Үрей

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Үрей - арнайы эксперимент арқылы немесе қандай да бір жағдайдан туындайтын психологиялық күй, невроздың ерекше симптомы.

«Үрей» сөзі сөздіктерде 1771 жылдан бастап көрініс тапты. Бұл терминнің мағынасы өте көп. Солардың бірінде, үрей қауіптілік туралы белгі делінген.

Адамзат тарихында үрей мен қорқыныш туғызатын объекттерде маңызды өзгерістер болады. Олар интериоризацияға ұшырайды: сыртқы қорқынышқа өзінің ішкі табиғатынан қорқу сезімі қосылады. Осыдан кейін қорқыныш пен үрей бірігіп туындаған мәселені шешуге көшеді. Үрей адамдардың өзінің мәселесі мен қақтығыстарымен шартталған.

Ерте кезден қазіргі кезге дейін үрей мен қорқыныш болашаққа бағытталған уайым мен үмітпен бірге қарастырылған.

Үрейдің тұрақты бір сферадағы және жалпы түрі қарастырылады. Олар өз объектілерін, адамдарға қаншалықты маңыздылықтпрына байланысты ерікті түрде ауыстырады. Жеке үрей жалпы үрейдің көріну формасы ретінде болады.

Үрей қауіптілік сигналы ретінде, нақтылы жағдайдағы қиыншылықтарға, мақсатқа жету жолындағы кедергілерге дейін аудартады. Сонымен қатар, үрей жақсы нәтижеге жетуге көмектеседі. Сондықтан, үрейдің қалыпты деңгейі шынайылыққа эффективті бейімделу ретінде қарастырылады. Ал жоғары деңгейі дезадаптация реакциясы ретінде қаралады. Къеркегор бойынша үрей адамзат өмірінің тарихын анықтайтын негізгі фактор.

Үрей және қорқыныш тарихи - философиялық контекст

Қорқынышты уайымдау ойлаушыларды терең сенімдікпен қызықтырады. Синопадағы (б. з. д. 400-325 жж бұрын) Дионегадан біз өзекті қауіпті уайым мен болашақ қауіп қорқыныш арасындағы айырмашылықтар туралы талдауды көреміз. Сенека «Луцилияға хаттарында» белгілеген, ес өткен қиындықтың қорқыныш тірілтіп жатқан уақытта көріпкелдік болашақтың қиындықтарын ашатынын көрсеткен.

Қорқыныш уайымында үлкен көңіл ортағасырлық араб философиясында да бөлінді. Дәрігер және философ Ибн - Сина (Авиценна) өзінің «Жан туралы кітабында» ерекшелеген, адамда басқа «тірі жандардан » өзгешелігі қорқыныш тек қана «жаман заттарды қабылдаумен» ғана байланысып қоймай, сонымен қатар, «оған кедергі жасайтын, болатын жағдайды сезетін . . . Адамда қорқынышқа қарсы үміт болады».

Б. Спиноза басқа да одан кейінгі және алдынғы ойлаушылар сияқты дәстүрлерді қорқыныш сезіммен байланыстырған. Бұл сұрақ біздің уақытқа дейін философияда және терминологияда белсенді түрде талқылануда. Польшалық психолог Т. Маргула бұл жүйе бойынша айтатыны адамды тәуелдендіруге бағытталған дәстүрлер қорқынышты қолданады, оны жамандықтан қорғаныш әдісі ретінде ұсынған. Адам түсіндіре алмайтын жағдайдың барлығы, туғаннан өлгенге дейінгі оның өмірінің барлық сынық кездері қорқыныш тудырған. Сондықтан, дәстүрлерге жапсырылған ритуалдар қажет болған және жасалған, олар оны қорқыныштан қорғауы үшін жасаған.

З. Фрейд үрейді жағымсыз эмоциялық ұйым ретінде анықтаған. Үрейдің мазмұны - анықталмағандықты және керексіздік сезімді уайымдау. Үрей, оның ойынша, үш негізгі белгілермен негізделеді:

1. Жағымсыз спецификалық сезіммен

2. Талапқа сай соматикалық реакциялармен, ең алдымен жүрек соғысының қатайуымен

3. Бұл уайымды саналы ұғыну.

Ең басында З. Фрейд санасыз үрей бар екен деп ойлаған, бірақ кейін ол үрейді - саналы ұғынылған кезде уайымдалатын және қауіппен жұмыс істеу мүмкіндігінің өсуімен жүретінін аңғарған (күресу немесе қашу көмегімен) .

Санасыз үрейге келетін болсақ, ол ары қарай психологиялық қорғауды зерттеу саласында меңгерілген.

З. Фрейд үрейдің энергия кідірісінің төмендеуімен пайда болады деп санаған, бірақ кейін ол өзінің көзқарасын қайта қарап, үрейдің төмендеуді тудыратыны туралы қорытындыға келген.

З. Фрейд үрейдің түрлері мен формаларынның мәселесі бойынша қызықты позициясы. Ол үш негізгі үрей түрлерін ерекшелеген:

1. Объективті (шынайы қорқыныш) - сыртқы әлемдегі қауіпке

2. Жүйкелі - анықталмайтын және танылмайтын қауіпке

3. Моральді үрей - «намыс үрейі».

Үрей проблемалары балаларды М. Кляйн және А. Фрейдтің классикалық психоаналитикалық теорияларды және классикалық психотерапевтикалық жұмыстарда мағыналы зейін бөлінеді. Бұл авторлар арасында балалардың психоанализы жайындағы барлық сұрақтарды әртүрлі ойларда болған.

Үрей, М. Кляйн көзқарасы бойынша сәби кезде туады және сыртқы әлем объектерімен байланыс құру қажеттілігімен байланысты. Бұл объектілердің барлығы қауіп қатер және үрей туғызады. Сонымен бірге, қауіп қатерді анасының денесі де әкеледі, ең негізгісі кеуде, өйткені ол біруақытта қанағаттану көзі мен қысым көзі.

М. Кляйн ойы бойынша үрей әке жағынан жазалау қорқынышы мен және анасы жағынан төмендеуімен байланысты. Баланың алдағы өсіп жетілуі осы үрейді ерте шағынан бастап жеңе алу мүмкіндігінің болуына байланысты: «Айта кететін жәйт, «Мен» мүмкіндігі қарапайым үрейді жеңе алу әртүрлі адамдарда бірдей емес, бұл факт невроз тудыруының этнологиялық мағынасын береді».

Негізінде баланың барлық әрекеті үрейді жеңуі үшін қызмет етеді. Бұл көбінесе сыртқы әлемге немесе өзіне бағытталған агрессияға әкеледі, ол өз кезімен нақты қорқыныш тудырады - бұзатын әрекеттері мен фантазиясы үшін жазаланудан қорқу. Бұны жеңу әдісін М. Кляйн баланың Менін ныығайтуынан және Супер-Менді әлсіз қылуынан көрді, жазалау қорқынышын азайту. Ол нақты әдіс жағдайларды ойынмен ойнату.

А. Фрейд жұмысынжа балалар үрейінің үш негізгі түрін ерекшелеген: объективті үрей, Супер-Мен қорқынышы және өзінің инстинк қорқынышы, олардың күшінің алдындағы қорқыныш. А. Фрейдке гнеза үрейі концепциясы жатады. Осы концепцияға сәйкес, баланың ең бірінші туындайтын үрейі - объективті. Үрейдің бұл түрі Супер-Меннің пайда болу «хабарлаушысы», балаға сыртқы күштер жағынан жазалау мүмкіндіктерінің сигналы, және осы жазалау келетініне қарамастан нақты сол «Мен» тәртібі басқарады. Бұл үрей баланың талаптарымен соқтығысады, оның фантазияларынан туатын ішкі үреймен, соның нәтижесінде Меннің сезім талаптарына қарсы тұра алатын жақтары пайда болады, ал басқа жағынан - бала невроз симптомына .

Үрей - тұлғааралық қатынас ретінде

К. Роджерстің ойы бойынша, үрей - бұл тұлғаға дамуында тежелу мүмкіндігі туралы ескертпе белгісі.

Қалыпты үрей, басқа кез келген үрейлер сияқты, тұлға ретінде өмір сүруге көмектесетін, құндылыққа қауіптерге қарсы индивидттің реакциясы.

Ұрей, мінез қыры ретінде, немесе тұлғалық үрей мінез - қылықтан көрінбейді. Бірақ оның деңгейін индивидте қанша рет үрей пайда болады және оның қарқындылығын білу арқылы анықтауға болады. Үрей айқын көрінетін тұлға, қоршаған ортаны қауіпті үрей тудырады деп есептейді.

ХХ ғасырдың 50-ші жылдары атақты психолог Кэттелл үрейдің екі түрі туралы концепция құрастырды:

Үрей - күй ретінде
Үрей - тұлғалық қасиет ретінде.

Бұл концепцияны Ч. Д. Спилбергер жалғастырып, дамытты, үрейді бағалау тестін құрастырды.

Спилбергерде үрейді күй ретінде және тұлға қасиеті ретінде қарастырды. Үрей - анықталмаған қорқынышты қабылдаумен сипатталатын, келе жатқан қауіпке реакция. Спильбергер осы екі түрлер арасындағы айырмашылықты өлшеуге болады дейді.

Спильбергер тоериясында үрей төмендегідей анықталады:

Адамға нақты бір қауіп төндіретін жағдайлар үрей тудырады. Үрей субъективті түрде жағымсыз эмоционалдық күй ретінде қабылданады.
Үрейде уайымдау қарқындылығы пропорционалды, қорқыныш деңгейі немесе уайымдау себебінің маңыздылығы. Бұл фактілерге үрейдің уайымдау деңгейі тәуелді.
Үрейлері жоғары индивидтер қорқыныш пен кедергілерге себепші болуы мүмкін жағдайдың қарқынды түрі ретінде қабылдайды.
Үрей мінез-құлықты өзгертеді және тұлғаның қорғаныс механизмін қалыптастырады.

Спилбергер концепциясы психоанализ ықпалымен қрылды. Ол үрейді ата - аналардың бала дамуының бастапқы кезеңіндегі өзара әрекеттерден туындайды деді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.