Қоғамдық санадағы бетбұрыс

Жоспар
Кіріспе

1 Қоғамдық санадағы бетбұрыс
2 Өнер саласындағы өзгерістер
3 Әдебиеттегі модернизм
4 XX ғасыр өнері мен әдебиетінің көп үнділігі
5 Мәдениеттегі жаңа құбылыстар
6 XX ғасырдағы ғылым

XX ғасырдың басындағы ғылыми-техникалық табыстар. Бірінші дүниежүзілік соғыс, революциялар мен контреволюциялық төңкерістер адамзат баласының қоғамдық санасының өзгеруіне себепкер болды. Өзімізді қоршаған тіршілік құбылыстарын — шаттық, қуаныш (оптимизм) сезімдерін қабылдау, келешектегі бақытты өмірге сенбей, түңіліп (пессимизм) жағымсыз сезімге бағынумен ауысты.
Соғыстың мейірімсіздігі, адам айтқысыз қиыншылықтар, ешбір кінәсі жоқ миллиондаған адамдардың өлімі, қалалар мен ауылдардағы дөрменсіз соғыс мүгедектерінің көбеюі, Еуропа қоғамы түрғындарының санасына жағымсыз сезім орнатып, Еуропа өркениетінің сәулесі өшкендей болып көрінді.
Сонымен қатар қоғамдық санада иррационализм (ақыл жетпейтін) сезімі бекіп, адамзат акылының, санасының мүмкіндігіне сенбеушілік пиғыл күшейді. Адамзат баласының қүдіреттілік күші бар санасына сенбеушілік сезім, классикалық философияға арналған ықыласты (назарды) кемітті. Буржуазиялық зиялы қауым арасында материализмді сынау, заңды қүбылыстарды мойындамау, «санаға табынуға» қарсылық білдіру байқалды.
20-жылдарда Батыстағы буржуазиялық зиялы қауым топтарының
бас иіп, сыйынатын екі адамы болды — Австрия психиаторы Зигмунд
Фрейд Франция философы — Анри Бергсон,

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қоғамдық санадағы бетбұрыс. XX ғасырдың басындағы ғылыми-техникалық
табыстар. Бірінші дүниежүзілік соғыс, революциялар мен контреволюциялық
төңкерістер адамзат баласының қоғамдық санасының өзгеруіне себепкер болды.
Өзімізді қоршаған тіршілік құбылыстарын — шаттық, қуаныш (оптимизм)
сезімдерін қабылдау, келешектегі бақытты өмірге сенбей, түңіліп (пессимизм)
жағымсыз сезімге бағынумен ауысты.
Соғыстың мейірімсіздігі, адам айтқысыз қиыншылықтар, ешбір кінәсі жоқ
миллиондаған адамдардың өлімі, қалалар мен ауылдардағы дөрменсіз соғыс
мүгедектерінің көбеюі, Еуропа қоғамы түрғындарының санасына жағымсыз сезім
орнатып, Еуропа өркениетінің сәулесі өшкендей болып көрінді.
Сонымен қатар қоғамдық санада иррационализм (ақыл жетпейтін) сезімі
бекіп, адамзат акылының, санасының мүмкіндігіне сенбеушілік пиғыл күшейді.
Адамзат баласының қүдіреттілік күші бар санасына сенбеушілік сезім,
классикалық философияға арналған ықыласты (назарды) кемітті. Буржуазиялық
зиялы қауым арасында материализмді сынау, заңды қүбылыстарды мойындамау,
санаға табынуға қарсылық білдіру байқалды.
20-жылдарда Батыстағы буржуазиялық зиялы қауым топтарының
бас иіп, сыйынатын екі адамы болды — Австрия психиаторы Зигмунд
Фрейд Франция философы — Анри Бергсон,
3. Фрейд (1856—1939 жж) — дәрігер, психолог. Фрейдтің ойынша адамның
мінез-құлқының қозғаушы күші ырықсыз. Бірақ мүндай ой-сезім қоғамның
тілегіне, ойына, рухани талаптарына сәйкес келмей, басылады және адамның
өзіне білінбей күңгірт қиял болып сақталады деп уағыздады. Кей кездерде бұл
басылып қалған ой-сезімдер шығармашылық іс-әрекеттерде байқалуы мүмкін.
Психоанализ теориясы негізінде, Фрейд және оның жақтастары жүйке
ауруларының, түс көрудің себептерін басшылардың психологиясын, дін мен
өнердің шығу себептерін, тіпті тарихи үдерістердің даму мүмкін-шіліктерін
алдын ала болжауға тырысқан.
Физика, әсіресе ядролық физика саласында көптеген жаңалықтар ашылды,
атап айтсақ, Н.Бор атомның тұрақтылығын түсіндіретін теория жасады, М.Планк
энергияның порциямен жұтылатынын шығарылатынын) анықтады, А.Эйнштейн
салыстырымдылық теориясын жасап энергия мен жылдамдық арасындағы жаңа
қатынасты тапты.
Өнер саласындағы өзгерістер. Жоғарыдағы аталған коғамдық сана-
сезімдегі өзгерістер, Еуропа өнері (көркемөнері) мен әдебиетінде елеулі
жаңалықтар ашты.
Бірінші дүниежүзілік соғысқа дейін көркеменер саласында реализм ағымы
басымырақ еді. Реалистер өздері салған суреттерде айналаны қоршаған өмір
шындығының тікелей әсерін, сол жаңа қалпында беруге тырысты. Өз
шығармашылығының негізіне, олар суретші қоршаған өмірді қалай көрсе, солай
салуы керек деген қағидалар жасады. Реалистер өзара үйлесімді бояулар
үйлесімінің нәзік тілімен адамның өмірге қүштарлық сезімін оятатындай
тамаша шығармалар берді. Олар Күн сәулесін, ауа кеңістігін және кеңістіктің
тереңдігін бейнелеуге керекті жаңа техникалық мүмкіндіктер тапты.
Соғыстан кейінгі 20-жылдар шамасында, бейнелеу шығармашылығында ескі
реализмді шегіндіріп, жаңа, қазіргі заманның енерін қолдау өрекеті
үстемдік алды. Өнер саласында кубизм, абстракционизм, сюрреализм бағыттары
күш жинап, антиреалистік үдерістер байқала бастады.
Жаңа бағыттың бейнелеу мәдениетін Пабло Пикассо (1881—1973 жж )
көрсетті. XX ғасырдың басында П.Пикассоның шығармашылық жүмысында өзгеріс
байқалды. Айналамыздағы қоршап түрған өмірді өз ойымның тілегіне сөйкес
саламын деген пікірге жүгінді. Кубизм ағымының шығармашылығы көрермендер
қоршаған табиғатты — шар, конус, цилиндр сияқты рәміздер арқылы
суреттелетін дүние,болуға тиіс деп есептеді. Кубистер сурет өнерінің нысаны
мен көлемін іздеуге тырысты. Табиғи дүние суретке таңба түрінде
көшіріледі — деп жазды Пикассо. Пикассо және оның жактастары сызықты
керіністен бас тартып, табиғи дүниені жан-жакты нүктеден сурет-теуге
тырысты. Суреттік нысан негізіне геометриялық келемді алды.
П.Пикассоның есімі фашистік күштерге карсы екпінді күресуші ретінде де
жарқырап көрінді. Оның туған жері — Испания. Францияда тұрып жұмыс істеді.
1937 жылы неміс авиациясы Испанияның Герника каласын талкандап, күлін көкке
үшырды. Осыған күйініп Пикассо Герниканың талкандалуы панносын салды.
Суретші астан-кестені шығарылған дүниенің кескінін, ашу-ыза кернеп, үрейі
үшып, аспанға қолын жайған, есінен танып, жанынан түңіліп, жалбарынған адам
жүзін бейнелеп, жан түршігерлік қылмыстың бет-пердесін ашып берді. Әмірінің
соңғы сөттерінде коммунист П.Пикассо таза реализм бағытына көшіп, өте зор
коғамдық үні бар
Бейбітшілік кептері,
Бейбітшілік бетпердесі,
Согыс және бейбітшілік атты суреттерін салды. П.Пикассоның осы
саладағы еңбегін ескеріп, оған халықтар арасындағы бейбітшілікті нығайтканы
үшін халықаралық Лениндік сыйлық берілді.
Жаңа тәуелсіздік мемлекеттердің көбейюі екпінді түрде ұлттық
мөдениеттердің гүлденуіне жол ашты. XX ғасырдың екінші жартысындағы өлемдік
мәдениет орасан зор өртүрлілігімен көзге түсті.
20-жылдардың барысында көркемөнер саласында өте сәнді — абстракционизм
(мағынасыз, натура, зат жоқ) ағымы дамыды. Бұл ағымның жетекшісі Ресейден
шетелге кеткен суретші Василий Кандинский (1866—1944 жж) болды.
Абстракционистер ағымы қоршап түрған шындықты бейнелеуден мүлдем бас
тартты. Суреттейтін заттары мүлдем өз түріне үқсамауы қажет болды.
Абстракционистер суреттерінде түрлі-түсті бояуларды араластыра жағу және
таза күрылыстық жағын бейнелеу басым болды. Абстракционистердің ұраны түс
түс үшін, бояу бояу үшін болсын дейді.
Бейнелеу ағымының бір тармағы сюрреализм (реализмнен де жоғары деген
мазмүнда) болды. Бұл ағымның жетекшісі Салъвадор Дали болатын. Жалпы
көрініс түрінде сюрреализм мағынасы жоқ, фантастикалық, өдеттегіден тыс
көріністерді салу. Бейнелеудің бары-сында үйлеспейтін заттарды үйлестіру,
неше түрлі формаларды араластыру, суреттің ішкі мазүнына зер салмау,
жанрлық түрлерді үмыту.
Әдебиеттегі модернизм. 20-жылдарда модернистік әдебиеттің өкілдері
қатарында Марсель Пруст (Германия), Франц Кафка (Австрия) және Джеймс Джойс
(Ирландия) болды.
М.Прусттың көрнекті шығармасы Жоғалтқан уақытты іздеу атты романдар
циклі еді. Бұл еңбек 20-жылдарда М.Прустқа едәуір атак әперді. М.Пруст
өзінің шығармаларында ірі коғамдық мәселелерді суреттеуден бас тартып,
өзінін өдебиеттік кейіга ерлерінің жеке бастық сана сезімнің дамуын үлкен
әдебиеттік шеберлікпен суреттейді. Оның кейіпкерлері қоршап тұрған коғамдык
құбылыстарға бет бүрмайды, олар тек қана жеке бастың мәселесімен
айналысады.
Австрия жазушысы Франц Кафканыц (1883—1924 жж) романдары мен
новеллалары капиталистік дүниенің болмысынан жазушының үрейі үшып,
саскалақтағанын, бұл өлемде адамның мүлде дәрменсіз, әрекетсіз бейшаралығын
бейнелейді. Кафканың шығармалары қайғы-қасірет пен үмітсіздікке толы, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.