Ауылдық жердегі балалардың қазақтың ұлттық ойындары арқылы өзіндік сабақтарында дене дайындығы дағдыларын қалыптастыруы

1 КІРІСПЕ
2 НЕГІЗГІ БӨЛІМ
3 ҚОРЫТЫНДЫ
4 ПРАКТИКАЛЫҚ НҰСҚАУЛАР
5 ДИССЕРТАЦИЯ ТАҚЫРЫБЫ БОЙЫНША ЖАРИЯЛАНҒАН ҒЫЛЫМИ ЕҢБЕКТЕР ТІЗІМІ

Зерттеу жұмысының жалпы сипаттамасы. Диссертациялық зерттеу жұмысында Қазақстан Республикасының «Дене шынықтыру және спорт туралы» Заңына сәйкес адамның денесін жетілдіруді саналы түрде қалыптастыру жас кезінен басталатыны анықталған, яғни бұл дағды отбасында, мектепте және оқу орындарында қалыптасып, салауатты-тәрбиелік бағыттың әдістемелік бағдарламаларын жетілдіру, дене тәрбиесі мен қазақтың қозғалмалы ұлттық спорттық ойындарын дамытудың жолдары негізінде өз бетінше жүргізілетін сабақтар арқылы дене дайындығы дағдыларын қалыптастырудың жүзеге асатыны және оның алғышарттары, оларға жасалатын жағдайды жетілдіру жолдары қарастырылған.
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақтың ұлттық дене шынықтыру мәдениеті жеке тұлғаның жалпы мәдениетінің құрамдас бір бөлігі ретінде мектептегі кезеңнен қалыптаса бастайды. Сондықтан оны пайдалану тек қозғалғалмалы біліктілік, дағдыларды дамытып қана қоймайды, сонымен қатар мектеп оқушыларынан қазақтың ұлттық спорт түрлеріне деген көзқарасын қалыптастырып, дене жаттығулары мен ойындарын өз беттерінше дамытуға тәрбиелеп, оқу-ойын материалдарын бір жүйе ретінде олардың руханилығын, адамгершілігін, дене тәрбиесін тәрбиелеуге баулуды қарастырады.
Педагогикалық эксперимент нәтижелерінің сапалық көрсеткіштерін анықтау үшін математикалық-статистикалық әдістерді, соның ішінде, Ю.Ф. Курамшин [2004], Л.П. Матвеев[1991], Н.И. Шарабакин [1997], Қ.І. Адамбеков [1995], Х.Ф. Анарқұлов [2007], Т.Ә. Ботағариев [2002], С.І. Қасымбекова [2002], А.М. Мамытов [1997], А.Н. Макогонов [2003] және басқа ғалымдардың жан-жақты дамуға бағытталған қозғалыс белсенділігі тек дене шынықтыру сабақтарымен ғана шектелетінін, олар қажетті локомоцияның тек тәуліктік көлемінің қажетті 10% пайызын ғана игере алатынын атап айтқан. Оқушылардың басым көпшілігі ортатәуліктік қозғалғыш белсенділігінің 35-40% пайызы гигиеналық нормаға сай келмегендіктен, оқушылардың денсаулығына кері әсер ететіні белгілі.
Бұндай жағдай Қазақстан Республикасының оқушыларының көпшілігінде ұлттық спортпен, ұлттық ойындармен, дене жаттығуларымен жүйелі түрде айналысуға деген мұқтаждықтың, осы саладағы өз бетінше жүргізілетін сабақтардың ғылыми негізделген әдістемесінің жоқтығын, сонымен қатар көптеген жалпыға міндетті білім беру мекемелерінде, мектептерде (әсіресе, ауыл мектептерінде) оқудың материалдық базасының нашарлығынан, оқушылардың оқитын орындары да қашықта болғандықтан, мектептен тыс сабақтар мүлдем жүргізілмейді. Осы жоғарыда айтқан мәселелердің бәрі аталған тақырыптың әлі де болса жан-жақты толық зерттеуді қажет ететіндігін көрсетеді.
Мектеп оқушыларының дене тәрбиесін жетілдіру мәселелері көптеген жетекші ғалымдар зерттеулерінің негізгі нысанына айналды. Мектеп оқушыларының дене тәрбиесін дайындаудың тиімділігі бойынша көптеген нұсқаулар жасалынды. Алайда, бұл зерттеулердің бәрі негізінен, дене тәрбиесі сабақтарының тиімділігін арттыруға, сабақтағы дене сапасын дамытуға ғана арналған, сондай-ақ өз бетінше жүргізілетін жұмыстың ғылыми-әдістемелік негіздері жеткілікті дәрежеде жасалмаған. I-XI сыныптардағы дене тәрбиесінің кешенді бағдарламасы дене жаттығуларының ұлттық түрін пайдаланумен бірге өз бетінше жүргізілетін сабақтардың санының көбейтілуін талап етеді.

1 Табандылықты дамытудағы жастық ерекшелік // Ізденіс. – 2009. – №2(2). – 257-258 бб.
2 Дене тәрбиесінің теориясы мен практикасында өз бетінше сабақтардағы дене жаттығулырының мазмұны, түрі және әдестемесі // Білім. – 2009. – №4(46). – 33-36 бб.
3 10-14 жастағы балалардың қимыл-әрекетке дайындығы мен денесінің даму рекшеліктері // Қазақстан кәсіпкері. – 2009. – №6(73). – 35-37 бб.
4 Өз бетінше жүргізілетін сабақтарда қозғалу белсенділігін арттыру // Білім берудегі қашықтықтан оқыту технологиялары – 2009: халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары (ҚарЭУ). – Қарағанды, 2009. – 186-189 бб.
5. Ауыл мектептеріндегі дене тәрбиесінің әдістемелік негіздері // Ұлттық білім беру жүйесінің жаңарту және адам ресурстарының жаңа сапасын қалыптастырудағы оның рөлі: халықаралық ғылыми-практикалық конференциясының материалдары (М. Өтемісов ат. БҚМУ). – Орал, 2009. – 47-50 бб.
6. Шапшандық, жылдамдық-күш және күштік сипаты бар қазақ ұлттық дене жаттығуларының дене жүктемелері // С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінің халықаралық ғылыми-практикалық конференциясы. – Павлодар, 2010. – 77-80 бб.