерттеу уәкілетті мемлекеттік орган бекіткен
тәртіппен жүргізіледі. Хронометражды тексерудің жүргізудегі негізгі
нормативті және бухгалтерлік құжаттары:
1. Қазақстан Республикасының Салық Кодексі;
2. Хронометражды зерттеу жүргізудің ережелері;
3. Хронометражды зерттеу жүргізу бойынша әдістемелік нұсқаулар;
4. Кассалық кітап немесе айналым балансы;
5. Жалдамалы жұмысшылармен еңбек келісімдері;
6. Еңбекақы бойынша есепті-төлем ведомостары;
7. Кассир кітабы;
Қазақстан Республикасының Салық тексеруін жүргізу, Қазақстан
Республикасының заң актілерінде белгіленген жағдайларды қоспағанда, салық
төлеушінің қызметін тоқтатпауға тиіс. Салық органы заңды тұлғаның өзіне
салық тексеруінің жүргізілуіне қарамастан заңды тұлғаның құрылымдық
бөлімшелерін тексеруге құқылы.
Салық Кодексіне сәйкес салық тексекрулерін жүзеге асыру кезеңінде
текссерілетін салық кезеңіндегі салық есептілігінде салық төлеушінің
өзгерістер мен толықтырулар енгізуіне жол берілмейді. Аталған бапқа сәйкес
салық төлеушіге (салық агентіне) нұсқама берілген кез салық тексеруін
жүргізудің басталуы болып есептеледі. Салық төлеушінің (салық агентінің)
нұсқаманы алудан бас тартуы салық тексеруін жүргізудің күшін жоюға негіз
болып табылмайды. Салық тексеруі анықталған кезде салық қызметі органының
лауазымды адамы кемінде екі дана акті жасап, оған салық тексеруін жүргізген
салық қызметі органының лауазымды адамы қол қояды. Бұл орайда салық
тексеруі актісінің бір данасы салық төлеушіге(салық агентіне) тапсырылады,
оны алған кезде соңғысы оны алғаны туралы белгі жасауы керек. Салық
тексеруінің актісі салық төлеушіге тапсырылған күн салық тексеруі
мерзімінің аяқталуы болып есептеледі. Мұнда келесідей реквезиттер болуы
шарт:
1) салық тексеруінің жүргізілген орнын, акті жасалған күні;
2) тексерудің түрін;
3) салық қызметі органының салық тексеруін жүргізілген ллауазымды
адамдарының қызметін, тегін, не толық атауын.
4) Салық төлеушінің тегін, толық атауын;
5) Салық төлеушінің орналасқан жерін, банктікң деректемелерін, сондай-ақ
оның тіркеу номерін;
6) Салық төлеушінің салық есептелігі мен бухгалтерлік есептілікті, салық
және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуге тексеру
жүргізуге жауапты басшысы мен лауазымды адамдарының тегін, атын, әкесінің
атын;
7) Алдыңғы жүргізілген тексеру мен бұрын анықталған салық заңдарын бұзу
шылықтарды жою жөнінде қолданылған шаралар туралы мәліметтерді;
8) Тексерілетін салық кезеңін және тексеру жүргізу үшін салық төлеуші табыс
еткен құжаттар туралы жалпы мәліметтерді;
9) Қазақстан Республикасының салық заңдарының тиісті нормасына сілтеме
жасай отырып, салық бұзушылығының егжей-тегжейлі жазылған сипаттамасын
және салық тексеруінің т.б. нәтижелерін көрсете отырып, салық
тексеруінің актісін жасайды.
1.3. Салықтық бақылау және салық әкімшілігін жүргізудің өзге де
нысандары
Жаңа 2009 жылдың 1 қаңтарынан енгізілген Салық кодексіне сәйкес
салықтық бақылау және салық әкімшілігін жүргізудің келесі өзге де нысандары
белгіленген [3]:
Салық әкімшілігін жүргізу
Салық әкімшілігін жүргізу салық қызметі органдарының салық бақылауын
жүзеге асыруы, мерзімінде орындалмаған салық міндеттемесінің орындалуын
қамтамасыз ету тәсілдері мен салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алу
шараларын қолдануы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес
салық төлеушілерге (салық агенттеріне) және басқа да уәкілетті мемлекеттік
органдарға мемлекеттік қызмет көрсету болып табылады.
Салықтық бақылау
1. Салықтық бақылау - Қазақстан Республикасының салық заңнамасы,
орындалуын бақылау салық қызметі органдарына жүктелген Қазақстан
Республикасының өзге де заңнамасы нормаларының орындалуын салық қызметi
органдары жүзеге асыратын бақылау.
2. Салықтық бақылау:
1) салық төлеушiлердi салық органдарында тiркеу;
2) салықтық нысандарды қабылдау;
3) камералдық бақылау;
4) салық міндеттемесінің, мiндеттi зейнетақы жарналарын есептеу, ұстау
мен аудару, әлеуметтiк аударымдарды есептеу мен төлеу бойынша міндеттердің
орындалуын есепке алу;
5) салықтық зерттеу;
6) ірі салық төлеушiлерге мониторингi жасау;
7) салықтық тексерулер;
8) бақылау-касса машиналарын қолдану тәртібінің сақталуына бақылау;
9) акцизделетiн тауарларға бақылау;
10) трансферттік баға белгілеу кезіндегі бақылау;
11) мемлекет меншiгiне айналдырылған (айналдырылуға жататын) мүлiктi
есепке алу, сақтау, бағалау, одан әрі пайдалану және өткізу тәртiбiнің
сақталуына бақылау;
12) Қазақстан Республикасының салық заңнамасын орындауға бағытталған
функцияларды жүзеге асыру бойынша міндеттерді орындау бөлігінде уәкілетті
мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың қызметіне бақылау жасау
нысандарында жүзеге асырылады.
3. Кеден органдары осы Кодекске және Қазақстан Республикасының кеден
заңнамасына сәйкес өз құзыретi шегiнде Қазақстан Республикасының кеден
шекарасы арқылы тауарлардың өткізілуiмен байланысты салықтық бақылауды
жүзеге асырады, мерзімінде орындалмаған салық міндеттемесінің орындалуын
қамтамасыз ету тәсілдерін және төленуге тиiсті салықтар бойынша мәжбүрлеп
өндіріп алу шараларын қолданады.
Салық құпиясы
1. Мына мәліметтерді:
1) жеке тұлғаларды қоспағанда, салық төлеуші (салық агенті) төлеген
(аударған) салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің
сомасы туралы;
2) салық төлеушіге есептелген салық сомасынан есепке жатқызылуға тиіс
қосылған құн салығы сомасының асып кетуін бюджеттен қайтару сомасы туралы;
3) салық төлеушінің (салық агентінің) салық берешегінің сомасы туралы;
4) әрекетсіз салық төлеушілер және соттың заңды күшіне енген үкімінің
не қаулысының негізінде жалған кәсіпорындар деп танылған салық төлеушілер
туралы;
5) салық төлеушінің таратылуымен (қызметін тоқтатуымен) байланысты
құжаттық тексеру жүргізу туралы салықтық өтініш беруі туралы;
6) жеке тұлғаларды қоспағанда, салық төлеушіге (салық агентіне)
есептелген салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер сомасы
және Қазақстан Республикасының салық заңнамасын бұзған салық төлеушіге
(салық агентіне) қатысты қолданылған жауапкершілік шаралары туралы;
7) осы Кодекстің 197-бабына сәйкес қызметін тұрақты мекеме, филиал,
өкілдік арқылы немесе тұрақты мекеме құрмай жүзеге асыратын резидент емес
салық төлеуші ретінде тіркеудің бар (жоқ) екендігі туралы;
8) салық төлеушінің (салық агентінің) мынадай тіркеу деректері:
сәйкестендіру нөмірі;
жеке тұлғаның, заңды тұлға басшысының тегі, аты, әкесінің аты (бар
болған жағдайда);
дара кәсіпкердің, заңды тұлғаның атауы;
салық төлеушіні (салық агентін) тіркеу есебіне қою күні, тіркеу
есебінен шығару күні, тіркеу есебінен шығару себебі;
қызметті тоқтата тұруының басталған және аяқталған күні;
салық төлеушінің резиденттігі туралы мәліметтерді қоспағанда, салық
қызметі органы салық төлеуші (салық агенті) туралы алған кез келген
мәліметтер салық құпиясы болып табылады.
2. Егер осы бапта өзгеше белгіленбесе, салық қызметі органдары салық
төлеуші (салық агенті) туралы салық құпиясы болып табылатын мәліметтерді,
басқа тұлғаға салық төлеушінің (салық агентінің) жазбаша рұқсатынсыз бере
алмайды.
3. Салық қызметі органдары салық төлеуші (салық агенті) туралы салық
құпиясын құрайтын мәліметтерді салық төлеушінің (салық агентінің) жазбаша
рұқсатын алмастан мынадай жағдайларда:
1) салықтық құқық бұзушылықтар мен қылмыстар жасаған тұлғалардың осы
Кодексте белгіленген тәртіппен салық міндеттемесін, салық агентінің
міндеттерін орындауы туралы сауал салу бойынша, олардың Қазақстан
Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген құзыреті шегінде заң
бойынша қудалау мақсатында құқық қорғау органдарына;
2) салық төлеушінің салықтық міндеттемесін, осы Кодексте белгіленген
тәртіппен салықтарды есептеу, ұстау және аудару бойынша салық агентінің
міндеттерін айқындау немесе салықтық құқық бұзушылықтар мен қылмыстар үшін
жауапкершілік туралы істерді қарау барысында соттарға;
3) сот санкциясымен, ал заңды күшіне енген сот актілерінің негізінде
жазылған атқару құжаттары бойынша соттың санкциясынсыз атқару құжаттарын
орындау барысында оның Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде
белгіленген құзыреті шегінде сот орындаушысына береді.
Осындай мәліметтерді беру тәртібін атқару құжаттарының орындалуын
қамтамасыз ету жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органмен бірлесіп уәкілетті
орган белгілейді;
4) мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органға береді.
Мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган салық құпиясы
болып табылатын мәліметтерге қол жеткізе алатын лауазымды тұлғалардың
тізбесін бекітеді;
5) қаржы мониторингi жөніндегі уәкiлетті мемлекеттік органға береді.
Қаржы мониторингi жөніндегі уәкiлетті мемлекеттік орган салық құпиясын
құрайтын мәліметтерге қол жеткізе алатын лауазымды адамдардың тізбесін
бекітеді;
6) салық тексеруін жүргізуге маман ретінде тартылған тұлғаға;
7) Қазақстан Республикасы тараптардың бірі болып табылатын салық
немесе құқық қорғау органдары арасындағы өзара ынтымақтастық туралы
халықаралық шарттарға (келісімдерге), сондай-ақ Қазақстан Республикасы
халықаралық ұйымдармен жасасқан шарттарға сәйкес басқа мемлекеттердің салық
немесе құқық қорғау органдарына, халықаралық ұйымдарға береді;
8) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органға
қоршаған ортаға эмиссиялар үшін төлемақы бойынша салық есептілігін қамтитын
мәліметтер бөлігінде береді.
4. Осы бапта белгіленген жағдайларды қоспағанда, салық қызметі
органдарының лауазымды адамдары, сондай-ақ осы бапта белгіленген тәртіппен
салық қызметі органдарынан салық төлеуші (салық агенті) туралы мәліметтерді
алған өзге мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары салық құпиясын жария
етпеуге тиіс.
5. Салық қызметі органдарының лауазымды адамдары, салық қызметі
органдарынан салық төлеуші (салық агенті) туралы салық құпиясы болып
табылатын мәліметтерді алған өзге мемлекеттік органдардың лауазымды
адамдары, аталған органдарда жұмыс істеген кезеңде де, сондай-ақ өзі
қызметтен босағаннан кейін де мұндай мәліметтерді жария етуге құқылы емес.
Салықтық тексеруді жүргізуге тартылған мамандар, салықтық тексеруді
жүргізу кезінде өздерінің міндеттерін орындау кезінде де, сондай-ақ оларды
орындауды аяқтағаннан кейін де салық құпиясын жария етпеуге тиіс.
6. Салық құпиясы болып табылатын мәліметтері бар құжаттарды жоғалту не
осындай мәліметтерді жария ету Қазақстан Республикасының заңнамалық
актілерінде көзделген жауаптылыққа әкеп соғады.
Салықтық зерттеу
1. Салықтық зерттеу - тіркеу деректерінде көрсетілген орналасқан жері
бойынша салық төлеушінің нақты бар болуын немесе жоқтығын растау үшін,
сондай-ақ осы Кодекстің 637-бабының 2-тармағында көрсетілген жағдайда
салықтық тексеру актісін тапсыру үшін салық қызметі органдарының жүзеге
асыратын іс-шарасы.
Салықтық зерттеуді жүргізуге қатысу үшін осы Кодексте белгіленген
тәртіппен куәгерлер тартылуы мүмкін.
2. Салықтық зерттеу жұмыс уақытында салық төлеушінің тіркеу
деректерінде көрсетілген орналасқан жері бойынша жүргізіледі.
3. Салықтық зерттеудің нәтижесі бойынша салықтық зерттеу актісі
жасалады, онда мыналар көрсетіледі:
актінің жасалған орны, күні мен уақыты;
актіні жасаған салық қызметі органының лауазымды адамының лауазымы,
тегі, аты және әкесінің аты (ол болған жағдайда);
салық қызметі органының атауы;
тартылған куәгерлердің тегі, аты және әкесінің аты (ол болған
жағдайда), жеке басын куәландыратын құжаттың атауы мен нөмірі, тұрғылықты
жерінің мекен-жайы;
салық төлеушінің (салық агентінің) тегі, аты және әкесінің аты (ол
болған жағдайда) және (немесе) атауы, оның сәйкестендіру нөмірі;
салықтық зерттеудің қорытындысы туралы ақпарат.
4. Салықтық зерттеу нәтижесінде салық төлеушінің тіркеу деректерінде
көрсетілген орналасқан жері бойынша болмау фактісі анықталған жағдайда,
мұндай салық төлеушіге салық қызметі органы салық төлеушінің орналасқан
жерін (жоқтығын) растау туралы хабарлама жібереді.
5. Осы баптың 4-тармағының ережесі мынадай жағдайларда:
1) салықтық тексеру актісін тапсыру мақсатында;
2) салық төлеушінің орналасқан жері бойынша жоқ болуы себебі бойынша
салық қызметі органы жіберген хабарламаны почта немесе өзге де байланыс
ұйымының қайтаруы негізінде жүргізілген салықтық зерттеу нәтижелері бойынша
қолданылмайды.
6. Салық қызметі органы осы баптың 4-тармағында
көрсетілген хабарламаны жіберген күннен бастап жиырма жұмыс күні ішінде
салық төлеуші салық қызметі органына келу тәртібімен салық заңдарын
орындамаудың себептері туралы жазбаша түсіндірме беруге міндетті.
Аталған талап орындалмаған жағдайда немесе салық қызметі органы
жіберген хабарламаны почта немесе өзге де байланыс ұйымының қайтаруы
негізінде жүргізілген салықтық зерттеу нәтижелері бойынша, салық төлеушінің
орналасқан жерінде жоқ болуы себебі бойынша салық қызметі органы осы
Кодексте белгіленген әрекеттерді жүзеге асырады.
Куәгерлердің қатысуы
1. Салық қызметі органдарының лауазымды адамдары өздерінің талап
етуі немесе салық төлеушінің (салық агентінің) талап етуі бойынша жасайтын
мынадай іс-әрекеттер:
1) салық қызметі органы лауазымды адамының салық мiндеттемелерiнiң
орындалуы жөнiнде хабарламаны, касса бойынша шығыс операцияларын тоқтата
тұру туралы өкiмді, мүлiкке билік етуді шектеу туралы шешiмді, мүлiк
тiзiмдемесiнiң актiсiн, салық тексеруін жүргiзу туралы хабарландыруды,
нұсқаманы, салықтық тексеру актiсiн және осы Кодексте көзделген салық
қызметі органдарының өзге де құжаттарын тапсыруы;
2) салық төлеушінің (салық агентінің) мүлікке билік етуін шектеу;
3) нұсқаманың негiзiнде жүргізілетін, салық салу объектiсi және
(немесе) орналасқан жеріне қарамастан салық салуға байланысты объект болып
табылатын мүлiктi зерттеу;
4) нұсқаманың негiзiнде салық төлеушiнiң (салық агентінің)
мүлкіне (тұрғын үй-жайлардан басқа), оның ішінде осы Кодексте белгіленген
тәртіппен арнайы құралдарды (сурет-, аудио-, бейнеаппаратураларды) қолдана
отырып түгендеу жүргiзу;
5) салықтық зерттеу куәгерлердің қатысуымен жүзеге асырылады.
2. Куәгерлер ретінде салық қызметі органдарының лауазымды адамы
мен салық төлеушi (салық агенті) іс-әрекеттерінiң нәтижесіне мүдделі емес,
саны екі адамнан кем емес, кез келген кәмелетке толған, іс-әрекетке
қабілетті азаматтар шақырылуы мүмкін.
3. Мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары мен өзіне қатысты
іс-әрекет жүргізіліп жатқан салық төлеушi (салық агенті) қызметкерлерінің,
құрылтайшыларының куәгерлер ретінде қатысуына жол берілмейді.
4. Куәгерлер іс-әрекет жасалған кезде өздері қатысқан, салық
қызметі органдарының лауазымды адамы жасайтын хаттамада (актіде) тіркелген,
салық қызметі органдарының лауазымды адамдары мен салық төлеушi (салық
агенті) іс-әрекеттерінiң фактісін, мазмұнын және нәтижелерін куәландырады.
5. Куәгер жасалған іс-әрекеттер жөнінде ескерту жасауға құқылы.
Куәгердің жасаған ескертуі салық қызметі органдарының лауазымды адамы
жасаған хаттамаға (актіге) енгізілуі тиіс.
6. Салық қызметі органдарының лауазымды адамы куәгерлердің
қатысуымен жасайтын хаттамада (актіде) мыналар көрсетіледі:
1) хаттаманы (актіні) жасаған салық қызметі органдары лауазымды
адамының лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты (ол болған жағдайда)
2) салық қызметі органының атауы;
3) іс-әрекеттер жасалған орын мен күн;
4) іс-әрекетке қатысқан немесе оны жүргізген кезде болған әрбір
адамның тегі, аты, әкесінің аты (ол болған жағдайда), туған күні,
тұрғылықты жері, жеке басын кәуландыратын құжаттың атауы мен нөмірі;
5) іс-әрекеттің мазмұны мен оны жүргізудің сабақтастығы;
6) іс-әрекеттің басталған және аяқталған уақыты;
7) іс-әрекет жасалған кезде анықталған фактілер мен мән-жайлар.
7. Салық қызметі органдарының лауазымды адамы іс-әрекет жасауға
қатысқан немесе ол жасалған кезде болған адамдарды хаттамамен (актімен)
таныстыруға міндетті. Хаттамамен (актімен) таныстырғаннан кейін салық
қызметі органдарының лауазымды адамы, сондай-ақ іс-әрекет жасауға қатысқан
немесе ол жасалған кезде болған барлық адамдар хаттамаға (актіге) қол
қояды.
8. Хаттамаға (актіге) іс-әрекет жасалған кезде орындалған
фотографиялық түсірілімдер мен негативтер, бейне жазбалар немесе басқа да
материалдар (олар болған кезде) қосылады.
9. Салық қызметі органдары лауазымды адамның осы бапта белгіленген
тәртіппен жасаған хаттамасы (актісі) осы баптың
1-тармағында көрсетілген іс-әрекеттер жасау фактісін тіркейді және
растайды.
1.4.Салықтық тексерулер ұғымы, типтері мен түрлері
1. Салықтық тексеру – салық қызметі органдары:
1) Қазақстан Республикасы салық заңнамасының, сондай-ақ орындалуын
бақылау салық қызметі органдарына жүктелген Қазақстан Республикасының өзге
де заңнамасының орындалуын;
2) тексерілетін салық төлеушінің (салық агентінің) кәсіпкерлік
қызметімен байланысты мәселелер бойынша тексерілетін салық төлеуші (салық
агенті) туралы мәліметтер алу үшін тексерілетін салық төлеушінің (салық
агентінің) қызметіне қатысты құжаттары, ақпараттары бар адамдарды;
3) салықтық тексерудің нәтижелері туралы хабарламаға және (немесе)
жоғары тұрған салық органы қызметінің хабарламаға шағымды қараудың
нәтижелері бойынша шығарған шешіміне шағым берген салық төлеушіден (салық
агентінен) қосымша мәліметтер алу үшін жүргізетін тексеру.
2. Қажет болған кезде салық қызметі органдары салықтық тексеру
барысында:
оның орналасқан жеріне қарамастан салық салу объектісі және (немесе)
салық салумен байланысты объекті болып табылатын мүлікті зерттеп-
тексеруді;
салық төлеушінің (салық агентінің) мүлкін (тұрғын үйінен басқа)
түгендеуді жүргізуі мүмкін.
Мыналар:
нұсқамада көрсетілген салық қызметі органдарының лауазымды адамдары
және осы Кодекске сәйкес салық қызметі органдары тексеру жүргізуге тартатын
өзге де адамдар;
рейдтік тексеру кезінде - нұсқамада көрсетілген аумақтың учаскесінде
кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын салық төлеуші;
салықтық тексерудің басқа түрлері кезінде – нұсқамада көрсетілген
салық төлеуші салықтық тексерулерге қатысушылар болып табылады.
Арнайы білімді және дағдыларды талап ететін мәселелерді зерттеп-
тексеру, консультация алу үшін салық қызметі органы салықтық тексерудің
нәтижесіне мүдделі емес маманды салықтық тексеруге тартуы мүмкін.
Салықтық тексеруге қатысушы болып табылатын салық қызметі органы
лауазымды адамының жазбаша түрде қойған сұрақтары бойынша салықтық
тексеруге тартылған маман қорытынды жасайды, ол салықтық тексеру
барысында пайдаланылады. Мұндай жазбаша сұрақтар мен қорытындылардың
көшірмесі салықтық тексеру актісіне, соның ішінде салық төлеушіге табыс
етілетін салықтық тексеру актісінің данасына қоса беріледі.
Салық қызметі органы маманды салықтық тексеруге тартқан жағдайда
салық төлеуші өз тарапынан маманды тартуға құқылы, оның қорытындысы салық
төлеуші маманының қорытындысын салық қызметі органына салықтық тексеру
актісіне қол қойылған күннен кешіктірмей ұсынған жағдайда, салықтық тексеру
актісіне қоса беріледі.
3. Салықтық тексерулерді тек қана салық қызметі органдары жүзеге
асырады.
4. Салықтық тексерулер мынадай түрлерге бөлінеді:
1) құжаттық тексеру;
2) рейдтік тексеру;
3) хронометраждық зерттеп-тексеру.
5. Құжаттық тексерулер мынадай түрлерге бөлінеді:
1) кешенді тексеру - салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi
төлемдердiң барлық түрлерi бойынша салық мiндеттемелерiнің орындалуы,
міндетті зейнетақы жарналарының толық және уақтылы есептелуі мен аударылуы
және әлеуметтік аударымдардың толық және уақтылы есептелуі мен төленуі
бойынша салық қызметі органы салық төлеушіге қатысты жүргізетін тексеру.
Кешенді тексеруге тақырыптық тексеру мәселелері де енгізілуі
мүмкін.
Жүргізілуі осы Кодекстің 37, 40 - 42-баптарында көзделген құжаттық
тексеру тарату тексеруі болып табылады және ол кешенді тексеруге жатады;
2) тақырыптық тексеру - мыналар:
салықтың және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдердің жекелеген түрлері бойынша салық міндеттемесінің орындалуы;
міндетті зейнетақы жарналарының толық және уақтылы есептелуі, ұсталуы
мен аударылуын, сондай-ақ әлеуметтік аударымдардың толық және уақтылы
есептелуі мен төленуі;
банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге
асыратын ұйымдардың осы Кодексте, сондай-ақ Міндетті әлеуметтік сақтандыру
туралы және Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген міндеттерді орындауы;
трансферттік баға белгілеу;
акцизделетін тауарлардың жекелеген түрлерінің өндірілуі мен айналымын
мемлекеттік реттеу;
соттың заңды күшіне енген үкімінің немесе қаулысының негізінде жалған
кәсіпорын деп танылған салық төлеушімен жасасқан операциялар бойынша
салық міндеттемелерін айқындау;
сот кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға ниеттенбестен жүзеге асырылған
деп таныған мәміле (мәмілелер) бойынша салық міндеттемелерін анықтау
мәселелері бойынша;
салық төлеуші (салық агенті) мен оның дебиторлары арасындағы өзара
есеп айырысуды айқындау;
халықаралық шарттардың (келісімдердің) ережелерін қолдану заңдылығы;
қайтаруға ұсынылған қосылған құн салығы сомаларының дұрыстығын растау;
резидент еместің салықтық өтініші және төленген табыс салығын
бюджеттен немесе қосарланған салық салуды болдырмау туралы халықаралық
шарттың негізінде шартты банк салымынан қайтару;
салық органдарының осы Кодекстің 608-бабында белгіленген тәртіппен
камералды бақылаудың нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою
туралы хабарламасын салық төлеушінің (салық агентінің) орындамауы
мәселелері бойынша салық төлеушіге (салық агентіне) қатысты салық қызметі
органы жүргізетін тексеру.
Бұл ретте тақырыптық тексеру бір мезгілде осы тармақшада көрсетілген
бірнеше мәселелер бойынша жүргізілуі мүмкін. Тақырыптық тексеру бюджетке
төленетін салықтың барлық түрлері және басқа да міндетті төлемдер бойынша
міндеттемелердің орындалуына тексеру жүргізуді көздемейді;
3) қарсы тексеру - салық қызметі органы салық төлеушімен
(салық агентімен) операцияларды жүзеге асыратын тұлғаларға қатысты
жүргізетін тексеру, салық қызметі органдары аталған салық төлеушіні
тексеру барысында пайдалану үшін осындай операциялар туралы қосымша
ақпарат алу мақсатында оған қатысты тақырыптық және кешенді тексеру
жүргізеді.
Қарсы тексеру кешенді, тақырыптық және қосымша тексерулерге қатысты
қосалқы тексеру болып табылады.
4) қосымша тексеру – салық қызметі органының шешімі негізінде
мыналарды:
салық төлеушінің (салық агентінің) салықтық тексерудің нәтижелері
туралы хабарламаға және (немесе) жоғары тұрған салық қызметі органының
шағымды қарау нәтижелері бойынша шығарылған шешіміне салық төлеушінің
(салық агентінің) шағымында жазылған мәселелер бойынша шағымын;
төленген табыс салығын бюджеттен немесе қосарланған салық салуды
болдырмау туралы халықаралық шарттың ережелеріне сәйкес шартты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
бет
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
1. Қазақстан Республикасының бақылау жүйесіндегі салық бақылауының 7
алатын орны ... ... ..
1.1. Салық бақылауының мәні мен экономиканы басқарудағы атқаратын 7
ролі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... 11
1.2. Салық бақылауының классификациясы: формалары мен
әдістері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... . 20
1.3. Салықтық бақылау және салық әкімшілігін жүргізудің өзге де
нысандары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... .
1.4.Салықтық тексерулер ұғымы, типтері мен
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... 43
43
2. Шаруашылық субъектінің салықтар және басқа да міндетті төлемдер
түрлері бойынша бюджетпен есеп айырысуын 48
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1. Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдар
мен әлеуметтік салық
есебі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... 52
2.2. Жалақыдан ұсталатын міндетті зейнетақы салымдарының есептелуі мен
аударылуын мерзімділігін
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
3. Кәсіпорынның бухгалтерлік есебіндегі салық заңының орындалуының 65
толықтығы мен мерзім-ділігін
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... . 72
3.1. Шаруашылық субъектінің қызметін өтеу саласына байланысты бюджетке
төленетін өндірістік төлемдердің есебі және оның салықтық
бақылауы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .79
... ... ... ... ... ..
3.2. Шаруашылық субъектінің нақты табыстарының шығындар көлемінің 81
салық есебімен бухгалтерлік есебі арасындағы орнығатын
ауытқулар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
3.3. Шаруашылық қызмет ету саласына байланысты бюджетке төленетін
өндірістік емес төлемдердің есебі және оның салықтық
бақылауы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Кіріспе
Салауатты экономикалық өрлеу стратегиясы мықты нарықтық экономикаға,
мемлекеттің белсенді роліне және айтарлықтай шетел инвестицияларын таратуға
негізделеді. Мемлекеттің белсенді ролін атқара отырып, экономикаға
араласуының шектеулі болуы, реформалардың табысы мен олардың жекелеген
учаскелерден тежелуі мемлекеттің ролін қайта қарастыруды талап етеді.
Орталықтағы және жергілікті жерлердегі үкәімет экономикаға араласудың
барлық түрінің, айналысуды тоқтату керек.
Дамыған рыноктарда мемлекет ролінің шектеулі болатынына қарап, ол еркі
мен қайратынан айырылып, енжар байқаушыға айналады деген түсінік болмауға
тиіс. Керісінше ол заңдардың орындалуы үшін өте күшті, конъютураның
өзгерістеріне даяр болу үшін құзыретті әлемдік және отандық рыноктарда
білетін, болсаң және шашыраңқы болмауы үшін өз жұмысын белсенді
жоспарлайтын болуға тиіс. Ол халықтың әр түрлі топтарының мүдделерін
анықтауға, даму басымдықтарын айқындауға жекеше сектормен тығыз
ынтымақтастықта болуға және сол арқылы қоғамды біріктіруге беріктете түсуге
тиіс.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің 2009 жылғы 6
наурыздағы Қазақстан халқына Дағдарыстан жаңару мен дамуға атты
Жолдауында: Негізгі салықтар бойынша ставкаларды әлдеқайда төмендеткен
жаңа Салық кодексі іске қосылды. Өткен жылмен салыстырғанда, корпоративтік
табыс салығы биылғы жылдың өзінде үштен бірге төмендетіліп, 20 пайызды
құрайды, ал 2011 жылы 15 пайыз болады. ҚҚС ставкасы 12 пайызға дейін
төмендетілді. Әлеуметтік салық ставкасының регресті шкаласының орнына 11
пайыз көлеміндегі бірыңғай ставка енгізілді. Инвестицияларды жүзеге
асыратын кәсіпорындар үшін салық преференциялары көзделген. Осының бәрі
экономиканың шикізаттық емес секторын, шағын және орта кәсіпкерлікті
дамытудың аса маңызды ынталандырғышының біріне айналды деп айта кетті [1].
Көптеген ірі рыноктар арасындағы байланыстырушы буын ретіндегі біздің
жағдайымыз ашық экономика мен еркін сауда құруды талап етеді. Тұйықтық пен
өз нарығын оқшаулау әрекетінің бірі мұндай саясат елдер мен құрлықтар
арасын әлдеқайда жылдам жалғайды. Ішкі рыноктары шағын бола тұріп аса биік
экономикалық нәтижелерге қол жеткізген елдердің өзін - өзі оқшаулау жолын
таңдап алған елдермен салыстыру, жабық рыноктары, шектен тыс мемлекеттік
реттеу, сондай – ақ шараушылық жағынан даралануға қол жеткізу әрекеттері
қысқа мерзімді экономикалфық табыстарға алып келгеннен, түбінде сәтсіздікке
ұрындырары мысал болып отыр.
Тұрақты өрлеуді қамтамасыз етуге бізге өндірістің диверсификациялау
көмектеседі. Қазірге бәтуәгер импорт кезіндегі қатаң бәсекелестік
жағдайында өндірістер мен бүтіндей салалардың нарыққа бейімделу процесі
жүріп жатқан кезде, біздің шикізаттан басқа өнімдеріміз бәскеге түсе алады.
2010 жылға дейінгі бастапқы кезеңде өз мүмкіндіктерінің бәсекелестік
қабілеті тұрғысынан келешегі бар еңбекті қажет ететін салаларға көңіл бөлу
керек. Осы салаларды дамыту арқылы біз экономиканың құрылымдық мәселелерін
ғана емес, жұмыспен қамту және кедейлік мәселелеріне де шешеміз, бұл
қазіргі уақытта маңызды нәрсе. Экономикалық өсудің еліміздің дамуы үшін
қарқынды экономика болмайынша біз мемлекеттермен достық қатынастарын орнату
керек.
Біз бірлесе отырып еркін экономиканы ерікті ұлт жасақтау жолында алға
жылжуымызға қажетті берік негіз қаладық. Қазақстан бүгін әлемнің ең
серпімді дамып келе жатқан елдерінің біріне саналады.
Шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың түбірімен жаңа идеолгиясын
түзуміз қажет. Кәсіпкерлік ортаның бастамашылығын іске асыру үшін қолайлы
жағдай туғызуымыз керек.
1. Қазақстан Республикасындағы бақылау жүйесіндегі салық бақылауының
алатын орны
1. Салық бақылауының мәні және оның экономиканы басқарудағы атқаратын
ролі
Салық жүйесі-нарықтық қатынастардың негізгі бөлігі. Нарықтық
экономикада салықтар қоғамдық түрлендірүдің радикалды факторларының роліне
ие болады. Олар бюджеттің барлық деңгейінің басты табыс көзі, әлеуметтік
кепілдерді қамтамасыз ету құралы, жергілікті өзін өзі басқарудың қаржылық
негізі болып ғана қоймай сонымен қатар мемлекеттің, шаруашылық
субъектілердің, қарапайым халықтың қаржылық жағдайы мен қызығуларының тепе-
теңдік функциясының ролін атқарады.
Салықтар льготаларды қолдануға негізделген салық салу ставкаларының
көлемі арқылы кәсіпорындар мен халықты экономикалық активтілікке
қызығушылықты қамтамасыз етуді көздейді.
Қаржыларды бөлу, қайта бөлу және қолдану қатынастарының жалпы
түсінігін анықтап ғана қояды, ал бұл қатынастардың нақты формалары басқа
қатысты өзіндік категорияларда ашылады. Мұндай категориялар санына салық
бақылауы жатады.
Салық бақылауы-салық қызметі органдарының салық заңдарының орыналуын,
жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы жарналарының және
Мемлекеттік әлеуметтк сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдардың толық және
уақытылы аударылуын бақылауы.
Берілген бағыттың спецификалылығы оның қаржылық бақылаудағы ерекше
категорияға бөлуге мүмкіндігін береді. Оның өзіндік категорияға бөлінуі
позитивті мағынаға ие, себебі заңда белгіленген салық бақылауын жүргізу
мүмкіндігі салық төлеушілердің өздерінің салықтық міндеттерінің толық, әділ
жүргізуіне себеп болады.
Бақылау экономикалық және мемлекеттік басқару жүйесінде қоғамдық-
саяси құрылымға тәуелсіз өзіндік функция ретінде әрекет етеді. Дегенмен
бақылау мазмұны және оның бақылау жүйесіндегі алатын орны қоғамдағы
өндірістік қатынастардың және саяси ұйымдардың жағдайымен шектеледі.
Жоспарлы экономика орын алған кезде өндірістік құралдарына
экономикалық субьектінің толық регламенттелінген қызметтеріне мемлекеттік
және қоғамдық қаржылық бақылау жүргізілген Қаржылық бақыладың басты
мәселелері социалисттік мүлікті, қуаттылығын, экономикалық субьектілердің
құрастырып біткен өнім көлемінің жоспарлы көрсетіштерін банктермен және
тағы басқа органдармен бақылану жүргізілетін.
Нарықты қатынастарға өтумен әртүрлі меншік формаларының даму
жағдайында, соның ішінде жеке меншік формасының дамуымен қаржылық
бақылаудың жаңа субьектілері мен обьектілері қалыптасты.Осыған байланысты
салық бақылауын өзіндік бақылау түріне бөлу қажеттілігі пайда болды. Салық
бақылауының жеке өзінділігі Қазақстан Республикасының “Салықтар және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер” туралы заңымен белгіленген.
Салық бақылауының мәні ең алдымен оның мәселелерімен шектелген және
соның ішіндегі ең бастысы салық төлеушілер мен салық органдарының салық
заңдарының нормаларымен сақтауын қамтамасыз етуінде.
Салық бақылауы функционалды салық жүйесін құру мен дамытуынан
басталады. Ол салық салу жүйесін толық қамтиды және жеке салықтар,салық
төлеушілер, территориалар бөлігінде жүзеге асады.
Салық бақылауының негізгі түйсігі территориалды салық органдары болып
табылады және мұның функциялар қатарының ішінен еңбек сыйымдылығын -
бақылау функциясын қарастыруға болады. Мұндағы территориалы комитеттрді
салық заңының бұзушылықтарының болдырмауы мен алдын алуын жүзеге асыратын
бастапқы бақылау функциясын орындайтын органдар ретінде қарастыруға болады.
Салық бақылауын ұйымдастырылған және әдістемелік аспектілерде
қарастыру керек.Ұйымдастырылған түрі бұл-бақылау обьектілері және
субьектілерінің құрамы мен бақылау формасын анықтау. Әдістемелік-бақылау
түрлері мен әдістемелері бойынша жүзеге асыруды қамтиды.
Нақты қазіргі уақытта салық органдары жұмыстарында құжаттық тексеруді
өткізу елеулі орын алады, себебі тексерудің бұл түрі жіберілген
қателіктерді ашу және сомаларын анықтау бөлімдерінде тиімді жұмыс атқарады.
Компютерлік жүйелер мен мәліметтер базаларының құрылу деңгейіне
байланысты салық төлеушілердің тексеруінің таңдауы жүзеге асырылуы
негізінде салық заңдылығының талқылауымен, салық төлеушілер жайлы кең
ақпараттарды жинау, өңдеу және талдаумен байланысты жұмыстар, яғни ағымдағы
бақылау анықтаушы роль атқарады. Ағымдағы бақылауға ірі кәсіпорындардың
мониторингін, мобильді топтардың рейдтік тексерулерін жатқызуға болады.
Атап өтетін болсам тәжірибелік жұмыста алдын ала, ағымдағы және
кейінгі бақылауды салық төлеушілердің үлкен көлемін қамту, өткізілетін
тексерулердің сапасын жоғарылату және салық түсімдерін көбейту мақсатында
үйлестіру қажет.
Бақылау әдісін талдау (құжаттық, камералды, нақты, рейдтік)
шаруашылық субьектінің белгілі бір кезең аралығындағы жұмыс нәтижелерінің
және тенденция дамуының нәтижелерінің бағалауына тәуелді.
Салық бақылауының неғұрлым кең тараған және тиімді әдістемелік
жолдары болып талдау, зерттеу және тексеру болып табылады.
Салық бақылыуы “бақылау” секілді қызмет бағыттарын қарастыру және
салық төлеушілердің шағыдарын қарастыру және салықтық кеңес берулерді
қарастырады.
Салық органдары жұмыстарының тәжірибесі көрсеткендей соңғы уақытта
салық төлеушілердің салық органдарына жолдауларының саны өсуде, соның
ішінде олардың негізгі бөлігі жергілікті салық комитеттеріне келіп түседі
екен.
Ходотайстволарды ортақ қарастыру протоколын салық төлеуші мен салық
тексеруін жүргізген салық инспекторы қатысуымен міндетті рәсімдеу
енгізілгеннен бастап Орталық ақпаратқа жолдаулар саны қысқарды. Протоколды
қолдану салық төлеушінің салық органдарымен тығыз байланыста жұмыс
істеуіне, сонымен қатар салық заңының әрекет етуші нормаларын тануына ықпал
жасайды. Жұмыс істеудің мұндай әдісі салық заңының бұзылуына әкеліп соғатын
себептерді жоюға, салық төлеушілермен ортақ жұмыстарының ашық және әділ
болуына ықпалын тигізеді.
Жергілікті салық комитеттеріне жолдаулардың көбею себептерінің бірі
Қазақстан Республикасы “Салық және бюджетке толенетін басқа да міндетті
төлемдер туралы” Заңының нормаларын әртүрлі талқылауы болып табылады.
Нәтижесінде салық төлеушілер заңға қатысты өздерінің көзқарастарын қолдап
салық органдарына құжаттық тексеру актісін қарастыру туралы өтініштері және
ходотайстволарымен жолығады. Салықтық кеңес берушілер салық төлеушілермен
жұмыс істеудің бір бөлігі боып саналады, себебі мұндай қызмет көрсетулер
салық төлеушілердің салық жүйесіне сенімдерін арттыруға жол береді.
Салық сферасындағы бақылаудың нәтижелігі оны ұйымдастырудағы негізі
принциптерін сақталуына тікелей байланыста болады, соның ішінде ең бастысын
- заң күшін бөліп көрсетуге болады.
Салық органдары әрекет етуші заңмен орнатылған құқығы мен компетенция
деңгейіне сәйкес бақылауды жүзеге асыруы міндетті.
Салықтық тәжірибе салықтық заңының бұзуымен күресуінің екі негізгі
принциптерін бөліп көрсетеді: ескерту жасау және мәжбүрлеп өндіріп алу.
Салық төлеушінің салық тексеруі актісі бойынша хабарламаға шағымын
қарауды салық қызметінің жоғары тұрған органы жүргізеді. Сәйкесінше салық
төлеушінің сотқа шағым беруі салықтық тексеру актісі бойынша шағым
келтірілген хабарламаның орындалуын тоқтата тұрады. Уәкілетті мемлекеттік
органға шағым салық төлеу үшін шағымды қарау нәтижелері бойынша шешімді
алған кезден бастап белгіленген мерзім аяқталған соң салық қызметінің
органының шешімі болмаған жағдайда он жұмыс күні ішінде беріледі.
Салық тексеру уақытысы бойынша хабарламаға шағым жасау жағдайларын
қоспағанда, салық органдары мәжбүрлеп өндіріп алу шараларын қолдануға
құқылы. Мәжбүрлеп өндіріп алу шараларды қолданыла басталғанға дейін салық
төлеушіге хабарлама жіберіледі. Салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алу
мынадай тәртіппен:
1. Банк шоттарындағы ақшасының есебінен;
2. Қолма-қол ақшаның есебінен;
3. Дебиторларының ақшасының есебінен;
4. Билік ету шектелген мүлік өткізу есебінен;
5. Жариаланған акцияларды мәжбүрлеп шығару арқылы жүргіізіледі.
Салық қызметінің қызмет ету тұлғаларын салық тексеру кезінде
келесідей құжаттарды ақпарат көзі ретінде пайдаланады:
- салық міндеттемесінің орындауымен байланысты салық төлеушінің
қаржылық құжаттары, бухгалтерлік кітаптардан, есептері, сметалары,
қолда бар ақшалары, құнды қағаздардан, есептеулер мен деклорациялар;
- қажет болған жағдайда құжаттардың толтыру тәртібін растайтын
құжаттардан, толтырылған құжаттардың дұрыстығын дәлелдейтін
құжаттарды; міндетті зейнетақы жарнамалардың міндетті зейнетақы
қорына уақытылы және толық, дұрыс аударуын растайтын құжаттар;
- салық заңының бұзылуын куәлендіретін құжаттар анықталған жағдайда
оларды зерттеу;
- табыс алумен байланысты объектілерді, салық салу және салық салумен
байланысты объектілерді олардың орындалу орнына тәуелсіз зерттеу
жүргізу;
- салық төлеушінің мүлігін түгендеу;
- тексеріліп отырған салық төлеушінің кейбір сұрақтар бойынша банктер
мен қаржы ұйымдардан заңды тұлғаның жеке шотындағы қаржы сомасы мен
қалдықтары туралы мәлімет алуға салық органы құқылы;
- ақпарат көзі болып табылатын құжаттар жоғалған, жойылған жағдайда
жанама әдіспен тексеру жүргізу.
Салық тексеру барысында салық және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдерді төлеуді қосқанда жасыру фактілері, сондай ақ, қылмыс
белгілерін көрсететін әдейі, жалған банкроттық фатілері анықталған кезде,
салық органдары Қазақстан Республиксының заң актілеріне сәйкес іс жүргізу
шешімін қабылдау үшін тиісті құқық қорғау органдарының тергеуіне жататын
материалдарды жібереді.
Салық органдары салық бақылауы нәтижелері бойынша салықтар, бюджетке
төленетін басқа да міндетті төлемдер мен өсімпұлдардың есептелген сомалары
туралы,сондай ақ Қазақстан Республикасының салық заңдарының бұзушылықтарды
жою туралы хабарлама жіберілген жағдайда,салық міндеттемесі салық төлеушіге
хабарлама тапсырылған күннен кейінгі он бес жұмыс күні ішінде орындалуға
тиіс. Салықтар, бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер мен
өсімпұлдар салық органдарымен ескерту жасалғаннан кейін де төленбесе, онда
салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алу шаралары қолданылыды. Осыдын келе
салық бақылауының тиімділігін жоғарылатудың екі негізгі бағыттарын бөліп
көрсетуге болады - салық заңының жетілуі және салық органдарының салық
төлеушілермен өзара қатынаста жұмыстардың әдістері мен формаларының дамуы.
1.2. Салық бақылауы классификациясы: формалары мен әдістері
Қазақстан Республикасының Салық кодексіне сәйкес салық заңдарының
орындалуын, жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы жарналарының
толық және уақытылы аударуын салық қызметі органының бақылауы нысандарының
бірі салық тексеруі болып табылады. Өз кезегінде,
1. Салық төлеушілерді тіркеу есебі;
2. Салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілерді есепке
алу;
3. Бюджетке түсімдерді есепке алу;
4. ҚҚС төлеушілерді есепке алу;
5. Салық тексерістері
6. Камералды бақылау;
7. Салық төлеушілердің қаржы – шаруашылық қызметі маниторингі;
8. Фискалдық жады бар бақылау-касса машиналарын қоллдану ережелері;
9. Акцизделетін тауарлардың кейбір түрлерін таңбалау және акцизді
постулаттарды белгілерін белгілеу;
10. Мемлекет меншігіне айналдырылған мүлікті есепке алу, бағалау және сату
тәртібін сақтауды, сондай-ақ мемлекет меншігіне айналдырылған мүліктің
толық және уақытылы берілуін тексеру;
11. Уәкілетті органдарға бақылау жасау нысандарында жүзеге асырылады.
Кеден органдары өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының кеден
шекарасы арқылы тауарлардың өтуімен байланысты төлеуге тиіс салықты және
бюжетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді алу жөніндегі салық
бақылауын әрекет етуші салық кодексіне және Қазақстан Республикасының
кеден заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
Салық төлеушілерді тіркеу есебі салық төлеуші салық органдарында салық
төлеушілерді мемлекеттік тіркеу рәсімінен өткеннен кейін жүзеге асырылады.
Салық төлеуші;
1) заңды тұлға, оның құрылымдық бөлімшелері, сондай-ақ Қазақстан
Республикасында қызметін жүзеге асыратын шетелдік заңды тұлға үшін:
заңды тұлғаның, оның құрылымдық бөлімшесінің орналасқан орны бойынша;
қызметті жүзеге асыру орны бойынша; салық салу объектілердің орналасқан
және тіркеу орны бойынша;
2) жеке тұлға, соның ішінде жеке кәсіпкер үшін: резидентке - тұрғылықты
жері бойынша; резидент емеске келген орны бойынша; салық салу
объектілерінің, салық салуға байланысты объектілердің орналасқан және
тіркеу орны бойынша; кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру орны бойынша салық
органдарында тіркеу есебіне тұруға міндетті.
3) Салық салу органы жеке тұлғаларды салық салу объектілерінің
орналасқан жері бойынша тіркеу есебін салық салу объектілерін есепке алуды
және тіркеуді жүзеге асыратын уәкілетті органдар беретін мәліметтер
негізінде жүргізеді.
Жеке кәсіпкер немесе заңды тұлға орналасқан жерін, қызмет жүзеге
асыратын орнын, тұрылықты жерін, келген жерін немесе салық салу
объектілерінің орналасқан және тіркеу орнын өзгерткен жағдайда, салық
төлеуші өзі тіркеу есебінде тұрған салық органына он жұмыс күні ішінде
есептен шығару туралы өтініш беруге және салық төлеушінің бұрын берілген
тіркеу нөмірін көрсете отырып, жаңадан орналасқан жері, қызметін жүзеге
асыратын орны, тұрғылықты жері, келген жері немесе салық салу
объектілерінің орналасқан жері және тіркеу орны бойынша тіркеу есебінде
тұруға міндетті.
Бюджетке түсімдерді есепке алу салық органдары және бюджетке
төленетін бақа да міндетті төлемдердің сондай-ақ өсімпұлдар мен
айыппұлдардың есептелген және түскен сомалары бойынша салық
міндеттемелерінің орындалуын салық төлеушінің жеке шотында көрсету жолымен
іске асырылады. Салық және бюджетке төленетін басқа-да міндетті төлемдердің
түсуін біріңғай бюджет сыныптамасына сәйкес жүргізіледі, жеке шоттарды
жүргізу тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган белгілейді.
Қосылған құн салығын төлеушілерді есепке алу ҚҚС бойынша төлеушілерді
есепке қою талаптары және оларды есептен шығару тәртібін уәкілетті
мемлекеттік орган белгілейді.
Камералдық бақылау салық төлеушілер берген салық есептілігін және басқа
да құжатарды құжаттарды зерделеу мен талдау негізінде тікелей салақ органы
жүзеге асыратын бақылау. Қалдық бақылау тікеклей салық органаның
орналасқан жері бойынша жүзеге асырылады.
Салықтөлеушілер маниторингі салық төлеушілердің нақты салық салынатын
базасын анықтау және тауарлардың (жұмыстардың, қызмет көрсетулердің)
өзіндік құнын қалыптастырудың негізділігіне таңдау жүргізу, қаржы, валюта,
заңдарын, қолданылатын нарықтық бағаларды сақтау мақсатында салық
төлеушілердің қаржы шаруашылық қызметін байқау жүйесін қолдану жолымен
жүзеге асырылады. Бақылау-касса машиналарының қолданылуы және пайдаланылуы
тәртібінің сақталуына салық бақылауын жасау кезінде қолдану және пайдалану
тәртібінің сақталуына бақылауды жүзеге асырады. Салық төлеушінің салық
міндеттемелерін орындау жөніндегі салық тексерулерін жүргізу кезінде
фискальдық жады бар бақылау-касса машиналарының фискальдық блогындағы
сақтаулы деретерді пайдаланады.
Салық органы мемлекет меншігіне айналдырылған мүлікті есепке алу, сақтау,
бағалау және өткізу тәртібін сақтауға және оны сатудан бюджетке ақша
түсімдерінің толық және уақытылы түсуін бақылау.
Салық қызыметінің органдары салық және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдерді есептеудің дұрыстығы, олады алудың толымдылығы мен
уақытылы аударылуы жөніндегі мәселелер бойынша уәкілетті және жергілікті
атқарушы органдарға бақылау жасауды жүзеге асырады.
Салық тексеруі – салық қызметі органдары жүзеге асыратын, Қазақстан
Рерспубликасы салық заңдарының орындалуын тексеру ұйғарымда көрсетілген
салық қызметі органдарының лауазымды адамдары, осы Кодекске сәйкес
тексеруді жүргізуге тартылатын өзге де адамдар мен салық төлеуші салық
тексерулеріне қатысушылар болып табылады. Арнайы білімді және консультация
алу үшін, қажет болған жағдайларда, салық қызметі органы салықты тексеруге
салықты тексерудің нәтижесіне мүдделі емес маманды тартуы мүмкін. Алға
қойылған мәселелер бойынша маман қорытынды жасайды, акт салықтық тексеру
актісіне қоса беріледі. Және салық тексерулері тек салық қызметі органдары
ғана жүзеге асырады.
Салық тексеруі мынадай түрлерге бөлінеді:
1.Құжаттық тексеру;
2.Рейідтік тексеру;
3.Хронометраждық тексеру;
Құжаттық тексеру келесідей түрлерге бөлінеді:
1) кешенді тексеру – салықтық және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдердің барлық түрлері бойынша салық міндеттемелерінің орындалуын
тексерудің негізгі мақсаты бюджетке төленетін салықтар мен басқа да
міндетті төлемдердің уақытылы және толық, дұрыс төленуін анықтау. Тексеру
қазыналық, салық және салықтық емес салық органдарына ұсынылатын құжаттар
бойынша жүргізіледі. Тексеру кезінде келесі құжаттар тізімі пайдаланылады:
1. кәсіпорынның есеп саясаты;
2. жұмыста қолданылатын шоттар жоспары;
3. әрбір ай бойынша айналым-сальдо ведомості;
4. №1 - №14 журнал-ордерлер және талдамалық кестелер;
5. Бас кітап;
6. Бухгалтерлік баланс;
7. Қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп;
8. Бастапқы құжаттар;
9. кассалық кітабы, кіріс және шығыс ордерлері.
2) тақырыптық тексеру салық міндеттемесінің салықтың жекелеген түрлері және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша орындалуын; міндетті
зейнетақы қорларына және әлеуметтік аударымдарды мемлекеттік сақтандыру
қорына толық және уақытылы ұстап қалуды және есептеуді; банктердің және
банк операцияларының жекеленген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың Салық
Кодексінде белгіленген міндеттерді орындауын; трансферттік бағаларды
қолдану кезінде мемлекеттік бақылау мәселелері бойынша; акцизделетін
тауарлардың жекеленген түрлерінің өндірілуі мен айналымын мемлекеттік
реттеу мәселелері бойынша; салық төлеуші мен оның дебиторлары арасындағы
өзара есеп айырусыда айқындау мәселелері блойынша тексеру;
3) қарсы тексеру – егер салықты тексеруді жүргізу кезінде салық органда
аталған тұлғаларға байланысты салық төлеушілердіңк жүргізген
операцияларының салық төлеушілердің жүргізген операцияларының салық
есебінде дұрыс көрсетілуі туралы қосымша ақпарат алу қажеттігі туындаған
үшінші бір тұлғаларға қатысты жүргізілетін тексеру.
Рейдтік тексеруді – салық қызметі органдары жекелеген төлеушілерге
қатысты олардың Қазақстан Республикасы заңдарының жекеленген талаптарын,
атап айтқанда:
1) салық төлеушілердің салық органдарында тіркеу есебіне қойылуы;
2) фискалды жады бар бақылау – касса машиналарын қолданудың дұрыстығы;
3) линцензияның, біржолғы талонның және өзге де рұқсат ету құжаттарының
болуы;
4) салық қызметі органдарының құқы ретінде болатын акцизделетін тауарлардың
жекеленген түрлерін лицензиялау ережелерін және өндіру, сақтау мен өткізу
шарттарын орындау мәселелері бойынша жүргізіледі.
Хронометраждық зерттеуді салық органдары салық төлеушінің нақты
кірісін және кіріс алуға байланысты нақты шығындарды анықтау мақсатымен
жүргізіледі. Хронометраждық зерттеу уәкілетті мемлекеттік орган бекіткен
тәртіппен жүргізіледі. Хронометражды тексерудің жүргізудегі негізгі
нормативті және бухгалтерлік құжаттары:
1. Қазақстан Республикасының Салық Кодексі;
2. Хронометражды зерттеу жүргізудің ережелері;
3. Хронометражды зерттеу жүргізу бойынша әдістемелік нұсқаулар;
4. Кассалық кітап немесе айналым балансы;
5. Жалдамалы жұмысшылармен еңбек келісімдері;
6. Еңбекақы бойынша есепті-төлем ведомостары;
7. Кассир кітабы;
Қазақстан Республикасының Салық тексеруін жүргізу, Қазақстан
Республикасының заң актілерінде белгіленген жағдайларды қоспағанда, салық
төлеушінің қызметін тоқтатпауға тиіс. Салық органы заңды тұлғаның өзіне
салық тексеруінің жүргізілуіне қарамастан заңды тұлғаның құрылымдық
бөлімшелерін тексеруге құқылы.
Салық Кодексіне сәйкес салық тексекрулерін жүзеге асыру кезеңінде
текссерілетін салық кезеңіндегі салық есептілігінде салық төлеушінің
өзгерістер мен толықтырулар енгізуіне жол берілмейді. Аталған бапқа сәйкес
салық төлеушіге (салық агентіне) нұсқама берілген кез салық тексеруін
жүргізудің басталуы болып есептеледі. Салық төлеушінің (салық агентінің)
нұсқаманы алудан бас тартуы салық тексеруін жүргізудің күшін жоюға негіз
болып табылмайды. Салық тексеруі анықталған кезде салық қызметі органының
лауазымды адамы кемінде екі дана акті жасап, оған салық тексеруін жүргізген
салық қызметі органының лауазымды адамы қол қояды. Бұл орайда салық
тексеруі актісінің бір данасы салық төлеушіге(салық агентіне) тапсырылады,
оны алған кезде соңғысы оны алғаны туралы белгі жасауы керек. Салық
тексеруінің актісі салық төлеушіге тапсырылған күн салық тексеруі
мерзімінің аяқталуы болып есептеледі. Мұнда келесідей реквезиттер болуы
шарт:
1) салық тексеруінің жүргізілген орнын, акті жасалған күні;
2) тексерудің түрін;
3) салық қызметі органының салық тексеруін жүргізілген ллауазымды
адамдарының қызметін, тегін, не толық атауын.
4) Салық төлеушінің тегін, толық атауын;
5) Салық төлеушінің орналасқан жерін, банктікң деректемелерін, сондай-ақ
оның тіркеу номерін;
6) Салық төлеушінің салық есептелігі мен бухгалтерлік есептілікті, салық
және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуге тексеру
жүргізуге жауапты басшысы мен лауазымды адамдарының тегін, атын, әкесінің
атын;
7) Алдыңғы жүргізілген тексеру мен бұрын анықталған салық заңдарын бұзу
шылықтарды жою жөнінде қолданылған шаралар туралы мәліметтерді;
8) Тексерілетін салық кезеңін және тексеру жүргізу үшін салық төлеуші табыс
еткен құжаттар туралы жалпы мәліметтерді;
9) Қазақстан Республикасының салық заңдарының тиісті нормасына сілтеме
жасай отырып, салық бұзушылығының егжей-тегжейлі жазылған сипаттамасын
және салық тексеруінің т.б. нәтижелерін көрсете отырып, салық
тексеруінің актісін жасайды.
1.3. Салықтық бақылау және салық әкімшілігін жүргізудің өзге де
нысандары
Жаңа 2009 жылдың 1 қаңтарынан енгізілген Салық кодексіне сәйкес
салықтық бақылау және салық әкімшілігін жүргізудің келесі өзге де нысандары
белгіленген [3]:
Салық әкімшілігін жүргізу
Салық әкімшілігін жүргізу салық қызметі органдарының салық бақылауын
жүзеге асыруы, мерзімінде орындалмаған салық міндеттемесінің орындалуын
қамтамасыз ету тәсілдері мен салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алу
шараларын қолдануы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес
салық төлеушілерге (салық агенттеріне) және басқа да уәкілетті мемлекеттік
органдарға мемлекеттік қызмет көрсету болып табылады.
Салықтық бақылау
1. Салықтық бақылау - Қазақстан Республикасының салық заңнамасы,
орындалуын бақылау салық қызметі органдарына жүктелген Қазақстан
Республикасының өзге де заңнамасы нормаларының орындалуын салық қызметi
органдары жүзеге асыратын бақылау.
2. Салықтық бақылау:
1) салық төлеушiлердi салық органдарында тiркеу;
2) салықтық нысандарды қабылдау;
3) камералдық бақылау;
4) салық міндеттемесінің, мiндеттi зейнетақы жарналарын есептеу, ұстау
мен аудару, әлеуметтiк аударымдарды есептеу мен төлеу бойынша міндеттердің
орындалуын есепке алу;
5) салықтық зерттеу;
6) ірі салық төлеушiлерге мониторингi жасау;
7) салықтық тексерулер;
8) бақылау-касса машиналарын қолдану тәртібінің сақталуына бақылау;
9) акцизделетiн тауарларға бақылау;
10) трансферттік баға белгілеу кезіндегі бақылау;
11) мемлекет меншiгiне айналдырылған (айналдырылуға жататын) мүлiктi
есепке алу, сақтау, бағалау, одан әрі пайдалану және өткізу тәртiбiнің
сақталуына бақылау;
12) Қазақстан Республикасының салық заңнамасын орындауға бағытталған
функцияларды жүзеге асыру бойынша міндеттерді орындау бөлігінде уәкілетті
мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың қызметіне бақылау жасау
нысандарында жүзеге асырылады.
3. Кеден органдары осы Кодекске және Қазақстан Республикасының кеден
заңнамасына сәйкес өз құзыретi шегiнде Қазақстан Республикасының кеден
шекарасы арқылы тауарлардың өткізілуiмен байланысты салықтық бақылауды
жүзеге асырады, мерзімінде орындалмаған салық міндеттемесінің орындалуын
қамтамасыз ету тәсілдерін және төленуге тиiсті салықтар бойынша мәжбүрлеп
өндіріп алу шараларын қолданады.
Салық құпиясы
1. Мына мәліметтерді:
1) жеке тұлғаларды қоспағанда, салық төлеуші (салық агенті) төлеген
(аударған) салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің
сомасы туралы;
2) салық төлеушіге есептелген салық сомасынан есепке жатқызылуға тиіс
қосылған құн салығы сомасының асып кетуін бюджеттен қайтару сомасы туралы;
3) салық төлеушінің (салық агентінің) салық берешегінің сомасы туралы;
4) әрекетсіз салық төлеушілер және соттың заңды күшіне енген үкімінің
не қаулысының негізінде жалған кәсіпорындар деп танылған салық төлеушілер
туралы;
5) салық төлеушінің таратылуымен (қызметін тоқтатуымен) байланысты
құжаттық тексеру жүргізу туралы салықтық өтініш беруі туралы;
6) жеке тұлғаларды қоспағанда, салық төлеушіге (салық агентіне)
есептелген салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер сомасы
және Қазақстан Республикасының салық заңнамасын бұзған салық төлеушіге
(салық агентіне) қатысты қолданылған жауапкершілік шаралары туралы;
7) осы Кодекстің 197-бабына сәйкес қызметін тұрақты мекеме, филиал,
өкілдік арқылы немесе тұрақты мекеме құрмай жүзеге асыратын резидент емес
салық төлеуші ретінде тіркеудің бар (жоқ) екендігі туралы;
8) салық төлеушінің (салық агентінің) мынадай тіркеу деректері:
сәйкестендіру нөмірі;
жеке тұлғаның, заңды тұлға басшысының тегі, аты, әкесінің аты (бар
болған жағдайда);
дара кәсіпкердің, заңды тұлғаның атауы;
салық төлеушіні (салық агентін) тіркеу есебіне қою күні, тіркеу
есебінен шығару күні, тіркеу есебінен шығару себебі;
қызметті тоқтата тұруының басталған және аяқталған күні;
салық төлеушінің резиденттігі туралы мәліметтерді қоспағанда, салық
қызметі органы салық төлеуші (салық агенті) туралы алған кез келген
мәліметтер салық құпиясы болып табылады.
2. Егер осы бапта өзгеше белгіленбесе, салық қызметі органдары салық
төлеуші (салық агенті) туралы салық құпиясы болып табылатын мәліметтерді,
басқа тұлғаға салық төлеушінің (салық агентінің) жазбаша рұқсатынсыз бере
алмайды.
3. Салық қызметі органдары салық төлеуші (салық агенті) туралы салық
құпиясын құрайтын мәліметтерді салық төлеушінің (салық агентінің) жазбаша
рұқсатын алмастан мынадай жағдайларда:
1) салықтық құқық бұзушылықтар мен қылмыстар жасаған тұлғалардың осы
Кодексте белгіленген тәртіппен салық міндеттемесін, салық агентінің
міндеттерін орындауы туралы сауал салу бойынша, олардың Қазақстан
Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген құзыреті шегінде заң
бойынша қудалау мақсатында құқық қорғау органдарына;
2) салық төлеушінің салықтық міндеттемесін, осы Кодексте белгіленген
тәртіппен салықтарды есептеу, ұстау және аудару бойынша салық агентінің
міндеттерін айқындау немесе салықтық құқық бұзушылықтар мен қылмыстар үшін
жауапкершілік туралы істерді қарау барысында соттарға;
3) сот санкциясымен, ал заңды күшіне енген сот актілерінің негізінде
жазылған атқару құжаттары бойынша соттың санкциясынсыз атқару құжаттарын
орындау барысында оның Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде
белгіленген құзыреті шегінде сот орындаушысына береді.
Осындай мәліметтерді беру тәртібін атқару құжаттарының орындалуын
қамтамасыз ету жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органмен бірлесіп уәкілетті
орган белгілейді;
4) мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органға береді.
Мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган салық құпиясы
болып табылатын мәліметтерге қол жеткізе алатын лауазымды тұлғалардың
тізбесін бекітеді;
5) қаржы мониторингi жөніндегі уәкiлетті мемлекеттік органға береді.
Қаржы мониторингi жөніндегі уәкiлетті мемлекеттік орган салық құпиясын
құрайтын мәліметтерге қол жеткізе алатын лауазымды адамдардың тізбесін
бекітеді;
6) салық тексеруін жүргізуге маман ретінде тартылған тұлғаға;
7) Қазақстан Республикасы тараптардың бірі болып табылатын салық
немесе құқық қорғау органдары арасындағы өзара ынтымақтастық туралы
халықаралық шарттарға (келісімдерге), сондай-ақ Қазақстан Республикасы
халықаралық ұйымдармен жасасқан шарттарға сәйкес басқа мемлекеттердің салық
немесе құқық қорғау органдарына, халықаралық ұйымдарға береді;
8) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органға
қоршаған ортаға эмиссиялар үшін төлемақы бойынша салық есептілігін қамтитын
мәліметтер бөлігінде береді.
4. Осы бапта белгіленген жағдайларды қоспағанда, салық қызметі
органдарының лауазымды адамдары, сондай-ақ осы бапта белгіленген тәртіппен
салық қызметі органдарынан салық төлеуші (салық агенті) туралы мәліметтерді
алған өзге мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары салық құпиясын жария
етпеуге тиіс.
5. Салық қызметі органдарының лауазымды адамдары, салық қызметі
органдарынан салық төлеуші (салық агенті) туралы салық құпиясы болып
табылатын мәліметтерді алған өзге мемлекеттік органдардың лауазымды
адамдары, аталған органдарда жұмыс істеген кезеңде де, сондай-ақ өзі
қызметтен босағаннан кейін де мұндай мәліметтерді жария етуге құқылы емес.
Салықтық тексеруді жүргізуге тартылған мамандар, салықтық тексеруді
жүргізу кезінде өздерінің міндеттерін орындау кезінде де, сондай-ақ оларды
орындауды аяқтағаннан кейін де салық құпиясын жария етпеуге тиіс.
6. Салық құпиясы болып табылатын мәліметтері бар құжаттарды жоғалту не
осындай мәліметтерді жария ету Қазақстан Республикасының заңнамалық
актілерінде көзделген жауаптылыққа әкеп соғады.
Салықтық зерттеу
1. Салықтық зерттеу - тіркеу деректерінде көрсетілген орналасқан жері
бойынша салық төлеушінің нақты бар болуын немесе жоқтығын растау үшін,
сондай-ақ осы Кодекстің 637-бабының 2-тармағында көрсетілген жағдайда
салықтық тексеру актісін тапсыру үшін салық қызметі органдарының жүзеге
асыратын іс-шарасы.
Салықтық зерттеуді жүргізуге қатысу үшін осы Кодексте белгіленген
тәртіппен куәгерлер тартылуы мүмкін.
2. Салықтық зерттеу жұмыс уақытында салық төлеушінің тіркеу
деректерінде көрсетілген орналасқан жері бойынша жүргізіледі.
3. Салықтық зерттеудің нәтижесі бойынша салықтық зерттеу актісі
жасалады, онда мыналар көрсетіледі:
актінің жасалған орны, күні мен уақыты;
актіні жасаған салық қызметі органының лауазымды адамының лауазымы,
тегі, аты және әкесінің аты (ол болған жағдайда);
салық қызметі органының атауы;
тартылған куәгерлердің тегі, аты және әкесінің аты (ол болған
жағдайда), жеке басын куәландыратын құжаттың атауы мен нөмірі, тұрғылықты
жерінің мекен-жайы;
салық төлеушінің (салық агентінің) тегі, аты және әкесінің аты (ол
болған жағдайда) және (немесе) атауы, оның сәйкестендіру нөмірі;
салықтық зерттеудің қорытындысы туралы ақпарат.
4. Салықтық зерттеу нәтижесінде салық төлеушінің тіркеу деректерінде
көрсетілген орналасқан жері бойынша болмау фактісі анықталған жағдайда,
мұндай салық төлеушіге салық қызметі органы салық төлеушінің орналасқан
жерін (жоқтығын) растау туралы хабарлама жібереді.
5. Осы баптың 4-тармағының ережесі мынадай жағдайларда:
1) салықтық тексеру актісін тапсыру мақсатында;
2) салық төлеушінің орналасқан жері бойынша жоқ болуы себебі бойынша
салық қызметі органы жіберген хабарламаны почта немесе өзге де байланыс
ұйымының қайтаруы негізінде жүргізілген салықтық зерттеу нәтижелері бойынша
қолданылмайды.
6. Салық қызметі органы осы баптың 4-тармағында
көрсетілген хабарламаны жіберген күннен бастап жиырма жұмыс күні ішінде
салық төлеуші салық қызметі органына келу тәртібімен салық заңдарын
орындамаудың себептері туралы жазбаша түсіндірме беруге міндетті.
Аталған талап орындалмаған жағдайда немесе салық қызметі органы
жіберген хабарламаны почта немесе өзге де байланыс ұйымының қайтаруы
негізінде жүргізілген салықтық зерттеу нәтижелері бойынша, салық төлеушінің
орналасқан жерінде жоқ болуы себебі бойынша салық қызметі органы осы
Кодексте белгіленген әрекеттерді жүзеге асырады.
Куәгерлердің қатысуы
1. Салық қызметі органдарының лауазымды адамдары өздерінің талап
етуі немесе салық төлеушінің (салық агентінің) талап етуі бойынша жасайтын
мынадай іс-әрекеттер:
1) салық қызметі органы лауазымды адамының салық мiндеттемелерiнiң
орындалуы жөнiнде хабарламаны, касса бойынша шығыс операцияларын тоқтата
тұру туралы өкiмді, мүлiкке билік етуді шектеу туралы шешiмді, мүлiк
тiзiмдемесiнiң актiсiн, салық тексеруін жүргiзу туралы хабарландыруды,
нұсқаманы, салықтық тексеру актiсiн және осы Кодексте көзделген салық
қызметі органдарының өзге де құжаттарын тапсыруы;
2) салық төлеушінің (салық агентінің) мүлікке билік етуін шектеу;
3) нұсқаманың негiзiнде жүргізілетін, салық салу объектiсi және
(немесе) орналасқан жеріне қарамастан салық салуға байланысты объект болып
табылатын мүлiктi зерттеу;
4) нұсқаманың негiзiнде салық төлеушiнiң (салық агентінің)
мүлкіне (тұрғын үй-жайлардан басқа), оның ішінде осы Кодексте белгіленген
тәртіппен арнайы құралдарды (сурет-, аудио-, бейнеаппаратураларды) қолдана
отырып түгендеу жүргiзу;
5) салықтық зерттеу куәгерлердің қатысуымен жүзеге асырылады.
2. Куәгерлер ретінде салық қызметі органдарының лауазымды адамы
мен салық төлеушi (салық агенті) іс-әрекеттерінiң нәтижесіне мүдделі емес,
саны екі адамнан кем емес, кез келген кәмелетке толған, іс-әрекетке
қабілетті азаматтар шақырылуы мүмкін.
3. Мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары мен өзіне қатысты
іс-әрекет жүргізіліп жатқан салық төлеушi (салық агенті) қызметкерлерінің,
құрылтайшыларының куәгерлер ретінде қатысуына жол берілмейді.
4. Куәгерлер іс-әрекет жасалған кезде өздері қатысқан, салық
қызметі органдарының лауазымды адамы жасайтын хаттамада (актіде) тіркелген,
салық қызметі органдарының лауазымды адамдары мен салық төлеушi (салық
агенті) іс-әрекеттерінiң фактісін, мазмұнын және нәтижелерін куәландырады.
5. Куәгер жасалған іс-әрекеттер жөнінде ескерту жасауға құқылы.
Куәгердің жасаған ескертуі салық қызметі органдарының лауазымды адамы
жасаған хаттамаға (актіге) енгізілуі тиіс.
6. Салық қызметі органдарының лауазымды адамы куәгерлердің
қатысуымен жасайтын хаттамада (актіде) мыналар көрсетіледі:
1) хаттаманы (актіні) жасаған салық қызметі органдары лауазымды
адамының лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты (ол болған жағдайда)
2) салық қызметі органының атауы;
3) іс-әрекеттер жасалған орын мен күн;
4) іс-әрекетке қатысқан немесе оны жүргізген кезде болған әрбір
адамның тегі, аты, әкесінің аты (ол болған жағдайда), туған күні,
тұрғылықты жері, жеке басын кәуландыратын құжаттың атауы мен нөмірі;
5) іс-әрекеттің мазмұны мен оны жүргізудің сабақтастығы;
6) іс-әрекеттің басталған және аяқталған уақыты;
7) іс-әрекет жасалған кезде анықталған фактілер мен мән-жайлар.
7. Салық қызметі органдарының лауазымды адамы іс-әрекет жасауға
қатысқан немесе ол жасалған кезде болған адамдарды хаттамамен (актімен)
таныстыруға міндетті. Хаттамамен (актімен) таныстырғаннан кейін салық
қызметі органдарының лауазымды адамы, сондай-ақ іс-әрекет жасауға қатысқан
немесе ол жасалған кезде болған барлық адамдар хаттамаға (актіге) қол
қояды.
8. Хаттамаға (актіге) іс-әрекет жасалған кезде орындалған
фотографиялық түсірілімдер мен негативтер, бейне жазбалар немесе басқа да
материалдар (олар болған кезде) қосылады.
9. Салық қызметі органдары лауазымды адамның осы бапта белгіленген
тәртіппен жасаған хаттамасы (актісі) осы баптың
1-тармағында көрсетілген іс-әрекеттер жасау фактісін тіркейді және
растайды.
1.4.Салықтық тексерулер ұғымы, типтері мен түрлері
1. Салықтық тексеру – салық қызметі органдары:
1) Қазақстан Республикасы салық заңнамасының, сондай-ақ орындалуын
бақылау салық қызметі органдарына жүктелген Қазақстан Республикасының өзге
де заңнамасының орындалуын;
2) тексерілетін салық төлеушінің (салық агентінің) кәсіпкерлік
қызметімен байланысты мәселелер бойынша тексерілетін салық төлеуші (салық
агенті) туралы мәліметтер алу үшін тексерілетін салық төлеушінің (салық
агентінің) қызметіне қатысты құжаттары, ақпараттары бар адамдарды;
3) салықтық тексерудің нәтижелері туралы хабарламаға және (немесе)
жоғары тұрған салық органы қызметінің хабарламаға шағымды қараудың
нәтижелері бойынша шығарған шешіміне шағым берген салық төлеушіден (салық
агентінен) қосымша мәліметтер алу үшін жүргізетін тексеру.
2. Қажет болған кезде салық қызметі органдары салықтық тексеру
барысында:
оның орналасқан жеріне қарамастан салық салу объектісі және (немесе)
салық салумен байланысты объекті болып табылатын мүлікті зерттеп-
тексеруді;
салық төлеушінің (салық агентінің) мүлкін (тұрғын үйінен басқа)
түгендеуді жүргізуі мүмкін.
Мыналар:
нұсқамада көрсетілген салық қызметі органдарының лауазымды адамдары
және осы Кодекске сәйкес салық қызметі органдары тексеру жүргізуге тартатын
өзге де адамдар;
рейдтік тексеру кезінде - нұсқамада көрсетілген аумақтың учаскесінде
кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын салық төлеуші;
салықтық тексерудің басқа түрлері кезінде – нұсқамада көрсетілген
салық төлеуші салықтық тексерулерге қатысушылар болып табылады.
Арнайы білімді және дағдыларды талап ететін мәселелерді зерттеп-
тексеру, консультация алу үшін салық қызметі органы салықтық тексерудің
нәтижесіне мүдделі емес маманды салықтық тексеруге тартуы мүмкін.
Салықтық тексеруге қатысушы болып табылатын салық қызметі органы
лауазымды адамының жазбаша түрде қойған сұрақтары бойынша салықтық
тексеруге тартылған маман қорытынды жасайды, ол салықтық тексеру
барысында пайдаланылады. Мұндай жазбаша сұрақтар мен қорытындылардың
көшірмесі салықтық тексеру актісіне, соның ішінде салық төлеушіге табыс
етілетін салықтық тексеру актісінің данасына қоса беріледі.
Салық қызметі органы маманды салықтық тексеруге тартқан жағдайда
салық төлеуші өз тарапынан маманды тартуға құқылы, оның қорытындысы салық
төлеуші маманының қорытындысын салық қызметі органына салықтық тексеру
актісіне қол қойылған күннен кешіктірмей ұсынған жағдайда, салықтық тексеру
актісіне қоса беріледі.
3. Салықтық тексерулерді тек қана салық қызметі органдары жүзеге
асырады.
4. Салықтық тексерулер мынадай түрлерге бөлінеді:
1) құжаттық тексеру;
2) рейдтік тексеру;
3) хронометраждық зерттеп-тексеру.
5. Құжаттық тексерулер мынадай түрлерге бөлінеді:
1) кешенді тексеру - салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi
төлемдердiң барлық түрлерi бойынша салық мiндеттемелерiнің орындалуы,
міндетті зейнетақы жарналарының толық және уақтылы есептелуі мен аударылуы
және әлеуметтік аударымдардың толық және уақтылы есептелуі мен төленуі
бойынша салық қызметі органы салық төлеушіге қатысты жүргізетін тексеру.
Кешенді тексеруге тақырыптық тексеру мәселелері де енгізілуі
мүмкін.
Жүргізілуі осы Кодекстің 37, 40 - 42-баптарында көзделген құжаттық
тексеру тарату тексеруі болып табылады және ол кешенді тексеруге жатады;
2) тақырыптық тексеру - мыналар:
салықтың және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдердің жекелеген түрлері бойынша салық міндеттемесінің орындалуы;
міндетті зейнетақы жарналарының толық және уақтылы есептелуі, ұсталуы
мен аударылуын, сондай-ақ әлеуметтік аударымдардың толық және уақтылы
есептелуі мен төленуі;
банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге
асыратын ұйымдардың осы Кодексте, сондай-ақ Міндетті әлеуметтік сақтандыру
туралы және Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген міндеттерді орындауы;
трансферттік баға белгілеу;
акцизделетін тауарлардың жекелеген түрлерінің өндірілуі мен айналымын
мемлекеттік реттеу;
соттың заңды күшіне енген үкімінің немесе қаулысының негізінде жалған
кәсіпорын деп танылған салық төлеушімен жасасқан операциялар бойынша
салық міндеттемелерін айқындау;
сот кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға ниеттенбестен жүзеге асырылған
деп таныған мәміле (мәмілелер) бойынша салық міндеттемелерін анықтау
мәселелері бойынша;
салық төлеуші (салық агенті) мен оның дебиторлары арасындағы өзара
есеп айырысуды айқындау;
халықаралық шарттардың (келісімдердің) ережелерін қолдану заңдылығы;
қайтаруға ұсынылған қосылған құн салығы сомаларының дұрыстығын растау;
резидент еместің салықтық өтініші және төленген табыс салығын
бюджеттен немесе қосарланған салық салуды болдырмау туралы халықаралық
шарттың негізінде шартты банк салымынан қайтару;
салық органдарының осы Кодекстің 608-бабында белгіленген тәртіппен
камералды бақылаудың нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою
туралы хабарламасын салық төлеушінің (салық агентінің) орындамауы
мәселелері бойынша салық төлеушіге (салық агентіне) қатысты салық қызметі
органы жүргізетін тексеру.
Бұл ретте тақырыптық тексеру бір мезгілде осы тармақшада көрсетілген
бірнеше мәселелер бойынша жүргізілуі мүмкін. Тақырыптық тексеру бюджетке
төленетін салықтың барлық түрлері және басқа да міндетті төлемдер бойынша
міндеттемелердің орындалуына тексеру жүргізуді көздемейді;
3) қарсы тексеру - салық қызметі органы салық төлеушімен
(салық агентімен) операцияларды жүзеге асыратын тұлғаларға қатысты
жүргізетін тексеру, салық қызметі органдары аталған салық төлеушіні
тексеру барысында пайдалану үшін осындай операциялар туралы қосымша
ақпарат алу мақсатында оған қатысты тақырыптық және кешенді тексеру
жүргізеді.
Қарсы тексеру кешенді, тақырыптық және қосымша тексерулерге қатысты
қосалқы тексеру болып табылады.
4) қосымша тексеру – салық қызметі органының шешімі негізінде
мыналарды:
салық төлеушінің (салық агентінің) салықтық тексерудің нәтижелері
туралы хабарламаға және (немесе) жоғары тұрған салық қызметі органының
шағымды қарау нәтижелері бойынша шығарылған шешіміне салық төлеушінің
(салық агентінің) шағымында жазылған мәселелер бойынша шағымын;
төленген табыс салығын бюджеттен немесе қосарланған салық салуды
болдырмау туралы халықаралық шарттың ережелеріне сәйкес шартты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz