Еңбек пен оның төлем есебі
КІРІСПЕ
1. ЕҢБЕК ПЕН ОНЫҢ ТӨЛЕМ ЕСЕБІ
2. ЕҢБЕКАҚЫ ТӨЛЕУ БОЙЫНША ЕСЕП АЙЫРЫСУДЫҢ АУДИТІ
2.1 Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысуларды аудиторлық тексерудің бағдарламасы
2.2 Аудитордың мақсаттары
3. ЖАЛАҚЫНЫҢ ЕҢБЕКАҚЫ ТӨЛЕУДІҢ НЫСАНДАРЫ МЕН ЖҮЙЕЛЕРІ
3.1 Жалақының түрлері
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. ЕҢБЕК ПЕН ОНЫҢ ТӨЛЕМ ЕСЕБІ
2. ЕҢБЕКАҚЫ ТӨЛЕУ БОЙЫНША ЕСЕП АЙЫРЫСУДЫҢ АУДИТІ
2.1 Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысуларды аудиторлық тексерудің бағдарламасы
2.2 Аудитордың мақсаттары
3. ЖАЛАҚЫНЫҢ ЕҢБЕКАҚЫ ТӨЛЕУДІҢ НЫСАНДАРЫ МЕН ЖҮЙЕЛЕРІ
3.1 Жалақының түрлері
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Кәсіпорын шаруашылық жасаудың процесінде қызметкерлерді жұмысқа қабылдап жұмыстан шығарып отырады, яғни олардың сандарды өзгертеді, демек жұмыс барысында әртүрлі ауыс түйістер болып тұрады. Қызметкерлердің құрамдық өзгерісінің есебін кадрлар бөлімі (кадрлар жөніндегі инспектор немесе осыған өкілетті етіп қойған басқа бір адам) жүргізіледі, ол бүкіл субъектідегі және оның құрылымдық бөлімшелеріндегі қызметкерлердің санын және өзгеру себептерін, жынысын, жас мөлшерін, категорияларын, кәсіптерін, қызмет орындарын, біліктілігін, жұмыс стажын, білімін және басқа белгілерін есепке алады.
Жұмыс беруші жұмысқа қабылдаған кезде (заңды немесе жеке тұлға, еңбеккер мен еңбек қатынасын қалыптастырады) еңбеккерлермен тікелей жеке еңбек келісім шарттарын жасайды.
Жеке еңбек келісімшарты жұмыс беруші еңбеккерлер арасындағы жазбаша түріндегі келісім, онда жұмыс орны, келісім шарттың мерзімі, еңбек тәртібінің жағдайы, демалысы, жалақысы, еңбекті қорғаудың басқа да мәселелері туралы сұрақтар қарастырылады.
Әдетте, жалақысының деңгейін жұмыс беруші белгілейді және ол жеке еңбек келісімшартында тіркеледі.
Жеке еңбек келісім шарты бойынша тараптардың жауапкершілігі, міндетті, құқықтары белгілінеді. Жеке еңбек келісімшартында өндіріс саласының ерекшеліктері, нақты міндетті, жұмыс берушінің қаржылық мүмкіндігі, бір сөзбен атқанда, шарттығ мазмұны мен сипаты ашылады. Дегенмен де, келісім шартқа «Қазақстан Республикасының еңбек туралы» заңының 7,8 және 9 баптары енгізілуі тиіс. Кез келген 16 жасқа толған азамат, осындай жеке еңбек шартын жасауға құқылы, ал егерде ата анасы рұқсат берсе, онда ол 15 жастан және өте сирек 14 жастан еңбек етуі мүмкін.
Жеке еңбек келісім шартында мыналар қарастырылады.
- белгісіз мерзімге;
- белгілі мерзімге;
- белгілі бір жұмыс орынна, белгілі уақытқа;
- еңбеккерлердің жоқ болған жағдайда оның жұмысын уақытша атқаруға.
Жұмыс беруші жұмысқа қабылдаған кезде (заңды немесе жеке тұлға, еңбеккер мен еңбек қатынасын қалыптастырады) еңбеккерлермен тікелей жеке еңбек келісім шарттарын жасайды.
Жеке еңбек келісімшарты жұмыс беруші еңбеккерлер арасындағы жазбаша түріндегі келісім, онда жұмыс орны, келісім шарттың мерзімі, еңбек тәртібінің жағдайы, демалысы, жалақысы, еңбекті қорғаудың басқа да мәселелері туралы сұрақтар қарастырылады.
Әдетте, жалақысының деңгейін жұмыс беруші белгілейді және ол жеке еңбек келісімшартында тіркеледі.
Жеке еңбек келісім шарты бойынша тараптардың жауапкершілігі, міндетті, құқықтары белгілінеді. Жеке еңбек келісімшартында өндіріс саласының ерекшеліктері, нақты міндетті, жұмыс берушінің қаржылық мүмкіндігі, бір сөзбен атқанда, шарттығ мазмұны мен сипаты ашылады. Дегенмен де, келісім шартқа «Қазақстан Республикасының еңбек туралы» заңының 7,8 және 9 баптары енгізілуі тиіс. Кез келген 16 жасқа толған азамат, осындай жеке еңбек шартын жасауға құқылы, ал егерде ата анасы рұқсат берсе, онда ол 15 жастан және өте сирек 14 жастан еңбек етуі мүмкін.
Жеке еңбек келісім шартында мыналар қарастырылады.
- белгісіз мерзімге;
- белгілі мерзімге;
- белгілі бір жұмыс орынна, белгілі уақытқа;
- еңбеккерлердің жоқ болған жағдайда оның жұмысын уақытша атқаруға.
1. Қазақстан Республикасындағы еңбек туралы ҚР-ның Заңы, Алматы; Юрист-2005ж;
2. Оплата труда: заработная плата, гарантии и компенсационные выплаты работникам/Досье бухгалтера/№1(25), январь-февраль 2003г;
3. Условия труда/ Труд-Зарплата-Пенсия в Казахстане/№16(40) / Август 2004г;
4. Оплата труда в бюджетных учреждениях / ББ-Отраслевые и иные особенности налогооблажаения и учета/№2, февраль 2004г;
5. Митюгина Г.Д. «Оплата труда: удержания, вычеты, начисления;/ Библиотека бухгалтера и предпринимателя, №7 (132) июль 2001г;
6. Алехина О. Стимулирующий эффект систем заработной платы // Человек и труд. – 1997. - №1. – С. 90-92;
7. Нефть и наз: Сборник нормативных правовых актов, Алматы: Юрист, 2003 г;
8. Дурновская Г.Г. Заработная плата: порядок начисления – Алматы, 2000г;
9. Бухгалтерский учет в нефтяной и газовой промышленности/Под ред. А.Ф.Зимин – М: Недра, 1983г;
10. Мазманова Б.Г. Управление оплатой труда–М: Финансы и статистика, 2001г;
11. В. Г. Плотников Бух. учет в производственных геологических объединениях – М: недра, 1987 г.
12. И. А. Поляков Справочник экономиста по труду – М: Экономика, 1988 г;
13. Аманиязов Г.Д. «Экономика нефтяной и газовой промышленности», КазЭУ, 2004 г;
14. Численность работников и фонт заработной платы / Отчет по труду ОАО «Каражанбасмунай» за 2001-04 г;
15. Бухгалтерские балансы/Финансовая отчетность ОАО «Каражанбасмунай» за 2001-04 г;
16. Оплата труда в РК: 1993-2003; Стат. Сборник/ Под ред. К. Абдиева, 2004 г;
17. Казахстан: Доклад о нац. Счетах; Национальное стат. Агенство Всемирный банк, 1997 г;
18. Статический ежегодник-2004/ Стат. Агенство РК, 2005 г;
19. Промышленность РК и его регионы 1998-1999 г: Статический сборник, Алматы 2000 г;
20. Қалдыбаев. О., Темірбаев А. «Кәсіпорын экономикасы» Алматы «Санат», 1997 г.
2. Оплата труда: заработная плата, гарантии и компенсационные выплаты работникам/Досье бухгалтера/№1(25), январь-февраль 2003г;
3. Условия труда/ Труд-Зарплата-Пенсия в Казахстане/№16(40) / Август 2004г;
4. Оплата труда в бюджетных учреждениях / ББ-Отраслевые и иные особенности налогооблажаения и учета/№2, февраль 2004г;
5. Митюгина Г.Д. «Оплата труда: удержания, вычеты, начисления;/ Библиотека бухгалтера и предпринимателя, №7 (132) июль 2001г;
6. Алехина О. Стимулирующий эффект систем заработной платы // Человек и труд. – 1997. - №1. – С. 90-92;
7. Нефть и наз: Сборник нормативных правовых актов, Алматы: Юрист, 2003 г;
8. Дурновская Г.Г. Заработная плата: порядок начисления – Алматы, 2000г;
9. Бухгалтерский учет в нефтяной и газовой промышленности/Под ред. А.Ф.Зимин – М: Недра, 1983г;
10. Мазманова Б.Г. Управление оплатой труда–М: Финансы и статистика, 2001г;
11. В. Г. Плотников Бух. учет в производственных геологических объединениях – М: недра, 1987 г.
12. И. А. Поляков Справочник экономиста по труду – М: Экономика, 1988 г;
13. Аманиязов Г.Д. «Экономика нефтяной и газовой промышленности», КазЭУ, 2004 г;
14. Численность работников и фонт заработной платы / Отчет по труду ОАО «Каражанбасмунай» за 2001-04 г;
15. Бухгалтерские балансы/Финансовая отчетность ОАО «Каражанбасмунай» за 2001-04 г;
16. Оплата труда в РК: 1993-2003; Стат. Сборник/ Под ред. К. Абдиева, 2004 г;
17. Казахстан: Доклад о нац. Счетах; Национальное стат. Агенство Всемирный банк, 1997 г;
18. Статический ежегодник-2004/ Стат. Агенство РК, 2005 г;
19. Промышленность РК и его регионы 1998-1999 г: Статический сборник, Алматы 2000 г;
20. Қалдыбаев. О., Темірбаев А. «Кәсіпорын экономикасы» Алматы «Санат», 1997 г.
КІРІСПЕ
Кәсіпорын шаруашылық жасаудың процесінде қызметкерлерді жұмысқа қабылдап жұмыстан шығарып отырады, яғни олардың сандарды өзгертеді, демек жұмыс барысында әртүрлі ауыс түйістер болып тұрады. Қызметкерлердің құрамдық өзгерісінің есебін кадрлар бөлімі (кадрлар жөніндегі инспектор немесе осыған өкілетті етіп қойған басқа бір адам) жүргізіледі, ол бүкіл субъектідегі және оның құрылымдық бөлімшелеріндегі қызметкерлердің санын және өзгеру себептерін, жынысын, жас мөлшерін, категорияларын, кәсіптерін, қызмет орындарын, біліктілігін, жұмыс стажын, білімін және басқа белгілерін есепке алады.
Жұмыс беруші жұмысқа қабылдаған кезде (заңды немесе жеке тұлға, еңбеккер мен еңбек қатынасын қалыптастырады) еңбеккерлермен тікелей жеке еңбек келісім шарттарын жасайды.
Жеке еңбек келісімшарты жұмыс беруші еңбеккерлер арасындағы жазбаша түріндегі келісім, онда жұмыс орны, келісім шарттың мерзімі, еңбек тәртібінің жағдайы, демалысы, жалақысы, еңбекті қорғаудың басқа да мәселелері туралы сұрақтар қарастырылады.
Әдетте, жалақысының деңгейін жұмыс беруші белгілейді және ол жеке еңбек келісімшартында тіркеледі.
Жеке еңбек келісім шарты бойынша тараптардың жауапкершілігі, міндетті, құқықтары белгілінеді. Жеке еңбек келісімшартында өндіріс саласының ерекшеліктері, нақты міндетті, жұмыс берушінің қаржылық мүмкіндігі, бір сөзбен атқанда, шарттығ мазмұны мен сипаты ашылады. Дегенмен де, келісім шартқа Қазақстан Республикасының еңбек туралы заңының 7,8 және 9 баптары енгізілуі тиіс. Кез келген 16 жасқа толған азамат, осындай жеке еңбек шартын жасауға құқылы, ал егерде ата анасы рұқсат берсе, онда ол 15 жастан және өте сирек 14 жастан еңбек етуі мүмкін.
Жеке еңбек келісім шартында мыналар қарастырылады.
белгісіз мерзімге;
белгілі мерзімге;
белгілі бір жұмыс орынна, белгілі уақытқа;
еңбеккерлердің жоқ болған жағдайда оның жұмысын уақытша атқаруға.
Заңда келісім шарттың максимальды және минимальды мерзімі белгіленбеуі мүмкін. Егер де жеке еібек келісім шартында мерзімі айтылмаса, онда ол белгісіз мерзімге қабылдаған болып саналады. Жеке еңбек келісімшарты екі жанадан жазбаша түрде жасалады және оған екі жақ та қол қояды. Оның бір данасы жұмысқа тұрушы еңбеккерге беріледі. Еңбеккер өз қызметіне келісім шартта көрсетілген күннен бастап кіріседі, онда нақты жұмысқа шыққан күні есептелінеді.
Жеке еңбек келісім шартын жасау үшін жұмыс беруші жұмыскерден (қызметкерден) еңбек кітапшасын, жеке төлқұжатын, жеке әлеуметтік кодын, зейнеткерлік келісім шартын, білімі туралы құжатын талап етуге құқылы.
Жеке еңбек келісім шарты не қол қойылған соң, жұмыс беруші бұйрық шығаруы тиіс.
Жұмысқа жаңадан қабылданғандарды Жұмысқа қабылдау туралы бұйрықпен (өкіммен) құжаттайдф, кадрлар бөлімінің бастығы немес жұмысқа қабылдауға жауапты адам бұрыштама қойған бұйрықтың (өкімнің) жобасы қажетті жағдайларда келіссөз жүргізуге жолдама және жұмыс жағдайларымен таныстыру үшңн құрылымдық бөлімшелері жіберетін рұқсат қағаз болып табылады. Құрылымдық бөлімшң бастығы (мастері) оның жұмысқа қабылдауға болатындығы туралы тұжырым жасайды: бұйрық (өкім) жобасының сыртқы жағында жолданушының қандай жұмысқа қабылданғаны көрсетіледі. Осында сынақ мерзімінің ұзақтығы да көрсетіледі. Қызметкердің жұмыс жағдайларымен келісімі,келіссөз, дәрігерлік тексеріс нәтижелері, техникалық қауіпсіздік, өрттің алдын алу шараларының минимумы бойынша нұсқаулар берілгендігі туралы белгілер және басқа да белгілер үлшінің сырт жағына соғылады.
1. ЕҢБЕК ПЕН ОНЫҢ ТӨЛЕМ ЕСЕБІ
Шаруашылық үрдістері жабдықтау, өндіру және сату екені белгілі, яғни осы өнім өндіру үшін қажеттілер еңбек заттары, еңбек құралдары, сондай-ақ жұмысшы күші екендігі белгілі.
Жалпы жұмысшылар мен қызметкерлерге есептелетін еңбекақы негізгі және қосымша деп аталатын екі түрге бөлінеді.
Негізгі еңбекақы - жұмысшылар мен қызметкерлердің нақтылы жұмыста болған уақытына, яғни олардың істеген жұмысына, атқарған қызметіне төленеді. Негізгі еңбекақыға мына төмендегі аталғандар жатады:
- Мерзімді және кесімді еңбекақы.
- Сыйлықтар мен сыйақылар.
- Үстеме сыйлықтар.
Қосымша еңбекақы - еңбек заңына сәйкес шарттарда қаралып белгіленген , жұмысшылар мен қызметкерлердің жұмыс істемеген, қызмет атқармаған уақытына төленетін төлемдер жатады
Жұмыс беруші, еңбек және коллективті келсім шартқа және заңға сәйкес, жұмыстың көлемі мен сапасы, қиындығына ескере отырып, жұмыскерге еңбек ақы төлеуге міндетті. Жекелей еңбек пен коллективті жұмыс нәтижесіне қарай ақы төлеу мүмкіндіктері де қарастырылады. Жеке еңбек келісім шарттында, міндетті түрде еңбек ақы төлеу шарттары қарастырылады. Еңбек ақы көлемін жұмыс беруші тағайындайды және оның мөлшері заңмен бекітілген ең төменгі жалақы мөлшерінен кем болмауға тиіс.
Еңбек ақы есептеу, әр мекеменің өзі қабылдаған штатық кестесінің негізінде, еңбек ақы төлеу жүйесі мен формасына сай, жүмыс уақыттының табелін толтыру арқылы жүргізіледі. Кез келген мекемеде қызметкерді жұмысқа алу, босату үшін немесе іс- сапарға жіберу үшін мекеме басшысының бұйрығы керек. Еңбекақы есептеген кезде бекілілген ставка бойынша жеке табыс салығы, сонымен қатар, зейнетақының жинақтау қорына аудару үшін 10% көлемі ұсталып қалынады. Еңбек ақы қорына байланысты әлеуметтік салық пен қамсыздандыру жарнасы есептеліп, оны ұйым төлейді. Еңбек ақы ұсталуға тиісті міндетті төлемдер ұсталып болғасын, төлем ведомосы бойынша еңбеккерге төленеді.
Төлем ведомосын төлеу уақынын көрсете отырып, мекеме басшысы бекітеді. Ведомосты жабар кезде , кассир немесе бухгалтер, әртүрлі себептермен төленбей қалған соманы тексеріп және оларға төленді деген штамп басылады. Ведомость бойынша төленген еңбек ақыны сомасы, кассалық шығыс ордердегі және кассалық кітаптағы сомаға сәйкес келуі тиіс. Еңбек ақы бойынша есептесу есеп тесулер 3350 Еңбек ақы бойынша қысқа мерзімді алашақтар қарызы деп аталатын счеттар тобында жүргізеді. Еңбек ақы жүйесіндегі негізінен екі түрлі формада қолданылатыны белгілі - уақытына қарай және өнім көлеміне қарай төлеу жүйесі.
Колледжде еңбеккерге сыйақы ретінде ақшалай қаржы төлеу, жұмысты ықтиятты түрде орындап, оның сапалы, тез арада атқаруын ынталандыру үшін сыйақы беру қолданылады. Колледжде еңбек ақы төлеу жүйесінде қосымша , еңбеккерге жыл қортындысы бойынша материалды үстемелер төлеу шарттары қарастырылады. Колледжде жыл қорытындысы бойынша төленетін материалдық көтермелеулер, сыйақы төлеудің қосымша бір түрі болып табылады және еңбек ұжымы, ұжымдық келісім шартта көрсетедің және жүмыс берушінің актілерінде арнайы қарастырады. Еңбек ақы негізгі және қосымша болып екіге бөлінеді. Негізгі еңбек ақы , еңбек ақының басты бөлігі есебінде, лауазымдық жалақылардан тұрады. Қосымша еңбек ақының элементтеріне , лауазымдық жалақыға қосымша берілетін сыйақылар мен материалдық ынталандырулар, басқа да түрдегі төлем ақылар жатады.
2. ЕҢБЕКАҚЫ ТӨЛЕУ БОЙЫНША ЕСЕП АЙЫРЫСУДЫҢ АУДИТІ
Еңбекке ақы төлеу кәсіпорынның өз қызметкерлеріне борышы болып табылады. Және жылдың басындағы, аяғындағы баланста көрініс табатынкредиторлық қарыздардың маңызды баптары деп саналады.
Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысудың аудиторлық тексеруінің негізгі мақсаты - еңбекақы есебін жүргізудегі құқықтық-нормативтік актілердің әрекеттілігін тексеру, бухгалтерлік есеп жағдайы мен оны ұйымдастыру, және еңбекке ақы төлеу бойынша жүргізіліп жатқан есеп айырысудың дұрыстығын тексеру.
Еңбекке ақы төлеу өндіріс циклінің бір бөлігі болып табылады және кәсіпорын ресурстарының маңызды бөлігін құрайды. Сол үшін еңбек ресурстары мен еңбкақы қорының тиімділігін тексеріп тұру кәсіпорын үшін өте маңызды.
Қызметкерлермен есептесуді тексеру үшін қажет ақпарат көздері ретінде- штаттық кесте, жарғы, бұйрықтар, жарғылықтар, келісім-шарттар, азаматтық құқықтық сипаттағы келісімдер, жеке қамсыздандыру бойынша келісім - шарттар, ссуданы беру бойынша, тауарды несиеге сату, жұмыс уақытын қолдану, есептеу табелі, наряд, жолдама қағаздары, уақытша еңбекке жарамсыздық қағаздары, атқару қағаздары, есептеу және төлеу карточкалары, авнстық есеп берулер және соған қосыла берілетін алдыңғы құжаттар, мүлікті инвенторлар, мүлік актілері құжаттарын пайдалануға болады.
Еңбекақының қандай түрлері кәсіпорында қолданылатынын біліп алу керек.Қызметкерлерге еңбекақыны төлеудің ішкі ережесі бар ма және ұжымдық келісім шарты бар, әлде жоқ екенін анықтау, қызметкерлердің тізімдік және орта тізімдік құрамын, еңбекақыны төлеу бойынша есептеулерді есепке алу қалай ұйымдастырылғаны т.б. осындай және осы сияқты сұрақтарға жауап алу үшін ішкі бақылау жүйесі мен оны бөлім бойынша есептесуді тексеру үшін қосымша есептеулерді жүргізу дұрыс. Тексеруден соң аудитор тексеру бағдарламасын дайындауды соған сәйкес қызметкерлермен есептесудің әртүрлері бойынша операцияларды, бөлшек тексеруді іске асырады.
Негізінде еңбекақыны есептеуде жүргізілген алғашқы құжаттар, құжаттардың нормативті талаптарына сәйкес дұрыс толтырылуына үлкен мән беріледі.
2.1 Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысуларды аудиторлық тексерудің бағдарламасы
№
Процедуралар
Ақпарат көздері.
1.
Барлық негіздер бойынша қызметкерлерге төлемдерді есептеу мен толтырудың дұрыстығын бақылау.
Есептеу-төлем тізімдемелері, нарядтар, жұмыс уақытын есепке алу табелі, штат кестесі.
2.
Еңбекақыдан ұсталынатын салықтардың зейнетақы қорына төленетін жарналардың дұрыс есептелуін тексеру.
Есептеу-төлем тізімдемелері, материалдық көмек беру туралы бұйрықтар.
3.
Қызметкерлердің еңбекақысын төлеу реестрлеріндегі мағлұматтарды тексеріп және оны Бас кітап шоттарымен салыстырып тексеру.
Тізімдемелер, журнал-ордерлер, машинограммалар, Бас кітап.
4.
Қызметкерлердің еңбекақысын есепке алу бойынша шоттар корреспонденцияларының дұрыстығын тексеру.
Тізімдемелер, журнал-ордерлер, машинограммалар.
Кәсіпорынның өз қызметкерлеріне еңбекақысы бойынша қарызы жылдың басы мен аяғындағы баланста көрсетілген несие қарызының маңызды баптарының бірі болып табылады. Еңбек пен еңбекақысын есепке алудың қазіргі тәртібін, бухгалтерлік есепті ұйымдастыру мен оның ахуалын, сонымен қатар еңбекақысы бойынша есеп айырысудың дұрыс жүргізілуін тексеру - осы борыш аудитінің негізгі міндеті болып табылады..
Жұмыс жағдайларында ауытқуларға байланысты қосымша төлемдердің дұрыс есептеп шығарылуын тексеру кезінде аудитор жұмыс орындар нарядқа басқа да құжаттарға сәйкес шикізатпен, материалдармен, жабдықтармен құралдармен толық қамтамасыз етілгенде ғана жұмыс жағдайлары қалыпты болып саналатынын білуге тиіс.Егер бұл шарттар орындалмаған болса жұмысшы осыған орай қосымша уақыт жұмсайтын болса, онда осы уақыттың ақысы төленуі керек.
Осы мақсатта алдын-ала қарастырылмаған қосымша технологиялық операцилар анықталған жағдайда, кесімді жұмысқа наряд жазылу керек. Аудитор қосымша төлемдердің жазылуы мен есептеп шығарылуының дұрыстығын тексеруге міндетті.
Аудитор түнгі уақыт пен жұмыстан тыс уақыттағы еңбекақысы мен қосымша төлемдердің дұрыс есептеп шығарылуын тексеруге тиіс.
Сағат 22-ден таңғы 6-ға дейінгі уақыт түнгі уақыт болып саналады. Осы жұмыс уақытының жалпы саны бір айға есепке алу табельдерінде жазылады. Осы жұмыс уақытының ақысы екі есе артық төленеді.
Жұмыстан тыс уақыттағы бірінші екі сағаттық төлемақысы 1.5 есе артық төленеді. Жұмыс уақытын есептейтін табель жұмыстан тыс уақытта орындаған еңбекақысын негізі болып табылады..
Сонан соң аудитор мейрам күндеріндегі еңбекақысының дұрыс төленуін тексеруге міндетті
Тексеру жұмыстарын аяқтай отырып, аудитор мына төмендегілерді анықтауға тиіс:
- Бекітілген мерзімде алынбаған жалақы депоненттік сомаға өз уақытында жатқызылуын;
- Депоненттік сомалардың төленуін және алынбаған депоненттік қарыз кірісі құрамына жіберілгенін;
- Қосымша жұмыс бойынша төлемдердің дұрыс жүзеге асырылуын;
- Қазіргі заңмен қарастырылған жұмыспен өтелмеген уақытқа еңбек демалысы, демалыс жәрдемақысы, төлемдерді жүзеге асырудың дұрыстығын, уақытша еңбекке жарамсызға жәрдемақының есептелуін;
- Еңбекақы қорына шығындарды жатқызудың дұрыстығын;
- Жеке төлемдерді өнімнің өзіндік құнына дұрыс жатқызылуын;
- Еңбекақы бойынша құрылған шоттар корреспонденциясының дұрыстығын;
- Синтетикалық және аналитикалық есептердің құрама деректердің дұрыс жүргізілуін, қаржы есеп формаларының дұрыс толтырылуын анықтауы тиіс.
Кәсіпорында еңбек заңдылықтарының сақталуына бақылау жасау бірінші орында тұрады. Осыған байланысты аудитор қызметкерлерді жұмысқа қабылдау, шығару ережелерін, қызметкерлердің жұмыс уақыттарының есептелуін, еңбекақы төлеу жүйесін тексереді.
Қызметкерлерді қабылдау және жұмыстан шығару бұйрықтар, контракттар, еңбек келісім-шарттарымен тексеріледі. Қолданылып жүрген еңбекақыны төлеу жүйелерінің кесімді немесе мерзімді жүйелері қолданылады. Ол кәсіпорын қызметкерлерінің тиісті құжаттарында белгіленуі керек.
Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысуды тексеру кезінде аудитор келесілердің негізділігін тексеру керек:
- еңбекақының дұрыс есептелуін;
- нақты жұмыс істеп жатқан қызметкерлер санының тізімдегі санына сәйкестігі;
- еңбекақыны төлеудің дұрыстығы, уақыттылығы, толықтығы.
Еңбекақының дұрыс есептелуі мен штаттық кестемен нақты қызметкерлердің санының сәйкестігін тексеру үшін келесі құжаттар қарастырылған:
- кәсіпорын қызметкерлерімен келісім-шарт;
- жеке шот;
- жұмыс уақытын пайдалану есебі табелі;
- жеке құрамы бойынша бұйрықтар;
- кесімді жұмысқа наряд;
- орындалған жұмысты қабылдау актісі;
- өндіру туралы рапорт;
- маршруттық қағаз;
- атқару қағаздары, неке туралы акт.
Аудитор қызметкерлердің еңбекақыларынан ұсталынатын міндетті ұсталымдардың дұрыс жүргізіліп жатқанын, заңға сәйкес жүргізіліп жатқанын тексеруі керек.
Инициативтік ұсталымдарға:
- атқару парақтары бойынша ұсталымдар;
Аудитор атқару парағының бар, жоқтығын немесе қызметкердің ұсталымдарды жасау туралы жеке өтініштің бар жоқтығын тексеруі тиіс.
- келтірілген зиян немесе мүліктің бүлінуінен ұсталатын ұсталымдар.
Аудитор ревизия, түгендеу, неке туралы актілерін, және ұстслымдарды ұстау туралы бұйрықтарды тексеруі керек.
- несиеге тауарларды сатып алу.
Аудитор сауда кәсіпорындарымен жасалған (екі не үш жақты) келісім-шарттың бар жоқтығын тексеру керек. Онда несиені өтеу мерзімі мен несиеге сатып алынған тауардың сомасы көрсетілуі керек.
Еңбекке ақы төлеу өндіріс циклінің бір бөлігі болып табылады және кәсіпорын ресурстарының маңызды бөлігін құрайды. Сол үшін еңбек ресурстары мен еңбекақы қорының тиімділігін тексеріп тұру кәсіпорын үшін өте маңызды.Қызметкерлермен есептесуді тексеру үшін қажет ақпарат көздері ретінде штаттық кесте, жарғы, бұйрықтар, жарғылықтар, келісім-шарттар, азаматтық құқықтық сипаттағы келісімдер, жеке қамсыздандыру бойынша келісім - шарттар, ссуданы беру бойынша, тауарды несиеге сату, жұмыс уақытын қолдану, есептеу табелі, наряд, жолдама қағаздары, уақытша еңбекке жарамсыздық қағаздары, атқару қағаздары, есептеу және төлеу карточкалары, авнстық есеп берулер және соған қосыла берілетін алдыңғы құжаттар, мүлікті инвенторлар, мүлік актілері құжаттарын пайдалануға болады.Тексеруден соң аудитор тексеру бағдарламасын дайындауды соған сәйкес қызметкерлермен есептесудің әртүрлері бойынша операцияларды, бөлшек тексеруді іске асырады.Негізінде еңбекақыны есептеуде жүргізілген алғашқы құжаттар, құжаттардың нормативті талаптарына сәйкес дұрыс толтырылуына үлкен мән беріледі.
Аудитор 3350 Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу шотын тексере отырып, қызметкерлерге тиісті демалыс ақысын және көп жылғы сіңірген еңбекақысының бекітілген тәртіп бойынша құрылған қор есебінен төленетін еңбекақысы сомасының, әлеуметтік сақтандыруға және зейнет ақысымен қамтамасыз етуге жіберілген қаржы есебінен шығарылған жәрдемақы сомасының, кәсіпорын табысы сомасының, ал дебет бойынша еңбекақының, сыйлық ақшаның, уақытша еңбекке жарамсызға арналған жәрдемақының төленген сомаларының, сонымен қатар кәсіпорындардың өз қызметкерлеріне еңбекақысы жөніндегі қарызын сальдо шоты көрсететін орындаушы құжаттар бойынша есептелген салықтар мен төлемдердің сомасының, еңбекақысы сомаларының қамтып көрсетілетінін білуге тиіс.Көбінесе осы шот бойынша аналитикалық есеп деректер синтетикалық есеп деректеріне сәйкес келе бермейді. Бұл сальдо есеп айырысу-төлем тізімдерінің қорытынды сомаларымен берілген есеп бойынша тексеру арқылы анықталынады.Сол үшін аудитор бұлардың қатынасын әр түрлі кезеңдерде, кәсіпорынның әртүрлі бөлімдері бойынша, және шығарылып жатқан өнім түрлері бойынша талдау жасауы керек. Өндірістің есепке алынбаған көлемінің шығарылуымен байланысты бухгалтерлер еңбекақының көлемін дұрыс талдап есептеуі керек. Еңбекақы қаншалықты дұрыс есептелгенін, еңбекақының есептелуі қай көздерден жасалғанын, өнімнің өзіндік құнының қай дәрежеде қымбат болғанын, осы және осы сияқты жағдайлардың барлығын аудитор тексеріп отыру керек.Өндірістік қызметке жұмысшылардың қатысуына байланысты персоналдар өнеркәсіптік өндірістік және өндірістік емес болып бөлінеді Жұмысшыларды тізімдік және тізімдік емес құрамға бөледі. Тізімдегі құрамға бір күннен артық негізгі қызметі бойынша, ал басқа қызмет түрлері бойынша бес күннен кем мерзімге жұмысқа қабылданған барлық тұрақты, кезеңдік және уақытша жұмысшылар жатады .
Кадрлар есебі үшін жеке карточкалар, ғылыми жұмысшылар үшін ғылыми жұмысшының есеп карточкалары алғашқы құжаттар болып табылады. Жұмыс уақытының есебі бойынша негізгі алғашқы құжаттар- жұмыс уақытын пайдаланудың есебі мен еңбек ақыны есептеу табелі және жұмыс уақытын пайдалануды есептеу табелі болып табылады. Табель жұмысшылардың барлық категорияларының жұмыс уақытын пайдалануын есептеу үшін, сондай- ақ жұмысшылар мен қызметкерлердің бекітілген жұмыс күні режимін сақтауына бақылау жасау үшін, олармен еңбек ақы бойынша есеп айырысу және атқарылған уақыт туралы деректер алу үшін қолданылады. Табельді табель толтырушы немесе мастер бір данада толтырады және еңбекақы есептеу үшін бухгалтерияның есеп айырысу бөліміне жіберіледі.Жұмысқа келулер және жұмыс уақытын пайдаланудың есебін табельде жалпылау тіркеу әдісімен жүргізіледі, яғни барлық келгендерді , кешіккендерді белгілеу немесе тек қана ауытқуларды тіркеу арқылы. Күндер мен сағаттардың санын ондық белгімен көрсетіледі. Ай соңында табельдер әрбір жұмысшымен атқарылған уақыттың қорытындысы жазылады және жұмысқа келген, келмеген күндер есептеледі. Осы деректер жұмыс категориялары бойынша және жалпы табель бойынша қосылады.Жеке құрамның есебі категорияның кадрлар бөлімінде жүргізіледі. Еңбек ақы төлеу бойынша қызметкерлер мен есеп айырысудың синтетикалық есебі 3350 "Еңбек ақы бойынша қысқа мерзімді қарыздар'' шоты бойынша жүзеге асырылады.3350 шоттың кредиті бойынша айдың басы мен айдың аяғына жұмыс істеушілердің алдындағы қарыздардың қалдығы және оларға еңбекақы, сыйақы, жәрдемақы түрінде есептелген сомалар, яғни қарыздардың көбеюі, ал дебеті бойынша барлық ұстаулар ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кәсіпорын шаруашылық жасаудың процесінде қызметкерлерді жұмысқа қабылдап жұмыстан шығарып отырады, яғни олардың сандарды өзгертеді, демек жұмыс барысында әртүрлі ауыс түйістер болып тұрады. Қызметкерлердің құрамдық өзгерісінің есебін кадрлар бөлімі (кадрлар жөніндегі инспектор немесе осыған өкілетті етіп қойған басқа бір адам) жүргізіледі, ол бүкіл субъектідегі және оның құрылымдық бөлімшелеріндегі қызметкерлердің санын және өзгеру себептерін, жынысын, жас мөлшерін, категорияларын, кәсіптерін, қызмет орындарын, біліктілігін, жұмыс стажын, білімін және басқа белгілерін есепке алады.
Жұмыс беруші жұмысқа қабылдаған кезде (заңды немесе жеке тұлға, еңбеккер мен еңбек қатынасын қалыптастырады) еңбеккерлермен тікелей жеке еңбек келісім шарттарын жасайды.
Жеке еңбек келісімшарты жұмыс беруші еңбеккерлер арасындағы жазбаша түріндегі келісім, онда жұмыс орны, келісім шарттың мерзімі, еңбек тәртібінің жағдайы, демалысы, жалақысы, еңбекті қорғаудың басқа да мәселелері туралы сұрақтар қарастырылады.
Әдетте, жалақысының деңгейін жұмыс беруші белгілейді және ол жеке еңбек келісімшартында тіркеледі.
Жеке еңбек келісім шарты бойынша тараптардың жауапкершілігі, міндетті, құқықтары белгілінеді. Жеке еңбек келісімшартында өндіріс саласының ерекшеліктері, нақты міндетті, жұмыс берушінің қаржылық мүмкіндігі, бір сөзбен атқанда, шарттығ мазмұны мен сипаты ашылады. Дегенмен де, келісім шартқа Қазақстан Республикасының еңбек туралы заңының 7,8 және 9 баптары енгізілуі тиіс. Кез келген 16 жасқа толған азамат, осындай жеке еңбек шартын жасауға құқылы, ал егерде ата анасы рұқсат берсе, онда ол 15 жастан және өте сирек 14 жастан еңбек етуі мүмкін.
Жеке еңбек келісім шартында мыналар қарастырылады.
белгісіз мерзімге;
белгілі мерзімге;
белгілі бір жұмыс орынна, белгілі уақытқа;
еңбеккерлердің жоқ болған жағдайда оның жұмысын уақытша атқаруға.
Заңда келісім шарттың максимальды және минимальды мерзімі белгіленбеуі мүмкін. Егер де жеке еібек келісім шартында мерзімі айтылмаса, онда ол белгісіз мерзімге қабылдаған болып саналады. Жеке еңбек келісімшарты екі жанадан жазбаша түрде жасалады және оған екі жақ та қол қояды. Оның бір данасы жұмысқа тұрушы еңбеккерге беріледі. Еңбеккер өз қызметіне келісім шартта көрсетілген күннен бастап кіріседі, онда нақты жұмысқа шыққан күні есептелінеді.
Жеке еңбек келісім шартын жасау үшін жұмыс беруші жұмыскерден (қызметкерден) еңбек кітапшасын, жеке төлқұжатын, жеке әлеуметтік кодын, зейнеткерлік келісім шартын, білімі туралы құжатын талап етуге құқылы.
Жеке еңбек келісім шарты не қол қойылған соң, жұмыс беруші бұйрық шығаруы тиіс.
Жұмысқа жаңадан қабылданғандарды Жұмысқа қабылдау туралы бұйрықпен (өкіммен) құжаттайдф, кадрлар бөлімінің бастығы немес жұмысқа қабылдауға жауапты адам бұрыштама қойған бұйрықтың (өкімнің) жобасы қажетті жағдайларда келіссөз жүргізуге жолдама және жұмыс жағдайларымен таныстыру үшңн құрылымдық бөлімшелері жіберетін рұқсат қағаз болып табылады. Құрылымдық бөлімшң бастығы (мастері) оның жұмысқа қабылдауға болатындығы туралы тұжырым жасайды: бұйрық (өкім) жобасының сыртқы жағында жолданушының қандай жұмысқа қабылданғаны көрсетіледі. Осында сынақ мерзімінің ұзақтығы да көрсетіледі. Қызметкердің жұмыс жағдайларымен келісімі,келіссөз, дәрігерлік тексеріс нәтижелері, техникалық қауіпсіздік, өрттің алдын алу шараларының минимумы бойынша нұсқаулар берілгендігі туралы белгілер және басқа да белгілер үлшінің сырт жағына соғылады.
1. ЕҢБЕК ПЕН ОНЫҢ ТӨЛЕМ ЕСЕБІ
Шаруашылық үрдістері жабдықтау, өндіру және сату екені белгілі, яғни осы өнім өндіру үшін қажеттілер еңбек заттары, еңбек құралдары, сондай-ақ жұмысшы күші екендігі белгілі.
Жалпы жұмысшылар мен қызметкерлерге есептелетін еңбекақы негізгі және қосымша деп аталатын екі түрге бөлінеді.
Негізгі еңбекақы - жұмысшылар мен қызметкерлердің нақтылы жұмыста болған уақытына, яғни олардың істеген жұмысына, атқарған қызметіне төленеді. Негізгі еңбекақыға мына төмендегі аталғандар жатады:
- Мерзімді және кесімді еңбекақы.
- Сыйлықтар мен сыйақылар.
- Үстеме сыйлықтар.
Қосымша еңбекақы - еңбек заңына сәйкес шарттарда қаралып белгіленген , жұмысшылар мен қызметкерлердің жұмыс істемеген, қызмет атқармаған уақытына төленетін төлемдер жатады
Жұмыс беруші, еңбек және коллективті келсім шартқа және заңға сәйкес, жұмыстың көлемі мен сапасы, қиындығына ескере отырып, жұмыскерге еңбек ақы төлеуге міндетті. Жекелей еңбек пен коллективті жұмыс нәтижесіне қарай ақы төлеу мүмкіндіктері де қарастырылады. Жеке еңбек келісім шарттында, міндетті түрде еңбек ақы төлеу шарттары қарастырылады. Еңбек ақы көлемін жұмыс беруші тағайындайды және оның мөлшері заңмен бекітілген ең төменгі жалақы мөлшерінен кем болмауға тиіс.
Еңбек ақы есептеу, әр мекеменің өзі қабылдаған штатық кестесінің негізінде, еңбек ақы төлеу жүйесі мен формасына сай, жүмыс уақыттының табелін толтыру арқылы жүргізіледі. Кез келген мекемеде қызметкерді жұмысқа алу, босату үшін немесе іс- сапарға жіберу үшін мекеме басшысының бұйрығы керек. Еңбекақы есептеген кезде бекілілген ставка бойынша жеке табыс салығы, сонымен қатар, зейнетақының жинақтау қорына аудару үшін 10% көлемі ұсталып қалынады. Еңбек ақы қорына байланысты әлеуметтік салық пен қамсыздандыру жарнасы есептеліп, оны ұйым төлейді. Еңбек ақы ұсталуға тиісті міндетті төлемдер ұсталып болғасын, төлем ведомосы бойынша еңбеккерге төленеді.
Төлем ведомосын төлеу уақынын көрсете отырып, мекеме басшысы бекітеді. Ведомосты жабар кезде , кассир немесе бухгалтер, әртүрлі себептермен төленбей қалған соманы тексеріп және оларға төленді деген штамп басылады. Ведомость бойынша төленген еңбек ақыны сомасы, кассалық шығыс ордердегі және кассалық кітаптағы сомаға сәйкес келуі тиіс. Еңбек ақы бойынша есептесу есеп тесулер 3350 Еңбек ақы бойынша қысқа мерзімді алашақтар қарызы деп аталатын счеттар тобында жүргізеді. Еңбек ақы жүйесіндегі негізінен екі түрлі формада қолданылатыны белгілі - уақытына қарай және өнім көлеміне қарай төлеу жүйесі.
Колледжде еңбеккерге сыйақы ретінде ақшалай қаржы төлеу, жұмысты ықтиятты түрде орындап, оның сапалы, тез арада атқаруын ынталандыру үшін сыйақы беру қолданылады. Колледжде еңбек ақы төлеу жүйесінде қосымша , еңбеккерге жыл қортындысы бойынша материалды үстемелер төлеу шарттары қарастырылады. Колледжде жыл қорытындысы бойынша төленетін материалдық көтермелеулер, сыйақы төлеудің қосымша бір түрі болып табылады және еңбек ұжымы, ұжымдық келісім шартта көрсетедің және жүмыс берушінің актілерінде арнайы қарастырады. Еңбек ақы негізгі және қосымша болып екіге бөлінеді. Негізгі еңбек ақы , еңбек ақының басты бөлігі есебінде, лауазымдық жалақылардан тұрады. Қосымша еңбек ақының элементтеріне , лауазымдық жалақыға қосымша берілетін сыйақылар мен материалдық ынталандырулар, басқа да түрдегі төлем ақылар жатады.
2. ЕҢБЕКАҚЫ ТӨЛЕУ БОЙЫНША ЕСЕП АЙЫРЫСУДЫҢ АУДИТІ
Еңбекке ақы төлеу кәсіпорынның өз қызметкерлеріне борышы болып табылады. Және жылдың басындағы, аяғындағы баланста көрініс табатынкредиторлық қарыздардың маңызды баптары деп саналады.
Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысудың аудиторлық тексеруінің негізгі мақсаты - еңбекақы есебін жүргізудегі құқықтық-нормативтік актілердің әрекеттілігін тексеру, бухгалтерлік есеп жағдайы мен оны ұйымдастыру, және еңбекке ақы төлеу бойынша жүргізіліп жатқан есеп айырысудың дұрыстығын тексеру.
Еңбекке ақы төлеу өндіріс циклінің бір бөлігі болып табылады және кәсіпорын ресурстарының маңызды бөлігін құрайды. Сол үшін еңбек ресурстары мен еңбкақы қорының тиімділігін тексеріп тұру кәсіпорын үшін өте маңызды.
Қызметкерлермен есептесуді тексеру үшін қажет ақпарат көздері ретінде- штаттық кесте, жарғы, бұйрықтар, жарғылықтар, келісім-шарттар, азаматтық құқықтық сипаттағы келісімдер, жеке қамсыздандыру бойынша келісім - шарттар, ссуданы беру бойынша, тауарды несиеге сату, жұмыс уақытын қолдану, есептеу табелі, наряд, жолдама қағаздары, уақытша еңбекке жарамсыздық қағаздары, атқару қағаздары, есептеу және төлеу карточкалары, авнстық есеп берулер және соған қосыла берілетін алдыңғы құжаттар, мүлікті инвенторлар, мүлік актілері құжаттарын пайдалануға болады.
Еңбекақының қандай түрлері кәсіпорында қолданылатынын біліп алу керек.Қызметкерлерге еңбекақыны төлеудің ішкі ережесі бар ма және ұжымдық келісім шарты бар, әлде жоқ екенін анықтау, қызметкерлердің тізімдік және орта тізімдік құрамын, еңбекақыны төлеу бойынша есептеулерді есепке алу қалай ұйымдастырылғаны т.б. осындай және осы сияқты сұрақтарға жауап алу үшін ішкі бақылау жүйесі мен оны бөлім бойынша есептесуді тексеру үшін қосымша есептеулерді жүргізу дұрыс. Тексеруден соң аудитор тексеру бағдарламасын дайындауды соған сәйкес қызметкерлермен есептесудің әртүрлері бойынша операцияларды, бөлшек тексеруді іске асырады.
Негізінде еңбекақыны есептеуде жүргізілген алғашқы құжаттар, құжаттардың нормативті талаптарына сәйкес дұрыс толтырылуына үлкен мән беріледі.
2.1 Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысуларды аудиторлық тексерудің бағдарламасы
№
Процедуралар
Ақпарат көздері.
1.
Барлық негіздер бойынша қызметкерлерге төлемдерді есептеу мен толтырудың дұрыстығын бақылау.
Есептеу-төлем тізімдемелері, нарядтар, жұмыс уақытын есепке алу табелі, штат кестесі.
2.
Еңбекақыдан ұсталынатын салықтардың зейнетақы қорына төленетін жарналардың дұрыс есептелуін тексеру.
Есептеу-төлем тізімдемелері, материалдық көмек беру туралы бұйрықтар.
3.
Қызметкерлердің еңбекақысын төлеу реестрлеріндегі мағлұматтарды тексеріп және оны Бас кітап шоттарымен салыстырып тексеру.
Тізімдемелер, журнал-ордерлер, машинограммалар, Бас кітап.
4.
Қызметкерлердің еңбекақысын есепке алу бойынша шоттар корреспонденцияларының дұрыстығын тексеру.
Тізімдемелер, журнал-ордерлер, машинограммалар.
Кәсіпорынның өз қызметкерлеріне еңбекақысы бойынша қарызы жылдың басы мен аяғындағы баланста көрсетілген несие қарызының маңызды баптарының бірі болып табылады. Еңбек пен еңбекақысын есепке алудың қазіргі тәртібін, бухгалтерлік есепті ұйымдастыру мен оның ахуалын, сонымен қатар еңбекақысы бойынша есеп айырысудың дұрыс жүргізілуін тексеру - осы борыш аудитінің негізгі міндеті болып табылады..
Жұмыс жағдайларында ауытқуларға байланысты қосымша төлемдердің дұрыс есептеп шығарылуын тексеру кезінде аудитор жұмыс орындар нарядқа басқа да құжаттарға сәйкес шикізатпен, материалдармен, жабдықтармен құралдармен толық қамтамасыз етілгенде ғана жұмыс жағдайлары қалыпты болып саналатынын білуге тиіс.Егер бұл шарттар орындалмаған болса жұмысшы осыған орай қосымша уақыт жұмсайтын болса, онда осы уақыттың ақысы төленуі керек.
Осы мақсатта алдын-ала қарастырылмаған қосымша технологиялық операцилар анықталған жағдайда, кесімді жұмысқа наряд жазылу керек. Аудитор қосымша төлемдердің жазылуы мен есептеп шығарылуының дұрыстығын тексеруге міндетті.
Аудитор түнгі уақыт пен жұмыстан тыс уақыттағы еңбекақысы мен қосымша төлемдердің дұрыс есептеп шығарылуын тексеруге тиіс.
Сағат 22-ден таңғы 6-ға дейінгі уақыт түнгі уақыт болып саналады. Осы жұмыс уақытының жалпы саны бір айға есепке алу табельдерінде жазылады. Осы жұмыс уақытының ақысы екі есе артық төленеді.
Жұмыстан тыс уақыттағы бірінші екі сағаттық төлемақысы 1.5 есе артық төленеді. Жұмыс уақытын есептейтін табель жұмыстан тыс уақытта орындаған еңбекақысын негізі болып табылады..
Сонан соң аудитор мейрам күндеріндегі еңбекақысының дұрыс төленуін тексеруге міндетті
Тексеру жұмыстарын аяқтай отырып, аудитор мына төмендегілерді анықтауға тиіс:
- Бекітілген мерзімде алынбаған жалақы депоненттік сомаға өз уақытында жатқызылуын;
- Депоненттік сомалардың төленуін және алынбаған депоненттік қарыз кірісі құрамына жіберілгенін;
- Қосымша жұмыс бойынша төлемдердің дұрыс жүзеге асырылуын;
- Қазіргі заңмен қарастырылған жұмыспен өтелмеген уақытқа еңбек демалысы, демалыс жәрдемақысы, төлемдерді жүзеге асырудың дұрыстығын, уақытша еңбекке жарамсызға жәрдемақының есептелуін;
- Еңбекақы қорына шығындарды жатқызудың дұрыстығын;
- Жеке төлемдерді өнімнің өзіндік құнына дұрыс жатқызылуын;
- Еңбекақы бойынша құрылған шоттар корреспонденциясының дұрыстығын;
- Синтетикалық және аналитикалық есептердің құрама деректердің дұрыс жүргізілуін, қаржы есеп формаларының дұрыс толтырылуын анықтауы тиіс.
Кәсіпорында еңбек заңдылықтарының сақталуына бақылау жасау бірінші орында тұрады. Осыған байланысты аудитор қызметкерлерді жұмысқа қабылдау, шығару ережелерін, қызметкерлердің жұмыс уақыттарының есептелуін, еңбекақы төлеу жүйесін тексереді.
Қызметкерлерді қабылдау және жұмыстан шығару бұйрықтар, контракттар, еңбек келісім-шарттарымен тексеріледі. Қолданылып жүрген еңбекақыны төлеу жүйелерінің кесімді немесе мерзімді жүйелері қолданылады. Ол кәсіпорын қызметкерлерінің тиісті құжаттарында белгіленуі керек.
Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысуды тексеру кезінде аудитор келесілердің негізділігін тексеру керек:
- еңбекақының дұрыс есептелуін;
- нақты жұмыс істеп жатқан қызметкерлер санының тізімдегі санына сәйкестігі;
- еңбекақыны төлеудің дұрыстығы, уақыттылығы, толықтығы.
Еңбекақының дұрыс есептелуі мен штаттық кестемен нақты қызметкерлердің санының сәйкестігін тексеру үшін келесі құжаттар қарастырылған:
- кәсіпорын қызметкерлерімен келісім-шарт;
- жеке шот;
- жұмыс уақытын пайдалану есебі табелі;
- жеке құрамы бойынша бұйрықтар;
- кесімді жұмысқа наряд;
- орындалған жұмысты қабылдау актісі;
- өндіру туралы рапорт;
- маршруттық қағаз;
- атқару қағаздары, неке туралы акт.
Аудитор қызметкерлердің еңбекақыларынан ұсталынатын міндетті ұсталымдардың дұрыс жүргізіліп жатқанын, заңға сәйкес жүргізіліп жатқанын тексеруі керек.
Инициативтік ұсталымдарға:
- атқару парақтары бойынша ұсталымдар;
Аудитор атқару парағының бар, жоқтығын немесе қызметкердің ұсталымдарды жасау туралы жеке өтініштің бар жоқтығын тексеруі тиіс.
- келтірілген зиян немесе мүліктің бүлінуінен ұсталатын ұсталымдар.
Аудитор ревизия, түгендеу, неке туралы актілерін, және ұстслымдарды ұстау туралы бұйрықтарды тексеруі керек.
- несиеге тауарларды сатып алу.
Аудитор сауда кәсіпорындарымен жасалған (екі не үш жақты) келісім-шарттың бар жоқтығын тексеру керек. Онда несиені өтеу мерзімі мен несиеге сатып алынған тауардың сомасы көрсетілуі керек.
Еңбекке ақы төлеу өндіріс циклінің бір бөлігі болып табылады және кәсіпорын ресурстарының маңызды бөлігін құрайды. Сол үшін еңбек ресурстары мен еңбекақы қорының тиімділігін тексеріп тұру кәсіпорын үшін өте маңызды.Қызметкерлермен есептесуді тексеру үшін қажет ақпарат көздері ретінде штаттық кесте, жарғы, бұйрықтар, жарғылықтар, келісім-шарттар, азаматтық құқықтық сипаттағы келісімдер, жеке қамсыздандыру бойынша келісім - шарттар, ссуданы беру бойынша, тауарды несиеге сату, жұмыс уақытын қолдану, есептеу табелі, наряд, жолдама қағаздары, уақытша еңбекке жарамсыздық қағаздары, атқару қағаздары, есептеу және төлеу карточкалары, авнстық есеп берулер және соған қосыла берілетін алдыңғы құжаттар, мүлікті инвенторлар, мүлік актілері құжаттарын пайдалануға болады.Тексеруден соң аудитор тексеру бағдарламасын дайындауды соған сәйкес қызметкерлермен есептесудің әртүрлері бойынша операцияларды, бөлшек тексеруді іске асырады.Негізінде еңбекақыны есептеуде жүргізілген алғашқы құжаттар, құжаттардың нормативті талаптарына сәйкес дұрыс толтырылуына үлкен мән беріледі.
Аудитор 3350 Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу шотын тексере отырып, қызметкерлерге тиісті демалыс ақысын және көп жылғы сіңірген еңбекақысының бекітілген тәртіп бойынша құрылған қор есебінен төленетін еңбекақысы сомасының, әлеуметтік сақтандыруға және зейнет ақысымен қамтамасыз етуге жіберілген қаржы есебінен шығарылған жәрдемақы сомасының, кәсіпорын табысы сомасының, ал дебет бойынша еңбекақының, сыйлық ақшаның, уақытша еңбекке жарамсызға арналған жәрдемақының төленген сомаларының, сонымен қатар кәсіпорындардың өз қызметкерлеріне еңбекақысы жөніндегі қарызын сальдо шоты көрсететін орындаушы құжаттар бойынша есептелген салықтар мен төлемдердің сомасының, еңбекақысы сомаларының қамтып көрсетілетінін білуге тиіс.Көбінесе осы шот бойынша аналитикалық есеп деректер синтетикалық есеп деректеріне сәйкес келе бермейді. Бұл сальдо есеп айырысу-төлем тізімдерінің қорытынды сомаларымен берілген есеп бойынша тексеру арқылы анықталынады.Сол үшін аудитор бұлардың қатынасын әр түрлі кезеңдерде, кәсіпорынның әртүрлі бөлімдері бойынша, және шығарылып жатқан өнім түрлері бойынша талдау жасауы керек. Өндірістің есепке алынбаған көлемінің шығарылуымен байланысты бухгалтерлер еңбекақының көлемін дұрыс талдап есептеуі керек. Еңбекақы қаншалықты дұрыс есептелгенін, еңбекақының есептелуі қай көздерден жасалғанын, өнімнің өзіндік құнының қай дәрежеде қымбат болғанын, осы және осы сияқты жағдайлардың барлығын аудитор тексеріп отыру керек.Өндірістік қызметке жұмысшылардың қатысуына байланысты персоналдар өнеркәсіптік өндірістік және өндірістік емес болып бөлінеді Жұмысшыларды тізімдік және тізімдік емес құрамға бөледі. Тізімдегі құрамға бір күннен артық негізгі қызметі бойынша, ал басқа қызмет түрлері бойынша бес күннен кем мерзімге жұмысқа қабылданған барлық тұрақты, кезеңдік және уақытша жұмысшылар жатады .
Кадрлар есебі үшін жеке карточкалар, ғылыми жұмысшылар үшін ғылыми жұмысшының есеп карточкалары алғашқы құжаттар болып табылады. Жұмыс уақытының есебі бойынша негізгі алғашқы құжаттар- жұмыс уақытын пайдаланудың есебі мен еңбек ақыны есептеу табелі және жұмыс уақытын пайдалануды есептеу табелі болып табылады. Табель жұмысшылардың барлық категорияларының жұмыс уақытын пайдалануын есептеу үшін, сондай- ақ жұмысшылар мен қызметкерлердің бекітілген жұмыс күні режимін сақтауына бақылау жасау үшін, олармен еңбек ақы бойынша есеп айырысу және атқарылған уақыт туралы деректер алу үшін қолданылады. Табельді табель толтырушы немесе мастер бір данада толтырады және еңбекақы есептеу үшін бухгалтерияның есеп айырысу бөліміне жіберіледі.Жұмысқа келулер және жұмыс уақытын пайдаланудың есебін табельде жалпылау тіркеу әдісімен жүргізіледі, яғни барлық келгендерді , кешіккендерді белгілеу немесе тек қана ауытқуларды тіркеу арқылы. Күндер мен сағаттардың санын ондық белгімен көрсетіледі. Ай соңында табельдер әрбір жұмысшымен атқарылған уақыттың қорытындысы жазылады және жұмысқа келген, келмеген күндер есептеледі. Осы деректер жұмыс категориялары бойынша және жалпы табель бойынша қосылады.Жеке құрамның есебі категорияның кадрлар бөлімінде жүргізіледі. Еңбек ақы төлеу бойынша қызметкерлер мен есеп айырысудың синтетикалық есебі 3350 "Еңбек ақы бойынша қысқа мерзімді қарыздар'' шоты бойынша жүзеге асырылады.3350 шоттың кредиті бойынша айдың басы мен айдың аяғына жұмыс істеушілердің алдындағы қарыздардың қалдығы және оларға еңбекақы, сыйақы, жәрдемақы түрінде есептелген сомалар, яғни қарыздардың көбеюі, ал дебеті бойынша барлық ұстаулар ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz