Тауықтардың ньюкасл ауруы
I.Кіріспе
II. Өлексені сою барысындағы жазылған хаттама.
1. 1.Тіркеу.
1.2.Анамнез.
III.Анықталатын ауруды талдау.
3.1.Аурудың қысқаша анықтамасы.
3.2.Этиологиясы.
3.3.Патогенезі.
3.4.Клиникалық.анатомиялық түрлері.
3.5.Патологиялық.анатомиялық өзгерістер.
3.6.Гистологиялық өзгерістер.
3.7.Ажыратып балау.
IV.Қорытынды.
V.Қолданылған әдебиеттер тізімі.
II. Өлексені сою барысындағы жазылған хаттама.
1. 1.Тіркеу.
1.2.Анамнез.
III.Анықталатын ауруды талдау.
3.1.Аурудың қысқаша анықтамасы.
3.2.Этиологиясы.
3.3.Патогенезі.
3.4.Клиникалық.анатомиялық түрлері.
3.5.Патологиялық.анатомиялық өзгерістер.
3.6.Гистологиялық өзгерістер.
3.7.Ажыратып балау.
IV.Қорытынды.
V.Қолданылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе.
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінде және « Нұр Отан » партиясының 12 съезінде. Сонымен қатар Қазақстан халқына жолдауында “Дамудың жаңа кезеңі ел агроөнеркәсіп кешенінің алдында бірқатар жаңа,аса маңызды міндеттер қойылып отыр.Өткен 5жылда Қазақстан аграрлық секторды дамытуда айтарлықтай нәтижелерге жетті.Ауыл шаруашылығының жалпы өнімі 2011 жылмен салыстырғанда 2 есеге өскен.Инвестициялар 3 есеге жуық өсті.Бұл аграрлық секторды мемлекеттің орасан қолдануы нәтижесінде мүмкін болды.Бағдарлама ел ішін дамытуға қатты серпін берді.Сонғы жылдары қазіргі заманғы технологияларды пайдалану арқасында мал шаруашылығы саласы да үлкен экспорттық әлеуетке ие болды.Қосымша шара ретінде ветеринария жүйесін халықаралық стандарттарға көшіру керек .Үкіметке ауыл шаруашылығына барлық деңгейлерде жүйелі қолдау корсетуде одан әрі шаралар қолдануды тапсырамын. ”-деген.
Егемендік жолына түскен Қазақстанның қазіргі кезде халқы жыл санап өсіп, тағамдық өнімдерге деген талғамы мен талабы арта түскен сайын оларды ет,сүт өнімдері мен неғұрлым сапалы да жеткілікті қамтамасыз ету ісі өзекті де күрделі мәселеге айналып келеді.Мұның бірінші кезекте мал өнімдерін өндіруді арттыру тиіс.Елдің экономикасы мен әлеуметтік және саяси саласындағы дағдарыстың етек алып отырған жағдайында бұл проблемма барған сайын күшейе түсуде.Осы аграрлық саясаттың проблеммасында қазіргі кезде ауыл шаруашылығын одан әрі өркендетудің өзекті проблемаларының бірі ретінде – оның салаларын терең де түбегейлі мамандандыру көрсетілген.Өйткені бүкіл ауыл шаруашылығы өндірісінің тиімділігін арттырудың кілті – оны түбегейлі мамандандыру мен шоғырландыруда жатыр.
Қазақстанның түрлі өңірінде өнеркәсіптік технологияға орай өркендету оның салаларын түбегейлі мамандандыру,шоғырландыру мәселелерімен байланысты.Мал шаруашылығын сол аймақтың жемшөп базасы мен жағдайына қарай алынатын өнім бағыты бойынша мамандандырмай оны өнеркәсіптік негізге көшіру мүмкін емес.
Мал өнімін өндіруді индустриялық негізде жүргізу үшін тнк саланы мамандандырып қана қою жеткіліксіз.Қазіргі техникалық прогресс дамыған заманда мал шаруашылығының тиімділігін арттырудың бір басты көзі – сүт не болмаса ет өндірудегі өндірістік процестердің жекелеген кезеңдерін түбегейлі маманданған дербес шаруашылықтарда атқару болып табылады.
Ветеринарияның басты міндеті – ауылшаруашылығының ветеринарлық тазалығын сақтау, адамдардың денсаулығын мал мен адамға ортақ аурулардан қорғау, жоғары сапалы ауылшаруашылық өнімдерін өндіру және территорияны малдардың аса қауіпті ауруларының енуінен қорғау болып табылады.
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінде және « Нұр Отан » партиясының 12 съезінде. Сонымен қатар Қазақстан халқына жолдауында “Дамудың жаңа кезеңі ел агроөнеркәсіп кешенінің алдында бірқатар жаңа,аса маңызды міндеттер қойылып отыр.Өткен 5жылда Қазақстан аграрлық секторды дамытуда айтарлықтай нәтижелерге жетті.Ауыл шаруашылығының жалпы өнімі 2011 жылмен салыстырғанда 2 есеге өскен.Инвестициялар 3 есеге жуық өсті.Бұл аграрлық секторды мемлекеттің орасан қолдануы нәтижесінде мүмкін болды.Бағдарлама ел ішін дамытуға қатты серпін берді.Сонғы жылдары қазіргі заманғы технологияларды пайдалану арқасында мал шаруашылығы саласы да үлкен экспорттық әлеуетке ие болды.Қосымша шара ретінде ветеринария жүйесін халықаралық стандарттарға көшіру керек .Үкіметке ауыл шаруашылығына барлық деңгейлерде жүйелі қолдау корсетуде одан әрі шаралар қолдануды тапсырамын. ”-деген.
Егемендік жолына түскен Қазақстанның қазіргі кезде халқы жыл санап өсіп, тағамдық өнімдерге деген талғамы мен талабы арта түскен сайын оларды ет,сүт өнімдері мен неғұрлым сапалы да жеткілікті қамтамасыз ету ісі өзекті де күрделі мәселеге айналып келеді.Мұның бірінші кезекте мал өнімдерін өндіруді арттыру тиіс.Елдің экономикасы мен әлеуметтік және саяси саласындағы дағдарыстың етек алып отырған жағдайында бұл проблемма барған сайын күшейе түсуде.Осы аграрлық саясаттың проблеммасында қазіргі кезде ауыл шаруашылығын одан әрі өркендетудің өзекті проблемаларының бірі ретінде – оның салаларын терең де түбегейлі мамандандыру көрсетілген.Өйткені бүкіл ауыл шаруашылығы өндірісінің тиімділігін арттырудың кілті – оны түбегейлі мамандандыру мен шоғырландыруда жатыр.
Қазақстанның түрлі өңірінде өнеркәсіптік технологияға орай өркендету оның салаларын түбегейлі мамандандыру,шоғырландыру мәселелерімен байланысты.Мал шаруашылығын сол аймақтың жемшөп базасы мен жағдайына қарай алынатын өнім бағыты бойынша мамандандырмай оны өнеркәсіптік негізге көшіру мүмкін емес.
Мал өнімін өндіруді индустриялық негізде жүргізу үшін тнк саланы мамандандырып қана қою жеткіліксіз.Қазіргі техникалық прогресс дамыған заманда мал шаруашылығының тиімділігін арттырудың бір басты көзі – сүт не болмаса ет өндірудегі өндірістік процестердің жекелеген кезеңдерін түбегейлі маманданған дербес шаруашылықтарда атқару болып табылады.
Ветеринарияның басты міндеті – ауылшаруашылығының ветеринарлық тазалығын сақтау, адамдардың денсаулығын мал мен адамға ортақ аурулардан қорғау, жоғары сапалы ауылшаруашылық өнімдерін өндіру және территорияны малдардың аса қауіпті ауруларының енуінен қорғау болып табылады.
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Жұмабеков Х. С .,Дербышев К.Ю.«Жануарлар патологиялық анатомиясы» Алматы-2011.233-бет.
2. Т. Сайдулдин «Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары » Алматы – 2009 жыл.215-бет.
3. А.В. Жаров,В.П. Шишков,М.С. Жаков «Патологическая анатомия сельскохозяйственных животных»Колос.2001. – 415 бет.
4. «Ветеринария журналы» № 3, 2011 жыл.
5. «Ветеринария журналы» № 6, 2010 жыл.
6. Ветеринариялық заңнама ІІ– ІІІ том, Астана – 2005.
7. И. А. Бакулов « Індеттану және микробиология негіздері» Алматы – 1993жыл.
8. Интернет желісі(Google, Yandex сайттары).
9. Ш.Б. Мырзабекова «Ветеринариялық вирусология»Алматы –2012 жыл .249-бет.
10. Ә.Ығылманұлы «Ветеринариялық патологиялық анатомия» Алматы-2010 жыл.
1. Жұмабеков Х. С .,Дербышев К.Ю.«Жануарлар патологиялық анатомиясы» Алматы-2011.233-бет.
2. Т. Сайдулдин «Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары » Алматы – 2009 жыл.215-бет.
3. А.В. Жаров,В.П. Шишков,М.С. Жаков «Патологическая анатомия сельскохозяйственных животных»Колос.2001. – 415 бет.
4. «Ветеринария журналы» № 3, 2011 жыл.
5. «Ветеринария журналы» № 6, 2010 жыл.
6. Ветеринариялық заңнама ІІ– ІІІ том, Астана – 2005.
7. И. А. Бакулов « Індеттану және микробиология негіздері» Алматы – 1993жыл.
8. Интернет желісі(Google, Yandex сайттары).
9. Ш.Б. Мырзабекова «Ветеринариялық вирусология»Алматы –2012 жыл .249-бет.
10. Ә.Ығылманұлы «Ветеринариялық патологиялық анатомия» Алматы-2010 жыл.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ СЕМЕЙ
ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ.
" ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ САНИТАРИЯ КАФЕДРАСЫ"
Курстық жұмыс
Пән: Жануарлардың патологиялық анатомиясы (3).
Тақырыбы:Тауықтардың Ньюкасл ауруы.
Орындаған: Тексерген:
Топтың студенті:
Қолы: _______
Қолы:_______
Тапсырған күні: ________
Бағасы:________
Күні:______________
Нормoконтроль:____________
Семей қаласы, 2016 жыл.
Курстық жұмыстың жоспары.
I.Кіріспе
II. Өлексені сою барысындағы жазылған хаттама.
1. 1.Тіркеу.
1.2.Анамнез.
III.Анықталатын ауруды талдау.
3.1.Аурудың қысқаша анықтамасы.
3.2.Этиологиясы.
3.3.Патогенезі.
3.4.Клиникалық-анатомиялық түрлері.
3.5.Патологиялық-анатомиялық өзгерістер.
3.6.Гистологиялық өзгерістер.
3.7.Ажыратып балау.
IV.Қорытынды.
V.Қолданылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе.
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінде
және Нұр Отан партиясының 12 съезінде. Сонымен қатар Қазақстан халқына
жолдауында “Дамудың жаңа кезеңі ел агроөнеркәсіп кешенінің алдында бірқатар
жаңа,аса маңызды міндеттер қойылып отыр.Өткен 5жылда Қазақстан аграрлық
секторды дамытуда айтарлықтай нәтижелерге жетті.Ауыл шаруашылығының жалпы
өнімі 2011 жылмен салыстырғанда 2 есеге өскен.Инвестициялар 3 есеге жуық
өсті.Бұл аграрлық секторды мемлекеттің орасан қолдануы нәтижесінде мүмкін
болды.Бағдарлама ел ішін дамытуға қатты серпін берді.Сонғы жылдары қазіргі
заманғы технологияларды пайдалану арқасында мал шаруашылығы саласы да үлкен
экспорттық әлеуетке ие болды.Қосымша шара ретінде ветеринария жүйесін
халықаралық стандарттарға көшіру керек .Үкіметке ауыл шаруашылығына барлық
деңгейлерде жүйелі қолдау корсетуде одан әрі шаралар қолдануды тапсырамын.
”-деген.
Егемендік жолына түскен Қазақстанның қазіргі кезде халқы жыл санап
өсіп, тағамдық өнімдерге деген талғамы мен талабы арта түскен сайын оларды
ет,сүт өнімдері мен неғұрлым сапалы да жеткілікті қамтамасыз ету ісі өзекті
де күрделі мәселеге айналып келеді.Мұның бірінші кезекте мал өнімдерін
өндіруді арттыру тиіс.Елдің экономикасы мен әлеуметтік және саяси
саласындағы дағдарыстың етек алып отырған жағдайында бұл проблемма барған
сайын күшейе түсуде.Осы аграрлық саясаттың проблеммасында қазіргі кезде
ауыл шаруашылығын одан әрі өркендетудің өзекті проблемаларының бірі ретінде
– оның салаларын терең де түбегейлі мамандандыру көрсетілген.Өйткені бүкіл
ауыл шаруашылығы өндірісінің тиімділігін арттырудың кілті – оны түбегейлі
мамандандыру мен шоғырландыруда жатыр.
Қазақстанның түрлі өңірінде өнеркәсіптік технологияға орай өркендету
оның салаларын түбегейлі мамандандыру,шоғырландыру мәселелерімен
байланысты.Мал шаруашылығын сол аймақтың жемшөп базасы мен жағдайына қарай
алынатын өнім бағыты бойынша мамандандырмай оны өнеркәсіптік негізге көшіру
мүмкін емес.
Мал өнімін өндіруді индустриялық негізде жүргізу үшін тнк саланы
мамандандырып қана қою жеткіліксіз.Қазіргі техникалық прогресс дамыған
заманда мал шаруашылығының тиімділігін арттырудың бір басты көзі – сүт не
болмаса ет өндірудегі өндірістік процестердің жекелеген кезеңдерін
түбегейлі маманданған дербес шаруашылықтарда атқару болып табылады.
Ветеринарияның басты міндеті – ауылшаруашылығының ветеринарлық
тазалығын сақтау, адамдардың денсаулығын мал мен адамға ортақ аурулардан
қорғау, жоғары сапалы ауылшаруашылық өнімдерін өндіру және территорияны
малдардың аса қауіпті ауруларының енуінен қорғау болып табылады.
2 жастағы тауық өлексесін сою барысындағы жазған.
патологиялық - анатомиялық хаттама №1
1. 1.Тіркеу
Құс иесі:Абеев Шыңғыс.
Мекен-жайы:Шығыс Қазақстан облысы Семей қаласы Дулатова көшесі,40.
Мал түрі:Тауық.
Тұқымы:Жұмыртқалағыш.
Түсі:Ақ
Жынысы:Мекиен
Жасы:2 жаста
Жеке номері:№10
Өлген жері:Шығыс Қазақстан облысы Семей қаласы Дулатова көшесі,40-үйдің
Абеев Шыңғыстың тауық қорасында.
Тауық 14.11.2016 жылы күні өлген.15.11.2016 ж Семей қаласының Шәкәрім
атындағы Мемлекеттік Университетінің прозикториясына әкелінді.
1.2Анамнез.
Құс иесі Абеев Шыңғыстың айтуынша:Тауық көп уақыттан бері азыққа тәбеті
болмаған, тұмсықтарын ашып шиқылдап, қырылдап дыбыс шығарған, дене қызуы
жоғары, жұмыртқалауы төмендеген, қатты арықтаған, көздері кіртиіп,
қауырсындары бір-біріне ұйысып қалған, клоака айналасындағы қауырсындары
нәжіспен ластанған, жүрісі сылбыр.
Тауықты:15.10.2016 ж күні Ветеринариялық санитария кафедрасының прозекторы
– сойды.
Союға қатысқандар: Қилашев Е.Ж.
Жексембай А.Р.
Көкен Б.К.
II. Сипаттау бөлімі.
Ерекше белгілері:Өлексенің қауырсыны ұйпа – тұйпа, клоака айналасындағы
қауырсындары нәжіспен ластанған, айдары мен сырғалары көгерген.Бас
терісінде, айдарында, көз қасындағы ойпаңда, көз бен қабақтың кілегей
қабықтарында нүкте және дақ қанталаудар болды.Қасаң қабығы жуандап
қызарған.Танау тесіктерінде кепкен жалқақ,сора көрінді.Танау тесіктерінен
бұлыңғыр кілегейлі сұйық шықты.
Өлексенің сыртқы көрінісі:Өлексе оң жағымен жатқан.
Дене құрылысы:Денесі титықтап қатты арықтаған.
Қоңдылығы:Өте арық.
Тері асты қабаты:Нашар дамыған май жоқ.
Өлексе белгілері.
Өлексенің сууы:Өлексе суыған және өлексенің температурасы сыртқы ауаның
температурасынан төмен.Сыртқы ауа температурасы +8°,ал тауық өлексесінің
температурасы 0° .
Өлексенің сіресуі:Ет гликогені глюкоза мен сүт қышқылына айналған және
көз еттері нығыздалған, осыған орай өлекседе сіресу белгілері
байқалады.Ауыз бен көзі ашық қалпында сірескен. Мойын, көкірек, құрсақ,
қанаттары және аяқтары сірескен. Сол жақ қарынша нығыздалып сірескен.
Өлекседегі қанның қайта шоғырлануы:Өлексенің оң жағында теріде және тері
астындағы шелге қара қызыл қан құйылған.
Өлім дақтары:Өлім дақтары жоқ.
Өлексенің шіруі:Шіру процесі әлсіз байқалады.
Көзге көрінетін кілегей қабықтар.
Көзі:Ашық, қасаң қабығы бозарыңқы құрғақ.
Мұрын қуысы:Танау тесіктерінде кепкен жалқаяқ көрінеді. Танаудан, оның
тесіктерінен бұлыңғыр кілегейлі сұйық шығады
Ауыз қуысында:Кілегей қабықтары қалыңдаған, қанталаған, катаральді
жалқақпен көмкерілген. Бөтегесінде жатып қалған азық бар.
Бұлшықеттері мен сіңірлері:Ақшыл бозарған,құрғақ, болбыр.
Сүйектер мен буындар:Бұлшықеттері-бүтін,болбыр,к өкшіл түсті,сіңірлері
бүтін.Сүйектері мен буындары-бүтін,анатомиялық жағдайда дұрыс
орналасқан.Буындарын кескенде буынаралық сұйықтық ақты,сүйектің түсі-табиғи
,қатты.
Ішкі қуыстар мен мүшелерді зерттеу.
Тіл: Аз мөлшерде қан болды қою қызыл түсті, бұлшық еттері тығыз.Көлемі
қалыпты.
Өңеш:Ісіңген, кілегей қабықтарында іріңді ошақтар, бозғылт түсті.
Кеңірдек:Кілегей қабықтары қызарып және ұсақ қанталаулар көрінген.
Көмей:Кілегеймен бүркелген, оның кілегейлі қабығында дифтеритті қабыршақ
кездеседі.
Жамылғы қауырсындары:Ұйпа – тұйпа, клоака айналасындағы қауырсындары
нәжіспен ластанған.
Безді қарында:Жіті катаральді қабынған.Кілегей қабығында нүкте,дақ және
жолақ қанталаулары бар.Безді және етті қарындар арасында қанталаулар
белдеуі пайда болған.Қан дақтары мен нүктелері тізбектеле орналасып,қызыл
жолаққа айналған.Лимфоциттік фолликулдардың орналасқан жерінде фибринозды
өліеттенген ошақтар,эрозиялар мен ойық жаралар,қанталаулар,ошақты
крупозды,дифтеритті қабыну анықталды.
Бұлшық етті қарында:Кілегейлі қабыну дамып, жалқақ кутикула астына іркіліп
жинауына байланысты, осыған орай астыңғы қабаттанып ажыраған. Кейбір
жерлерінде кілегей қабықтарында нүктелі және дақты қанталаулар кездеседі.
Ішектерде:Түгелімен катаральды қабынған.Оның кілегейлі қабығы домбыққан,
қызарған және қанталаған.
• Он екі елі ішекте:Кілегей қабығы ойылып, іріңді әк заттар кездеседі,
мол сұйықтық жиналып қабынумен қатар өліеттенген
• Ащы ішек:Кілегей қабығы ойылған. Ойық жараның жиегі жұмырланған. Сір
қабығы жабысқақ . Ішек қабырғасы ақшыл тартқан кілегей қабық 4-5 есе
қалыңданған, нығыздалған. Ішектің тартылған қуысында қоюланған
сұрғылт түсті сұйық бар.
• Тік ішекте:Қанталаулары бар, әк заттар ойық жаралар табылды.
• Соқыр ішектерде:Әк заттары бар мол сұйықтық жиналып қабынумен қатар
өліеттенген және фолликулярлы ойық жаралар табылды.
Өкпеде:Қызарған,қан молайған және домбыққан.Көлемі ұлғайған. Крупозды-
некрозды пневмониялық ошақтар анықталды.Суға салғанда ауыр қалқиды.
Шекарасы байқалмайды.
Жүректе:Еті қызарған.Босаңқы, көлемі ұлғайған.Оттегі тапшылығынан, қан
тамырларында қан ұйыған. Қарыншалары мен жүрекшелері сұйыққа толы, 1:2 ара
қатынасынан біршама өзгерген.
• Миокард: Жұмсарып сары сұрғылт ошақтар дамып,майда қанталаулар
байқалады.
• Эпикардта: Нүктелі канталаулар көрінеді.
• Перикардта: серозды-фибринозды сұйықтық жиналған
Бүйректе:Молайған қан есебінен қызарып домбыққан, сонымен бірге ирелең
түтікшелердің көлемді өлі еттенген.Көлемі ұлғайған.Шекарасы анық емес.
Бауыр:Кейбір жерлері біраз ұлғайып жұмсарған.Бауыр жұмсақ, қанмен
кернелген, кейбір жерлері сарғылт-ақшыл тартқан, тілік беті табиғи
кескінінен айырылған.Кескен жері бірікпейді.Қырындысы анық көрінеді.
Талақ:Көлемі кішірейген,консистенциясы аздап жұмсарған.
Мида:Қан молайған және домбығу процестері болды.Қабыршақтары мен ұлпасында
қанталаулар.Микроскоппен іріңсіз лимфоцитарлы етек алған қабынуға
ұшырағын. Зілді құрылымдық өзгерістер – хроматолиз және нағыз нейронофагия
анықталды.
Патологиялық – анатомиялық диагноз.
1.Геморрагиялық диатез.
2.Безді қарынның бұлшық етті қарынға өтер жеріндегі кілегей қабағындағы
геморрагиялық белдеу.
3.Бауыр, бүйрек миокардтың түйіршікті дистрофиясы.
4.Өкпенің венозды гиперемиясы.
5.Гисто іріңсіз лимфоцитарлы энцефалит.
Ескерту:
Қан тамыр, жұлын, жыныс ағзалары, қуық тексерілген жоқ.
Зерттеу материалы ретінде:Ньюкасл ауруымен ауырып өлген, екі жастағы
тауық өлексесін қолдандық.
4 күн өткеннен соң № 123560 жауап келді.
Лабороториялық зерттеулер нәтижесі
Лабороторияға: бүйрек,бауыр және миды жібердік.
Бактериологиялық зертттеу нәтижесі: Newcastl disease парамиксті вирустар
туыстығына жататын РНКлық вирус анықталды.
Гистологиялық зерттеулер арқылы безді қарын мен ішектің кілегейлі
қабығының домбығуы және онда құжынаған лейкоциттердің, басқада торшалардың
шоғырланғаны анықталды.Сөл фолликулдерінде ірі торшалы гиперплазия.Кейіннен
олар некрозға ұшырап, олардың бетіне фибрин шөгеді.Жіті індетте эпикардта
және көкірек-құрсақ қуыстарының сірі қабықтарында нүктелі қанталаулар
табылады.
Қорытынды:
Патологиялық – анатомиялық сою және зертханалық зерттеу нәтижелеріне сүйене
отырып,құстың өлім себебі - ньюкасл ауруы деп қорытынды шығардық.
III.Анықталатын ауруды талдау.
3.1. Аурудың қысқаша анықтамасы.
Ньюкасл ауруы (Morbus Newcastle, Құстардың Ньюкасл ауруы (жалған оба,
құстардың атипті обасы, құстардың азия обасы тағы басқа) - вирус қоздыратын
тыныс алу мүшелерінің, ас қорыту жолдарының және орталық жүйке жүйесінің
зақымдалуымен сипатталатын өте жұғымтал сепсистік ауру. Қазіргі кезде,
құстардың бұл ауруына қарсы тиімділігі жоғары ветеринариялық алдын алу
шаралары ойластырылса да, шаруашылықтарда жиі кездесіп, экономикалық
шығынға ұшыратып жүр. Табиғи жағдайда аурудың қоздырушысына тауық отрядына
жататын барлық жастағы құстар түрі сезімтал. Ауру аз уақыт ішінде көп құс
басын қамтиды және ауырған тауықтардың 90-100% өлімге ұшыратады. Сонымен
қатар Ньюкасл ауруымен құс етін өңдейтін цехта және зертханада жұмыс
істейтін адамдардың ауырғаны тіркелген. Яғни, құстардың Ньюкасл ауруы тек
құстарға ғана қауіпті емес, сонымен бірге адам өміріне де кері әсерін
тигізеді. [1,2]
Тарихи деректер. Бұл ауруды алғаш рет 1926 жылы Англияның Ньюкасл
қаласы маңында байқап, зерттеген ағылшын ғалымы Доиль, оны осы қаланың
атымен Ньюкасл ауруы деп атады. Ауру құс шаруашылығы дамыған елдердің
барлығында кездеседі.[1]
3.2.Этиологиясы.
Қоздырушысы – Newcastle disease paramyxovirus, парамиксті вирустар
туыстастығына жататын РНҚ-лы вирус.
Оның көгершін, тауық, күрке тауық және теңіз тышқанының эритроциттерін
агглютинациялайтын қабілеті бар. Вирустың табиғи штамдарының зардаптылығы
әр алуан болғандықтан аурудың сыртқы нышандары мен таралуы да әр түрлі
болады.(1-сурет).
1-сурет. Ньюкасл вирусының қоздырғышы.
Негізінен қоздырғыш күрделі, пішіні полиморфты – көбінесе сфера тәрізді
келеді, бірақ таяқша, жіпшелі, ракетаға ұқсас түрлері де кездеседі, капсид
симметриясы спираль тәрізді.Жалпы вирустың көлемі 100-200 нм, бұдан да
үлкендері болады. Сыртқы липопротеидты қабықшасында пепломерлері –
талшықтары бар, олардың ұзындығы 8 нм,ені 1,0-1,5нм. (2-сурет). [2,10]
2-
сурет. Ньюкасл вирусының құрылысы.
Биологиялық ерекшеліктеріне қарай Ньюкасл ауруы қоздырушысының
штаммдары лентогенді, мезогенді және велогенді деп бөлінеді.
Лентогенді түрі – табиғи әлсіреген, қай жастағы балапандарға болса да
зиян келтіре алмайтын штамдар. Дегенмен дүние жүзінің бірқатар елдерінде,
сондай-ақ біздің еліміздің құ көп шоғырланған өлкелерінде бұл вирус
штамдары Ньюкасл ауруына қарсы табиғи, спонтанды, өздігінен туындайтын
иммунитеттің пайда болуын қамтамасыз етеді.
Мезогенді түрі – табиғи немесе қолдан әлсіретілген штаммдар. Бұлар
жұмыртқа ішіндегі ұрықты өлтіреді, онымен бірге 25-30 күндік нәзік
балапандарды зақымдай алады.
Велогенді түрі – індет таратқыш өте уытты штаммдар. Бұл барлық жастағы
құстарды зақымдай алады. Ньюкасл ауруы вирусының велогенді штаммдары құс
ағзаларына бейімделуіне және енуіне қарай екіге бөлінеді. Оның бірі
(висцеральдық түрі) ішкі ағзаларда өсіп-жетіледі, өте қаіпті, оның азиялық
түрі құстың 99-100% -ын қырып кетуі мүмкін. Екіншісі – тыныс жолындық,
біріншіден сәл әлсіздеу (американдық) түрі, дегенмен ол да құстың 80-90%-ын
қырып кете алады.
Вирус тауықтың 9-12 күндік эмбрионында немесе ұлпа өсіндерінде өсіп-
өнеді.
Төзімділігі. Ньюкасл ауруының вирусы сыртқы ортаның әсеріне өте
төзімді. Салқын ауада жақсы сақталады. Мәселен 2-4ºС суықта вирус жұмыртқа
ішінде немесе дертке шалдыққан әр түрлі ағзаларда бір жылдан астам уақыт
сақталады.
Тоңазытылған құс етінде бұл вирус алты айдан астам өлмейді. Егер
температура 65-75 градусқа жеткізілсе вирус 30 минутта, ал 100 градуста
санаулы секундтар ішінде өледі. Құс саңғырығындағы вирус күн сәулесі тура
түскен жағдайда 48-72 сағатқа ғана шыдайды.
Балапан шығару кезінде жұмыртқа қабығының сыртына жабысқан вирус
алғашқы күдердің өзінде-ақ зардаптылығын жоятын болса, жұмыртқа ішінде
балапан шыққанға дейін жандана түседі.
Органикалық заттарға бай (көң, қоқыс) ортада вирус 18-21ºС ауаның
ылғалдылығы 64-70% болған жағдайда 15 күннен 50 күнге дейін сақталады.
Жұмыртқа қабығының сыртындағы вирус формалин буының әсерінен 1
сағатта, ал 0,5% натрий сілтісінен 20 минутта, 1% белсенді хлорлы әк
ерітіндісінен 10 минутта өледі.
Ньюкасл ауруының вирусымен зарарланған құсханаларды 1% натрий
сілтісімен немесе 3% формалин ерітіндісімен 24 сағатта, ал 2% формалинмен
немесе 3% хлорлы әк ерітіндісімен 18 сағат ішінде толық зарарсыздандыруға
болады.[6,7,8]
Індеттік ерекшеліктері. Ньюкасл ауруымен барлық жабайы тауық
тұқымдастар ауырады, ал күрке тауық, қырғауыл, мысыр тауығы, бөденелер
пәлендей көп ауыра бермейді. Бұл ауру қаз бен үйрек, көгершіндерде де
кездеседі. Әсіресе қауіпті вирусты тоты құстар көп таратады. Көптеген
жабайы және сәндік құстар денесінде Ньюкасл ауруы вирусына қарсы
антиденелер бар екені анықталып отыр.
Сау құстар көбінесе ауруға шалдыққан құстармен аралас жүргенде немесе
вирус жұққан жем-судан, құрал-сайманнан, балапан шығатын жұмыртқадан
жұқтырып алады.
Ауру қоздырушысының бастауы – негізінен ауру құстар, ... жалғасы
ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ.
" ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ САНИТАРИЯ КАФЕДРАСЫ"
Курстық жұмыс
Пән: Жануарлардың патологиялық анатомиясы (3).
Тақырыбы:Тауықтардың Ньюкасл ауруы.
Орындаған: Тексерген:
Топтың студенті:
Қолы: _______
Қолы:_______
Тапсырған күні: ________
Бағасы:________
Күні:______________
Нормoконтроль:____________
Семей қаласы, 2016 жыл.
Курстық жұмыстың жоспары.
I.Кіріспе
II. Өлексені сою барысындағы жазылған хаттама.
1. 1.Тіркеу.
1.2.Анамнез.
III.Анықталатын ауруды талдау.
3.1.Аурудың қысқаша анықтамасы.
3.2.Этиологиясы.
3.3.Патогенезі.
3.4.Клиникалық-анатомиялық түрлері.
3.5.Патологиялық-анатомиялық өзгерістер.
3.6.Гистологиялық өзгерістер.
3.7.Ажыратып балау.
IV.Қорытынды.
V.Қолданылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе.
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінде
және Нұр Отан партиясының 12 съезінде. Сонымен қатар Қазақстан халқына
жолдауында “Дамудың жаңа кезеңі ел агроөнеркәсіп кешенінің алдында бірқатар
жаңа,аса маңызды міндеттер қойылып отыр.Өткен 5жылда Қазақстан аграрлық
секторды дамытуда айтарлықтай нәтижелерге жетті.Ауыл шаруашылығының жалпы
өнімі 2011 жылмен салыстырғанда 2 есеге өскен.Инвестициялар 3 есеге жуық
өсті.Бұл аграрлық секторды мемлекеттің орасан қолдануы нәтижесінде мүмкін
болды.Бағдарлама ел ішін дамытуға қатты серпін берді.Сонғы жылдары қазіргі
заманғы технологияларды пайдалану арқасында мал шаруашылығы саласы да үлкен
экспорттық әлеуетке ие болды.Қосымша шара ретінде ветеринария жүйесін
халықаралық стандарттарға көшіру керек .Үкіметке ауыл шаруашылығына барлық
деңгейлерде жүйелі қолдау корсетуде одан әрі шаралар қолдануды тапсырамын.
”-деген.
Егемендік жолына түскен Қазақстанның қазіргі кезде халқы жыл санап
өсіп, тағамдық өнімдерге деген талғамы мен талабы арта түскен сайын оларды
ет,сүт өнімдері мен неғұрлым сапалы да жеткілікті қамтамасыз ету ісі өзекті
де күрделі мәселеге айналып келеді.Мұның бірінші кезекте мал өнімдерін
өндіруді арттыру тиіс.Елдің экономикасы мен әлеуметтік және саяси
саласындағы дағдарыстың етек алып отырған жағдайында бұл проблемма барған
сайын күшейе түсуде.Осы аграрлық саясаттың проблеммасында қазіргі кезде
ауыл шаруашылығын одан әрі өркендетудің өзекті проблемаларының бірі ретінде
– оның салаларын терең де түбегейлі мамандандыру көрсетілген.Өйткені бүкіл
ауыл шаруашылығы өндірісінің тиімділігін арттырудың кілті – оны түбегейлі
мамандандыру мен шоғырландыруда жатыр.
Қазақстанның түрлі өңірінде өнеркәсіптік технологияға орай өркендету
оның салаларын түбегейлі мамандандыру,шоғырландыру мәселелерімен
байланысты.Мал шаруашылығын сол аймақтың жемшөп базасы мен жағдайына қарай
алынатын өнім бағыты бойынша мамандандырмай оны өнеркәсіптік негізге көшіру
мүмкін емес.
Мал өнімін өндіруді индустриялық негізде жүргізу үшін тнк саланы
мамандандырып қана қою жеткіліксіз.Қазіргі техникалық прогресс дамыған
заманда мал шаруашылығының тиімділігін арттырудың бір басты көзі – сүт не
болмаса ет өндірудегі өндірістік процестердің жекелеген кезеңдерін
түбегейлі маманданған дербес шаруашылықтарда атқару болып табылады.
Ветеринарияның басты міндеті – ауылшаруашылығының ветеринарлық
тазалығын сақтау, адамдардың денсаулығын мал мен адамға ортақ аурулардан
қорғау, жоғары сапалы ауылшаруашылық өнімдерін өндіру және территорияны
малдардың аса қауіпті ауруларының енуінен қорғау болып табылады.
2 жастағы тауық өлексесін сою барысындағы жазған.
патологиялық - анатомиялық хаттама №1
1. 1.Тіркеу
Құс иесі:Абеев Шыңғыс.
Мекен-жайы:Шығыс Қазақстан облысы Семей қаласы Дулатова көшесі,40.
Мал түрі:Тауық.
Тұқымы:Жұмыртқалағыш.
Түсі:Ақ
Жынысы:Мекиен
Жасы:2 жаста
Жеке номері:№10
Өлген жері:Шығыс Қазақстан облысы Семей қаласы Дулатова көшесі,40-үйдің
Абеев Шыңғыстың тауық қорасында.
Тауық 14.11.2016 жылы күні өлген.15.11.2016 ж Семей қаласының Шәкәрім
атындағы Мемлекеттік Университетінің прозикториясына әкелінді.
1.2Анамнез.
Құс иесі Абеев Шыңғыстың айтуынша:Тауық көп уақыттан бері азыққа тәбеті
болмаған, тұмсықтарын ашып шиқылдап, қырылдап дыбыс шығарған, дене қызуы
жоғары, жұмыртқалауы төмендеген, қатты арықтаған, көздері кіртиіп,
қауырсындары бір-біріне ұйысып қалған, клоака айналасындағы қауырсындары
нәжіспен ластанған, жүрісі сылбыр.
Тауықты:15.10.2016 ж күні Ветеринариялық санитария кафедрасының прозекторы
– сойды.
Союға қатысқандар: Қилашев Е.Ж.
Жексембай А.Р.
Көкен Б.К.
II. Сипаттау бөлімі.
Ерекше белгілері:Өлексенің қауырсыны ұйпа – тұйпа, клоака айналасындағы
қауырсындары нәжіспен ластанған, айдары мен сырғалары көгерген.Бас
терісінде, айдарында, көз қасындағы ойпаңда, көз бен қабақтың кілегей
қабықтарында нүкте және дақ қанталаудар болды.Қасаң қабығы жуандап
қызарған.Танау тесіктерінде кепкен жалқақ,сора көрінді.Танау тесіктерінен
бұлыңғыр кілегейлі сұйық шықты.
Өлексенің сыртқы көрінісі:Өлексе оң жағымен жатқан.
Дене құрылысы:Денесі титықтап қатты арықтаған.
Қоңдылығы:Өте арық.
Тері асты қабаты:Нашар дамыған май жоқ.
Өлексе белгілері.
Өлексенің сууы:Өлексе суыған және өлексенің температурасы сыртқы ауаның
температурасынан төмен.Сыртқы ауа температурасы +8°,ал тауық өлексесінің
температурасы 0° .
Өлексенің сіресуі:Ет гликогені глюкоза мен сүт қышқылына айналған және
көз еттері нығыздалған, осыған орай өлекседе сіресу белгілері
байқалады.Ауыз бен көзі ашық қалпында сірескен. Мойын, көкірек, құрсақ,
қанаттары және аяқтары сірескен. Сол жақ қарынша нығыздалып сірескен.
Өлекседегі қанның қайта шоғырлануы:Өлексенің оң жағында теріде және тері
астындағы шелге қара қызыл қан құйылған.
Өлім дақтары:Өлім дақтары жоқ.
Өлексенің шіруі:Шіру процесі әлсіз байқалады.
Көзге көрінетін кілегей қабықтар.
Көзі:Ашық, қасаң қабығы бозарыңқы құрғақ.
Мұрын қуысы:Танау тесіктерінде кепкен жалқаяқ көрінеді. Танаудан, оның
тесіктерінен бұлыңғыр кілегейлі сұйық шығады
Ауыз қуысында:Кілегей қабықтары қалыңдаған, қанталаған, катаральді
жалқақпен көмкерілген. Бөтегесінде жатып қалған азық бар.
Бұлшықеттері мен сіңірлері:Ақшыл бозарған,құрғақ, болбыр.
Сүйектер мен буындар:Бұлшықеттері-бүтін,болбыр,к өкшіл түсті,сіңірлері
бүтін.Сүйектері мен буындары-бүтін,анатомиялық жағдайда дұрыс
орналасқан.Буындарын кескенде буынаралық сұйықтық ақты,сүйектің түсі-табиғи
,қатты.
Ішкі қуыстар мен мүшелерді зерттеу.
Тіл: Аз мөлшерде қан болды қою қызыл түсті, бұлшық еттері тығыз.Көлемі
қалыпты.
Өңеш:Ісіңген, кілегей қабықтарында іріңді ошақтар, бозғылт түсті.
Кеңірдек:Кілегей қабықтары қызарып және ұсақ қанталаулар көрінген.
Көмей:Кілегеймен бүркелген, оның кілегейлі қабығында дифтеритті қабыршақ
кездеседі.
Жамылғы қауырсындары:Ұйпа – тұйпа, клоака айналасындағы қауырсындары
нәжіспен ластанған.
Безді қарында:Жіті катаральді қабынған.Кілегей қабығында нүкте,дақ және
жолақ қанталаулары бар.Безді және етті қарындар арасында қанталаулар
белдеуі пайда болған.Қан дақтары мен нүктелері тізбектеле орналасып,қызыл
жолаққа айналған.Лимфоциттік фолликулдардың орналасқан жерінде фибринозды
өліеттенген ошақтар,эрозиялар мен ойық жаралар,қанталаулар,ошақты
крупозды,дифтеритті қабыну анықталды.
Бұлшық етті қарында:Кілегейлі қабыну дамып, жалқақ кутикула астына іркіліп
жинауына байланысты, осыған орай астыңғы қабаттанып ажыраған. Кейбір
жерлерінде кілегей қабықтарында нүктелі және дақты қанталаулар кездеседі.
Ішектерде:Түгелімен катаральды қабынған.Оның кілегейлі қабығы домбыққан,
қызарған және қанталаған.
• Он екі елі ішекте:Кілегей қабығы ойылып, іріңді әк заттар кездеседі,
мол сұйықтық жиналып қабынумен қатар өліеттенген
• Ащы ішек:Кілегей қабығы ойылған. Ойық жараның жиегі жұмырланған. Сір
қабығы жабысқақ . Ішек қабырғасы ақшыл тартқан кілегей қабық 4-5 есе
қалыңданған, нығыздалған. Ішектің тартылған қуысында қоюланған
сұрғылт түсті сұйық бар.
• Тік ішекте:Қанталаулары бар, әк заттар ойық жаралар табылды.
• Соқыр ішектерде:Әк заттары бар мол сұйықтық жиналып қабынумен қатар
өліеттенген және фолликулярлы ойық жаралар табылды.
Өкпеде:Қызарған,қан молайған және домбыққан.Көлемі ұлғайған. Крупозды-
некрозды пневмониялық ошақтар анықталды.Суға салғанда ауыр қалқиды.
Шекарасы байқалмайды.
Жүректе:Еті қызарған.Босаңқы, көлемі ұлғайған.Оттегі тапшылығынан, қан
тамырларында қан ұйыған. Қарыншалары мен жүрекшелері сұйыққа толы, 1:2 ара
қатынасынан біршама өзгерген.
• Миокард: Жұмсарып сары сұрғылт ошақтар дамып,майда қанталаулар
байқалады.
• Эпикардта: Нүктелі канталаулар көрінеді.
• Перикардта: серозды-фибринозды сұйықтық жиналған
Бүйректе:Молайған қан есебінен қызарып домбыққан, сонымен бірге ирелең
түтікшелердің көлемді өлі еттенген.Көлемі ұлғайған.Шекарасы анық емес.
Бауыр:Кейбір жерлері біраз ұлғайып жұмсарған.Бауыр жұмсақ, қанмен
кернелген, кейбір жерлері сарғылт-ақшыл тартқан, тілік беті табиғи
кескінінен айырылған.Кескен жері бірікпейді.Қырындысы анық көрінеді.
Талақ:Көлемі кішірейген,консистенциясы аздап жұмсарған.
Мида:Қан молайған және домбығу процестері болды.Қабыршақтары мен ұлпасында
қанталаулар.Микроскоппен іріңсіз лимфоцитарлы етек алған қабынуға
ұшырағын. Зілді құрылымдық өзгерістер – хроматолиз және нағыз нейронофагия
анықталды.
Патологиялық – анатомиялық диагноз.
1.Геморрагиялық диатез.
2.Безді қарынның бұлшық етті қарынға өтер жеріндегі кілегей қабағындағы
геморрагиялық белдеу.
3.Бауыр, бүйрек миокардтың түйіршікті дистрофиясы.
4.Өкпенің венозды гиперемиясы.
5.Гисто іріңсіз лимфоцитарлы энцефалит.
Ескерту:
Қан тамыр, жұлын, жыныс ағзалары, қуық тексерілген жоқ.
Зерттеу материалы ретінде:Ньюкасл ауруымен ауырып өлген, екі жастағы
тауық өлексесін қолдандық.
4 күн өткеннен соң № 123560 жауап келді.
Лабороториялық зерттеулер нәтижесі
Лабороторияға: бүйрек,бауыр және миды жібердік.
Бактериологиялық зертттеу нәтижесі: Newcastl disease парамиксті вирустар
туыстығына жататын РНКлық вирус анықталды.
Гистологиялық зерттеулер арқылы безді қарын мен ішектің кілегейлі
қабығының домбығуы және онда құжынаған лейкоциттердің, басқада торшалардың
шоғырланғаны анықталды.Сөл фолликулдерінде ірі торшалы гиперплазия.Кейіннен
олар некрозға ұшырап, олардың бетіне фибрин шөгеді.Жіті індетте эпикардта
және көкірек-құрсақ қуыстарының сірі қабықтарында нүктелі қанталаулар
табылады.
Қорытынды:
Патологиялық – анатомиялық сою және зертханалық зерттеу нәтижелеріне сүйене
отырып,құстың өлім себебі - ньюкасл ауруы деп қорытынды шығардық.
III.Анықталатын ауруды талдау.
3.1. Аурудың қысқаша анықтамасы.
Ньюкасл ауруы (Morbus Newcastle, Құстардың Ньюкасл ауруы (жалған оба,
құстардың атипті обасы, құстардың азия обасы тағы басқа) - вирус қоздыратын
тыныс алу мүшелерінің, ас қорыту жолдарының және орталық жүйке жүйесінің
зақымдалуымен сипатталатын өте жұғымтал сепсистік ауру. Қазіргі кезде,
құстардың бұл ауруына қарсы тиімділігі жоғары ветеринариялық алдын алу
шаралары ойластырылса да, шаруашылықтарда жиі кездесіп, экономикалық
шығынға ұшыратып жүр. Табиғи жағдайда аурудың қоздырушысына тауық отрядына
жататын барлық жастағы құстар түрі сезімтал. Ауру аз уақыт ішінде көп құс
басын қамтиды және ауырған тауықтардың 90-100% өлімге ұшыратады. Сонымен
қатар Ньюкасл ауруымен құс етін өңдейтін цехта және зертханада жұмыс
істейтін адамдардың ауырғаны тіркелген. Яғни, құстардың Ньюкасл ауруы тек
құстарға ғана қауіпті емес, сонымен бірге адам өміріне де кері әсерін
тигізеді. [1,2]
Тарихи деректер. Бұл ауруды алғаш рет 1926 жылы Англияның Ньюкасл
қаласы маңында байқап, зерттеген ағылшын ғалымы Доиль, оны осы қаланың
атымен Ньюкасл ауруы деп атады. Ауру құс шаруашылығы дамыған елдердің
барлығында кездеседі.[1]
3.2.Этиологиясы.
Қоздырушысы – Newcastle disease paramyxovirus, парамиксті вирустар
туыстастығына жататын РНҚ-лы вирус.
Оның көгершін, тауық, күрке тауық және теңіз тышқанының эритроциттерін
агглютинациялайтын қабілеті бар. Вирустың табиғи штамдарының зардаптылығы
әр алуан болғандықтан аурудың сыртқы нышандары мен таралуы да әр түрлі
болады.(1-сурет).
1-сурет. Ньюкасл вирусының қоздырғышы.
Негізінен қоздырғыш күрделі, пішіні полиморфты – көбінесе сфера тәрізді
келеді, бірақ таяқша, жіпшелі, ракетаға ұқсас түрлері де кездеседі, капсид
симметриясы спираль тәрізді.Жалпы вирустың көлемі 100-200 нм, бұдан да
үлкендері болады. Сыртқы липопротеидты қабықшасында пепломерлері –
талшықтары бар, олардың ұзындығы 8 нм,ені 1,0-1,5нм. (2-сурет). [2,10]
2-
сурет. Ньюкасл вирусының құрылысы.
Биологиялық ерекшеліктеріне қарай Ньюкасл ауруы қоздырушысының
штаммдары лентогенді, мезогенді және велогенді деп бөлінеді.
Лентогенді түрі – табиғи әлсіреген, қай жастағы балапандарға болса да
зиян келтіре алмайтын штамдар. Дегенмен дүние жүзінің бірқатар елдерінде,
сондай-ақ біздің еліміздің құ көп шоғырланған өлкелерінде бұл вирус
штамдары Ньюкасл ауруына қарсы табиғи, спонтанды, өздігінен туындайтын
иммунитеттің пайда болуын қамтамасыз етеді.
Мезогенді түрі – табиғи немесе қолдан әлсіретілген штаммдар. Бұлар
жұмыртқа ішіндегі ұрықты өлтіреді, онымен бірге 25-30 күндік нәзік
балапандарды зақымдай алады.
Велогенді түрі – індет таратқыш өте уытты штаммдар. Бұл барлық жастағы
құстарды зақымдай алады. Ньюкасл ауруы вирусының велогенді штаммдары құс
ағзаларына бейімделуіне және енуіне қарай екіге бөлінеді. Оның бірі
(висцеральдық түрі) ішкі ағзаларда өсіп-жетіледі, өте қаіпті, оның азиялық
түрі құстың 99-100% -ын қырып кетуі мүмкін. Екіншісі – тыныс жолындық,
біріншіден сәл әлсіздеу (американдық) түрі, дегенмен ол да құстың 80-90%-ын
қырып кете алады.
Вирус тауықтың 9-12 күндік эмбрионында немесе ұлпа өсіндерінде өсіп-
өнеді.
Төзімділігі. Ньюкасл ауруының вирусы сыртқы ортаның әсеріне өте
төзімді. Салқын ауада жақсы сақталады. Мәселен 2-4ºС суықта вирус жұмыртқа
ішінде немесе дертке шалдыққан әр түрлі ағзаларда бір жылдан астам уақыт
сақталады.
Тоңазытылған құс етінде бұл вирус алты айдан астам өлмейді. Егер
температура 65-75 градусқа жеткізілсе вирус 30 минутта, ал 100 градуста
санаулы секундтар ішінде өледі. Құс саңғырығындағы вирус күн сәулесі тура
түскен жағдайда 48-72 сағатқа ғана шыдайды.
Балапан шығару кезінде жұмыртқа қабығының сыртына жабысқан вирус
алғашқы күдердің өзінде-ақ зардаптылығын жоятын болса, жұмыртқа ішінде
балапан шыққанға дейін жандана түседі.
Органикалық заттарға бай (көң, қоқыс) ортада вирус 18-21ºС ауаның
ылғалдылығы 64-70% болған жағдайда 15 күннен 50 күнге дейін сақталады.
Жұмыртқа қабығының сыртындағы вирус формалин буының әсерінен 1
сағатта, ал 0,5% натрий сілтісінен 20 минутта, 1% белсенді хлорлы әк
ерітіндісінен 10 минутта өледі.
Ньюкасл ауруының вирусымен зарарланған құсханаларды 1% натрий
сілтісімен немесе 3% формалин ерітіндісімен 24 сағатта, ал 2% формалинмен
немесе 3% хлорлы әк ерітіндісімен 18 сағат ішінде толық зарарсыздандыруға
болады.[6,7,8]
Індеттік ерекшеліктері. Ньюкасл ауруымен барлық жабайы тауық
тұқымдастар ауырады, ал күрке тауық, қырғауыл, мысыр тауығы, бөденелер
пәлендей көп ауыра бермейді. Бұл ауру қаз бен үйрек, көгершіндерде де
кездеседі. Әсіресе қауіпті вирусты тоты құстар көп таратады. Көптеген
жабайы және сәндік құстар денесінде Ньюкасл ауруы вирусына қарсы
антиденелер бар екені анықталып отыр.
Сау құстар көбінесе ауруға шалдыққан құстармен аралас жүргенде немесе
вирус жұққан жем-судан, құрал-сайманнан, балапан шығатын жұмыртқадан
жұқтырып алады.
Ауру қоздырушысының бастауы – негізінен ауру құстар, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz