Микропроцессормен басқарылатын аст сызбасын жасау және қабылданған шешімнің негізделуі

Мазмұны

Кіріспе

Таза «сандық» түйіндесуді санамасақ (кілт, шам және т. б. ), аналогтық дабылды оның амплитудасына пропорционалды және керісінше санға жиі ауыстыруға тура келеді. Бұл компьютер немесе процессор эксперимент немесе техникалық процесс барысын тіркеген және қадағалаған жағдайда немесе сандық құрылғы кәдімгі аналогтық жұмыс атқарғанда маңызды рөлге ие болады. Бөгетке тұрақты және шудан қорғалған ақпарат таратуын қамтамасыз ету үшін аналогтық ақпарат аралық сандық формаға ие болатын салаларда (мысалы, «сандық дыбыс техникасы» немесе импульсті-кодтық модуляция) АСТ қолданған жөн. Бұл әр түрлі есептеуіш құрылғыларда (қарапайым универсалды өлшеуіш құрылғылармен қатар ауыспалы процесстерді орташаландыру, сандық жадылы осцилографтар сияқты экзотикалық құрылғылар), сонымен қатар, толқындардың сандық синтезаторы мен деректерді шифрлеу сияқты дабылдар генерациясы мен өндеу құрылғыларында керек болады.

Айтып кететін жайт, түрлендіру техникасы сандық құрылғылар көмегімен аналогтық бейнелердің пайда болуының (мысалы, компьютермен құрастырылатын өлшегіш құрылғылардың немесе 2D жүйелі координатты бейнелердің көрсетілулері) ең маңызды дерлік құраушысы болып саналады. Салыстырмалы қарапайым электронды аппаратураның өзінде де аналогты-сандық және санды-аналогтық түрлендіргішті қолданудың мүмкіндіктері өте көп.

Өндіру процесстерімен автоматты басқару жүйелері, ақпараттық-өлшеу құрылғылары, бақылау-диагностикалық жүйелер және ғылыми зерттеулерді автоматтандыру басқару функцияларын атқаратын құрылғыларсыз орындалмайды. Кез келген объектімен басқару жүйесін жобалағанда бірнеше мәселелер туындайды: өлшеу жүргізу (үлкен ауқымда болуы мүмкін) және оларды өңдеу, ақпаратты сақтауды қамтамасыз ету және басқарушы дабыл шығару. Осының барлығы оператордың көп уақытын алып, қайтарымсыз қателіктер әкелуі мүмкін. Сондықтан, өлшеулерді автоматтандыруға байланысты сұрақтар туындайды. Бұл есеп алу жылдамдығын көбейтеді және, соған байланысты, қабылданатын ақпарат көлемінің көбеюіне, өлшеудің дұрыстығы мен дәлдігіне әкеліп, адамды бұл жұмыстарға араласудан босатады. Осыған байланысты басқару құрылғылары ретінде микроконтроллерлерді қолдану артып келеді. Қазіргі кездегі микроконтроллерлер нақты уақыт мезетінде басқара алатын өлшеу ресурстарына ие.

Бұл курстық жұмыста Silicon Laboratories компаниясының С8051F350 сериялы микроконтроллерімен басқарылатын аналогтық-сандық түрлендіргіштің жобасы жасалынағн. ИМС жасау технологиясының жоғарғы қарқында дамуына байланысты бұл жұмыста АСТ интергалды түрде орындалған.

1 Құрылғының құрылымдық сызбасын жасау және қабылданған шешімнің негізделуі

1. 1 Құрылымдық сызбаны таңдау және таңдаудың негізделуі

Қазіргі таңда радиоэлектронды құрылғыларды жобалауда интегралды түрде орындалатын жобалар басымдылыққа ие.

Аналогты-сандық түрлендіргіштің (АСТ) интегралды орындалған сызбасы осыдан шығады. Бұл сызба дискретті элементтерде орындалғаннан қарағанда жоғарырақ параметрлерге ие.

Прецизионды конденсаторларды интегралды түрде орындау қиын мәселе болып табылуына байланысты, ұсынылған жобада өлшегіш тізбектерден конденсатор алынып тасталған. Дәл осы себепке байланысты тірек кернеуі көзінің орнауына Уинстон көпірінен тұратын тізбек қолданылады [7] .

Аналогты-сандық түрлендіргіштің ядросы тірек кернеуін суммалайтын компораторлы сызба болып табылады. Ол тактілеудің күрделі сызбаларының болмауына байланысты таңдалған, ал жартылай өткізгішті резисторлер мен аналогты кілттерді жасау технологиялық жағынан оңай шешілетін мәселе болып табылады. Микроконтроллерлерді қолдану жиі кездесіп тұратын жүйелік қателіктерді реттей алу қасиетіне байланысты кең ауқымға ие болды, бір сөзбен айтқанда, микроконтроллерлер түрлендіру дәлдігін арттырады.

Аналогты-сандық түрлендіргіш шығыстарының шартты графикалық бейнесі және шығыстарының қолданылу кестесі келесі суретте бейнеленген.

Сурет 1. 1 - АСТ шығыстарының шартты графикалық бейнесі

Кесте 1. 1 - АСТ шығыстарының қолданылу кестесі

1. 2 Құрылғының жеке блоктарының функционалды сызбаларын жасау және сызба жұмысының қысқаша сипаттамасы

Аналогты-сандық түрлендіргіш сызбасы келесі блоктардан тұрады: аналогтық коммутатор, кіріс күшейткіші, тірек кернеуінің полярлығын автоматты ауыстырып-қосу сызбасы, тірек кернеу көзі, «өлшенген дабыл» үшін қолданылатын аналогтық кілті бар тірек кернеуін бөлетін блок, компараторлар блогы және микроконтроллерлі басқару сызбасы [3] .

Сурет 1. 2 - Аналогты-сандық түрлендіргіштің құрылымдық сызбасы

Аналогтық кіріс дабылдары AnS аналогтық мультиплексор кірісіне беріледі. Бұл мультиплексор МС микроконтроллерлері арқылы басқарылады. Мультиплексор шығысынан кеңжолақты күшейткіш арқылы дабыл СРМ компораторлар блогына беріледі. Сонымен қатар, күшейтілген дабыл AuS тірек кернеуі полярлығын автоматты ауыстырып-қосу сызбасының кірісіне беріледі.

U _c тірек кернеу көзінің сызбасынан тірек кернеуі RLin аналогтық кілттері бар резисторлық бөлу блогына беріледі де, әрі қарай компораторлар блогының кірісіне өтеді. Компораторлар блогының шығысындағы өлшенетін кіріс дабылына эквивалентті сандық код МС микроконтроллерлері командасымен RG регистрлеріне жазылады. Бұл регистрден өңдеу және сыртқы құрылғыларға жеткізу үшін микроконтроллерлер арқылы сандық код оқылады [3] .

1. 3 Коммутатор және кіріс дабылдарының күшейткіші

Сызба разрядтығын тапсырыс беруші ұсынатын (разрядтығын көбейту АСТ цикл уақытын арттырады, ол жүйенің жылдамдығына кері әсерін тигізеді) жылдам жұмыс істейтін аналогтық коммутатордан және кеңжолақты операционды күшейткіштен тұрады. Алдыңғы бөлімде таңдалған мультиплексор мен операционды күшейткіштерді стандартты түрде қосу арқылы коммутатор және кіріс дабылдарының күшейткішінің сызбасын аламыз. Мультиплексорды басқару микроконтроллер арқылы жүргізіледі. Біз таңдаған К561КП1 микросхема құрамына екі мультиплексор кіреді, сондықтан шартты бейнелеу үшін оның бір ғана бөлігін аламыз [3] .

Сурет 1. 3 - Коммутатор және кіріс дабылдарының күшейткіші

1. 4 Тірек кернеуінің полярлығын автоматты ауыстырып-қосу сызбасы

Сызба «hight-speed»-компараторларынан және біреуі интервирлеуші болып табылатын екі буфферден тұрады. Сызба кіріс дабылының полярлығын «өлшенетін жерге» қатысты салыстырады да, әр түрлі полярлылық орын алған жағдайда К1 және К2 аналогтық кілттерге әсерін тигізеді. Нәтижесінде «өлшенетін жерге» қатысты тірек кернеуінің полярлығы кіріс дабылының полярлығына сәйкес болып өзгереді.

Сурет 1. 4 - Тірек кернеуінің полярлығын автоматты ауыстырып-қосу сызбасы

1. 5 Тірек кернеу көзі

1. 5. 1 Тірек кернеу көзінің жалпы сызбасы

Тірек кернеу көзі Уинстон көпірінің қасиеттеріне ие - иықтарындағы кедергінің тұрақты мәнінде көпір балансы жоғалғандағы токтың тұрақтылығы, яғни R1 * R3 = R2 * R4 болғандағы I _p = 0.

Сурет 1. 5 - Уинстон тұрақтысының көпірі

Көпірдің қорек тогының тұрақтандырушысы ретінде «токтық айна» сызбасы қолданылған. Мұнда тірек транзисторының коллекторлы тогын беру үшін өрістік транзисторлі ток көзі сызбасы берілген.

Сурет 1. 6 - Тірек кернеу көзінің жалпы сызбасы

Көпірдің үстіңгі иықтарындағы қосымша резисторлар аналогтық кілттермен қоса көпірдің балансы жоғалғандағы токтың бағытын, демек, тірек керенеуінің полярлығын да ауыстыру үшін қолданылады.

Интегралдық түрде орындалған көпірдің үстіңгі иықтарындағы нөлге ұмтылатын температуралық градиентінде көпірдің балансы жоғалғандағы ток көпірдің әрқашан тұрақты болып қала беретін жүктеме кедергісімен түсіндіріледі [3] .

1. 5. 2 Тірек кернеу көзін таңдау

Келесі бөлімде таңдалатын С8051F350 микроконтроллерінің АСТ-сы екі тірек кернеу көзімен қоректене алады: ішкі 2, 5 вольттық тірек кернеу көзі және сыртқы тірек кернеу көзі. АСТ тірек кернеу көзі ADC0CF регистріндегі AD0VREF бит көмегімен таңдалады.

Сурет 1. 7 - С8051F350 микроконтроллерінің тірек кернеу көзінің құрылымдық сызбасы

Ішкі тірек кернеу көзінің сызбасы температура өзгерісіне тұрақты 1, 25 В тұрақталған кернеу генераторынан және күшейту коэффициенті К _күш = 2 болатын шығыс буферлік күшейткішінен тұрады. Егер ішкі тірек кернеу көзі қолданылса, тұрақталған кернеу VREF+ тармағына беріледі, ал VREF- тармағы AGND тізбегіне жалғанады. Егер AD0VREF 1-ге тең болса, АСТ тірек кернеуінің сыртқы көзін таңдайды; егер AD0VREF 0-ге тең болса, АСТ тірек кернеуінің ішкі көзін таңдайды. Ішкі тактілік генератор үшін жылжу кернеуінің генераторы тактілік генератор қосылғанда автоматты түрде іске қосылады [1] .

1. 6 Тірек кернеуін бөлетін блок

Тірек кернеуін бөлетін блок екінші резистордың біріншісіне қатынасы 2/1 болатын резисторлар тізбегінен тұрады, яғни R1 резисторының кедергісі барлық келесі кедергілердің алгебралық қосындысына тең, яғни,
R1 = R2 + R3 + R4 + R5 + R6; R2 = R3 + R4 + R5 + R6 және т. с. с. Соған сәйкес, «а» нүктесіндегі кернеу тірек кернеуінің жартысына, «b» нүктесінде тірек кернеуінің төрттен біріне тең және т. б.

Сурет 1. 8 - Тірек кернеуін бөлетін блок

1. 7 Аналогтық кілті бар суммалаушы компораторлар блогы

Аналогтық кілті бар суммалаушы компораторлар блогы аналогтық-сандық түрлендіргіштің ядросы болып табылады. Аналогтық дабылды сандық кодқа осы құрылғы түрлендіреді.

Аналогтық дабылды сандыққа ауыстыру үздіксіз жүреді, яғни сызбаның уақыттық кідірулерін санамағанда, кіріс дабылының кез келген өзгерісі сол арада сандық кодқа түрленеді. Сызба жұмысы келесі суретте келтірілген.

Кіріс дабылы бір уақытта барлық компараторлардың кірісіне беріледі. С1 компараторы кіріс дабылын тірек кернеуінің жартысымен салыстырады, егер кіріс дабылы тірек кернеуінің жартысынан асып кетсе, компаратор шығысында К х. 1 кілттерін іске қосатын жоғарғы деңгей пайда болады және, соған орай, қалған компараторлар кірісіне U _тірек /2 кернеуі беріледі. Сонымен қатар, бұл жоғарғы деңгей RG резисторының D1 кірісіне де беріледі. Егер кіріс дабылының деңгейі тірек кернеуінің жартысынан аспаса, C2 компараторы кіріс дабылын тірек кернеуінің ¼ бөлігімен салыстырады, ал егер де кіріс дабылының деңгейі тірек кернеуінің жартысынан асса, онда тірек кернеуінің ¼ және ½ бөліктерінің суммасымен салыстырады. Кез келген жағдайда, егер кіріс дабылы тірек кернеуінің (тірек кернеуінің суммасы) мәнінен артық болса, С2 компараторы U _тірек /4 кернеуін келесі компараторлар кірісіне қосу арқылы RG регистрінің D2 кірісіне логикалық «1» береді; қарама-қарсы жағдайда U _тірек /4 кернеуі келесі компараторлар кірісіне берілмейді де, RG регистрінің D2 кірісінде логикалық «0» болады. Дәл осылай келесі каскадтар да жұмыс істейді. Түрлендіргіштің шығысындағы сандық кодтың үздіксіз өзгеріп тұруына байланысты керекті дискретизация жиілігі сызба элементтерінің уақыттық кідірулеріне байланысты бағдарламалы түрде беріледі [7] .

1. 8 Қайта бағдарламаланатын компаратор

С8051F350 микроконтроллері құрылысында кіріс мультиплексоры бар бағдарлама арқылы басқарылатын компараторы бар. Бұл компоратордың жауап қайтару уақыты және гистерезисі бағдарламалана алады. Компаратор портының сыртқы тармақтарында орналасқан екі шығыстан тұрады: синхронды бекіту шығысы (CP0) және асинхронды шығыс (CP0A) . Компаратор гистерезис тармағының алдыңғы және артыңғы фронты бойынша үзілістерді генерациялай алады. Тосу режимінде бұл үзілістерді процессор «ояту» көзі ретінде қолдануға болады. Сонымен қатар, компараторды лақтыру көзі үшін қолданады. Компаратордың құрылымдық сызбасы келесі суретте келтірілген [1] .

Сурет 1. 10 - Компаратордың құрылымдық сызбасы

1. 9 Аналогтық мультиплексор

С8051F350 микроконтроллерінің аналогтық-сандық түрлендіргіші құрамында AIN+ және AIN- кірістері үшін тәуелсіз кіріс дабылдарын таңдай алатын аналогтық мультилексор бар. Мультиплексордың әрбір тармағын кіріс дабылының 10 тармағының біреуіне қосуға болады: AIN0. 0 - AIN0. 7, AGND немесе температура датчигі [1] .

Сурет 1. 11 - Температура датчигі бар аналогтық мультиплексор сызбасы

ADC0MUX регистрі екі кіріс каналдары үшін кіріс дабылын таңдау үшін қолданылады. Мультиплексор конфигурациясы бірфазалы және дифференциалды дабылдарды өлшеуге мүмкіндік береді. Бірфазалық өлшеуді АСТ-ның кірістерінің біреуін AGND тармағына жалғау арқылы орындауға болады. Сонымен қатар, температура датчигінің шығыс кернеуін дифференциалдық режимде де өлшеуге болады. Температура датчигі оны АСТ мультиплексоры арқылы таңдағанда автоматты түрде қосылады.

Silicon Laboratories компаниясының С8051F350 микроконтроллерінің АСТ-сын басқа фирмалардың аналогтарымен салыстырсақ, ұқсас сипатамалар болса да соңғыларының бағасы екі есе жоғары болып келеді. Сондықтан, өндірісте Silicon Laboratories микроконтроллерлері тимділігіне байланысты кең таралған. Оларды, әсіресе, аналогтық-сандық түрлендірудің үлкен диапазоны қажет болатын өлшегіш құрылғыларда қолданған жөн [1] .

2 Микроконтроллерлі басқару сызбасы

2. 1 Ұқсас микроконтроллерлерді салыстыру және тиімдісін таңдау

Бір корпуста орындалған, құрамында жылдамдығы жоғары АСТ бар микроконтроллерлер деректерді жинау мен өңдеу жүйелері үшін таптырмас шешім. Аналогтық өңдеуге тек жылдамдық жағынан ғана ұтылатын мұндай жүйелер жоғарғы иілгіштік пен дәлдікке ие.

Салыстыру үшін бірнеше фирмалардың шығарған өнімдерін салыстырып кетуге болады.

Кесте 2. 1 - Әр түрлі фирмалар өнімдерін салыстыру

Кестеден көретніміздей құрылғылардың арасында Silicon Laboratories компаниясының микроконтроллерінің артықшылықтары айқын. Нақтылап айтсақ:

• АСТ жақсы сипаттамалары - 17-разрядты эффективті жұмыс мүмкіндігі; процессорлік ядроның жоғары өндірушілігі; энергия тұтынуының аз мөлшері, өлшемінің кішілгі; бағасының төмендігі.

Silicon Laboratories компаниясының С8051F350 сериялы микроконтроллерлері жоғары өнімділікті, интеграция деңгейінің жоғарылығын, өлшем дәлдігін қамтамасыз етеді және аз энергия тұтынатын жүйелер үшін қолайлы құрылғы болып табылады. Олар 8051 стандартымен үйлесімді, сонымен қатар, жоғары өндірушілік қасиетке ие (100 MIPS) . Silicon Laboratories микроконтроллерлерін аналогтық түйіндермен байланыстыруға болады [2] .

2. 2 Silicon Laboratories компаниясының С8050F350 сериялы микроконтроллерлері

2. 2. 1 Микроконтроллердің жалпы құрылымдық сызбасы

Барлық параметрлерді ескере отырып, микроконтроллерлі басқару сызбасы үшін Silicon Laboratories компаниясының С8051F350 сериялы микроконтроллерлерін таңдаймыз (сурет 2. 1) . Таңдаған құрылғының сипаттамаларына тоқталып кетейік.

Олар жоғары дәлдікті 24- немесе 16-разрядты сигма-дельта АСТ-дан тұрады және толығымен бір кристалда орындалған.

2. 2. 2 Микроконтроллердің АСТ-сының құрылымдық сызбасы (сурет 2. 2)

АСТ-ны қосу үшін ADC0MD регистріне 1 бит береміз. Егер АСТ сөніп тұрса, энергия тұтынуды азайту мақсатында оның жұмысы толығымен тоқтатылады. Бұл режимде АСТ AD0SM бит мәндерінен басқа барлық мәндерін сақтап қалады.

Нақты уақыт режиміндегі ішкі жөндеу құралдары құрылғы ішіндегі жөндеулерді жүргізіп, «бұзылмас» жүйе құрады. Ішкі 8 Кбайт Flash-жады және 768 байт оперативтік жадысы бар, 17 тармақты және әр тармағының шығысындағы максималды кернеу 5 В-қа дейін жете алады.

С8051F350 сериялы микроконтроллерлері қорек көзіне қосылу бойынша ішкі лақтыру сызбасынан, қорек кернеуін қадағалау сызбасынан, күзет таймерінен және тактілік генератордан тұрады және функционалдық жағынан аяқталған кристалдағы жүйе болып табылады.

Flash-жадыны сызбаішілік бағдарламалау мүмкіндігі бар. Бұл деректерді ұзақ сақтауға және дайын құрылғыларда бағдарламалық қамтамасыз етуді жаңартуға мүмкіндік береді. Қолданушы бағдарламасы арқылы барлық перифериялық модульдерді басқаруға және аз энергия кетіру мақсатында кейбір модульдер жұмысын уақытша тоқтата тұруға да болады. Әрбір микроконтроллер өндірістік температуралық диапазонда (-45° ÷ +85°) жұмыс істейді [2] .

Сурет 2. 1 - С8051F350 микроконтроллерінің құрылымдық сызбасы

Сурет 2. 2 - С8050F350 микроконтроллерінің АСТ құрылымдық сызбасы

3 Аналогты-сандық түрлендіргіштің басқару алгоритмі

Сурет 3. 1 - Аналогты-сандық құрылғының басқару алгоритмі

4 Жобаланған аналогты-сандық түрлендіргіштің сипаттамасы

4. 1 Аналогты-сандық түрлендіргіштің параметрлері

Аналогтық-сандық түрлендіргіш бірнеше негізгі параметрлермен сипатталады. Олар статикалық және динамикалық болып бөлінеді.

Статикалық параметрлер:

• рұқсат мүмкіндігі түрлендіргіштің шығыс дабылының дискретті мәндер санымен анықталады. Дискретті мәндер саны көп болған сайын түрлендіргіштің рұқсат мүмкіндігі өседі. Дәлірек айтсақ, екілік m-разрядты түрлендіргіш дискреттік мәндердің 2mсанына ие, сәйкесінше, оның рұқсат мүмкіндігі 1/2m. Рұқсат мүмкіндігі пайызбен не толық шкала бөлігімен өлшенеді. Мысалы, 12-разрядты АСТ-ның рұқсат мүмкіндігі 0, 0245% немесе 1/4096 болады;
• интегралды қисық сызықтылық (δқс) түрлендіргіштің шын сипаттамаларының δқс(х) тура сипаттамаларынан ауытқуын көрсетеді. Егер сызықтылықтың δnмаксималды қателігі Δ кіші разрядының жартысынан аспайтын болса, түрлендіргіш сызықты болып саналады.
• түрлендіру коэфициенті (ктүр) түрлендіргіш сипаттамасының бүгілуін анықтайды. Идеалды АСТ үшін сипаттама бүгілуі барлық разрядтарды қосқан кезде Uт. ш. толық шкаланың шығыс кернеуі Uт. к. тірек кернеуінің мәнінен Δ кіші разряд шамасына кіші болуы керек;
• толық шкала қателігі түрлендіру коэффициентінің өлшенген мәнінің есептегі мәнінен ауытқуын көрсетеді;
• ноль ығысуы шығыс тармақта нөлдік код алу үшін қажетті АСТ кіріс кернеуінің орташа мәніне тең. Ноль ығысуы АСТ разрядтық кілттері арқылы ағын ток өтуінен, шығыс күшейткіші не компараторының ығысу кернеуінен болатын құбылыс. Ол пайызбен немесе кіші разряд бөлігімен өлшенеді;
• абсолюттік қателік түрлендіргіштік шығыс дабылының іс жүзіндегі мәнінің идеалды түрлендіргіш үшін өлшенген теориялық мәнінен ауытқуын білдіреді;
• дифференциалды қисық сызықтылық түрлендіргіштің шығыс дабылының өсімшесінің кодтық кіріс дабылын сатылай бір бірлікке арттырған сайын кіші разрядтың номиналды мәнінен ауытқуымен анықталады. Идеалды түрлендіргіштің дифференциалды қисық сызықтылығы нөлге тең;
• түрлендіру сипаттамасының монотондылығы кіріс түрлендіргіш дабылының монотонды өзгерісі кезіндегі шығыс кодының өсімше белгісінің өзгеріссіз қалуы болып табылады;
• температуралық тұрақсыздық толық шкала қателігі мен ноль ығысуының температуралық коэффициентімен сипатталады. Мысалы, таратушы қуаты 500 мВт болатын АСТ-да қызып кету уақыты, жасалған корпусына байланысты, 5 ÷ 15 минут аралықты құрайды.

Динамикалық қателіктердің пайда болуы уақыт бойынша өзгеретін дабыл дискретизациясымен байланысты. АСТ-ның динамикалық параметрлеріне келесілер жатады:

• дискретизацияның (түрлендірудің) максималды жиілігі - дабылдың таңдалмалы мәндерінің құрылуының ең үлкен жиілігі; бір секундтағы таңдама санымен анықталады;
• түрлендіру уақыты дискретизация импульсі басынан (түрлендіру басынан) бастап шығысындағы тұрақты кодтын пайды болуына дейінгі уақыт аралығымен сипатталады;
• таңдама (стробирлеу) уақыты бір таңдалған мен пайда болғанға дейінгі уақыт болып табылады.

4. 2 Дискретизация жиілігі есептеу

Дискретизация жиілігі АСТ параметрлерінің негізгі сипаттамаларының бірі болып табылады. Оны екі әдіс бойынша анықтауға болады: Котельников және Бернштейн формулаларын қолдану арқылы.

4. 1. 1 Котельников бойынша дискретизация жиілігін анықтау

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс