Үкіметтік емес ұйымдар

Кіріспе
1.Үкіметтікемес ұйымдардың азаматтық қоғам құрудағы алатын орны мен рөлі.
1.1.Үкіметтік емес ұйымдардың құрылу ерекшеліктері, даму динамикасы және ағымдағы күйі.
1.2.ҮЕҰ және олардың осы заманғы демократиялық қоғамдағы орны.
1.3.Әлеуметтік қорғау жүйесіндегі үкіметтік емес ұйымдардың рөлі.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер мен сілтемелер

Бұрынғы ТМД-ның барлық мемлекеттерінің негізгі мәселелерінің бірі халықтың жаңа өмір жағдайларына, қоғамдық қатарға ауыр түрде әлеуметтік бейімделуі болып табылады. Әлі күнге дейін жаңа тәуелсіз өмірге бейімделу аяқталған жоқ. Басқа да көрші мемлекеттердегі сияқты, Қазақстанда кедейліктің, жұмыссыздықтың деңгейі жоғары. Қоғамдағы әлеуметтік қысымдылықты шешудің жақсы бағыттарының бірі, көптеген дамыған мемлекеттердегі секілді, міндеттердің бір бөлігін қоғамдық бірлестіктерге жүктеу. Бірақ елдегі әлеуметтік кәсіпкерліктің (үкіметтік емес ұйымдар) дамуының пайда болуы, тек азаматтық қоғамның нарықтық үлгі шеңберінде әрекет ететін, үкіметтік емес ұйымдарды қолдау мен дамытудың тиімді инфрақұрылымы болғанда ғана мүмкін болады. Бұндай жүйенің жақсы дамуы үшін Қазақстандағы үкіметтік емес ұйымдардың пайда болу мен даму ерекшелігін білу және түсіну қажет.
Үкіметтік емес сектор Қазақстандағы азаматтық қоғамның тұрақты дамуының базалық шарты болып табылатын, елдің қоғамдық (әлеуметтік) капиталын қалыптастыра отырып, адамдар арасындағы сенімнің кеңістігін басты етеді. Үкіметтік емес ұйымдар азаматтардың әр түрлі мүдделері мен ынталарын интеграциялауға, қалыптастыруға және алға жылжытуға қабілетті, азаматтық қоғамның маңызды институттарының бірі болып табылады. Коммерциялық емес ұйымдар бола отырып, ҮЕҰ қойылған мақсаттарға бірлесіп қол жеткізу үшін адамдарды біріктіруге көмектеседі, бұл халықтың азаматтық (саяси) белсенділігін жоғарылатады.
Қазіргі таңда Қазақстандағы үкіметтік емес сектордың даму қарқыны елдің экономикалық даму процестерінің динамикасынан артта қалуда.

1. Друкер П.Ф. Новые реальности в правительстве и политике.1990 г.
2. Думбаев А., Франц И. Что такое НПО: понятие и деятельность.Алматы 2001 г.
3. Е.Өміржанов.,Мемлекет және құқық теориясы Алматы Жеті Жарғы 2015 ж.
4. Жусупова А.Д. Профсоюзы и НПО в условиях глобализаци. Алматы 2002 г.

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе
1.Үкіметтік емес ұйымдардың азаматтық қоғам құрудағы алатын орны мен рөлі.
1.1. Үкіметтік емес ұйымдардың құрылу ерекшеліктері, даму динамикасы және ағымдағы күйі.
1.2. ҮЕҰ және олардың осы заманғы демократиялық қоғамдағы орны.
1.3. Әлеуметтік қорғау жүйесіндегі үкіметтік емес ұйымдардың рөлі.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер мен сілтемелер

Үкіметтік емес ұйымдардың құрылу ерекшеліктері, даму динамикасы және ағымдағы күйі
Бұрынғы ТМД-ның барлық мемлекеттерінің негізгі мәселелерінің бірі халықтың жаңа өмір жағдайларына, қоғамдық қатарға ауыр түрде әлеуметтік бейімделуі болып табылады. Әлі күнге дейін жаңа тәуелсіз өмірге бейімделу аяқталған жоқ. Басқа да көрші мемлекеттердегі сияқты, Қазақстанда кедейліктің, жұмыссыздықтың деңгейі жоғары. Қоғамдағы әлеуметтік қысымдылықты шешудің жақсы бағыттарының бірі, көптеген дамыған мемлекеттердегі секілді, міндеттердің бір бөлігін қоғамдық бірлестіктерге жүктеу. Бірақ елдегі әлеуметтік кәсіпкерліктің (үкіметтік емес ұйымдар) дамуының пайда болуы, тек азаматтық қоғамның нарықтық үлгі шеңберінде әрекет ететін, үкіметтік емес ұйымдарды қолдау мен дамытудың тиімді инфрақұрылымы болғанда ғана мүмкін болады. Бұндай жүйенің жақсы дамуы үшін Қазақстандағы үкіметтік емес ұйымдардың пайда болу мен даму ерекшелігін білу және түсіну қажет.
Үкіметтік емес сектор Қазақстандағы азаматтық қоғамның тұрақты дамуының базалық шарты болып табылатын, елдің қоғамдық (әлеуметтік) капиталын қалыптастыра отырып, адамдар арасындағы сенімнің кеңістігін басты етеді. Үкіметтік емес ұйымдар азаматтардың әр түрлі мүдделері мен ынталарын интеграциялауға, қалыптастыруға және алға жылжытуға қабілетті, азаматтық қоғамның маңызды институттарының бірі болып табылады. Коммерциялық емес ұйымдар бола отырып, ҮЕҰ қойылған мақсаттарға бірлесіп қол жеткізу үшін адамдарды біріктіруге көмектеседі, бұл халықтың азаматтық (саяси) белсенділігін жоғарылатады.
Қазіргі таңда Қазақстандағы үкіметтік емес сектордың даму қарқыны елдің экономикалық даму процестерінің динамикасынан артта қалуда.
Арнайы институттар қалыптастыра отырып, қоғам өзінің өмірлік іс-әрекетінің маңызды салалары мен мәселелерінде әлеуметттік-саяси өзара әрекеттестіктің белгілі бір түрлерін пайымдайды және бекітеді, оларды сол қоғамның мүшелері үшін үнемі және міндетті етеді. Щепанскийдің пікірі бойынша, азаматтық қоғам институттары - белгілі бір адамдар жеке және қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін белгілі-бір қоғамдық функцияны атқару міндетін мойнына алатын мекемелер жүйесі.
Мемлекетттік азаматтық қоғам институттарын өсіру өнері жоқ, ол тек олардың дамуы үшін қолайлы жағдайлар қалыптастыра алады. Сондықтан да біздің міндетіміз - мемлекет пен ҮЕҰ-дың нақты серіктеске айналуына жағдай жасау
Үкіметтік емес сектордың құрылуы қазақстандық мемлекеттің қалыптасуымен, Қазақстанның нарықтық экономикаға ие, демократиялық, әлеуметтік мемлекет ретіндегі даму кезеңімен сәйкес келеді. Қазақстанда, тәуелсіздіктің 10 жылы ішінде, қоғамның әлеуметтік мәнді мәселелерін шешетін қоғамдық бірлестіктер, қорлар және мемлекеттік емес мекемелерден тұратын үкіметтік емес сектор қалыптасты.
Үкіметтік емес ұйымдар - азаматтардың ерікті түрде заңға қайшы емес ортақ мақсаттарға қол жеткізу үшін қалыптастырған, қоғамдық қатынастарды реттеу механизмдердің бірі болып табылатын, әлеуметтік мәселелерді шешуде, азаматтық қоғам қалыптастыру мәселесінде мемлекет пен азаматтардың арасында делдалдар рөлін атқаратын коммерциялық емес ұйымдар. Үкіметтік емес ұйымдар қызметі азаматтық дамытуға, қоғамдық ұйымдардың әлеуметтік мәселелерді шешудегі рөлін көтеруге, қоғамның тұрақты дамуына қол жеткізуге бағытталған.
Қазақстанның комерциялық емес секторының даму кезеңдері қоғамның даму кезеңдерімен бірге жүреді және былайша бөлінеді:
1) Кеңестік дәуір
2) Қайта құру кезеңіндегі кеңестік дәуір
3) Егеменді мемлекет дәуірі
Егеменді Қазақстанның даму кезеңдерін де азаматтық қоғамның осы секторының дамуының 3 кезеңіне бөлуге болады.
Қазақстандағы ҮЕҰ дамуының тарихын бірнеше кезеңдерге бөліп көрсетуге болады:
1) Құрылу дәуірі (1991 жылдың соңы-1994 жыл)
2) Сапалық және сандық өсу дәуірі (1995-1997)
3) Мемлекет тарапынан ҮЕҰ-ды мойындау және олардың өзара қатынастарындағы сапалық өзгерістер кезеңі(1998 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін).
Дамудың кеңестік кезеңі. Жіктеулерге сәйкес, Ұлттық Комиссарлар кеңесінің және болашақ егеменді Қазақстанның аймағындағы РСФСР-дың Орталық атқарушы комитетінің жарғысымен 1930 жылы 30-тамызда бекітілген, Ерікті қоғамдар және одақтар туралы ереже негізінде әрекет ететін қоғамдық институттар кеңестік кезеңде Еріті қоғамдар деп аталынды.
Олар келесі типтер бойынша бөлінеді
Типтер
Мысалдар
Ғылыми-техникалық және ғылыми инженерлік қоғамдар
Сайлаушылар мен өнертапқыштар қоғамы;
Радиоға әуестер қоғамы
Физикалық мәдени-спорттық қоғамдар
Динамо
Спартак
Мүгедектер қоғамы
Қазақстан соқырлық қоғамы
Қазақстан мылқаулар қоғамы
Қызығушылықтар бойынша қоғамдар
Аңшылар мен балықшылар қоғамдарының одағы
Шахмат әуесқойлары қоғамы
Кәсіби қоғамдар
Қазақстан жазушылар одағы
Қазақстан сәулетшілер одағы
Жастарға арналған қоғамдар
Әскерге, авиацияға және флотқа көмектесу қоғамы
Жас өрт сөндірушілер қоғамы
Мәдени-тарихи қоғамдар
Қазақстан тарих пен мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы
Сыртқы саяси үгіт-насихат қоғамы
Бейбітшілікті қорғау комитеті
Азия, Африка елдерін қолдау комитеті
Гуманистік қоғамдар
Қазақстандық Қызыл крест және Қызыл Жарты ай қоғамы

Жоғарыда аталған қоғамдардың көбі XX ғасырдың 20-30 жылдарында қалыптасты және сол кезеңнің қажеттіліктері мен міндеттеріне, яғни сауатсыздықты жою, жас мемлекеттің қорғаныс қабілетін бекіту, кедейлікпен күресу және т.б.-на жауап береді.
Бұл қоғамдарға тән ерекшеліктер олардың мемлекеттік меншіктің жартысын, құндылықтар және белгілі бір міндеттер жүйесін, тармақталған желіні иеленуі және орталық органдармен үйлесімді жұмыс істеуі болды.
Біртіндеп, кеңестік қоғам қалыптасуының қандай да бір кезеңіне әсер ететін бірқатар себептерге байланысты, төменнен туындайтын ынта жоғарыдан келетіндермен, харизмаға ие көшбасшылардың орны номенклатуралық адамдармен, сапалық және бұқаралық ұстанымы сандық және бұқаралық ұстаныммен алмастырылды. Осының барлығы қоғамның бүтіндей бөлігінің бюрократтануына және бүтіндей формация жүйесінің басталып келе жатқан дағдарысына қарсы тұру ретіндегі баламалы негіздегі қоғамдардың кішігірім өсінділерінің пайда болуына алып келді.
Қайта құру кезеңіндегі кеңестік дәуір -1985-1992 ж
1985 жылы Қызығушылықтар бойынша әуесқойлық бірлестіктер мен клубтар туралы ереже қабылданды, себебі қоғамды демократияландырудың қайта құру толқыны кезеңінде жариялылықты қалыптастыру шарттарына жауап беретін көптеген пікір-талас клубтары, тәуелсіз азаматтық иницативалар қозғалысы пайда бола бастады.
1.Құрылу дәуірі (1991 жылдың соңы-1994ж) Бұл үдерістің басталуын көбінесе Невада-Семей қозғалысының, алғашқы құқық қорғау ұйымдары мен бірлестіктерінің, әйелдер ұйымдарының және т.б. қалыптасуымен және олардың іс-әрекетінің басталуымен байланыстырылады. Сол кезеңде негізінен құқық қорғау бағытындағы 500-дей ҮЕҰ қалыптастырылды.
Осы дәуірге ҮЕҰ мен мемлекеттің белсенді бірлесіп жұмыс жасауының мысалдары, әдетте, сирек кездесетіндігі тән, ҮЕҰ-дың өздері мемлекет пен жеке компаниялардың қолдауына сүйенді. Бұл дәуір, сонымен қатар көптеген бір сәттік міндеттерді шешу, күш пен қорлардың шашыранқылығы, шараларды орындаудың кәсіби емес деңгейі, дайын кадрлардың жоқтығы, романтизм рухы және көшбасшылардың жоғары энтузиазмі, мақсатты топтардың ҮЕҰ жүргізген шаралардың идеялары мен мақсаттарын сипаттайды.
2. Сапалық және сандық өсу дәуірі (1995-1997).ҮЕҰ-дың 1600-ге дейін өсті, қызмет түрлері бойынша дифференциация жасалды: бірінші кезекте халықаралық қорлардың гранттар жүйесі арқылы ҮЕҰ-дың іс-әрекетін бұқаралық қаржылық қолдау есебінен. Сарапшылар кадрлық әлеуеттің құрылуы және ҮЕҰ-дың кәсіби деңгейін көтеру, алғашқы жалған ҮЕҰ-дың пайда болуы, гранттарды таратуға байланысты ҮЕҰ-дың жобалық қызметінің дамуы және осының салдары ретінде грант алушы ҮЕҰ-дың өзінің қатардағы мүшелерінен біртіндеп алшақтауы осы дәуірге сәйкес келеді деп атап көрсетеді. Қызмет бағыттарын арнайы бағыттау басталады және профильдік ҮЕҰ-дың арасындағы бәсекелестік асқынады.
3. Мемлекет тарапынан ҮЕҰ-ды мойындау және олардың өзара қатынастарындағы сапалық өзгерістер дәуірі.(1998 жылдан қазіргі кезеңге дейін). Серіктестік идеяларының дамуы, мемлекеттік органдармен және ұйымдармен бірлесіп жұмыс істеудің қалыптасуы, ортақ сипаттағы мәселелерді шешуге бағытталған ҮЕҰ мен мақсатты топ мәселелерін шешу басты міндеті болып табылатын ҮЕҰ арасында бөліну етек алады. Грант берушілер шарттарынан қаржылық тәуелсіздікке қол жеткізу мақсатындағы кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру нышандары немесе талпыныстары байқалады. Гранттық бағдарламалардың қысқаруымен байланысты, ҮЕҰ-дың белсенділігін төмендету үрдісі шынайы бола бастайды . Шын мәнінде тек 2005 жылдан бастап қана орын алған бұл қысқару мемлекеттік қолдау механизмдерінің - мемлекеттік әлеуметтік тапсырыстың пайда болуымен біршама деңгейде ретке келді.
ҮЕҰ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ОСЫ ЗАМАНҒЫ ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ ҚОҒАМДАҒЫ ОРНЫ
Соңғы жылдары еліміздің әлеуметтік-саяси өмірінде қоғамдық қатынастар саласындағы түбірлі өзгерістер, тұрғындардың азаматтық белсенділіктерінің өсуі басым сипат алды. Азаматтық қоғам институттарын үдемелі және дәйекті түрде қалыптастыру, азамат пен мемлекеттің арасындағы серіктестік қатынастың орнығуы реформаларды алға бастырудың көзге айқын шалынатын индикаторына айналды.
Кез келген демократиялық қоғамның мемлекеттік және жекеменшік сектормен өзара қатынаста болатын дамыған үшінші сектормен сипатталатындығы белгілі, мұның өзі көпшіліктің әлеуметтік маңызы бар шешімдерді қабылдау мен оларды бірге жүзеге асыру процесіне қатысу механизмінің пайда болуын негіздейді.
Азаматтық қоғам қалыптасуының маңызды құрамдас бөлігі үкіметтік емес ұйымдардың іс-қызметі болып табылады.
Егер жағдайды абстрактілі-ықтималдық модальдықта бағалайтын болсақ үшінші сектор елдегі қоғамдық-саяси процестерді одан әрі демократияландыруға оң ықпал етеді. Ерікті негізде іс-әрекет жасап және бастама көтере отырып көптеген ҮЕҰ қазірдің өзінде әлеуметтік саланың өткір мәселелерін шешуге айтарлықтай үлес қосуда.
Мәселен, мұны көп балалы және жалғыз басты аналардың, жетім балалардың, қиын жасөспірімдердің, экологиялық апаттар құрбандарының проблемаларымен айналысатын үкіметтік емес ұйымдарға қатысты айтуға болады. Түрлі әлеуметтік топтар мүдделерінің көптүрлілігін көрсететін үкіметтік емес ұйымдардың тармақталған жүйесін қалыптастырып, нығайту еліміздегі азаматтық қоғамды орнықтырудың маңызды индикаторы болып табылатындығы күмәнсіз.
Талдау бүгінгі күні Қазақстанда қоғамдық бірлестіктерден, қорлардан, мемлекеттік емес коммерциялық мекемелерден және әлеуметтік мәселелермен айналысатын басқа да ұйымдардан тұратын жеткілікті дәрежеде дифференциалданған үкіметтік емес сектордың қалыптасқанын көрсетеді.
Соңғы жылдары еліміздің әлеуметтік саяси өмірінде түбегейлі өзгерістер болуда, халықтың азаматтық белсенділігінің өсуі байқалады. Бұл мағынада үкіметтік емес ұйымдардың тармақталған жүйесін құру және нығайту Қазақстандағы азаматтық қоғамды қалыптастырудың маңызды индикаторы болып табылады. Нақ үкіметтік емес ұйымдар қоғамдық қатынастардың өзіндік бір реттегіші болып табылады, мемлекет пен азаматтардың арасын жалғастырушы рөлін атқарады, өзіне қоғамдағы әлеуметтік жаңғырулардың көптеген функцияларын алады.
Ең алдымен, Қазақстанда үшінші сектордың қалыптасуының қазақстандық мемлекеттіліктің қалыптасуына орайлас келгендігін атап айту қажет. Мемлекеттік органдар мен үкіметтік емес ұйымдардың өзара қатынасын талдау шартты түрде үш кезеңді бөліп алуға және оларға қысқаша сипаттама беруге мүмкіндік береді:
1. кезең - стихиялық, көптеген ҮЕҮ-нің стихиялы түрде
құрылу процесімен, мемлекеттің үкіметтік емес секторға көңіл
аудармауымен ерекшеленеді;
2. кезең - талдау, мемлекеттің үшінші секторға қатысты
тек жалпы позициялары ғана айқындалған, үшінші сектормен өзара
қатынас жөніндегі бірыңғай мемлекеттік саясат толық мөлшерде
жасалынбаған;
3. кезең - ынтымақтастық. Бұл үкіметтік емес ұйымдармен
өзара қатынас жөніндегі мемлекеттік механизмді жасау мәселесін
қоюмен сипатталатын сапалық жаңа кезең. Мұндай жағдайда
үкіметтік емес сектордың мемлекетпен тең құқықты серіктестік
принципінде нақты ынтымақтасуы үлкен маңызға ие болады.
Демократиялық қоғамда ҮЕҰ көптеген функцияларды орындайды, олардың арасындағы негізгілері мыналар болып табылады:
- тұлғаны саяси әлеуметтендіруге қатысу;
- көпшіліктің жергілікті проблемаларды шешуге қатысуын
қамтамасыз ету;
- саяси шешімдерді талқылауға және қабылдауға қатысу;
- үкіметтік бағдарламаларды жүзеге асыруға қатысу механизмі;
- қоғамдық қызметке қатысу тәжірибесі өзге саяси қызметке
(мемлекеттік, партиялық) дайындық іспетті;
- кәсіптік кадрларды дайындау.
Әдебиетте ҮЕҰ-ның көптеген анықтамалары бар: nongovernmental organizations, НКО, НКПО, НГО.
Талдау мақсаттары үшін үкіметтік емес ұйымдардың бес негізгі сипаттамасын: коммерциялық емес, мемлекеттік емес, саяси партия емес, діни бірлестік емес, олардың қоғамдық пайдалы қызметін бөліп алуға болады.
Бұл жерде ондай сипаттамалардың өзінде қарама-қайшылықтар бар екендігін, сөздің белгілі бір мағынада өзін жоққа шығаратындығын ескерту қажет. Сондықтан ҮЕҰ-ның қоғамдағы орнын анықтаған кезде байыпты қатынас аса маңызды.
Бұл сипаттамалардың әрқайсысын бөлек алып қарауға болады:
- коммерциялық емес: қаржыландыру шарты - гранттар,
субсидиялар, мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс формасы + ұйымды дамыту мақсатында коммерциялық қызметпен айналысу мүмкіндігі;
- мемлекеттік емес: дегенмен ҮЕҰ мен мемлекеттің өзара
қатынасы қажет - заңдылық база;
- саяси емес: сайлауға, үгітке қатысу + саяси партиялармен
бірдей қатынаста болу;
- діни емес: айырым критериі, мақсаттардың ортақтығы болуы
мүмкін;
- қоғамдық пайдалы қызмет: мемлекеттегі әлеуметтік саясатты
жаңаша түсіну.
ҮЕҰ-ның осынау функциялары мен сипаттамаларынан шығара отырып мемлекет бүгінгі күні үшінші секторға қатысты саясатын қалыптастырады. Бұл жерде бүгінде қоғамдық секторды бірінші кезекте сапалы, салмақты, ең алдымен, ұйымдық-практикалық жағынан қолдау проблемасы туындайды.

Әлеуметтік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.