Аралас туындылар


§ 6.9 Аралас туындылар туралы теорема
Теорема. Үзіліссіз функциясы берілсін және оның үзіліссіз екінші
ретті аралас туындылары бар болсын, онда олар өзара тең болады:
(16)
Бұл теореманы дәлелдеу өте маңызды, бірақ, өте күрделі. Сондықтан тек
дәлелдеу желісін ғана келтіреміз. Мына өрнекті қарастырамыз:
A=[f(x+(x,y+(y)-f(x+(x,y)]-[f(x,y+( y)-f(x,y)].
Бұл айырмаға екі рет Лагранж теоремасы қолданылады: алдымен х айнымалысы,
сонан кейін у айнымалысы бойынша, сонда:
.
А өрнегіндегі екінші және үшінші қосылғыштардың орындарын ауыстырамыз да,
Лагранж теоремасын тағы да алдымен у бойынша, сонан кейін х бойынша
қолданамыз:
.
Шекке көшу арқылы теореманың дұрыстығын дәлелдейміз.
Теореманы жалпылаймыз: аралас туындылардың мәндері біртіндеп
дифференциалдау ретіне тәуелді болмайды:
. (16()
Алдыңғы қарастырылған 1,2-мысалдарда аралас туындылардың тең болатынын
көруге болады:
;;
§ 6.10 Жоғарғы ретті дифференциалдар.
Екі айнымалылы функцияның толық дифференциалын қарастырамыз:
.
Анықтама. Бірінші ретті дифференциалдың толық дифференциалы екінші ретті
дифференциал деп аталады:
.
Толық дифференциалдың формуласын пайдаланып және функция-лардың
көбейтіндісі деп дифференциалдаймыз:
,
сонымен,
(*)
Егер х, у тәуелсіз айнымалылар болса, онда (*) өрнегіндегі соңғы төрт мүше
нөлге айналады, өйткені dx пен dy –тен алынған туындылар мен
дифференциалдар нөлге тең.
Бірақ, егер z күрделі функция болса, яғни х, у-тер басқа тәуелсіз
айнымалыларға тәуелді, онда екінші ретті дифференциал үшін (*) формуласы
қолданылады.
Біз келешекте екі айнымалылы функцияны ғана қарастырамыз, мұндағы х,
у-тәуелсіз айнымалылар. Сондықтан, екінші ретті дифференциал мына түрде
беріледі:
.
Үшінші ретті дифференциалын табамыз:
;
.
Үшінші ретті дифференциалды мына түрде берейік:
.
Жақшаны ашқандағы дәреже туындының ретін ... жалғасы
Теорема. Үзіліссіз функциясы берілсін және оның үзіліссіз екінші
ретті аралас туындылары бар болсын, онда олар өзара тең болады:
(16)
Бұл теореманы дәлелдеу өте маңызды, бірақ, өте күрделі. Сондықтан тек
дәлелдеу желісін ғана келтіреміз. Мына өрнекті қарастырамыз:
A=[f(x+(x,y+(y)-f(x+(x,y)]-[f(x,y+( y)-f(x,y)].
Бұл айырмаға екі рет Лагранж теоремасы қолданылады: алдымен х айнымалысы,
сонан кейін у айнымалысы бойынша, сонда:
.
А өрнегіндегі екінші және үшінші қосылғыштардың орындарын ауыстырамыз да,
Лагранж теоремасын тағы да алдымен у бойынша, сонан кейін х бойынша
қолданамыз:
.
Шекке көшу арқылы теореманың дұрыстығын дәлелдейміз.
Теореманы жалпылаймыз: аралас туындылардың мәндері біртіндеп
дифференциалдау ретіне тәуелді болмайды:
. (16()
Алдыңғы қарастырылған 1,2-мысалдарда аралас туындылардың тең болатынын
көруге болады:
;;
§ 6.10 Жоғарғы ретті дифференциалдар.
Екі айнымалылы функцияның толық дифференциалын қарастырамыз:
.
Анықтама. Бірінші ретті дифференциалдың толық дифференциалы екінші ретті
дифференциал деп аталады:
.
Толық дифференциалдың формуласын пайдаланып және функция-лардың
көбейтіндісі деп дифференциалдаймыз:
,
сонымен,
(*)
Егер х, у тәуелсіз айнымалылар болса, онда (*) өрнегіндегі соңғы төрт мүше
нөлге айналады, өйткені dx пен dy –тен алынған туындылар мен
дифференциалдар нөлге тең.
Бірақ, егер z күрделі функция болса, яғни х, у-тер басқа тәуелсіз
айнымалыларға тәуелді, онда екінші ретті дифференциал үшін (*) формуласы
қолданылады.
Біз келешекте екі айнымалылы функцияны ғана қарастырамыз, мұндағы х,
у-тәуелсіз айнымалылар. Сондықтан, екінші ретті дифференциал мына түрде
беріледі:
.
Үшінші ретті дифференциалын табамыз:
;
.
Үшінші ретті дифференциалды мына түрде берейік:
.
Жақшаны ашқандағы дәреже туындының ретін ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz