Фортран

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

87085229173

ФОРТРАН (ағылш. Fortran; Formula және Translatіon сөздерінің алдыңғы буындарынан құрылған) - инженерлік және ғылыми есептерді шығаруға арналған жоғары деңгейдегі бағдарламалау тілі. Оны 1956 ж. АҚШ-тың ҚВМ фирмасы жасап шығарған. Кең таралған нұсқалары: Фортран-ҚV, Фортран-77, Фортран-90. Компьютерлердің барлық типтерінде жұмыс істей алатын әмбебап бағдарламалау тілі. Оның өз алфавиті - символдар жиыны бар, солар арқылы қарапайым сөйлемдер құрып, кез келген есептеу жұмыстарын орындай алады. Соңғы нұсқалары параллель архитектуралары компьютерлерде де қолданылып келеді.

IBM фирмасы жасап шығарған Фортран бағдарламалау тілі ең алғашқы және сәтті компилятор болып табылады. Профессор Дж. Букс пен американдық мамандардың бір тобы бұл тілді алғаш рет 1954 жылы жария етті. Толық түрінде FOR mulae TRAN slation - формулаларды түрлендіру.

Фортран тілінің көпке шейін сақталуының себебі Фортран тілінің өзінің және оған арналған трансляторлардың қарапайым құрылымы болып табылады. Фортран тіліндегі бағдарлама белгілі бір стандарттар бойынша құрастырылады, операторлар тізбегі қатаң ретпен жазылады. Фортран тілінде жазылған бағдарлама бір немесе бірнеше сегменттердің жиынтығы болып табылады. Бүтін бағдарламаның жұмысын басқаратын сегмент негізгі бағдарлама деп аталады.

Фортран тілі ғылыми және инженерлік-техникалық салаларда қолдану үшін ойлап табылған. Алайда бұл тілде тармақталған логикалық есептер, экономикалық есептер және де әсіресе безендіру есептері(кестелерді, сілтемелерді, ақпартізімдерді құрастыру және т. б. ) оңай сипатталады.

1958 жылы Фортран тілінің модификациясы - Фортран ІІ пайда болды. Араға бірнеше жыл салғаннан кейін 1962 жылы Фортран ІҮ, қазіргі кезде жиі қолданылатын тілдердің бірі, пайда болды. 1966 жылы Фортран тілінің екі жаңа стандарты шықты: Фортран және базисті Фортран (Basic FORTRAN) .

Проблемалық-бағытталған жоғары деңгейлі тілдер деп нақты пәндік облыс есептерінің мәселесін түгел қамтитын тілдерді атаймыз. Бұл классқа жататын бірінші жоғары деңгейлі тіл - Fortran тілі. Fortran-I тілін 1956 жылы IBM фирмасы құрды және ғылыми-техникалық есептерді шешуге арналған.

Жасанды интеллект символдық информацияларын және тізімдерін өңдеуге арналған есептерді программалауға Lisp, Prolog тілдері қолданылады. Lisp тілін 50-жылдары Д. Макартни құрды. 70-жылдары Lisp тілінің негізінде құрылған Prolog тілі логикалық программалау тілі болып табылады және 5 буынның ЭЕМ жапон проектісінде негізгі тіл болып таңдалған. Әр Prolog программа жәй тұжырымдар немесе импликациялардан тұратын сөйлемдерден тұрады, инструкция қолданылмайды.

Дәстүрлі неймандық архитектурадан ЭЕМ дәстүрлі емес параллель архитектуралы есептеу машиналарына көшуіне байланысты параллель алгоритмдерді сипаттаушы инстументальды құрылғылар пайда бола бастады. Параллель программалау тілдерінің негізі - параллель есептеулерді программалау процесін ықшамдау, параллель архитектуралы есептеу машиналарына арналған параллель программалық жүйелердің тиімдісін алу. Параллель программалауды жабдықтаудың қиындығы тиімді параллель жөндеушілерді құру. Қазіргі кезде қолданылып жүрген интерактивті параллель жөндеушілер IPSC (Intel фирмасының дербес компьютерлеріне арналған) және PDBX (мультипроцессорлы ЭЕМ арналған) . Жиі қолданылатын векторлы матрицалық есептерге параллель программалар кітапханасы құрылған, BLAS- сызықтық алгебра программаларының кітапханасы, NAG - сандық алгоритмдер кітапханасы. Бұл есептерге белгілі матрицалы параллельдеушілер ProSolvar (Intel фирмасы) және жалпы мәнді параллельдеуші Parafrace (Д. Кук құрған) қолданылады.

Программалау технологиялары

Белгілі бағдарламалау жүйелері мыналар: Фортран(FORmula TRANslating system-формулаларды аудару жүйесі. ) ; Бейсик(Beginners All-purpose Symbolic Instruction Code- үйренушілерге арналған нұсқауларының әмбебап символикалық коды) 1964 жылы дайындап шығарылды; Алгол(ALGOritmic Language- алгоритмдік тіл) 1968 жылы жасапшығарылған және қойылған есептерді шешу үшін қолданылатын процедуралар тізбегі түрінде құрылған алгоритмдерді жазу үшін арналған; ПЛ/1(PL/1 Programming Language One-бағдарламалау тілі бір) 1967 жылы ойлап табылды; Си(С-«си». Алғашқы нұсқасы 1972 жылы ойлап табылды; Паскаль (Pascal- оқымысты Блез Паскаль құрметіне атаған) ; Кобол(Common Business Oriuented Language-ортақ бизнеске бағытталған тіл) ; Дельфи(Delphi-обьектілі-бағытталған бағдарламалаудың платформаға тәуелсіз тілі) .

Процедуралық емес тілдер арасындағы белгелері: Лисп(Lisp) - функциональдық бағыттағы символдық пішіндегі деректерді өңдеуге арналған бұлбағдарламалау тілін 1962 жылы Дж. Маккарти ойлап шығарды; Пролог( PROgramming in LOGic) және Оккам(философ У. Оккамның құрметіне аталған) .

Жалпы, қазіргі уақытта 3500-ден астам бағдарламалау тілдері бар. Кеңінен қолданылып жүрген бағдарламалау тілдерін атап шығайық. Алғашқы кеңінен тараған бағдарламалау тілі-1954 жылы IBM фирмасының бағдарлама құрушылар тобы ойлап шығарған Фортран. Ол ғылыми-техникалық үшін арналған еді. Бейсик тілін оқу мақсатында 60-жылдар барысында Дартмут колледжінде (АҚШ) профессорлар Дж. Кемени мен Т. Куртс ойлап шығарған. Өзінің қарапайымдылығының арқасында ол халық арасына тез жайылды және үй компьютерлерінде қолданылды. 70-жылдары Бейсик сол заманның ең қарапайым бағдарламалау тілі ретінде Altair дербес компьютерінде жүзеге асырылды. Бұл жұмысты Билл Гейтс Microsoft-тың қазіргі президенті өзінің серіктесі Пол Алленмен бірге орындады. Гейтстің арқасында Бейсик IBM PC платформасына көшірілді, ал оның ең жетілдірілген QBasic нұсқасы(Qbasic- жылдам Бейсик) MS-DOS операциялық жүйесінің базалық жабдықтауына енеді. Қазіргі күнге дейін Гейтстің күш салуы және қаржылай қолдауы арқасында Бейсикті дамыту белсенді жалғасуда.

60-жылдары әмбебап бағдарламалау тілдерін құру мақсатында алғашқы бағдарламалау тілі- ПЛ/1(1967 жылы) ойлап шығарылған.

Бағдарламалау тілдері әр түрлі мақсаттарда қолданылады және оны таңдау компьютер мен қойылған есепке байланысты. Ал компьютерге қойлыған есептер әр түрлі: есептеуші, экономикалық, графикалық және т. б. Мұндай әр түрлі есептерді компьютердің көмегімен шешу бағдарламалау тілдерінің көптүрлілігімен анықталады. Мысалы, Бейсик қарапайым бағдарлама құру үшін қолданылса, Фортран ЭЕМ-да математикалық және инженерлік есептерді шешуге арналған, Кобол тілі- бизнес және басқару аумағында мәліметтерді өңдеу үшін арналған жалпы тіл. Лого( Logos грек тілінен аударғанда сөз деген мағынаны білдіреді) тілі математика және педагогика профессоры С. Пейпертаның басқаруымен ойлап шығарылды және ол оқушыларға бағдарламалауды сурет салу негізінде үйретуге арналған. Өзінің қарапайымдылығына қарамастан, процедураны қолданады, пайдаланушының алгоритмдік мәдениетін қалыптастыруға мүмкіндік береді. Си тілі 1972 жылы Д. Ричи ойлап шығарды, онда Unix операциялық жүйесі жазылған еді. Си тілі-Бейсик және Паскаль сияқты тілдер қамтамасыз ете алмайтын машина ресурстарын толық пайдалана алатын машинаға бағытталған жоғары деңгейдегі тіл.

Классикалық операциялық немесе процедуралық бағдарламалау бағдарламалаушыдан есепті шешудің нақты сипаттамасын, яғни есептің алгоритмі мен оның арнайы жазылуын талап етеді. Тілдердің негізгі ұғымдары- оператор және деректер. Процедуралық әдісте операторлар бір топқа-процедураларға біріктіріледі. Құрылымды бағдарламалау жалпы бұл бағытқа кірмейді, ол тек бағдарламалаудың қайсыбір қажетті технологиясын қосымша белгілейді.

Бағдарламалауды өзге бағыт процедураны емес бағдарламалаудың методологиясымен(кейде, «парадигмасымен» деп те айтады) байланысты. Оларға обьектілі бағытталған және декларативті бағдарламалауды жатқызуға болады. Обьектілі бағытталған тіл бір-біріне тәуелсіз обьектілер жиыны түріндегі қоршауды құрады. Әрбір обьект өзін жеке компьютер ретінде ұстайды, оларды қызметінің ішкі механизміне енбей-ақ «қара жәшік» ретінде қолдануға болады. Кәсіпқойлар арасындағы белгілі обьектілі бағытталған бағдарламалау тілдерінің С++-ті, бағдарламашылардың көпшілігі үшін Delphi мен Visual Basic-ті ерекше атауға болады.

Бағдарламашылар декларативті тілді қолданғанда берілген информациялық құрылымды, олардың өзара байланысын және қандай болу керек екенін көрсетеді. Бұл тіддерде «оператор» ұғымы қолданылмайды. Декларативті тілдерді екіге бөлуге болады: логикалық және функциональдық.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі:

1) Любимский Э. З., Мартынюк В. В., Трифонов Н. П., Программирование, М., 1980; Ахметов қаласының, Есептеу техникасы және программалау, А., 1996. Ә. Қазанғапов.

2) Қазақ Энциклопедиясы, 1 том.

Интеграл (лат. іnteger - бүтін) -

математиканың маңызды ұғымдарының бірі. Интеграл ұғымы бір жағынан - туындысы бойынша функцияны іздеу (мысалы, қозғалған нүктенің жүріп өткен жолын өрнектейтін функцияны сол нүктенің жылдамдығы бойынша табу), екінші жағынан - аудан, көлем және доға ұзындығын өлшеу, күштің белгілі бір уақыт ішінде атқарған жұмысын табу, т. б. қажеттіліктерден пайда болды. Осыған қатысты интеграл анықталмаған интеграл және анықталған интеграл болып ажыратылады. Міне, осыларды есептеу интегралдық есептеудің міндеті болып саналады. «Интеграл» сөзін алғаш рет (1690) швейцариялық ғалым Якоб Бернулли қолданған;
өзінің шексіз аз бөліктерінің қосындысы түрінде қарастырылатын бүтін шама.

Интегралдау[өңдеу]

Анықталмаған интегралды іздеу амалы немесе дифференциалдық теңдеулерді шешу.

Осыған сай дифференциалдау формулалары мен ережелеріне сүйене отырып, интегралдаудың формулалары мен ережелерін алуға болады.

Анықталған интеграл. [өңдеу]

y = f(x) теңдеуімен анықталған үздіксіз сызықтың доғасымен, Ox осінің AB кесіндісімен және AD, BC ординаталарымен қоршалған ABCD «қисық сызықты трапециясының» ауданын (S) табу керек болсын (суретті қ. ) . Ол үшін [a, b] кесіндісін a =x0<x1< . . . <xn-1<xn= b нүктелерімен n ұсақ аралықтарға бөліп (аралықтардың шамасы бір-біріне тең болуы шарт емес) және әрбір аралықтың ұзындығын Δx1, Δx2, . . . , Δxn арқылы белгілеп, сол аралықтардың әрқайсысына биіктігі f(ξ1), f(ξ2), . . . , f(ξn) -ке тең тік төртбұрыштар салайық, мұндағы ξk - [xk-1, xk] кесіндісіндегі кез келген нүкте (суретте k-аралыққа салынған тік төртбұрыш штрихталған және оның биіктігі f(ξk) -ке тең, мұндағы k =1, 2, . . . , n) . Сонда салынған тік төртбұрыштардың аудандарының қосындысын (Sn) қисық сызықты трапецияның (S) ауданымен шамалас деп қарастыруға болады:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.