Өкпенің қызметтері

1. Өкпенің қызметтері
2. Ацинустың құрылысы
3. Альвеоланың қабырғасының құрылысы
4. Респираторлық және секреторлық альвеолоциттердің цитофизиологиясы
5. Аэрогематикалық тосқауылдың құрылысы
6. Өкпенің дамуы
7. Өкпенің балалардағы ерекшеліктері

1. Газалмастыру
2. Термореттеу (дем шығару кезінде жылу жоғалту)
3. Қышқылсілтілік тепетеңдікті реттеу (СО2 шығару қанның буферлік сиымдығын реттейді)
4. Қанның ұюын реттеу (тромбопластин және гепарин синтезі; тромбоцитопоэз).
5. Су мен тұздың алмасуын реттеу (дем шығару кезінде шыққан тамшыда минеральды заттар болады)
6. Эритропоэзді реттеу (эритропоэтин синтезі)
7. Иммундық (ББЛТ ) (БАЛТ)
8. Липидтердің алмасуына қатысу (майды ыдырату → энергия түзу → ауа өткізу жолдарының, альвеоланың шырышты қабығын және кірген суық ауаны жылыту)
Өкпе 2 негізгі бөлімнен тұрады: Өкпеішілік бронхтардан және көптеген ацинустардан. Строма аз дамыған, оның көбеюі патология жағдайында ғана байқалады.

Ацинустың құрылысы
Ацинус өкпенің құрылымдық-қызметтік бірлігі болып табылады. Оны бірқабатты жазық эпителий қаптап тұрады. Альвеолалардың жалпы саны шамамен 300 млн., ауданы≈ 80 шаршы м. Альвеолалардың арасында жұқа альвеолааралық тосқауыл және саңылаулар болады. Ацинустың құрамына келесі құрылымдар кіреді: Терминальды бронхиола, 1-ші реттік респираторлық бронхиола, 2-ші реттік респираторлық бронхиола, 3-ші реттік респираторлық бронхиола, Альвеолярлық жолдар, Альвеолярлық қапшықтар, Альвеолалар.

Альвеоланың қабырғасының құрылысы.
Альвеолалардың ішкі бетін екі түрлі жасушалар қаптайды: респираторлық альвеолоциттер немесе 1-ші типті жасушалар және секреторлық альвеолоциттер немесе 2-ші типті жасушалар. Жануарларда 3-ші типті немесе жиекшелі жасушалар орналасады. Альвеолалар бір-біріне түйісе орналасқан, олардың арасында альвеола аралық қабырға бар, оның құрамында БТДҰ жұқа қабаты, гемокапиллярлар, эластикалық, коллагендік және ретикулярлық талшықтар анықталады. Альвеолалардың арасында оларды байланыстырып тұратын тесікшелер болады. Бұл саңылаулар патологиялық процестер кезінде ауаның альвеоладан альвеолаға өтуіне және альвеолада газ алмасудың өтуіне жағдай тудырады. Бұл альвеола аралық саңылаулардан басқа претерминалды бронхиолаларды альвеолярлық қапшықтармен байланыстыратын Ламперт каналы болады. Бұл каналдар ауаға коллатералды жолдар болып табылады және өкпе фиброзы кезінде маңызы артады.
Респираторлық және секреторлық альвеолоциттердің цитофизиологиясы.
Альвеола эпителиі 3 түрлі альвеолоциттерден құралады.
1. Респираторлық альвеолоциттердің немесе 1-ші типті альвеолоциттердің ядросы орналасқан аймағы қалыңырақ, ядросыз аймағы жұқа (0,2 мкм). Альвеолаға қараған бетінде микробүрлері орналасады, олар газ алмасу аймағын арттырады. Цитоплазмасында ұсақ митохондриялар мен пиноцитоздық көпіршіктер анықталады. Альвеолоциттердің ядросыз бөлігіне гемокапиллярлар жанаса орналасады. Респираторлық альвеола арқылы газ алмасу іске асырылады. Бұл жасушалар аэрогематикалық тосқауылдың құрамына кіреді.

1. Кузнецов С.Л., Мушкамбаров Н.Н. Гистология, цитология и эмбриология: Учеб. для мед. вузов / М.: Медицинское информационное агентство, 2007. – 600 с.
2. Улумбеков Э.Г., Челышев Ю.А. Гистология, эмбриология, цитология: Учебник / М.: ГЭОТАР-Медиа, 2009. - 408 с.
3. Абильдинов Р.Б., Аяпова Ж.О., Юй Р.И. Атлас по гистологии, цитологии и эмбриологии /. – Алматы: Эффект, 2006. - 416 с.
4. Юй Р.И., Абильдинов Р.Б. Атлас микрофотографий по гистологии, цитологии и эмбриологии для практических занятий.-Алматы,- 2010.-232 с.
5. Гарстукова Л.Г., Кузнецов С.Л., Деревянко В.Г. Наглядная гистология (общая и частная): Учеб. пос. для студентов мед. вузов / М. : Мед. информ. агентство, 2008. - 200 с.
6. Бойчук Н.В. и др. Гистология: Атлас для практических занятий / - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2008. - 160 с. 50