Уранды шахталық тәсілмен алу кезіндегі қауіпсіздік шаралары

КІРІСПЕ
Негізгі бөлім
1 Уранның пайда болуы және атомдық техникада пайдаланылуы
2 Өнеркәсіптік уран кендерін классификациялаудың принциптері
2.1 Атомдық энергия өндірісінің жалпы нобайындағы уранның технологиясы
3 Уран кендерін шахталық тәсілмен өндіру технологиясы
4 Уранды шахталық тәсілмен алу қауіпсіздігі
4.1 Уранды алу кезіндегі жұмысшыларды радиациялық қауіпсіздік және электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету
5 Қызметкерлерді зиянды зақымдардан қорғау шаралары
5.1 Уран өндірісінен туындайтын зардаптар мен зақымдардың сипаттамасы
ҚОРЫТЫНДЫ
Пайдаланылған әдебиеттер

Уран кендері, заттың құрамының өзіндік әртүрлілігімен ерекшеленеді. Көп жағдайларда уран кендерінде бір емес, әртүрлі физика-химиялық қасиеттері бар бірнеше минералдар құрылымында кездеседі. Олардың құрамында әртүрлі ара қатынастағы уранның өзіндік минералдары да және уранның әртүрлі минерал-тасушылары да кіреді.
Қазіргі кезде, неғұрлым өнеркәсібі дамыған елдердегі атомдық өнеркәсіп – күрделі, көп сатылы және әр қилы өндірістердің көп тармақты жиынтығы (отындық цикл). Жалпы алғанда, уран кендерін қазып алу әдістері, басқа сирек кездесетін және түсті металдар кендерін қазу әдістеріне ұқсас. Кенді қазып алудың жабық та, ашық та түрлері бар. Сондай-ақ жер астында шаймалау әдісін де қолдану едәуір қарқынды түрде жетілдіруде.
Дегенмен де уран кендері, әдетте, өзіндік ерекшеліктерге ие, ең алдымен ол ерекшеліктерге: уранның өзіндік қасиеті – шашырандылығы; уранды минералдардың бос жынысқа бекітілуінің жұқалығы (әйтсе де ол жиі 10-100 мкм-ға жетеді); химиялық реагенттермен ашудың алдында оның салқындалу қажеттігін қамтамасыз ететін, бос жыныстармен уранды минерал түйірлерін экрандау жатады. Қарама-қарсы жағдайлар да жиі кездеседі: бос жыныс түйірлері уранды минералдармен қапталады.
Уран кен орындарының пәрменділігі қолданылатын қазу жүйесіе байланысты. Кен сілемдерінің жату тереңдегі өскен сайын, олардың құрамы – морфологиясы күрделенген сайын, кендердің сапасы төмендей берген соң ұңғымалардың орналасу торын да жаңарту қажеттігі туды. Соңғы кездері уран кен орнын ашу ұңғымалардың шахматтық, ұяшықты (үшбұрышты, бесбұрышты, гексогональді т.б.) орналасу тәсілдерімен іске асырылады.
Ал осы уранды шахталық әдіспен алған кезінде жұмыс істеуге төмендегі көрсетілетін қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың әсерлері тиеді:
1) Кен қазбаларының төбесінің опырылып құлауы.
2) Қоршаған тік қазбаларға түсіп кету қауіпті.
3) Электр тоқ көздері.
4) Жерастындағы қауіпті аймақтар.
5) Тасымалдау көліктері.
6) Шаңдар.
7) Газдар.
8) Шумен және дірілмен күрес.
9) Жарықтанудың жеткіліксіздігі.
10) Ауыз суыныңы сапасыздығы.
11) Жер астындағы ауа-райы жағдайдың қолайсыздығына немесе жер астындағы қазбалардың ауа температурасының не өте ыстық, не өте суық болуы.

1 Громов Б.В., Уранның химиялық технологиясына кіріспе. - Алматы.: 2004.
2 Язиков В.Г., Забазнов В.Л., Петров Н.Н., Рогов Е.И., Рогов А.Е. Қазақстан кен орындарындағы уранның геотехнологиясы. - Алматы.: 2001.
3 Петров Н.Н., Язиков В.Г., Аубакиров Х.Б., Плеханов В.Н. и др. Қазақстандағы уран кен орындары (экзогенді). - Алматы.: Ғылым, 1995.
4 МамиловВ.А., Петров Р.Ф., Шушанина Г.Р. Жерасты ерітінділеу әдісімен уран өндіру. - М.: Атомиздат, 1980.
5 Баязит Н.Х., Уран кен орындарын қазу геотехнологиясы. - Алматы.: 2008.