Жеке тұлғаның даму ұғымы

Жоспар
Кіріспе

1 Жеке тұлғаның дамуы
2 Имитациялық (моделдік) оқыту технологиясы
3 Жеке тұлғаға бағыттап оқытудың сипаттамасы
4 Жеке тұлғаға бағытталған оқыту

Жеке адамдық дамудың ықпалды көзі-тәрбие, қоршаған орта,табиғи нышандармен қатар тұрса,ол адам қалыптасуына жетекші фактор.
Адам дамуында тәрбиенің ықпалды күш екенін айта отырып,оның қоршаған орта мен нәсілдік әсерлердің енжар обьектісі деп тануға болмайды.Бұл процесте жеке адамның өз белсенділігі мен шығармашыл-жасампаздық іс-әрекетінің маңыздылығын ескеру қажет.
Жеке адам дамуы мен қалыптасуында ықпал жасаушы әсерлер екі топқа бөлінеді:ішкі және сыртқы.Қоршаған орта және тәрбие-сыртқы әсерлер:табиғи икемділік пен құмарлықтар.Сыртқы тәрбие орта әсерлерінен пайда болатын сезімдер мен толғаныстардың жиынтығы –ішкі әсерлерге жатады.Жеке адамның дамуы мен қалыптасуы осы екі фактордың байланысынан болады.Тәрбие адамның ішкі жан дүниесіне ұнамды қозғау салып,өзіңдік өндеу белсенділігін арттыра алса ғана,адам өз дамуындағы қызметін орыңдай алғаны.
Тәрбие-арнайы ұйымдастырылған және саналы жүргізілетін педагогикалық қызмет.
Жеке тұлғаның нәтижелі дамуына кәсіптік өзін-өзі таңдауна жүргізелетін педагог-психологтың жұмыстары.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Жеке тұлғаның дамуы
Жеке адамдық дамудың ықпалды көзі-тәрбие, қоршаған орта,табиғи нышандармен
қатар тұрса,ол адам қалыптасуына жетекші фактор.
Адам дамуында тәрбиенің ықпалды күш екенін айта отырып,оның қоршаған орта
мен нәсілдік әсерлердің енжар обьектісі деп тануға болмайды.Бұл процесте
жеке адамның өз белсенділігі мен шығармашыл-жасампаздық іс-әрекетінің
маңыздылығын ескеру қажет.
Жеке адам дамуы мен қалыптасуында ықпал жасаушы әсерлер екі топқа
бөлінеді:ішкі және сыртқы.Қоршаған орта және тәрбие-сыртқы әсерлер:табиғи
икемділік пен құмарлықтар.Сыртқы тәрбие орта әсерлерінен пайда болатын
сезімдер мен толғаныстардың жиынтығы –ішкі әсерлерге жатады.Жеке адамның
дамуы мен қалыптасуы осы екі фактордың байланысынан болады.Тәрбие адамның
ішкі жан дүниесіне ұнамды қозғау салып,өзіңдік өндеу белсенділігін арттыра
алса ғана,адам өз дамуындағы қызметін орыңдай алғаны.
Тәрбие-арнайы ұйымдастырылған және саналы жүргізілетін педагогикалық
қызмет.
Жеке тұлғаның нәтижелі дамуына кәсіптік өзін-өзі таңдауна жүргізелетін
педагог-психологтың жұмыстары.

Қазақстан Республикасының білім жүйесін жаңартудың басты міндеті
саналы біліммен қамтамасыз ету білім беру жүйесінің барлық компоненттеріне
жеке тұлғаның, қоғам мен мемлекеттің болашақ талабымен сәйкестендіру болып
табылады.
Жеке тұлғаның тиімді кәсіби мамандық таңдауда өзін-өзі бағалау
мәселелері психологияда өзекті де, күрделі мәселелердің бірі болып отыр.
Өзін-өзі бағалау мәселесін теориялық жағынан толығырақ қарастырылған Б.Г.
Ананьев, Л.И.Божонович,И.С.Кон.
Жеке тұлғаның негізгі ерекшілігі -өмірлік жоспарларының құрылуы.Бір
жағынан өмірлік жоспар тұлғаның өз алдына қойған мақсаттарының ұлғаюынан
және ауыспалы мақсаттарды бағындыратын құндылықты бағыттың тұрақты
ядросының құрылу нәтижесінде туады. Екінші жағынан, мақсаттар мен уәждердің
нақтылуанымен дифференциялану процесі жүріп жатады.
Өмірлік жоспар-бұл әлеуметтік этикалық тәртіптегі құбылыс.
Жеке тұлғаны кезендегі дамуда кім болу кәсіптік өзін-өзі анықтау және
қандай болу моральды өзін-өзі анықтау сұрақтары ерекшеленбейді.
Жеке тұлғаның бір жақсы, маңызды, әлеуметтік мәнді іс
тындырғысы келеді, бірақ оның бәрі көбінесе арман. Белсенді де, жарқын
болатын арманнан гөрі өмірлік жоспар-бұл әрекет жоспары, сондықтан ол
біріншіден, мамандық тандауға тіреледі. Жеке тұлға үшін мамандық
таңдау-белгілі деңгейде моральды мәселе. Мамандық таңдаудағы басты жетекші
бұл өзіміздің қалауымыз, яғни таңдаумыз өз көңілімізден шығуы. Мамандық
таңдау диапазоны кең болған сайын, психология жағынан дәл сондай ауыр.
Белгілі бір іске өзінің қабілеттілігі, икемділігі және тұлғаның өзін-
өзі көрсету мүмкіндігі бар шаруалар кіреді.
Өзін-өзі анықтау барда өзін-өзі тежеу де бар. Оқушы профессионалдық
қатынаста әлі ешкім емес, таза парақ. Ол слесарь, дәрігер, косманавт болуы
мүмкін. Жеке тұлғаның тиімді кәсіби мамандық таңдауда өзін-өзі анықтау әр
қырынан көруге болатын көп баспалдақты процесс. Біріншіден, қоғамның
жаңадан тұлғаға айналып келе жатқан адамға қоятын қызметтер сериясы. Ал бұл
тұлға белгілі бір уақытқа дейін оны шешуі тиіс. Екіншіден, шешім қабылдау
процесі сол арқылы тұлға өз қабылеттері мен таңдауын оптимистік тұрғыда
қарайды. Үшіншіден, жеке өмір стилін жасау, ал оның бір бөлігі болып,
мамандырылған іс-әрекеті саналады. Осы үш кіріспе жұмысты әр қырынан
анықтайды: біріншісі қоғамның сұранысынан туындайды, екіншісі тұлғаның
қабілеті, үшіншісі екеуінің келісу мүмкіндігін көрсету, бірақ бұл үшеуі де
бірін-бірі толықтырады;
біріншісі-әлеуметтік, екіншісі-әлеуметтік-психологиялық,ү шіншісі-
дифференциалдық-психологиялық.
Жеке тұлғаның тиімді мамандық тандауда профессионалды түрде кәсіби
кеңес өткізу керек.
Қазіргі таңда жоғары мектеп алдына болашақ маманның кәсіптік деңгейін
көтеру міндеті қойылып отыр. Өскелең ұрпақты, қоғамның әлеуметтік –
экономикалық міндеттеріне сай, өмірге бейімдеудің жаңа талаптарынан
туындап отыр.
Ел Президенті Н.Назарбаевтың (2004) халыққа жолдауында: ... Әрине
мұғалімнің өзі де уақыт талабына сәйкес болуы міндетті деп бәсекелестікке
түсе алатын кәсіби маман даярлау, өмір талабы екенін түсіндіреді.
Жоғарғы білім психологиясының проблемаларын зерттеуші А.А.Вербицкий ХХ
ғасырдың аяғына дейін білім берудегі тенденцияларды алтыға бөліп
қарастырған. Бірінші тенденцияда білім берудің әрбір деңгейінің үздіксіз
білімнің құрамы, ажырамас бөлігі деп ұғыну. Бұл тенденция бойынша мектеп
пен институттың сабақтасығы ғана емес жоғары оқу орны мен студенттердің
болашақ өндірістік іс әрекеті арасындағы сабақтастық проблемасын шешуді де
көздейді. Ал оның өзі студенттердің оқу әрекетінде өндірістік ситуацияларды
моделдеу міндетін қояды, өз кезегінде бұл белгі – контекстілі оқудың жаңа
типін қалыптастырудың негізі. (1)
Л.С.Выготский, Д.Б.Элькониннің еңбектерінің теориялық тұрғысында
В.В.Давыдов дәстүрлі оқытуға қарама-қарсы жүйені қарастырып: жалпыдан
жекеге, дерексізден нақтылыға, жүйеліден даралыққа бағытталған жаңа оқыту
жүйесін ұсынды. (1)
Қазіргі білім беру саласында маман даярлауда білім мазмұнына жаңалық
енгізудің тиімді жаңа әдістерін қолдану, оқу әрекетіне қажетті әдіс –
тәсіл, дидактикалық жүйе, психологиялық - педагогогикалық іс-әрекеттердің
жүйелі кешені ретінде пайдаланылады.
Педагогикалық технология кәсіптік қызметтің ерекше түрі болып табылады.
ЮНЕСКО-ның анықтамасы бойынша, педагогикалық технология – бүкіл оқыту
үрдісі мен білімді техникалық және адам ресурсын олардың бір-біріне өзара
әсерін, білім берудегі формасын оңайландыру міндеттерін ескере отырып
меңгеруді жүзеге асырудың жүйелі әдісі. М.В.Кларин Педагогикалық
технология – бұл педагогикалық мақсатқа қол жеткізу жолдарындағы қолданатын
барлық қисынды ілім амалдары мен әдіснамалық құралдардың жүйелі жиынтығы
және жұмыс істеу реті, - деп анықтайды. (2)
Педагогикалық техннология (ПТ) таңдау, оқу пәнінің мазмұнына байланысты
қарастырылады. Оқу әрекетінде ПТ кәсіби әрекет моделін жасауға бағыт алу,
оқу пәнінің арнайы циклында іскерлік пен дағдыны қалыптастыруда
қолданылады. Қазіргі уақытта кеңінен қолданып жүрген ПТ:
• Ақпараттық дамыту: (когнативті) ақпаратты қажетті қорды молайту, нақты
меңгеруге бағытталған.
• Ақыл-ой белсенділігін дамытуға бағыталған. (дамыта, мәселелі оқыту)
• Іс-әрекеттік бағытта кәсіби маман даярлауда кәсіби міндеттерді сауатты
шеше алатын, сапалы кәсіби әрекетке түсе алатын мақсатты көздейді.
• Жеке басқа бағыталған – жеке тұлғаны дамыту, белсенділікті оқу
процесінде қалыптастыру.
Осы ПТ қолданылуына нақтырақ тоқталсақ:
1. Ақпаратты дамыту технологиясы. Негізгі мақсаты қажетті білім жүйесін
меңгерген, ақпараттық қоры мол білімді маман даярлау. Бұл техниканы
қолдануда студенттердің есте сақтау қабілеті мен стратегиялық әрекетіне
негізделеді. Оқытушы оқу ақпаратын лекциялық – семинарлық әдіс, дербес
әдебиеттермен жұмыс, бағдарлау оқыту негізінде электрондық және
техникалық құралдар әлемдік қорды пайдалануға мүмкіндік алады.
2. Әрекеттестік технологиясы: кәсіби міндетті сауатты шешумен
байланыстыруда, кәсіби практикалық дағдыны оқу ақпараты көмегімен оны
кәсіби саналы орындалуына мүмкіндік алады.
3. Дамыту технологиясы. Мәселелі жағдайды анықтай және қалыптастыра отырып
шығу жолдарын білетін маман даярлау. Бұл технология мәселелі ойлау,
ойлау белсенділігін қалыптастыруда қолданылады.
4. Жеке басқа бағыталған технология оқу процесінде еркіндік пен
белсенділікке бағыталған. Бұл технология еркін қалыпты оқу танымдық
әрекетті қабылдай, тұзете алатын белсенді тұлға қалыптастыру. (3)
Оқытушы қауымына осы деңгейде білім беру мақсаты мен жеке тұлға
қызығушылығын есепке алып, жетілдіріп отыруды көздейді. Жеке тұлғаны
дамытуда осындай технологиялардың біріне әріптестік оқыту, телемілі әдіс,
әр деңгейде оқыту, оқытудың жекелік және дифференциальды ықпалы жатады.
Жеке тұлғаны дамытуда әріптестік оқыту технологиясы танымдық және
үйымдастырушылық әрекетін жалпы логикаға біріктіреді. Бұл технология топпен
еркін жұмыста бірге тану, бірге білімді, дағдыны қалыптастыруда
әрқайысының табысын, үлесін үш принципте қарастырылады.
• марапаттау (топты, топ мүшесін) балдық көрсеткішпен бағалау. Мазмұн
біріккен іс-әрекетке әкелу.
• жекелік жауапкершілік: табысты оқу материалын меңгеруде нәтиже топ
мүшелерінің қатысуымен келетін меңгерту.
• теңдей мүмкіншілік топ мүшелері тәжірибені талдай, салыстыру арқылы
рефлекцияға әкелу.
Жеке тұлғаны дамытуда шағын топтпа оқытуды ұйымдастыру жаңа материалды
таныстыра отырып, мәселені оқу тапсырма деңгейінде орындату. Оқу
материалын талдау жеке бас ерекшелігін ескере отырып, өзіндік бағалаауды,
талдауды жетілдіреді. (5)
Телімелі әдіс ертеден гуманистік бағытта оқытуды белсенділеуге, студент
әрекетін мақсатқа жетуге, күш жігерін ойын жинақтауға бағыттайды. Телмелі
әдістер шығармашылық, ролдік ойын танымдық бағыт, тәжірибелі бағыт
монопроекті болып бөлінеді.
Әр деңгейде оқытуды ұйымдастыру пәннің мазмұны бойынша семинар
сабақтарында студенттердің өзіндік бағалауы алдын-ала талданып соңынан
нәтиже қортындысын әкеледі. Әр деңгейде оқыту студенттердің ішкі және
сыртқы деңгейде өзін бағалау, шындыққа жақындығын талдай алады.
Деффиренциалды оқыту жеке тұлғаның басты қасиетін ескере отырып жеке
тұлғаны негіздеу.
Имитациялық (моделдік) оқыту технологиясына (ИОД) белсенді әдістерге ойын
жүйесі кеңінен қолдануда. Модулдік оқытуда ойын және ойын емес әдістер
қолданылады. Ойын әдістерін бірнеше түрге топтай отырып қолданылады:
• әрекетті ұйымдастыру ойыны: басқарушы міндеті, мәлелелі жағдайды ұжымдық
ойлау әрекетіне әкелдіреді, жеке қатысушының көзқарасын ескере отырып,
оқу материалымен біріктіреді.
• ролдік ойын: іскерлік оқу ойындары (кәсіби, әлеуметтік, саяси,
техникалық) шынайы әрекетпен әлеуметтік мазмұнды қайта қарайды.
Ақпараттық білім, ойын әрекетімен бүтін бейне қалыптасады. Іскерлік
ойындарда өмірлік мысалдардан өз мамандығына қажетті қабілетті дамытады.
• танымдық дидактикалық ойындар: жеке тұлғаны (ғылым, мәдени, әлеуметтік
құбылыстар көшірмесі) шешімге келуге талдай білуге әкеледі. (4)
Ойын әрекетін үйымдастырудың жүйелі өтуі техникалық кезеңдерден тұрады:
• Педагог мәселелі жағдайды проектілейді: мақсат, мазмұн, шығармашылық топ
құрамы белгіленеді.
• Мәселе қою: қарсыласуды белсенділеу әрекет жағдайын талдатады.
• Микро топтармен жұмыс: проектілік әрекетті өз шешіміне әкеледі, мақсат
жүзеге асады.
• Рефлекция ұйымдастыру. Топтың әр мүшесінің танымды комуникативті әрететін
талдаудан көрінеді.
Ойын емес әдістерге нақты жағдайларды шынай тапсырмаларды (жағымды,
жағымсыз) шешуде талдай білуге өз пікірін топтық деңгейде меңгереді. Жеке
тұлғаның бұтіндік дамуына әсер ету жақтарына назар салуды қажет етеді.
(3)
Дәстүрлі оқыту мен ИОТ ерекшелігіне тоқталсақ: дәстүрлі оқытуда студент
енжар тыңдаушы еркіндігі төмен, өз қимылымен таңдауына жауапкершілік
алмайды. ХХ ғасыр соңында ИОТ қайта келуі жаңа жағдай талабы ізденістен
туындағаны белгілі. ИОТ оқытудың әрекеттік сипаты ұжымдық ойлауды
ұйымдастырудан көрінеді. Онда ойлау, қарым –қатынас, ойлауды түсіну,
рефлекция, қимыл қалыптасады. Бұл технологияда топ бірге қатыса отырып,
топ іші қатынасы, қақтығысы, көшбасшысы анықталады. Жеке тұлғаның бұтіндік
дамуына әсер ету үшін бірнеше принциптер қарастырылады:
1. Мәселелі принцип: жаңа білім меңгерту жеке тұлғаның дамуына мазмұн
жасаушы негізінде оқудың жүйелі мәселесі топпен жүргізіледі. Онда
ұжымдық өмір жағдайын меңгереді.
2. Жеке бастың өзара қимылы: оқу – танымдық және адамгершілік эмоционалды
жағдайды субъектінің өзіндік көзқарасын қалыптасырады. Мазмұн жасаушы
мотив танымдық әрекетте (білімге қажеттілік, танымдық қызығушылық) еркін
қалыптасады. Онда жағымды эмоциональды күй, күш жігер, ынтадан
байқалады.
3. Даму бірлігі принципі қарым-қатынасқа түсе отырып, өз құндылығын
әлеуметтік құндылықты түсінуге апару.
4. Рефлекция негізінде өзіндік оқыту принципі, жеке студентке бағыталған
өзіндік бағалау, өзіндік бақылау ұжымдық ойлау әрекетінен мүмкіндік алып
дамиды.
Оқыту технологиясын педагог таңдауда, оның мүмкіндіктерін нақты түсініп
жүзеге асыруда нәтижеге жететіні белгілі.
ПТ-бірнеше деңгейді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.