Биотехнологияның экологиялық негіздері пәніне арналған зертханалық әдістемелік нұсқау

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

С. АМАНЖОЛОВ АТЫНДАҒЫ ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Экология және Жаратылыстану ғылымдары факультеті

Биология кафедрасы

БИОТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ПӘНІНЕ АРНАЛҒАН

ЗЕРТХАНАЛЫҚ ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ

Өскемен, 2009

КІРІСПЕ

Қазіргі кезде биотехнология өндірістегі биоүрдістер мен тірі агенттерінің қолдануын зерттейтін биология ғылымының бірі бөлігі ғана емес, ол сондай-ақ, өндірістік күштердің сапалық өзгеруін анықтайтын ғылымдағы жаңа технология болып табылады.

Жаңа биотехнологияның зерттеу объектілері болып культурада өсірілетін жоғары сатыдағы көпжасушалы ағзалардың ұлпалары мен джасушалары, сондай-ақ, гендік инженерия тәсілдерімен жасалған микроағзалар табылады.

Биологиялық катализаторларды (ферменттерді) және биологиялық синтезді пайдалануға биохимия, микробиология, молекулярлы биология және генетиканың өндіріс үрдістері жетістіктеріне негізделген.

Өнеркәсіп өндірісінде пайдалану мақсатымен тіршілік үрдістерін зерттейтін биологияның дербес бөлімін биотехнология деп атайды. Шикізат ретінде биотехнологияда бактериялар мен ашытқы саңырауқұлақтарын қолданады.

Қазіргі кезде биотехнологияның келесі бағыттарын көрсетуге болады:

Халық шаруашылығында микроағзаларды қолдану және өндірістік масштабта микробты химияны пайдалану;
Техникалық биоэнергетика;
Фармоцевтикалық биотехнология;
Тамақ өндірісінде иммобилизденген ферменттердің қолдануы;
Ауылшаруашылық биотехнологиясы;
Металл биотехнологиясы;
Экологиялық биотехнология.

Сонымен, биотехнология адамзаттың негізгі 3 басты - энергетикалық, тамақ өнеркәсіптік және экологиялық мәсәлелерін шешуге тағайындалған деп айтуға болады.

Биотехнология пәнінің лабораториялық сабақтарында студенттер қазіргі биотехнологияда, сондай-ақ жаңа биотехнологияда қолданылатын әдістермен танысады.

Бактериялардың морфологиясы

Микроағзалардың ең үлкен және кең таралған тобын бірін бактериялар құрайды. Бактерияларды морфологиясына, яғни көлеміне, пішініне, споралардың түзілуіне қарай ажыратады. Сыртқы пішініне қарай бактериялар негізінен үш топқа бөлінеді: шар тәрізділер - коккалар , таяқша тәрізділер - бактериялар, бациллалар және спирилла тәрізділер - вибриндер, спириллалар . Спора түзуші топтарын - бациллалар , ал спора түзбейтіндерін бактериялар деп атайды.

Саңырауқұлақтардың ішінен лабораториялық сабақтарда көбінесе ашытқы сауырауқұлақтарын бақылайды. Ашытқы саңырауқұлақтары Fungi класына, біржасушалы саңырауқұлақтар (Unicellomycetales) қатарына жатады.

Ашытқылар басқа саңырауқұлақтарға қарағанда біржасушалы болып келеді, оларда мицелий пайда болмайды. Ашытқы клеткалары шартәрізді, таяқша, сопақша болады. Микроскоппен қарағанда цитоплазма, вакуоль, қабықшасын көруге болады. Арнайы бояумен бояғанда цитоплазмада ядро, гликоген гранулалары, май тамшылары, валютин дәндерін байқауға болады. Ашытқы колониялары түссіз, не болмаса сарғылт-қызыл, ашық қызыл түске боялған. Ашытқылардың вегетативті көбею кезеңдеріне байланысты 3-ке бөлінеді:

Saccharomycetaceae - бүршіктеніп көбейетін ашытқы ағзасы.
- жасушаларының арасы пердемен бөлініп көбейетін ашытқы ағзасы.
Saccharomycadaceae - бүршіктеніп көбеюден басталып бүршік пен аналық жасушаның арасы перде арқылы бөлінуімен аяқталатын ашытқы ағзасы.

№ 1 зертханалық жұмыс

МИКРОАҒЗАЛАРДЫҢ ТІРІ ПРЕПАРАТТАРЫН ДАЙЫНДАУ. АШЫТҚЫЛАР

Жұмыстың мақсаты: Бактериялардың морфологиясымен жапсырылған тамшы, ілінген тамшы және жағынды дайындау әдістерін игере отырып танысу.

Зертханалық құрал-жабдықтар: микроскоп, заттық шыны, ойығы бар заттық шыны, жабын әйнегі, бактериологиялық ілмек (сурет 1), сүзінді қағаз, спиртовка, бояуға арналған көпіршесі бар кристаллизатор, сұйық бояғыштар - фуксин, метиль көгі, генцианвиолет, толықтырылатын немесе таза микроағзалар культурасы.

Жұмыс барысы:

I . Жапсырылған тамшы әдісі.

Заттық шыныға бактериялық ілмектің көмегемен берілген сұйықтықтан 1 тамшы тамызу қажет. Егер культура бактериялардың қарқынды дамуынан қою болса, сумен раластыруға болады.
Жабын шынысын бір жақ қабырғасымен тамшының шетіне қойып, ақырындап тамшының үстіне түсіреді. Жабын шыныны абайлап түсірген кезде екі шынының арасында ауа тамшылары қалмауы керек. Тамшы, жабын шынысын «басқан» кезде жиектерінен асып кетпейтіндей, үлкен болмауы керек.
Даярдалған бактериясы бар препаратты жарық және қараңғы өрістік микроскопия әдісі арқылы бақылауға болады. Мұндай препарат тез кеуіп кетеді, ұзақ сақталмайды.
Қарастырған объектілердің суретін салып, қорытынды жасаңыз.

II. Ілінген тамшы әдісі.

Жабынды әйнегінің ортасына бактериологиялық ілмектің көмегімен зерттеліп отырған сұйықтықтан бір тамшы тамызып, жабын шыныны арнайы ойығы бар заттық шынының үстіне төңкереді.
Заттық шынының ойығының шеттерін алдын-ала вазелинмен майлайды. Тамшы жабынды әйнегінде арнайы заттық шынынының ойығына қарай ілініп тұру керек. Бұл препарат ұзақ уақыт сақталады.
«Ілінген тамшыны» микроскоппен қарастыру кезінде микроскоптың диафрагмасын кішірейтіп, айнаның жалпақ жағын қояды.
Микроскоптың ең кіші ұлғайтқышымен тамшының шетін табады. Осы қалыпта тамшы ортасына қарай жылжытады да, үлкен ұлғайтқышқа ауыстырып, диафрагмасын ашады. Осылайша тамшыдағы бактериялардың қозғалу және қозғалмауын анықтайды.
Қарастырған объектілердің суретін салып, қорытынды жасаңыз.

III. Жағынды дайындау.

1. Заттық шыныны спиртовканың жалынына ұстап кептіреді. Горелканың жалынында залалсыздандырылған бактериологиялық ілмектің көмегімен, зерттелініп отырған сұйықтықтан, заттық шынының ортасына жағынды жағыңыз. Егер микроағза культурасы тығыз қоректік ортада өсірілген болса, алдын ала заттық шынының үстіне бір тамшы су құбырының суының бір тамшысын тамызу қажет, содан соң бактериологиялық ілмекпен аз көлемде культураны еңгізіп, жағынды жасайды. Жағындыны ауада кептіріп, соңынан фиксациялайды. Қарапайым жағындыны термикалық әдіспен фиксациялайды, ол үшін заттық шыныны жағынды жағылған бетін жоғары қаратіп горелканың жалынының үстінен 2-3 рет өткізеді.

2. Микроағза жасушасының жұқа құрамын бақылау үшін жағындыны химикалық әдіспен фиксациялайды: фиксациялайтын ерітіндіні мысалы, этил спиртінің мен күкірт эфирінің 1:1 көлеміндегі қоспасын, жағындының үстіне жағады, фиксациялау уақыты (10 мин. ) . Немесе, жағындыны астыға қаратып, Петри тостағанының ішінде фиксатор мысалы, 40 % формалин тамшысының үстінде (пайда болған булар үстінде), бірнеше минут ұстайды.

3. Жағындыны фиксациялау микроағзалардың өлуіне, жағындының заттық шыныға қатты жабысуына және микробтар бояуды жеңіл қабылдауын қамтамасыз етеді.

4. Фиксацияланған жағындыны кез-келген бояу (метиль көгі, генцианвиолет, фуксин) ерітіндісін жағыныдының үстіне 2-3 минутқа құю арқылы бояйды. Содан соң, бояуды жағындының үстінен сумен шаяды, жағындыны бүлдірмей шыныны шеттерінен кептіреді. Препаратты ауада, немесе горелканың жалынының үстінде жоғары ұстап кептіреді.

5. Дайын жағындыны микроскоп арқылы - кәдімгі және иммерсионды әдістермен қарастырыңыздар. Тапсырманың орындау жолын [1, 18-бет] танысыңыздар.

6. Ашытқы жасушасының құрамының суретін салу [2, 20-бет] . Қорытынды жасау.

ІҮ. Ыдыстарды (пробирка, колба, Петри тостағаны т. б. ) залалсыздандыру әдісі.

Шыны ыдыстардың ең басты залалсыздандыру әдісі - ол ыстық ауамен залалсыздандыру. Бұл әдіс кептіргіш шкафта 2 сағат бойы 165-1700С өтеді.
Шыны ыдыстарды залалсыздандыру алдында тазалап жуып, арнайы қағазға орау керек. Сыртындағы қағаздан ыдысты қолданылатын кезде ғана алыну керек.
Петри тостағандары мен колбаларды жеке-жеке ораған дұрыс. Колбаларды орау алдында аузына мақта-дәкеден жасалған тығын жасап, тығындап, содан соң орайды.
Пробиркаларды 2-3 тен орауға болады, олардың да аузы тығындалады. Қалған ыдыстарды да солай залалсыздандырады.
Осы ыдыстардың бәрін кептіру шкафына еңгізеді. Бұл үрдіс 2 сағат көлемінде 165-1700С температурасында өтеді. Температура 1750С жоғарыламайы тиіс (қағаз жанып кетеді) .

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. Аникиев В. В., Лукомская К. А. Руководство к практическим занятим по микробиологии. - Москва: Просвещение, 1983.

2. Пименова М. Н., Гречушкина Н. Н., Азова Л. Г. Руководство к практическим занятиям по микробиологии. - Москва, 1971.

3. Сказкин Ф. Д., Ловчиновская Е. И., Миллер М. С., Аникиев В. В. Практикум по физиологии растений. - Москва, 1958.

4. Дарқанбаев Т. Б., Шоқанов Н. Н. Микробиология негіздері. - Алматы, 1969.

№ 2 зертханалық жұмыс

АШЫТҚЫЛАРДЫ КЛОНДАУ (1 ПАССАЖ)

Жұмыстың мақсаты: Ашытқылардың мысалында микроағзалардың таза культурасын алу әдісімен танысу.

Зертханалық құрал-жабдықтар: бактериологиялық ілмектер, сүзінді қағаз, спиртовка, ашытқы культурасы, Петри тостағандары, стерильді пробиркалар, ашытқы өсіруге арналған қоректік орталар, Чапек ортасын дайындау үшін реактивтер, агар-агар, таза су, сулы жылытқыш.

Жұмыс барысы:

Чапек ортасын дайындайтын заттар (жазып алыңдар) :

1 тәсіл: 2 тәсіл:

Сахароза - 6 г Сахароза - 3 г

К ₂ Н ₂ РО ₄ - 0, 2 г К ₂ Н ₂ РО ₄ - 0, 1 г

NaNO ₃ - 0, 4 г NaNO ₃ - 0, 2 г

MgSO ₄ - 0, 1 г MgSO ₄ - 0, 05 г

KCl - 0, 1 г KCl - 0, 05 г

FeCl ₂ - 0, 002 г Агар - 2, 5 г

Агар-агар - 4 г Су - 100 мл

Су - 200 мл FeSO ₄ - 0, 001 г

Агар-агар - күрделі полисахарид, көбіне теңіздегі қызыл балдырлардан жасалатын шырышты, қоймалжың зат. Агар-агар - тазартылған күйде микробтарға қоректік орта жасау үшін пайдаланылады.

1. Чапек ортасын дайындайтын екі тәсілдің біреуін таңдап алып, 200 мл су көлеміне Чапек ортасын дайындаңдар.

2. Солод ортасын дайындау: 5, 6 г құрғақ агарды 200 мл суға араластырып, агар әбден ерігенше оттың нашар жалынынды қайнату керек (2-3 мин) . Мақта тампоны арқылы сүзіңіз. Ыдысқа кұю алдында 50 ⁰ С дейін суытыңыздар.

3. Дайын қоректік орталарды, пробиркалар мен Петри тостағанына кұю қажет. Колбаның мойнын спиртовка отының үстінен өткізіп залалсыздайды, мақта тығынын да күйдіреді. Жұмыс істеген кезде тығынды 3-5-саусақтармен ұстап тұру керек (столға, немесе басқа жерге қоймайды) . Агарды пробирка және Петри тостағанына кұйған соң пробиркаларды түзу тұрғызып және қисық жатқызып сақтау қажет [1, 10-бет] .

4. Спиртовка отына қыздырып алған бактериологиялық ілмекті оң қолға алып, таңдаған ашытқыны, Петри тостағанын байқап ашып ішіне кіргізіп қоректік ортаға тигізеді. Бактериялық ілмегіміз тым ыстық емес екенін байқауымыз тиіс, содан соң ашытқыны қоректік ортаға сырып алмай енгізеді.

5. Сол қолдың үш саусағымен агары бар стерильді пробирканы алады да, оң қолдың көмегімен мақта тығынын суырып алып, пробирканың шеттерін спиртовка отына күйдіреді де бактериологиялық ілмекті ішіне қарай енгізеді. Агардың бетін сырып алмай, байқап ілмекпен агардың ортасына түзу немесе ирек сызықша жүргізеді (2, 3-суреттер) . Алдын-ала зарарсыздандырып жіберіп, пробирканы мақта тығынмен бітейді.

Сурет 2. Бактериологиялық ілмекпен пробиркадағы түзу агарға ашытқыны енгізу

Сурет 3. Бактериологиялық ілмекпен пробиркадағы қисық агарға ашытқыны енгізу

5. Пробирканы сыртынан белгілеп термостатқа қояды (25-30 ⁰ С) . Бір аптадан кейін ашытқының таза культурасы дамиды. Таза культура - ол бір культураның тұқымы. Бұл культураны келесі зертханалық сабақтарда қолдануға болады. Бұл пробиркадағы культура біз үшін таза культура деп саналады (салыстыруға қажет) .

6. Суретін салып, қорытынды жасаңыз.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. Аникиев В. В., Лукомская К. А. Руководство к практическим занятим по микробиологии. - Москва: Просвещение, 1983.

2. Пименова М. Н. және т. б. Руководство к практическим занятиям по микробиологии. - М., 1971.

3. Сказкин Ф. Д. т. б. Практикум по физиологии растений. - М., 1958.

№ 3 зертханалық жұмыс

АШЫТҚЫЛАРДЫ КЛОНДАУ (2 ПАССАЖ)

Жұмыстың мақсаты: Ашытқылардың мысалында микроағзалардың таза культурасын алу әдісін үйрену. 1-пассаж ашытқыларының морфологиясын зерттеу.

Зертханалық құрал-жабдықтар: бактериологиялық ілмек, сүзінді қағаз, спиртовка, ашытқы культурасы бар Петри тостағаны, стерильді пробиркалар, ашытқы өсіруге арналған қоректік орталар, Чапек ортасы, агар, таза су, сулы жылытқыш, заттық шыны, микроскоп.

Микроағзалар зертханалық жағдайда ұзақ сақталған кездерінде кейбір морфологиялық және физиологиялық ерекшеліктері өзгерулері мүмкін. Сол себептен таза культураны сақтап қалуымыз керек. Пассирование - таза культура сақтау әдісінің бір түрі, оның мәні - таза культураны (әр микроағза үшін өз уақыты белгіленген) қайтадан қоректік ортаға егу.

Жұмыс барысы:

Спиртовканың алауына қыздырып алған бактериологиялық ілмекті оң қолға алып, таза культурасы дамыған Петри тостағанын байқап ашып бактериологиялық ілмекті қоректік ортаның колониясы жоқ жеріне тигізеді. Бактериялық ілмегіміз тым ыстық емес екендігін байқап, содан соң колонияларға тигізеді. Одан кейін, өсірілген таза культураны бактериологиялық ілмекпен агары бар стерильді Петри тостағанына еңгізеді.
Петри тостағанының сыртын белгілеп термостатқа қояды (25-300С) . Бір аптадан кейін ашытқының культурасы дамиды. Бұл қультура келешекте басқа лабораториялық сабақтарда қолданылады.
1 пассаж ашытқыларының морфологиясын оқу үшін жағынды әдісін қолданып микроскоппен қарастыру қажет. Спора пайда болу әдісін (зиготадан және вегетативтік клетка), спораның түрін (шар тәрізді, сопақша, және т. б. ) анықтау.
Суретін салып, айырмашылығын жасап, қорытынды жасаңыз.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. Аникиев В. В., Лукомская К. А. Руководство к практическим занятим по микробиологии. - Москва: Просвещение, 1983.

2. Пименова М. Н. т. б. Руководство к практическим занятиям по микробиологии. - М., 1971.

3. Сказкин Ф. Д. т. б. Практикум по физиологии растений. - М., 1958.

4. Дарқанбаев Т. Б., Шоқанов Н. Н. Микробиология негіздері. - Алматы, 1969.

№ 4 зертханалық жұмыс

АШЫТҚЫЛАРДЫ КЛОНДАУ (3 ПАССАЖ)

Жұмыстың мақсаты: Ашытқылардың мысалында микроағзалардың таза культурасын алу әдісін үйрену. 2-пассаж ашытқыларының морфологиясын зерттеу.

Зертханалық құрал-жабдықтар: бактериологиялық ілмек, сүзінді қағаз, спиртовка, ашытқы культурасымен Петри тостағаны, стерильді пробиркалар, ашытқы өсіруге арналған қоректік орталар, Чапек ортасы, агар, таза су, сулы жылытқыш, заттық шыны, микроскоп.

Жұмыс барысы:

Спиртовка отына қыздырып алған бактериологиялық ілмекпен Петри тостағаншасынан өсірілген колонияны екінші таза қоректік ортасы бар Петри тостағанына енгізеді.
Петри тостағанының сыртын белгілеп термостатқа қояды (25-300С) . Бір аптадан кейін ашытқының культурасы дамиды. Бұл культура келешекте басқа зертханалық сабақтарда пайдаланылады.
2-пассаж ашытқыларының морфологиясымен танысу үшін микроскоппен қарастырыңыз (жағынды әдісін қолданыңыз) . Спораның пайда болу әдісін (зиготадан және вегетативтік жасуша), спораның түрін (шар тәрізді, сопақша, және т. б. ) анықтау.
Суретін салып, айырмашылығын көрсетіп, қорытынды жасаңыз.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. Аникиев В. В., Лукомская К. А. Руководство к практическим занятим по микробиологии. - Москва: Просвещение, 1983.

2. Пименова М. Н. т. б. Руководство к практическим занятиям по микробиологии. - М., 1971.

3. Сказкин Ф. Д. т. б. Практикум по физиологии растений. - М., 1958.

4. Дарқанбаев Т. Б., Шоқанов Н. Н. Микробиология негіздері. - Алматы, 1969.

№ 5 зертханалық жұмыс

АШЫТҚЫЛАРДЫ КЛОНДАУ ТАҚЫРЫПТАРЫНА ҚОРЫТЫНДЫ ЖАСАУ. СПИРТТІ АШУ

Жұмыстың мақсаты: Ашытқыларды клондау тақырыптарына қорытынды жасау. Спиртті ашу тақырыбымен танысу.

Зертханалық құрал-жабдықтар: бактериологиялық ілмек, сүзінді қағаз, спиртовка, заттық шыны, жабындық әйнек, таза су, сулы жылытқыш, заттық шыны, микроскоп, ұн, қант, май, тұз, ашытқы, нан пеші.

Жұмыс барысы:

Микроскоппен 1-2-пассаж ашытқыларын жағынды әдіс арқылы қарастыру, салыстыру, суретін салу, қорытынды жасау (ашытқылардың құрамы, органикалық заттардың оның көбеюіне қажеттілігі, т. б. ) .
Нан пісіру әдісін үйрену (клондалған ашытқы жасушаларын қолданып және дайын ашытқыдан) .

1-пассаж, соңғы пассаж және дүкеннен алынған ашытқыдан нан илейміз: 25 мл. жылы суға 25 мг. ашытқы езіп оған 0, 5 шай қасық қант, тұз қосып ерітеді. Содан соң, ұн қосады да нан илейді. Домалатып Петри тостағанына орналастырады, жылы жерге қойып нанның көтерілгенін тосады (30 минут) . Нан пешіне Петри тостағандарын белгілеп орналастырады да пісіреді.

Нандарды салыстырып (дәмін татып, иіскеп, көтерілген көлемін бақылап т. б. ) қорытынды жасау.

Ашытқы саңырауқұлақтардың көмегімен қантты заттардың спиртке және көмір қышқыл газына айналуын спиртті ашу процесі деп атайды. Ол келесідей төменгі реакцияға сай жүреді.

С ₆ H ₁₂ О ₆ + 2H ₃ РО ₄ + 2АДФ 2С ₂ H ₅ ОH + 2СО ₂ + АТФ + 27ккал

қант этил спирті энергия

Мұндағы, АДФ дегеніміз - аденезиндифосфорлы қышқыл, ал АТФ - аденезинтрифосфор қышқылы. Бұл қосылыстар - энергияға бай химиялық заттар. Ашу үрдісі барысында осы заттардың көмегімен ашытқы саңырауқұлақтар энергия алып, бұл үрдісті ары қарай жүргізіп отыр.

Негізінен спирттік ашу үрдісіне сахаромицет тобына жататын ашытқы саңырауқұлақтар қатынасады. Мұнда этил спирті мен көмір қышқыл газынан басқа да қосымша заттар түзіледі. Оларға: сірке альдегиді, глицерин, сірке және янтарь қышқылыдары, сивуш майлары жатады. Сивуш майларының түзілуі ортадағы амин қышқылдарының ыдырауына байланысты. Амин қышқылдарынан пайда болған аммиакпен ашытқы саңырауқұлақтар қоректенеді де ортада сивуш майлары жинала береді. Ашытқы саңырауқұлақтармен қатар, кейбір мукор тобына жататын зең саңырауқұлақтар мен бактерияларда спирттік ашу үрдісін жүргізеді. Алайда олардың әрекетінен пайда болған спирт мөлшері, ашытқы саңырауқұлақтарды қолданғандағыға қарағанда, неғұрлым аз болады.

Ашытқы саңырауқұлақтар ашудың жағдайларына байланысты ортада әр түрлі заттар түзеді. Олардың ішінде басым көпшілігі этил спирті мен көмір қышқыл газы болады, кейде глицерин мен сірке қышқылы кездеседі. Ашытқы саңырауқұлақтар кез келген қанттарды ашытпай, тек моносахаридтер мен дисахаридтерді ғана ашытады. Полисахаридтерді, мәселен крахмалды, олар ашыта алмайды. Мұның себебі: ашытқы саңырауқұлақтарда амилаза ферменті болмайды.

Спирттік ашу процесінің тұрмыста үлкен маңызы бар. Өйткені оның нәтижесінде тамақ өндірісі, адамға керекті әр түрлі арақ-шарап ішімдіктері даярланады. Жүзім шырынынан - шарап, коньяк жасалады, қамыс қантынан - ром, арақ; крахмалға бай дәндерден (арпа, жүгері, бидай дәндерінен) - сыра, квас, виски, арақ; күріш пен тарыдан - сакэ деген шарап, боза, көже және тағы басқа да ішімдіктер даярланады.

Ашу үрдісі дұрыс жүру үшін, көптеген жағдайлар, мысалы қант концентрациясы, орта қышқылдығы (рН), температура және жиналған спирт мөлшері керек. Ашуға алынған қанттың концентрациясы 15 % болуы тиіс. Қант мөлшері бұдан артық болса, ашытқы саңырауқұлақтардың тіршілік ету қабілеті төмендейді. Ашу үрдісі орта қышқылдығы (рН) 4, 0 немесе 4, 5-ке тең болғанда қалыпты жүреді.

Ашу үрдісі барысында ортада жиналған спирт аса көп болса, ашытқы саңырауқұлақтарына қолайсыз әсер етеді. Орта көлемінің 15 % мөлшерінде спирт жиналғанда ашу үрдісі тоқталады.

Ашудың ең қолайлы температурасы +28-32 ⁰ С. Температура +50 ⁰ С дейін жоғарлағанда ашу тоқталады.

Спирт ашу үрдісі әдетте анаэробты жағдайда жақсы жүреді. Сонымен қатар ауаны жеткілікті мөлшерде жібергенде, ашытқы саңырауқұлақтарды өсіргенде, ыдысқа дамылсыз ауа енгізіп отырады.

Қолданылған әдебиет тізімі:

1. Аникиев В. В., Лукомская К. А. Руководство к практическим занятим по микробиологии. - Москва: Просвещение, 1983.

2. Пименова М. Н. т. б. Руководство к практическим занятиям по микробиологии. - М., 1971.

3. Сказкин Ф. Д. т. б. Практикум по физиологии растений. - М., 1958.

4. Дарқанбаев Т. Б., Шоқанов Н. Н. Микробиология негіздері. - Алматы, 1969.

№ 6 зертханалық жұмыс

«НАРИНЭ» СҮТ ҚЫШҚЫЛ АЗЫҒЫН (АЛҒАШҚЫ ҰЙЫТҚЫ) ДАЙЫНДАУ ӘДІСІ. СҮТ ҚЫШҚЫЛ АШУ

Жұмыстың мақсаты: «Наринэ» сүт қышқыл азығын (алғашқы ұйытқы) дайындау әдісін үйрену. Сүт қышқыл ашу тақырыбымен танысу.

Зертханалық құрал-жабдықтар: сүт, фермент (бифидумбактерин), колба, бактериологиялық ілмек, сүзінді қағаз, заттық шыны, жабындық әйнек, микроскоп, тоқ пеші.

«Наринэ» - емшек жасындағы балалардың ішегінің микрофлорасынан бөлініп алынған, вакуумда кептірілген сүт қышқыл культурасы. «Наринэ» штаммы (317/402) 1963ж. Армения ғылыми академиясының микробиология институтында патент алған.

Сүт қышқылы ашу үрдісінде лактоза қанты ерекше сүт қышқылы бактерияларының көмегімен сүт қышқылына айналады. Бұл үрдіс төмендегі реакция бойынша жүреді:

С ₆ Н ₁₂ О ₆ = 2С ₃ Н ₆ О ₃ + 18 ккал

қант сүт қышқылы энергия

Сүт қышқылы ашу үрдісі көбінесе сүтте кездеседі және бұл үрдіске қатынасатын бактерияларды сүт қышқылы бактериялар деп атайды. Бұл үрдістің нәтижесінде негізгі продукт ретінде қышқыл түзіледі.

Сүт қышқылы ашу үрдісі табиғатта, тұрмыста кең таралған. Ол өндірісте, ауыл шаруашылығында қолданылады. Өнеркәсіпте таза сүт қышқылын алу, түрлі тағамдар даярлау (сүзбе, қаймақ, айран т. б. ) жемшөпті сүрлеу, көкеністерді ашыту негізінен осы сүт қышқылы бактерияларының қасиетіне негізделген.

Сүт қышқылы ашу үрдісінің ішкі сыры соңғы кездерде анықталды. Қант ашығанда, бірден сүт қышқылы пайда бола қоймайды. Алдымен аралық өнім ретінде пирожүзім қышқылы түзіледі. Егерде ашытқы саңырауқұлақтарда осы пирожүзім қышқылын сірке альдегидіне дейін ажырататын карбоксилаза ферменті болса, сүт қышқылы бактерияларында ол жоқ. Соның нәтижесінде пирожүзім қышқылы одан әрі ажырамайды, сутегінің әсерінен тотығу үрдісіне ұшырап, сүт қышқылына айналады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.