Болаттардың түрлері, бөлінуі

І Кіріспе

ІІ Негізгі бөлім

1. Көміртегінің болаттың қасиеттеріне әсері.

2. Болаттардың түрлері, бөлінуі

3. Болаттардың таңбалануы.

ІІІ Қортынды

Болаттар химиялық құрамы, өндіру тәсілі, сапасы, тотықсыздандыру дәрежесі, құрылымы, атқаратын қызметі бойынша жіктеледі.
Құрамына енгізілген легірлеуші элементіне қарай легірленген болат хромды, марганецті, хром-никельді және т.б болып бөлінеді.
Конструкциялық болаттар. Цементтелінетін болаттар. Цементтелінетін болаттарда көміртегінің мөлшері 0,1 – 0,25%, ал легірлеуші элементтер ретінде хром, никель, молибден, ванадий, алюминий, титан, бор қолданылады.
Цементтеу процесінен кейін болаттардың беткі қабатының қалыңдығы жоғары болады, ал ортаңғы бөлігі тұтқыр болады.
Аспапты болаттар қалыпты және тезжонғыш болаттар болып бөлінеді.
Болат копкомпонентті қорытпа болып саналады. Оның құрамында қасиеттеріне әсер ететін көміртегіден басқа марганец, кремний, күкірт, фосфор, оттегі, азот, сутегі және т.б болады.
Көміртегі. Болаттың құрамында көміртегінің мөлшері өскен сайын, оның қаттылығы, беріктігі және ағу шегі жоғарылайды, ал салыстырмалы ұзаруы, тарылуы және соққы тұтқырлығы төмендейді.
Күкірттің мөлшері көп болған сайын болаттың тығыздығ төмендейді, ал электркедергісі өседі.
Кремний .Кремнийдің мөлшері көміртекті болаттың құрамында 0,35 – 0,4 % аспайды. Кремний болаттың құрамына балқыту кезінде қышқылсықтандыру процесі өту арқылы оның қасиеттерін жақсартады.
Марганец пен кремний пайдалы қоспа болып саналады. Оларды болаттқа темір тотықтарын жою үшін қосады.
Марганец. Марганецтің мөлшері көміртекті болаттың құрамында 0,5 -0,8 %-дан аспайды. Күкіртпен фосфор зиянды қоспалар болып саналады.