Математикадан факультативтік сабақтар
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
МАТЕМАТИКАДАН ФАКУЛЬТАТИВТІК САБАҚТАР ... ... ... ... . 3
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
a) ҚОСЫМША БІЛІМ МЕН ТӘРБИЕНІҢ БЕРЕРІ КӨП ... ... ... ... ... . 5
b) МАТЕМАТИКАДАН СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАР ... ... ... ... . 7
c) ФАКУЛЬТАТИВТІК САБАҚ ӨТКІЗУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
d) СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 9
e) МЕКТЕПТЕН ТЫС ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
f) ФАКУЛЬТАТИВТІК САБАҚ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 19
ҚОРЫТЫНДЫ
ФАКУЛЬТАТИВ ӨТКІЗУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 22
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
КІРІСПЕ
МАТЕМАТИКАДАН ФАКУЛЬТАТИВТІК САБАҚТАР ... ... ... ... . 3
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
a) ҚОСЫМША БІЛІМ МЕН ТӘРБИЕНІҢ БЕРЕРІ КӨП ... ... ... ... ... . 5
b) МАТЕМАТИКАДАН СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАР ... ... ... ... . 7
c) ФАКУЛЬТАТИВТІК САБАҚ ӨТКІЗУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
d) СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 9
e) МЕКТЕПТЕН ТЫС ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
f) ФАКУЛЬТАТИВТІК САБАҚ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 19
ҚОРЫТЫНДЫ
ФАКУЛЬТАТИВ ӨТКІЗУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 22
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
Білім беру стандарты тек белгілі бір білім деңгейін оқытса, баланы шығармашылыққа баулып, оның дамуына жан-жақты жағдай жасау, сөйтіп жасөспірімдердің өзін үздіксіз жетілдіріп, қосымша білім алуын қамтамасыз ету мектептен тыс мекемелердің тікелей міндетіне жатады. Алайда, жасыратыны жоқ, еліміз тәуелсіздік алған алғашқы қиын-қыстау жылдарындағы оңтайландыру ісінің теріс ықпал-салдарьшан ондай ұйымдардың көпшілігі қолды болып қүрдымға кеткені рас. Бірақ, соңғы жылдары тәрбиелік мәні бар сол мектептен тыс мекемелерге деген көзқарас күрт жақсарып, жұмыс жандандырылып келеді. Мәселен, қолда бар статистикаға жүгінсек, 1991 жылы елімізде 1727 мектептен тыс үйым болса, 2000 жылдары оның 568-і ғана қалған екен. Ал қазіргі таңда республика бойынша 649 мектептен тыс мекеме жұмыс жасап, оған 300 мыңнан астам балалар мен жасөспірімдер тартылыпты. Міне, бүл мәліметтің өзінен аталған істің оңғарыла бастағанын байқаимыз.
Үстіміздегі жылдың ақпан айының соңында өткен еліміздің мектептен тыс үйымдары директорларының республикалың үйлестірушілік кездесу семинары осы бағыттағы жұмыстарды жүйелеуге арналып, онда республикадағы балалар мен жасөспірімдерге қосымша білім беруді дамыту бағдарламалары, мектептен тыс мекемелерінде жүзеге асырылуға тиіс тәрбие беру жүйесінің үлгілері мен тәрбие жұмыстарының өзекті мәселелері талқыланды.
Семинарды ашып, сөз сөйлеген республикалық қосымша білім беру оқу-әдістемелік орталығының директоры Н.Жамаділов бүл кездесудің негізгі іс-шаралар жоспарына сәйкес үйымдастырылып отырғанына тоқтала келе, өскелең үрпаққа қоғам талабына сай қосымша білім берудің мәні мен мазмүнына, оны жүзеге асырудың жолдарына айрықша назар аударды. Шынында да, қосымша білім оқыту ғана емес, тәлім-тәрбие берудің таптырмас құралы.Өйткені, ол баланың мектепте алған білімін дамытып тереңдете түседі, бос уақытын өнімді әрі тиімді пайдалануға үйретеді, өзінде бар шығармашылық қабілетін жетілдіреді.
Сондай-ақ, кездесуде бала тәрбиесіне қатысы бар ұжым өкілдерінің, мектептен тыс үйым директорларыңың баяндамалары тыңдалды, әр түрлі бағыттар бойынша секциялык, жұмыстар жүргізілді.Қысқасы, кездесу семинары барысында жеке түлғаның шығармашылық мүмкіндіктерін да-мыту мен оқыту және тәрбиелеу маңызы, еліміздің мектептен тыс мекемелері жұмысын дамыту бағдарламалары және тәрбие беру үлгілері, т.б. мәселелер кеңінен сөз болды.
Семинар соңында мектептен тыс үйымдарының республикалық байқау
қорытындысы шығарылып, нәтижесі хабарланды.
Үстіміздегі жылдың ақпан айының соңында өткен еліміздің мектептен тыс үйымдары директорларының республикалың үйлестірушілік кездесу семинары осы бағыттағы жұмыстарды жүйелеуге арналып, онда республикадағы балалар мен жасөспірімдерге қосымша білім беруді дамыту бағдарламалары, мектептен тыс мекемелерінде жүзеге асырылуға тиіс тәрбие беру жүйесінің үлгілері мен тәрбие жұмыстарының өзекті мәселелері талқыланды.
Семинарды ашып, сөз сөйлеген республикалық қосымша білім беру оқу-әдістемелік орталығының директоры Н.Жамаділов бүл кездесудің негізгі іс-шаралар жоспарына сәйкес үйымдастырылып отырғанына тоқтала келе, өскелең үрпаққа қоғам талабына сай қосымша білім берудің мәні мен мазмүнына, оны жүзеге асырудың жолдарына айрықша назар аударды. Шынында да, қосымша білім оқыту ғана емес, тәлім-тәрбие берудің таптырмас құралы.Өйткені, ол баланың мектепте алған білімін дамытып тереңдете түседі, бос уақытын өнімді әрі тиімді пайдалануға үйретеді, өзінде бар шығармашылық қабілетін жетілдіреді.
Сондай-ақ, кездесуде бала тәрбиесіне қатысы бар ұжым өкілдерінің, мектептен тыс үйым директорларыңың баяндамалары тыңдалды, әр түрлі бағыттар бойынша секциялык, жұмыстар жүргізілді.Қысқасы, кездесу семинары барысында жеке түлғаның шығармашылық мүмкіндіктерін да-мыту мен оқыту және тәрбиелеу маңызы, еліміздің мектептен тыс мекемелері жұмысын дамыту бағдарламалары және тәрбие беру үлгілері, т.б. мәселелер кеңінен сөз болды.
Семинар соңында мектептен тыс үйымдарының республикалық байқау
қорытындысы шығарылып, нәтижесі хабарланды.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. «Бастауыш мектеп». №8-9 2006
2. «Қазақстан мектебі». №4 2006
№10-11 2007
№4-5 1984
№2, №1
3. Математиканы оқыту әдістемесі
1. «Бастауыш мектеп». №8-9 2006
2. «Қазақстан мектебі». №4 2006
№10-11 2007
№4-5 1984
№2, №1
3. Математиканы оқыту әдістемесі
жоспар
кіріспе
Математикадан факультативтік сабақтар ... ... ... ... . 3
негізгі бөлім
a) ҚОСЫМША БІЛІМ МЕН ТӘРБИЕНІҢ БЕРЕРІ КӨП ... ... ... ... ... . 5
b) МАТЕМАТИКАДАН СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАР ... ... ... ... . 7
c) Факультативтік сабақ өткізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
d) СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 9
e) МЕКТЕПТЕН ТЫС ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
f) Факультативтік сабақ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 19
қорытынды
Факультатив өткізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 22
пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
Математикадан факультативтік сабақтар
Математикадан факультативтік сабақгар 8-сыныптан бастап жүргЫледі: 8-
сыныпта аптасына бір сағат, 9-11 сыныптарда аптасына екі сағаттан
жүргізіледі. Факультативтік сабақтардың мақсаты (математикалық сыныптардағы
сияқты) оқушылардың жалпы білім деңгейін кеңейту, математикалық ойлау
кабілеттерін дамыту, математикаға қызығушылығын арттыру, көзкарасын және
жеке бастарының ерекшеліктерін тәрбиелеу болып табылады.
Математикадан факультативтік сабақты үйымдастыру үшін не кажет және
нені білу керек?
1.Факультативтік топ 15-20 окушыдан құралады.Оқушылар параллель
сыныптардан болуы мүмкін.Кейде VІП-ІХ сынып немесе Х-ХІ сынып окушыларын
біріктіру арқылы да топ құруға болады. Мектеп аралық та топ күрылуы да
мүмкін.
2. Факультативтік сабақтар белгілі бір бекітілген бағдарлама бойынша
жүргізіледі 1967-1976 жылдары орта мектептерде "Математикалық анализдің
қосымша тараулары" атты факультативтік сабақтар жүргізілді.1976-1987 жылдар
аралығында "Математиканың таңдап алынган сүрақгары" атты факультатавтік
сабақтар жүргізілді. Ал қазіргі кезеңде математикадан
орта мектептерде жүргізілетін факультативтік курс екі бөлімнен тұрады:
1.Математика оқулықтары беттерінен.
2.Математикалық мозайка.
Осы білімдер бойынша әр сыньптарда оқытуға тиісті
факультативтік сабақтардың мазмұнына шолу жасайық.
1. "Математика окулықтары беттерінен" (174с).
VII сынып:
1)Жай және кұрама сандар (10 сағат).
2)Санау жүйелері (8сағат).
3) Үшбұрыштың тамаша нүктелері мен сызықтары (8 сағат).
4)Қиындық келтіретін есептершығару (20сағат).
VIII сынып:
1) Сан жиындары (12 сағат).
2) Координаттар әдісі (10 сағат).
3) Ерекше алгебра (8 сағат).
4) Жазықтықтағы түрлендірулер (12 сағат).
5) Қиындық келтіретін есептер шығару (2 сағат).
IX сынып:
1) Функциялар және сызбалар (15 сағат).
2) Теңдеулер, теңсіздіктер жөне олардың жүйелері (15 сағат).
3) Геометриялық тамаша теоремалар және деректер (10 сағат).
4) Геометрияның логикалық кұрылымы (8 сагат).
5) Қиындық келтіретін есептер шығару (20 сағат).
VII сынып:
1) Дуалы квадраттар (2 сағат).
2) Сан дүниесіндегі алыптар мен ергежейлілер (2 сағат).
3) Математикалық ребустар мен шифровкалар (4 сағат).
4) Мебиус жапырағы (2 сағат).
5) Математикалық ойындар (6 сағат).
VIII сынып:
1) Дирихле принципі (2 сағат).
2) Комбинаториялық есептер (4 сағат).
3) Математикалық парадокстар мен софизмдер (4 сағат).
4) Логикалық есептер (4 сағат).
5) Фигураларды кесу(2сағат)
Х-ХІ сыныптарға арналған факультативтік курс оқушылардың білімін әрі
қарай жалғастыруға, яғни олардың жалпы математикалық білім деңгейін
арттыруға бағытгалған. Бұл сыныптардағы факультативке қойылған негізгі шарт
— оқушыларды калаған мамандықтарына сәйкес жоғары оқу орыңцарына түсу үшін
кабылдау емтихандарына әзірлеу:
Алгебра және математикалық анализ элементтері:
1) Алгебралық тендеулер, теңсіздіктер, олардың жүйесі (1Зс, 20с, 14с).
2) Сөз есептері (6-12с, 6с).
3) Функциялар жене функциялардың сызбалары (8-16с, 12с).
4) Квадрат үшмүшелік. Теңсіздіктерді дәлелдеу (4-12с., 8с).
5) Тригонометриялық функциялар сызбалары (8-16с, 12с).
6)Көрсеткіштік және логарифмдік функциялар (6-16с, ІОс).
7)Сан және сан тізбектері (4-10с, 6с).
8)Стандарт емес теңдеулер жөне теңсіздіктер. Параметрі бар есептер (6-
14с, 8с).
Геометрия:
1) Планиметриялық есептерді шығару әдістері (1 бөлім), (20-30с.,24с).
2) Планиметриялық есептерді шығару едістері (2 бөлім), (8-Ібс, Юс).
II. Стереометриялық есептер және оларды шығару әдістері (12-28с, 18с.)
Біз төменде жалпы білім беретін орта мектептің 9-шы, 10-щы және 11-ші
сынып оқушыларына арналған 1998 жылы Республикалық ғылыми-практикалық
"Дарын" орталығында бекітілген математикадан факультативтік курстың
бағдарламасын келтіреміз.
ҚОСЫМША БІЛІМ МЕН ТӘРБИЕНІҢ БЕРЕРІ КӨП
Білім беру стандарты тек белгілі бір білім деңгейін оқытса, баланы
шығармашылыққа баулып, оның дамуына жан-жақты жағдай жасау, сөйтіп
жасөспірімдердің өзін үздіксіз жетілдіріп, қосымша білім алуын қамтамасыз
ету мектептен тыс мекемелердің тікелей міндетіне жатады. Алайда, жасыратыны
жоқ, еліміз тәуелсіздік алған алғашқы қиын-қыстау жылдарындағы оңтайландыру
ісінің теріс ықпал-салдарьшан ондай ұйымдардың көпшілігі қолды болып
қүрдымға кеткені рас. Бірақ, соңғы жылдары тәрбиелік мәні бар сол мектептен
тыс мекемелерге деген көзқарас күрт жақсарып, жұмыс жандандырылып келеді.
Мәселен, қолда бар статистикаға жүгінсек, 1991 жылы елімізде 1727 мектептен
тыс үйым болса, 2000 жылдары оның 568-і ғана қалған екен. Ал қазіргі таңда
республика бойынша 649 мектептен тыс мекеме жұмыс жасап, оған 300 мыңнан
астам балалар мен жасөспірімдер тартылыпты. Міне, бүл мәліметтің өзінен
аталған істің оңғарыла бастағанын байқаимыз.
Үстіміздегі жылдың ақпан айының соңында өткен еліміздің мектептен тыс
үйымдары директорларының республикалың үйлестірушілік кездесу семинары осы
бағыттағы жұмыстарды жүйелеуге арналып, онда республикадағы балалар мен
жасөспірімдерге қосымша білім беруді дамыту бағдарламалары, мектептен тыс
мекемелерінде жүзеге асырылуға тиіс тәрбие беру жүйесінің үлгілері мен
тәрбие жұмыстарының өзекті мәселелері талқыланды.
Семинарды ашып, сөз сөйлеген республикалық қосымша білім беру оқу-
әдістемелік орталығының директоры Н.Жамаділов бүл кездесудің негізгі іс-
шаралар жоспарына сәйкес үйымдастырылып отырғанына тоқтала келе, өскелең
үрпаққа қоғам талабына сай қосымша білім берудің мәні мен мазмүнына, оны
жүзеге асырудың жолдарына айрықша назар аударды. Шынында да, қосымша білім
оқыту ғана емес, тәлім-тәрбие берудің таптырмас құралы.Өйткені, ол баланың
мектепте алған білімін дамытып тереңдете түседі, бос уақытын өнімді әрі
тиімді пайдалануға үйретеді, өзінде бар шығармашылық қабілетін жетілдіреді.
Сондай-ақ, кездесуде бала тәрбиесіне қатысы бар ұжым өкілдерінің,
мектептен тыс үйым директорларыңың баяндамалары тыңдалды, әр түрлі бағыттар
бойынша секциялык, жұмыстар жүргізілді.Қысқасы, кездесу семинары барысында
жеке түлғаның шығармашылық мүмкіндіктерін да-мыту мен оқыту және тәрбиелеу
маңызы, еліміздің мектептен тыс мекемелері жұмысын дамыту бағдарламалары
және тәрбие беру үлгілері, т.б. мәселелер кеңінен сөз болды.
Семинар соңында мектептен тыс үйымдарының республикалық байқау
қорытындысы шығарылып, нәтижесі хабарланды.
МАТЕМАТИКАДАН СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАР
Математикадан сыныгтган тыс жұмыстың түрлі формаларын жүргізу
нәтижесінде көрнекі материалды, өлшеуіш және басқа құралдар мен құрылғылары
қабырға газеттерін, балалардың құрастырған есептері бар дәптерлерді және
бас құралдарды сыныпта белгілі бір жерде шоғырландыру қажет.Осы мақсатпен
математика бұрышын ұйымдастырдық.Бұрыш- жинақталатын материалдың жай
қоймасы ғана емес, бұл оқушылардың математикадан сыныптан тыс жұмыс
барысындағы іс-әрекетінің керінісі, осы іс-әрекет барысында жүріп жатқан
езгерістердің нәтижесі.Математика бұрышы оқушылардың белсенді қатысуымен
ұйымдастырылып, әзірленді.Оның сипаты мынадай:
1. Оқып жатқан материалға сәйкес бірте-бірте оқушылардың өздері
қүрастырған, практикалық, танымдық сипаттағы есептері ерекше дәптерге
жиналады. Бұл есептер жинағы бұрышта түрады.Есептердің жиналуына және
жинақтың әзірленуіне белгілі бір оқушылар жауапты болады.
2.Отандық экономикамыздың түрлі салаларындағы жетістіктер туралы,
дәнді-дақылдарды өсіру және өз аудандары немесе облыстарындағы бір
гектардан апынған өнім туралы, еліміздегі дәнді-дақылдардың ең жоғарғы
енімі, үй жануарлары мен қүстарына азық беру нормалары, әртүрлі маши-
налардың жылдамдығы, мектеп оқушыларының спорттағы жетістіктері, балаларға
таныс жануарлар мен азық-түліктерінің бағалары және т.б. сандық мәліметтер
керсетілген газет қиындылары мен басқа да материалдар бар альбом арналады.
Бұл мәліметтерді балалар есептерді құрастыруда тұрақты түрде қолдануға
тиіс.
3. "Сендер білесіңдер ме?" атты қызықты математикалық мәліметтер
жинағы құрастырылады. Онда балалар газеттен, журналдардан, кітаптардан т.б.
мәліметтер жинайды.Жинақта математикамен байланысты қызықты фактілерғана
керсетіліп қоймай, сондай-ақ ол мәліметтерді алған әдебиеттер (аты, авторы,
күні және жылы, беттері) де жазылады немесе жинақ бетіне сәйкес қиынды
тапсырмалардың бәрі балалардың білім деңгейіне, түсінігіне сәйкес болуын
муғалім қадағалайды.
4.Бұрышты викториналар, олимпиадалар, математика сайыстарында жеңімпаз
болған сынып оқушылары және т.б. туралы ақпараттар туралы әшекейлі
әзірленген плакатгар ілінеді.
5.Математика бүрышында түрлі қүралжабдықтар (өлшеуіш, сызбаның
чертеждық), материалдар (қағаз, бояулар, бояуыш құралдар т.б.), сыныптан
тыс жұмысқа арналған т.б. көрнекі құралдар сақталу қажет болғанда беріледі.
6.Бұрышта оқушылардың ең жақсы дәптерлерінің, балалардың өздері
жасаған көрнекі қүралдарының, математикалық газеттердің математикалық
саяхаттарда жиналған материалдардың және саяхат материалдарын әзірлеумен
байланысты балалардың сәйкес жумыстарының (сызу, есептеу, кестелер
т.б.)көрмелері әр тоқсан сайын ұйымдастырылып тұруы пайдалы. Бұрыш
жұмысы үшін жауапты оқушылар бөлінеді, кезекшілік үйымдастырылады.
Математика бұрышының түрлі бөлім жұмыстарына жауаптылар мұғалімнің
көмегімен жұмыс жоспарын қүрап, оны бүрыштың жалпы жұмыс жоспарына
біріктіреді.Онда:
а) Оқушылардың құрастырған жаңа есептерін жинаққа кім және қашан
жазады;
ә) Өмірден алған сандық материалы бар альбомды кім және қашан
жасайды;
б) Математикамен байланысты қызық фактілер жинағын кім жүргізеді және
сол фактілер туралы ақпаратгарды сыныпта қай кезде хабарлайды;
в)Математика газетін шығару мерзімі және олардың уақытында шығуына кім
жауапты;
г)Көрмелер қай кезде еткізіледі және көрменің түрлері.
Факультативтік сабақ өткізу
Факультативтік сабақтарға есептер шығаруға ынталы, лабораториялық
жұмыстарды қызыға орындайтын, химияға бейімі бар оқушылар қатысады. Сабақты
аптасына бір рет өткіземін.
Лабораториялық жұмыстардын алдында міндетті түрде приборлар мен
реактивтердің түрлерімен, қасиеттерімен, олармен қалай жұмыс істеу
керектігімен, кауіпсіздік ережесімен таныстырамын.
Мысалы, 10-класта Заттарды тазарту әдістері лабораториялық жұ-мысын
жүргізгепде органикалық сұйықтарды бөлуге (спиртті судан, то-луолды төрт
хлорлы көміртегінен) арналған приборларды құрастыртып, олардың
герметикалығын тексеру жолдарымен таныстырамын.
Тез тұтанатын органикалық заттар және сұйықтармен қалай жұмыс жасау
керектігін айтамын.Оқушыларға олардың үш топқа бөлінетінінен мағлұмат
беріп, мына деректерді дәптерлеріне жаздыртамын:
1.Өте қауіпті — ацетон, бензші, диэтил эфнрі т. б.
2. Қауіпті — этил спирті,сіркі қышқыл этил эфирі, толуол, т. б.;
3.Жоғары температурада қауіпті — скипидар,бутил спирті,сірке кышқылы,
т. б.
Тұтану температурасы X 61°С-тан жоғары органикалық заттар мен сү-
йықтар жанғыш заттар деп аталатынына, типтік тізімде оған фенол, глицерин,
сірке қышкылы кіретініне оқушылардың назарын аударамын.
Лабораториялық жұмыстан соң оқушылар дәптерлеріне прибордың суретін
салып, бақылаған құбылыстарын жазады, қорытынды шығарады.
Факультативтік сабақтарда оқушылар білімін тереңдетеді,қиын
тақырыптарын түсінеді.
СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАР
Орта мектепте информатика курсын жүргізу, оны оқыту әдістерін
жетілдіре түсу мына мәселелерге байланысты болды: 1) ғылымның
компьютерленуінің өсуі; 2) компьютерленген өндірістерде жұмыс істеуге
қабілетті жоғары білікті жұмысшылар мен мамандарды даярлау; 3) басқару
орындарының компьютерленуі; 4) компьютерлік қоғамға лайықты болу және
электронды есептегіш машиналарды тұрмыста қолдана білу; 5) компьютер арқылы
дүниежүзілік желілермен байланыс жасап, ақпарат алу; 6) білім беру жүйесін
компьютерлендіру.
Мектепке информатика пәнінің енгізілуіне орай мұғалімдерді қайта
даярлау мен жоғары оқу орындарын бітіруші студенттерін дайындау жедел түрде
қолға алынды. Сөйтіп, 1985 жылы информатика пәні мұғалімін жүйелі түрде
дайындаудың жаңа оқу жоспары жасалынып, информатиканы оқыту әдістемесі жаңа
пән ретінде 1987-1988 оқу жылдарында педагогикалық институттарға енгізілді.
Ол уақыттарда ин-форматика пәнін оқытуға еш әзірлік болмағандықтан, тек
баяндама, мақала, пікірсайыс ретінде ғана қарастырылды. Соның нәтижесінде
информатиканы оқыту оны өңдеумен, әдісін жетілдірумен бір қатарда
жүргізілді. Онда мына мәселелер қаралды:
- мектеп информатика курсын оқыту мақсатын анықтау;
-компьютермен жумыс істеу деңгейін белгілеу;
-информатиканы оқытуда қолданылатын жалпы дидактикалық уста-нымдарды
нақтылау;
-компьютерлік сауаттылық, ақпараттық технология түсініктерін жасау;
- жеке адамның жүйелі түрде қолдануы негізінде оқушылардың пәнге деген
турақты қызығуын қалыптастыру тәсілдерін табу;
-информатикада қолданылатын дәстүрлі және жаңа дидактикалық қуралдарды
қарастыру;
-компьютерлік сабақты оқытудың үйымдастырылған формасының жүйесін
жасау;
- электронды есептегіш машиналарда жұмыс істейтін оқушының ойлау
қызметі әдістері мен оқытудың тәсілдерін талдау.
Сыныптан тыс жұмыстар деп мұғалімнің оқушылармен сабақтан бос уақытта
жүргізетін жұмыстар жүйесін айтамыз. Информатикадан сыныптан тыс
жүргізілетін жұмыстарды екі топқа бөлуге болады.
1.Бағдарламалардағы материалдарды толық түсінбеген оқушылармен
жүргізілетін жұмыстар.
2.Информатикадан қабілеттері жоғары компьютерге қызыққан оқушылармен
жүргізілетін жұмыстар.
Бірінші бағыт білім деңгейі, компьютерде жұмыс істеу біліктілігі төмен
деген оқушылармен жүргізіледі. Яғни мүғалім сыныптан тыс жұмысты сабақтан
кейін қосымша кестө түзіп, оқушыларға күнделікті берілген тапсырма
нәтижесін қадағалау арқылы және қосымша дәріс беру арқылы жүргізеді.Қалыс
қалған оқушылармен дайындық жұмыстары мүмкіндігінше жүйелі түрде (аптасына
үш немесе төрт рет) компьютерде жұмыс істеуді, бағдарламаны қолдану
жолдарын әрқайсысына жеке-жөке үйрету арқылы өтеді.Қайталау жасалған соң
оқушылардың білім деңгейлік дәрежесіне толық көз жеткізу үшін қандай да бір
іс-әрекетті олардың өз бетінше орындауын талап еткен жен. Информатика
мүғалімі әр тақырып бойынша оқушылардың үлгірмеу себептерін анықтап,
кемшіліктеріне талдау жасауы тиіс.
Екінші бағыт оқушылардың компьютерге қызығуын арттыру; бағдарламада
қамтылған материалдарды кеңірек және тереңдетіп оқыту; ғылыми-көпшілік
әдебиеттерді өз беттерімен пайдалана білуге үйрету; компьютерді ғылым мен
өндірісте, тұрмыста, жалпы адамзат қызметінде пайдалана білуге баулу
мақсатында өткізіледі. Бүл бағыт бойынша сыныптан тыс жұмыстардың мынадай
түрлері бар.
1.Информатикалық үйірме.
2.Информатикалық олимпиадалар.
3.Информатикалық кештер.
4.Информатикалық викториналар, конкурстар.
5.Компьютер жайлы әдебиеттерді оқу.
6.Информатикадан рефераттар мен шығармалар жазу.
7.Компьютер әлемі жайлы қабырға газетін шығару.
8.Оқушыларды ғылыми жұмысқа тарту.
Екінші бағытқа жақсы оқитындар қатысады, әрі олардың саны шектеулі
болады, себебі бүл басқалардың үйірмеге қатысуға деген қызығуын туғызады.
Үйірменің алғашқы отырысында оның терағасы сайланып, үйірменің жұмыс
жоспары жасалады.
Ол жұмыс жоспар үлгісі мынадай болады:
- мектепке арнап берілгендер базасын қүру;
- информатика мұғалімі үшін бағдарламалық-сервистік құралдар
дайындау;
-сабаққа нүсқау дайындап, оны көбейту;
-ғылыми журналдардағы компьютерлік жаңа бағдарламаларды тал-қылап, оны
меңгеру жолдарын қарастыру;
-күрделі математикалық, экономикалық, бухгалтерлік есептеулерді
орындау;
-математика пәніне арнап көрнекі құралдарды компьютерлік графика
көмегімен әзірлеу;
- COREL DRAW,DELFI, Microsoft Ассеss бағдарламаларын тереңірек
меңгеру;
-модулдер жасау;
-информатикадан көрнекі құралдар дайындау.
Олимпиада және оған дайындық. Информатика пәнінен олимпиада өткізудің
мақсаты - дарынды, жан-жақты білімді оқушыларды анықтау; мектепте
информатиканы оқыту деңгейін бағалау; информатиканы оқыту үшін белгілі бір
бағытты анықтау (дальнего ориентира); мектеп пен жоғары оқу орны арасындағы
кері байланыс орнату.
Олимпиадаға дайындық жүргізу әдістемесі. Дайындықтың ең жақсы түрі
сабақты олимпиада ретінде өткізу. Бүл оқушыны психологиялық тұрақтылыққа
жаттықтырады. Стандартты тапсырмаларды шешу үшін стандартты есептерді,
қазіргі бағдарламалар әдістерін жеткілікті меңгеру қажет. Сосын
олимпиадалық есептерді шығарғанда, ең алдымен, жеңілірегінен, яғни
қарапайым есептен бастаған жөн.
МЕКТЕПТЕН ТЫС ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІ
Толыққанды жеке түлғалар дайындау жүйесіндегі институттар ішінде
мектептен тыс білім беру орындары маңызды рел атқарады. Себебі осы
орындарда көптеген жылдар бойы жастарды мәдениетке тарту,жеке шыгармашылық
мүмкіндіктері мен таланттарын дамыту жолға койылған деуге болады.
Бүгінгі танда өздігінен жұмыс істей алатын, білімін терендете білетін,
өмірде өз орнын аныктай алатын жастарды дайындауға сұраныс өте зор.Осы
мақсаттарды іс жүзіне асыру үшін тәрбиелеу мен окытудың жаңа түрлері мен
әдістерін табу қажет.Осындай білім беру үрдісінін негізінде өз
мүмкіндіктерімен, кажеттілігімен және мүдделерімен жеке тұлға тұруы керек.
Қазақстан Республикасының Білім беру Заңында керсетілгеніндей, білім
беру жүйесінін басты максаты — жеке тұлғаның дамуы әрі кәсіптік тұрғыдағы
қалыптасуы, ұлттык, жалпы азаматтық бағалылықтары және ғылым мен іс жүзінің
жетістіктеріне жағдай жасалуы қажет. Осы Заңның Дамыту жолындағы оқыту
бағдарламасы туралы 12— бабында мектептен тыс оку орындары жұмыстарынын
негізгі бағыттары көрсетілген.
1.Жастарды дамытуға бағытталған окыту бағдарламалары мектептен тыс оку
орындарында іс жүзіне асырылады.
2.Мектептен тыс білім беру және тәрбиелеу — қосымша жалпы білім
берудің негізгі түрі.Мемлекет мектептен тыс білім беру жүйесінің оқыту
үрдісіндегі көрсететін көмегін еліміздің барша тұрғындарының қолы жететін
дәрежеде қамтамасыз етеді.
3. Мектептен тыс білім беру орындары жастардың жеке түлға ретінде
жетілуіне, кәсіби қалыптасуына, балалардың шығармашылыкпен еңбектенуіне,
мүмкіндіктерін арттыруға, қоғам еміріне араласуына, азаматтық сана-
сезімінін жоғарылауына, жалпы мәдениеттілікке, бос уакыттарын дүрыс
ұйымдастыруларына негіз болады.
Жоғарыда керсетілген мектептен тыс білім берудің негізгі мақсаты
мыналар:
— 6 жас пен 18 жас аралығындағы жастарга жеке тулга ретінде дамуына,
денсаулықтарын шынықтыруына, кәсіби жагынан өз жолдарын дурыс таңдауына
шыгармашықпен еңбектенуіне қажетті жагдайлар жасау;
— оларды қоғам өміріне машықтандыру;
— жалпы мәдени деңгейлерін қалыптастыру;
— бос уақыттарып пайдалы да магыналы өткізуді үйымдастыру. Мектептен
тыс білім беру орындары баланың акыл-ой деңгейінің
дамуында, мүдделерін қанағаттандыруда, көсіби өзін-өзі анықтау қабілетінің
артуында, жас өспірімдерді тәрбиелеуде үлкен орын алады.
Республикалық оқушылар Сарайының даму тұжырымдамасы педагог-
пен бала шығармашылығының бірлесуін коздей отырып, жалпы білім беру
үрдісінің әдістері мен түрлерін жаңартады, әрбір баланың еркін дамуын, сол
сияқты жеке тұлға болып қалыптасуын жобалау міндетін атқарады.
Оқушылардың іс-әрекетін үйымдастыруға педагогтер ұжымынын дамудың
стратегиясы мен тактикасында басшылыкка алатын негізгі идеясы — жастардың
шығармашылык, есіп-өркендеуі. Әрбір баланың ... жалғасы
кіріспе
Математикадан факультативтік сабақтар ... ... ... ... . 3
негізгі бөлім
a) ҚОСЫМША БІЛІМ МЕН ТӘРБИЕНІҢ БЕРЕРІ КӨП ... ... ... ... ... . 5
b) МАТЕМАТИКАДАН СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАР ... ... ... ... . 7
c) Факультативтік сабақ өткізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
d) СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 9
e) МЕКТЕПТЕН ТЫС ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
f) Факультативтік сабақ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 19
қорытынды
Факультатив өткізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 22
пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
Математикадан факультативтік сабақтар
Математикадан факультативтік сабақгар 8-сыныптан бастап жүргЫледі: 8-
сыныпта аптасына бір сағат, 9-11 сыныптарда аптасына екі сағаттан
жүргізіледі. Факультативтік сабақтардың мақсаты (математикалық сыныптардағы
сияқты) оқушылардың жалпы білім деңгейін кеңейту, математикалық ойлау
кабілеттерін дамыту, математикаға қызығушылығын арттыру, көзкарасын және
жеке бастарының ерекшеліктерін тәрбиелеу болып табылады.
Математикадан факультативтік сабақты үйымдастыру үшін не кажет және
нені білу керек?
1.Факультативтік топ 15-20 окушыдан құралады.Оқушылар параллель
сыныптардан болуы мүмкін.Кейде VІП-ІХ сынып немесе Х-ХІ сынып окушыларын
біріктіру арқылы да топ құруға болады. Мектеп аралық та топ күрылуы да
мүмкін.
2. Факультативтік сабақтар белгілі бір бекітілген бағдарлама бойынша
жүргізіледі 1967-1976 жылдары орта мектептерде "Математикалық анализдің
қосымша тараулары" атты факультативтік сабақтар жүргізілді.1976-1987 жылдар
аралығында "Математиканың таңдап алынган сүрақгары" атты факультатавтік
сабақтар жүргізілді. Ал қазіргі кезеңде математикадан
орта мектептерде жүргізілетін факультативтік курс екі бөлімнен тұрады:
1.Математика оқулықтары беттерінен.
2.Математикалық мозайка.
Осы білімдер бойынша әр сыньптарда оқытуға тиісті
факультативтік сабақтардың мазмұнына шолу жасайық.
1. "Математика окулықтары беттерінен" (174с).
VII сынып:
1)Жай және кұрама сандар (10 сағат).
2)Санау жүйелері (8сағат).
3) Үшбұрыштың тамаша нүктелері мен сызықтары (8 сағат).
4)Қиындық келтіретін есептершығару (20сағат).
VIII сынып:
1) Сан жиындары (12 сағат).
2) Координаттар әдісі (10 сағат).
3) Ерекше алгебра (8 сағат).
4) Жазықтықтағы түрлендірулер (12 сағат).
5) Қиындық келтіретін есептер шығару (2 сағат).
IX сынып:
1) Функциялар және сызбалар (15 сағат).
2) Теңдеулер, теңсіздіктер жөне олардың жүйелері (15 сағат).
3) Геометриялық тамаша теоремалар және деректер (10 сағат).
4) Геометрияның логикалық кұрылымы (8 сагат).
5) Қиындық келтіретін есептер шығару (20 сағат).
VII сынып:
1) Дуалы квадраттар (2 сағат).
2) Сан дүниесіндегі алыптар мен ергежейлілер (2 сағат).
3) Математикалық ребустар мен шифровкалар (4 сағат).
4) Мебиус жапырағы (2 сағат).
5) Математикалық ойындар (6 сағат).
VIII сынып:
1) Дирихле принципі (2 сағат).
2) Комбинаториялық есептер (4 сағат).
3) Математикалық парадокстар мен софизмдер (4 сағат).
4) Логикалық есептер (4 сағат).
5) Фигураларды кесу(2сағат)
Х-ХІ сыныптарға арналған факультативтік курс оқушылардың білімін әрі
қарай жалғастыруға, яғни олардың жалпы математикалық білім деңгейін
арттыруға бағытгалған. Бұл сыныптардағы факультативке қойылған негізгі шарт
— оқушыларды калаған мамандықтарына сәйкес жоғары оқу орыңцарына түсу үшін
кабылдау емтихандарына әзірлеу:
Алгебра және математикалық анализ элементтері:
1) Алгебралық тендеулер, теңсіздіктер, олардың жүйесі (1Зс, 20с, 14с).
2) Сөз есептері (6-12с, 6с).
3) Функциялар жене функциялардың сызбалары (8-16с, 12с).
4) Квадрат үшмүшелік. Теңсіздіктерді дәлелдеу (4-12с., 8с).
5) Тригонометриялық функциялар сызбалары (8-16с, 12с).
6)Көрсеткіштік және логарифмдік функциялар (6-16с, ІОс).
7)Сан және сан тізбектері (4-10с, 6с).
8)Стандарт емес теңдеулер жөне теңсіздіктер. Параметрі бар есептер (6-
14с, 8с).
Геометрия:
1) Планиметриялық есептерді шығару әдістері (1 бөлім), (20-30с.,24с).
2) Планиметриялық есептерді шығару едістері (2 бөлім), (8-Ібс, Юс).
II. Стереометриялық есептер және оларды шығару әдістері (12-28с, 18с.)
Біз төменде жалпы білім беретін орта мектептің 9-шы, 10-щы және 11-ші
сынып оқушыларына арналған 1998 жылы Республикалық ғылыми-практикалық
"Дарын" орталығында бекітілген математикадан факультативтік курстың
бағдарламасын келтіреміз.
ҚОСЫМША БІЛІМ МЕН ТӘРБИЕНІҢ БЕРЕРІ КӨП
Білім беру стандарты тек белгілі бір білім деңгейін оқытса, баланы
шығармашылыққа баулып, оның дамуына жан-жақты жағдай жасау, сөйтіп
жасөспірімдердің өзін үздіксіз жетілдіріп, қосымша білім алуын қамтамасыз
ету мектептен тыс мекемелердің тікелей міндетіне жатады. Алайда, жасыратыны
жоқ, еліміз тәуелсіздік алған алғашқы қиын-қыстау жылдарындағы оңтайландыру
ісінің теріс ықпал-салдарьшан ондай ұйымдардың көпшілігі қолды болып
қүрдымға кеткені рас. Бірақ, соңғы жылдары тәрбиелік мәні бар сол мектептен
тыс мекемелерге деген көзқарас күрт жақсарып, жұмыс жандандырылып келеді.
Мәселен, қолда бар статистикаға жүгінсек, 1991 жылы елімізде 1727 мектептен
тыс үйым болса, 2000 жылдары оның 568-і ғана қалған екен. Ал қазіргі таңда
республика бойынша 649 мектептен тыс мекеме жұмыс жасап, оған 300 мыңнан
астам балалар мен жасөспірімдер тартылыпты. Міне, бүл мәліметтің өзінен
аталған істің оңғарыла бастағанын байқаимыз.
Үстіміздегі жылдың ақпан айының соңында өткен еліміздің мектептен тыс
үйымдары директорларының республикалың үйлестірушілік кездесу семинары осы
бағыттағы жұмыстарды жүйелеуге арналып, онда республикадағы балалар мен
жасөспірімдерге қосымша білім беруді дамыту бағдарламалары, мектептен тыс
мекемелерінде жүзеге асырылуға тиіс тәрбие беру жүйесінің үлгілері мен
тәрбие жұмыстарының өзекті мәселелері талқыланды.
Семинарды ашып, сөз сөйлеген республикалық қосымша білім беру оқу-
әдістемелік орталығының директоры Н.Жамаділов бүл кездесудің негізгі іс-
шаралар жоспарына сәйкес үйымдастырылып отырғанына тоқтала келе, өскелең
үрпаққа қоғам талабына сай қосымша білім берудің мәні мен мазмүнына, оны
жүзеге асырудың жолдарына айрықша назар аударды. Шынында да, қосымша білім
оқыту ғана емес, тәлім-тәрбие берудің таптырмас құралы.Өйткені, ол баланың
мектепте алған білімін дамытып тереңдете түседі, бос уақытын өнімді әрі
тиімді пайдалануға үйретеді, өзінде бар шығармашылық қабілетін жетілдіреді.
Сондай-ақ, кездесуде бала тәрбиесіне қатысы бар ұжым өкілдерінің,
мектептен тыс үйым директорларыңың баяндамалары тыңдалды, әр түрлі бағыттар
бойынша секциялык, жұмыстар жүргізілді.Қысқасы, кездесу семинары барысында
жеке түлғаның шығармашылық мүмкіндіктерін да-мыту мен оқыту және тәрбиелеу
маңызы, еліміздің мектептен тыс мекемелері жұмысын дамыту бағдарламалары
және тәрбие беру үлгілері, т.б. мәселелер кеңінен сөз болды.
Семинар соңында мектептен тыс үйымдарының республикалық байқау
қорытындысы шығарылып, нәтижесі хабарланды.
МАТЕМАТИКАДАН СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАР
Математикадан сыныгтган тыс жұмыстың түрлі формаларын жүргізу
нәтижесінде көрнекі материалды, өлшеуіш және басқа құралдар мен құрылғылары
қабырға газеттерін, балалардың құрастырған есептері бар дәптерлерді және
бас құралдарды сыныпта белгілі бір жерде шоғырландыру қажет.Осы мақсатпен
математика бұрышын ұйымдастырдық.Бұрыш- жинақталатын материалдың жай
қоймасы ғана емес, бұл оқушылардың математикадан сыныптан тыс жұмыс
барысындағы іс-әрекетінің керінісі, осы іс-әрекет барысында жүріп жатқан
езгерістердің нәтижесі.Математика бұрышы оқушылардың белсенді қатысуымен
ұйымдастырылып, әзірленді.Оның сипаты мынадай:
1. Оқып жатқан материалға сәйкес бірте-бірте оқушылардың өздері
қүрастырған, практикалық, танымдық сипаттағы есептері ерекше дәптерге
жиналады. Бұл есептер жинағы бұрышта түрады.Есептердің жиналуына және
жинақтың әзірленуіне белгілі бір оқушылар жауапты болады.
2.Отандық экономикамыздың түрлі салаларындағы жетістіктер туралы,
дәнді-дақылдарды өсіру және өз аудандары немесе облыстарындағы бір
гектардан апынған өнім туралы, еліміздегі дәнді-дақылдардың ең жоғарғы
енімі, үй жануарлары мен қүстарына азық беру нормалары, әртүрлі маши-
налардың жылдамдығы, мектеп оқушыларының спорттағы жетістіктері, балаларға
таныс жануарлар мен азық-түліктерінің бағалары және т.б. сандық мәліметтер
керсетілген газет қиындылары мен басқа да материалдар бар альбом арналады.
Бұл мәліметтерді балалар есептерді құрастыруда тұрақты түрде қолдануға
тиіс.
3. "Сендер білесіңдер ме?" атты қызықты математикалық мәліметтер
жинағы құрастырылады. Онда балалар газеттен, журналдардан, кітаптардан т.б.
мәліметтер жинайды.Жинақта математикамен байланысты қызықты фактілерғана
керсетіліп қоймай, сондай-ақ ол мәліметтерді алған әдебиеттер (аты, авторы,
күні және жылы, беттері) де жазылады немесе жинақ бетіне сәйкес қиынды
тапсырмалардың бәрі балалардың білім деңгейіне, түсінігіне сәйкес болуын
муғалім қадағалайды.
4.Бұрышты викториналар, олимпиадалар, математика сайыстарында жеңімпаз
болған сынып оқушылары және т.б. туралы ақпараттар туралы әшекейлі
әзірленген плакатгар ілінеді.
5.Математика бүрышында түрлі қүралжабдықтар (өлшеуіш, сызбаның
чертеждық), материалдар (қағаз, бояулар, бояуыш құралдар т.б.), сыныптан
тыс жұмысқа арналған т.б. көрнекі құралдар сақталу қажет болғанда беріледі.
6.Бұрышта оқушылардың ең жақсы дәптерлерінің, балалардың өздері
жасаған көрнекі қүралдарының, математикалық газеттердің математикалық
саяхаттарда жиналған материалдардың және саяхат материалдарын әзірлеумен
байланысты балалардың сәйкес жумыстарының (сызу, есептеу, кестелер
т.б.)көрмелері әр тоқсан сайын ұйымдастырылып тұруы пайдалы. Бұрыш
жұмысы үшін жауапты оқушылар бөлінеді, кезекшілік үйымдастырылады.
Математика бұрышының түрлі бөлім жұмыстарына жауаптылар мұғалімнің
көмегімен жұмыс жоспарын қүрап, оны бүрыштың жалпы жұмыс жоспарына
біріктіреді.Онда:
а) Оқушылардың құрастырған жаңа есептерін жинаққа кім және қашан
жазады;
ә) Өмірден алған сандық материалы бар альбомды кім және қашан
жасайды;
б) Математикамен байланысты қызық фактілер жинағын кім жүргізеді және
сол фактілер туралы ақпаратгарды сыныпта қай кезде хабарлайды;
в)Математика газетін шығару мерзімі және олардың уақытында шығуына кім
жауапты;
г)Көрмелер қай кезде еткізіледі және көрменің түрлері.
Факультативтік сабақ өткізу
Факультативтік сабақтарға есептер шығаруға ынталы, лабораториялық
жұмыстарды қызыға орындайтын, химияға бейімі бар оқушылар қатысады. Сабақты
аптасына бір рет өткіземін.
Лабораториялық жұмыстардын алдында міндетті түрде приборлар мен
реактивтердің түрлерімен, қасиеттерімен, олармен қалай жұмыс істеу
керектігімен, кауіпсіздік ережесімен таныстырамын.
Мысалы, 10-класта Заттарды тазарту әдістері лабораториялық жұ-мысын
жүргізгепде органикалық сұйықтарды бөлуге (спиртті судан, то-луолды төрт
хлорлы көміртегінен) арналған приборларды құрастыртып, олардың
герметикалығын тексеру жолдарымен таныстырамын.
Тез тұтанатын органикалық заттар және сұйықтармен қалай жұмыс жасау
керектігін айтамын.Оқушыларға олардың үш топқа бөлінетінінен мағлұмат
беріп, мына деректерді дәптерлеріне жаздыртамын:
1.Өте қауіпті — ацетон, бензші, диэтил эфнрі т. б.
2. Қауіпті — этил спирті,сіркі қышқыл этил эфирі, толуол, т. б.;
3.Жоғары температурада қауіпті — скипидар,бутил спирті,сірке кышқылы,
т. б.
Тұтану температурасы X 61°С-тан жоғары органикалық заттар мен сү-
йықтар жанғыш заттар деп аталатынына, типтік тізімде оған фенол, глицерин,
сірке қышкылы кіретініне оқушылардың назарын аударамын.
Лабораториялық жұмыстан соң оқушылар дәптерлеріне прибордың суретін
салып, бақылаған құбылыстарын жазады, қорытынды шығарады.
Факультативтік сабақтарда оқушылар білімін тереңдетеді,қиын
тақырыптарын түсінеді.
СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАР
Орта мектепте информатика курсын жүргізу, оны оқыту әдістерін
жетілдіре түсу мына мәселелерге байланысты болды: 1) ғылымның
компьютерленуінің өсуі; 2) компьютерленген өндірістерде жұмыс істеуге
қабілетті жоғары білікті жұмысшылар мен мамандарды даярлау; 3) басқару
орындарының компьютерленуі; 4) компьютерлік қоғамға лайықты болу және
электронды есептегіш машиналарды тұрмыста қолдана білу; 5) компьютер арқылы
дүниежүзілік желілермен байланыс жасап, ақпарат алу; 6) білім беру жүйесін
компьютерлендіру.
Мектепке информатика пәнінің енгізілуіне орай мұғалімдерді қайта
даярлау мен жоғары оқу орындарын бітіруші студенттерін дайындау жедел түрде
қолға алынды. Сөйтіп, 1985 жылы информатика пәні мұғалімін жүйелі түрде
дайындаудың жаңа оқу жоспары жасалынып, информатиканы оқыту әдістемесі жаңа
пән ретінде 1987-1988 оқу жылдарында педагогикалық институттарға енгізілді.
Ол уақыттарда ин-форматика пәнін оқытуға еш әзірлік болмағандықтан, тек
баяндама, мақала, пікірсайыс ретінде ғана қарастырылды. Соның нәтижесінде
информатиканы оқыту оны өңдеумен, әдісін жетілдірумен бір қатарда
жүргізілді. Онда мына мәселелер қаралды:
- мектеп информатика курсын оқыту мақсатын анықтау;
-компьютермен жумыс істеу деңгейін белгілеу;
-информатиканы оқытуда қолданылатын жалпы дидактикалық уста-нымдарды
нақтылау;
-компьютерлік сауаттылық, ақпараттық технология түсініктерін жасау;
- жеке адамның жүйелі түрде қолдануы негізінде оқушылардың пәнге деген
турақты қызығуын қалыптастыру тәсілдерін табу;
-информатикада қолданылатын дәстүрлі және жаңа дидактикалық қуралдарды
қарастыру;
-компьютерлік сабақты оқытудың үйымдастырылған формасының жүйесін
жасау;
- электронды есептегіш машиналарда жұмыс істейтін оқушының ойлау
қызметі әдістері мен оқытудың тәсілдерін талдау.
Сыныптан тыс жұмыстар деп мұғалімнің оқушылармен сабақтан бос уақытта
жүргізетін жұмыстар жүйесін айтамыз. Информатикадан сыныптан тыс
жүргізілетін жұмыстарды екі топқа бөлуге болады.
1.Бағдарламалардағы материалдарды толық түсінбеген оқушылармен
жүргізілетін жұмыстар.
2.Информатикадан қабілеттері жоғары компьютерге қызыққан оқушылармен
жүргізілетін жұмыстар.
Бірінші бағыт білім деңгейі, компьютерде жұмыс істеу біліктілігі төмен
деген оқушылармен жүргізіледі. Яғни мүғалім сыныптан тыс жұмысты сабақтан
кейін қосымша кестө түзіп, оқушыларға күнделікті берілген тапсырма
нәтижесін қадағалау арқылы және қосымша дәріс беру арқылы жүргізеді.Қалыс
қалған оқушылармен дайындық жұмыстары мүмкіндігінше жүйелі түрде (аптасына
үш немесе төрт рет) компьютерде жұмыс істеуді, бағдарламаны қолдану
жолдарын әрқайсысына жеке-жөке үйрету арқылы өтеді.Қайталау жасалған соң
оқушылардың білім деңгейлік дәрежесіне толық көз жеткізу үшін қандай да бір
іс-әрекетті олардың өз бетінше орындауын талап еткен жен. Информатика
мүғалімі әр тақырып бойынша оқушылардың үлгірмеу себептерін анықтап,
кемшіліктеріне талдау жасауы тиіс.
Екінші бағыт оқушылардың компьютерге қызығуын арттыру; бағдарламада
қамтылған материалдарды кеңірек және тереңдетіп оқыту; ғылыми-көпшілік
әдебиеттерді өз беттерімен пайдалана білуге үйрету; компьютерді ғылым мен
өндірісте, тұрмыста, жалпы адамзат қызметінде пайдалана білуге баулу
мақсатында өткізіледі. Бүл бағыт бойынша сыныптан тыс жұмыстардың мынадай
түрлері бар.
1.Информатикалық үйірме.
2.Информатикалық олимпиадалар.
3.Информатикалық кештер.
4.Информатикалық викториналар, конкурстар.
5.Компьютер жайлы әдебиеттерді оқу.
6.Информатикадан рефераттар мен шығармалар жазу.
7.Компьютер әлемі жайлы қабырға газетін шығару.
8.Оқушыларды ғылыми жұмысқа тарту.
Екінші бағытқа жақсы оқитындар қатысады, әрі олардың саны шектеулі
болады, себебі бүл басқалардың үйірмеге қатысуға деген қызығуын туғызады.
Үйірменің алғашқы отырысында оның терағасы сайланып, үйірменің жұмыс
жоспары жасалады.
Ол жұмыс жоспар үлгісі мынадай болады:
- мектепке арнап берілгендер базасын қүру;
- информатика мұғалімі үшін бағдарламалық-сервистік құралдар
дайындау;
-сабаққа нүсқау дайындап, оны көбейту;
-ғылыми журналдардағы компьютерлік жаңа бағдарламаларды тал-қылап, оны
меңгеру жолдарын қарастыру;
-күрделі математикалық, экономикалық, бухгалтерлік есептеулерді
орындау;
-математика пәніне арнап көрнекі құралдарды компьютерлік графика
көмегімен әзірлеу;
- COREL DRAW,DELFI, Microsoft Ассеss бағдарламаларын тереңірек
меңгеру;
-модулдер жасау;
-информатикадан көрнекі құралдар дайындау.
Олимпиада және оған дайындық. Информатика пәнінен олимпиада өткізудің
мақсаты - дарынды, жан-жақты білімді оқушыларды анықтау; мектепте
информатиканы оқыту деңгейін бағалау; информатиканы оқыту үшін белгілі бір
бағытты анықтау (дальнего ориентира); мектеп пен жоғары оқу орны арасындағы
кері байланыс орнату.
Олимпиадаға дайындық жүргізу әдістемесі. Дайындықтың ең жақсы түрі
сабақты олимпиада ретінде өткізу. Бүл оқушыны психологиялық тұрақтылыққа
жаттықтырады. Стандартты тапсырмаларды шешу үшін стандартты есептерді,
қазіргі бағдарламалар әдістерін жеткілікті меңгеру қажет. Сосын
олимпиадалық есептерді шығарғанда, ең алдымен, жеңілірегінен, яғни
қарапайым есептен бастаған жөн.
МЕКТЕПТЕН ТЫС ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІ
Толыққанды жеке түлғалар дайындау жүйесіндегі институттар ішінде
мектептен тыс білім беру орындары маңызды рел атқарады. Себебі осы
орындарда көптеген жылдар бойы жастарды мәдениетке тарту,жеке шыгармашылық
мүмкіндіктері мен таланттарын дамыту жолға койылған деуге болады.
Бүгінгі танда өздігінен жұмыс істей алатын, білімін терендете білетін,
өмірде өз орнын аныктай алатын жастарды дайындауға сұраныс өте зор.Осы
мақсаттарды іс жүзіне асыру үшін тәрбиелеу мен окытудың жаңа түрлері мен
әдістерін табу қажет.Осындай білім беру үрдісінін негізінде өз
мүмкіндіктерімен, кажеттілігімен және мүдделерімен жеке тұлға тұруы керек.
Қазақстан Республикасының Білім беру Заңында керсетілгеніндей, білім
беру жүйесінін басты максаты — жеке тұлғаның дамуы әрі кәсіптік тұрғыдағы
қалыптасуы, ұлттык, жалпы азаматтық бағалылықтары және ғылым мен іс жүзінің
жетістіктеріне жағдай жасалуы қажет. Осы Заңның Дамыту жолындағы оқыту
бағдарламасы туралы 12— бабында мектептен тыс оку орындары жұмыстарынын
негізгі бағыттары көрсетілген.
1.Жастарды дамытуға бағытталған окыту бағдарламалары мектептен тыс оку
орындарында іс жүзіне асырылады.
2.Мектептен тыс білім беру және тәрбиелеу — қосымша жалпы білім
берудің негізгі түрі.Мемлекет мектептен тыс білім беру жүйесінің оқыту
үрдісіндегі көрсететін көмегін еліміздің барша тұрғындарының қолы жететін
дәрежеде қамтамасыз етеді.
3. Мектептен тыс білім беру орындары жастардың жеке түлға ретінде
жетілуіне, кәсіби қалыптасуына, балалардың шығармашылыкпен еңбектенуіне,
мүмкіндіктерін арттыруға, қоғам еміріне араласуына, азаматтық сана-
сезімінін жоғарылауына, жалпы мәдениеттілікке, бос уакыттарын дүрыс
ұйымдастыруларына негіз болады.
Жоғарыда керсетілген мектептен тыс білім берудің негізгі мақсаты
мыналар:
— 6 жас пен 18 жас аралығындағы жастарга жеке тулга ретінде дамуына,
денсаулықтарын шынықтыруына, кәсіби жагынан өз жолдарын дурыс таңдауына
шыгармашықпен еңбектенуіне қажетті жагдайлар жасау;
— оларды қоғам өміріне машықтандыру;
— жалпы мәдени деңгейлерін қалыптастыру;
— бос уақыттарып пайдалы да магыналы өткізуді үйымдастыру. Мектептен
тыс білім беру орындары баланың акыл-ой деңгейінің
дамуында, мүдделерін қанағаттандыруда, көсіби өзін-өзі анықтау қабілетінің
артуында, жас өспірімдерді тәрбиелеуде үлкен орын алады.
Республикалық оқушылар Сарайының даму тұжырымдамасы педагог-
пен бала шығармашылығының бірлесуін коздей отырып, жалпы білім беру
үрдісінің әдістері мен түрлерін жаңартады, әрбір баланың еркін дамуын, сол
сияқты жеке тұлға болып қалыптасуын жобалау міндетін атқарады.
Оқушылардың іс-әрекетін үйымдастыруға педагогтер ұжымынын дамудың
стратегиясы мен тактикасында басшылыкка алатын негізгі идеясы — жастардың
шығармашылык, есіп-өркендеуі. Әрбір баланың ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz