Алгоритм түрлері және программалау
Кіріспе
Тарау І. Алгоритм түрлері және программалау
1.1. Алгоритмдеу негіздері
1.2. Программалау тілдерінің қолданылуы
Тарау ІІ. Visual Basic ортасында массивтермен жұмыс
2.1. Массивтер және олардың қолданылуы
2.2. BASIC тілінде массивтер
2.3. Visual Basic ортасында массивтерге қатысты есеп шығару
Тарау І. Алгоритм түрлері және программалау
1.1. Алгоритмдеу негіздері
1.2. Программалау тілдерінің қолданылуы
Тарау ІІ. Visual Basic ортасында массивтермен жұмыс
2.1. Массивтер және олардың қолданылуы
2.2. BASIC тілінде массивтер
2.3. Visual Basic ортасында массивтерге қатысты есеп шығару
Егер сіз берілген есепті шешу үшін қандай да бір программалау тілінде программа жазғыңыз келсе, онда алдымен есепті шешудің алгоритмін құруыңыз керек. Алгоритм – математикадағы ең бір іргелі ұғымдардың бірі. Алгоритм сөзі ІХ ғасырда өмір сүрген, адамдардың квадрат теңдеулерді жүйелей құрып оны шеше білуге үйреткен ұлы математик Әл- Хорезмидің атының латынша жазылуы algorithmi сөзінен алынған. Осылайша алгоритм ұғымы математикада ертеден қолданыла бастағанымен, математикалық теорианың объектісі ретінде кейбір проблемаларды зерттеуге байланысты ХХ ғасырдың 30-шы жылдарында зерттеле бастады.
Алгоритм деп берілген есепті шешудегі жасалатын әректтерді дәл және қарапайым етіп жазуды айтамыз. Басқаша айтқанда алға қойылған мақсатқа жетуде немесе берілген есепті шешуде орындаушыға біртіндеп қандай әректтер жасау керектігін дәл көрсететін нұсқауларды немесе іздеп отырған нәтижені алу мақсатында деректермен атқарылатын әрекеттерін орындалу реттілігін анықтайтын жарлықты алгоритм дейміз. Алгоритм белгілі бір реттіліепен бірінен соң бірі орындалатын бірнеше қадамдардан тұрады.
Алгоритм деп берілген есепті шешудегі жасалатын әректтерді дәл және қарапайым етіп жазуды айтамыз. Басқаша айтқанда алға қойылған мақсатқа жетуде немесе берілген есепті шешуде орындаушыға біртіндеп қандай әректтер жасау керектігін дәл көрсететін нұсқауларды немесе іздеп отырған нәтижені алу мақсатында деректермен атқарылатын әрекеттерін орындалу реттілігін анықтайтын жарлықты алгоритм дейміз. Алгоритм белгілі бір реттіліепен бірінен соң бірі орындалатын бірнеше қадамдардан тұрады.
1. А. В. Могилев и др. “Информатика”: Учебное пособие для студ. Пед. Вузов – М.: Изд. центр “Академия”, 2000
2. Стивенс Р "Тестирование и отладка программ на VBasic" пер с анг-М:ДМК Пресс, 2001-384с
3. Сейітқұлова О. Программалау Visual Basic 6.0 Шымкент – 2005 ж
4. Ананьев А. Федоров А. Самоучитель Visual Basic 6.0
5. Кетков Ю. Кетков А. Практика программирования Visual Basic 6.0
2. Стивенс Р "Тестирование и отладка программ на VBasic" пер с анг-М:ДМК Пресс, 2001-384с
3. Сейітқұлова О. Программалау Visual Basic 6.0 Шымкент – 2005 ж
4. Ананьев А. Федоров А. Самоучитель Visual Basic 6.0
5. Кетков Ю. Кетков А. Практика программирования Visual Basic 6.0
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:
Кіріспе
Егер сіз берілген есепті шешу үшін қандай да бір программалау тілінде
программа жазғыңыз келсе, онда алдымен есепті шешудің алгоритмін құруыңыз
керек. Алгоритм – математикадағы ең бір іргелі ұғымдардың бірі. Алгоритм
сөзі ІХ ғасырда өмір сүрген, адамдардың квадрат теңдеулерді жүйелей құрып
оны шеше білуге үйреткен ұлы математик Әл- Хорезмидің атының латынша
жазылуы algorithmi сөзінен алынған. Осылайша алгоритм ұғымы математикада
ертеден қолданыла бастағанымен, математикалық теорианың объектісі ретінде
кейбір проблемаларды зерттеуге байланысты ХХ ғасырдың 30-шы жылдарында
зерттеле бастады.
Алгоритм деп берілген есепті шешудегі жасалатын әректтерді дәл және
қарапайым етіп жазуды айтамыз. Басқаша айтқанда алға қойылған мақсатқа
жетуде немесе берілген есепті шешуде орындаушыға біртіндеп қандай әректтер
жасау керектігін дәл көрсететін нұсқауларды немесе іздеп отырған нәтижені
алу мақсатында деректермен атқарылатын әрекеттерін орындалу реттілігін
анықтайтын жарлықты алгоритм дейміз. Алгоритм белгілі бір реттіліепен
бірінен соң бірі орындалатын бірнеше қадамдардан тұрады.
Тарау І. Алгоритм түрлері және программалау
1. Алгоритмдеу негіздері
Алгоритм ұғымның мәнін аша түсетін оның мынадай қасиеттері бар:
1. Алгоритм дискретті информациялармен жасалатын әрекеттерді
тағайындайды және өрнектейді. Алгоритмге қатысты әрекеттердің бәрі
дискретті болады. Алгоритмнің жұмысына қажетті материалдар ретінде
символдық мәтіндер және сандар пайдаланылады.
2. Алгоритм біздің қалауымызға қарай өзгертуге болмайтын нақты нұсқау
алгоритмде не істеу керектігі алдын-ала айқын береді. Мысалы, бір есепті
шешудің алгоритмі берілсе онда ойланбай-ақ алгоритмде қандай нұсқаулар
берілсе, сол нұсқауларды берілу ретімен орындасақ, есеп шығады. Алгоритмнің
осы қасиетін оның анықталғандық қасиеті дейміз. Бұл жағдай адам сияқты емес
ойлау қабілеті жоқ құрылғылардың мысалы, компьютердің көмегімен есептерді
шешу мүмкіндігіне кепілдік берді. Мұндай құрылғылар алгоритмнің жарлықтарын
ойланбастан формальды орындайды. Сондықтан алгоритмді есепті шығаруға
қажеттінің бәрі бір мәнді анықталу және атқарушыға түсінікті әрі нақты
болуы тиіс.
3. Бір алгоритмнің өзін бірнеше есептің шешімін табу үшін пайдалану
мүмкіндігі, яғни бастапқы деректер мәндерінің жиынына пайдаланылу
мүмкіндігі бар.
Алгоритмнің мұндай қасиетін көпшілікке бірдейлік, басқаша айтқанда,
жалпылық қасиеті деп атайды.
4. Әрбір алгоритм белгілі бір бастапқы деректердің болуын талап етеді
және іздеген нәтижені алуға жеткізеді. Мысалы, екі санды қосу алгоритмнде
қосылғыштар бастапқы деректерге, ал қосынды нәтижеге жатады. Осылайша,
алгоритмдегі әрекеттердің белгілі бір санның орындалуынан кейін қажетті
нәтиже алу мүмкіндігі алгоритімнің нәтижелілігі деп аталады.
Осы айтылғандардан алгоритім бастапқы деректерді пайдаланып іздеген
нәтижеге қол жеткізетін реттелген әрекеттер тізбегі деген қлрытынды жасруға
болады. Мұндай әректтер тізбегінің орындалуы алгоритмдік процесс, ал әрбір
әрекет оның қадамы, әрбір нұсқау алгоритмнің қалыптасуы болып табылады.
Алгоритмнің ең маңызды қасиеті жоғарыда анықталғандық қасиетінде
айтылғандай оның орындалу нәтижесінің атқарушыға тәуелсіздігі.
Сонымен алгоритм туралы мына төмендегідей тұжырымдар жасауға болады:
• алгоритмдер әртүрлі есептерді шешу үшін пайдаланылады;
• алгоритмді атқарушыдан аз білім талап етілетіндіктен есеп
шығаруды айтарлықтай оңайлатады;
• әрбір алгоритм толық аяқталған әрекеттерді орындайтын атқарушыға
арналған командалардан тұрады;
• атқарушы орындайтын командалардың жиынын атқарушының командалар
жүйесі д.а.
• алгоритмдегі командалар атқарушының командалар жүйесінен алынады;
• алгоритмдегі командалар тізбегінің орындалуы алгоритмдік процесс
д.а;
• алгоритмдегі әрбір команда оның қадамы д.а;
• санаулы әрекеттен кейін ғана алгоритмде іздеген нәтижеге қол
жетеді;
• алгоритмдегі әрбір әрекет атқарушыға түсінікті және нақты болуы
керек;
• бірнеше есептің шешімін табу үшін бір ғана алгоритмді пайдалануға
болады;
• құрылған алгоритмді атқару есептің мазмұнына ой жүгіртіп оны
талдауды қажет етпейді, тек командаларды формальді орындай береді;
• алгоритм әрбір атқарушыға арналып құрылады;
• алгоритмнің командалары атқарушыға түсінікті және орындалатын
болуы тиіс;
• алгоритмді атқаруды тек адамға емес компьютерге де жүктеуге
болатындығы есептеу процесін автоматтандыруға мүмкүндік береді;
Алгоритмнің құрамы дараланып және оның әрекеттері анықталғаннан кейін
алгоритмді жазып көрсету тәсілін және тілін білу керек
Алгоритмдік тілді падалану оны құрушының өзіне ғана түсінікті
командаларды көпшілік қауымның пайдалануына мүмкіндік береді.
Алгоритмді жазудың бірнеше тәсілдері бар.Төменде алгоритмді бейнелеу
әдістерінің логикалық құрылымы көрсетілген.
Алгоритмді бейнелеу әдістерінің ішінен біз блок – схема мен мектептік
алгоритмдік тілді пайдаланамыз.
Блок-схема
Блок схема компьютерге программалар жасау практикасында кеңінен
қолданылатын алгоритмдерді жазудың графикалық тәсілі, басқаша айтқанда,
алгоритмнің логикалық құрылымын график түрінде бейнелейтін тіл десек
болады. Есепті шешу алгоритімінің блок схемасын құрған кезде есепті шығару
процесі кезең дерге бөлініді. Әрбір кезең есептелетін операцияның сипатына
байланысты белгілі конфигурациясы бар бір геометриялық фигурамен (блокпен)
белгіленеді. Мысалы, жұмыр (сопақ), параллелограмм, тіктөртбұрыш, ромб
т.с.с.
Блок деп аталатын мұндай фигуралардың ішіне кезеңдердің мазмұны
жазылады. Есептелу процесінің бағыты блоктарды қосатын стрелкалармен
көрсетіледі. Осы аталғандардың бәрі блок – схема тілінің алфавитін құрайды
және олардың мағынасы алдын ала келісілген келісім бойынша беріледі.
Төмендегі 1-кестеде стандартты блок – схема тілінің алфавиті берілген.
Әрбір блок схеманың басы және соңы деп аталатын блоктары болады.
Басы, соңы блоктарынан басқа әрбір блоктың бір ену және бір – екі шығу
сызықтары болады.
Атқаратын қызметі жағынан блоктар негізгі және қосымша болып бөлінеді.
Негізгі блоктар енгізіу мен баспаға шығару және информацияларды өңдеу
әрекеттерін білдіреді, ал қосымша блоктар блок – схеманы түсіндіру және
байланыстарды таңбалау үшін пайдаланылады.
Блоктардың анықтайтын әрекеттері, яғни түсініктер блокты бейнелейтін
геометриялық фигураның ішіне жазылады.
Деректерді енгізу блогы есептеу есептерін шешуде айнымалылардың сандық
мәндерін компьютердің жадына енгізу үшін қолданылады.
Деректерді өңдеу блогы қандай да бір формула бойынша айнымалының мәнін
есептеу процесін білдіреді. Мұнда есептелген шамалар оларға сәйкес
айнымалылар жаңа мәндер қабылдағанша сақталады.
Бұл блокта формуланың сол жағында тұрған айнымалылар оның жағына да
қатыса алады, бұл дегеніміз айнымалының жаңа мәнін бұрын есептелген ескі
мәнінен шығарып алудың қажеттігін көрсетеді.
Шартты тексеру блогы есептелу процесінің барысы тікелей кейбір шартқа
тәуелді болатын есептелу процесінде анықталатын тармақталу алгоритмін
бейнелейді.
Аталуы Бейнеленуі Мазмұны
Жұмыр Алгоритмнің
басы.
Деректерді енгізу немесе
Параллеограм шығару.
Тіктөртбұрыш Меншіктеу амалы
немесе
кез
келген әрекет.
Жоғары жағы Массивті
хабарлаушы
жиектелген процедура.
тіктөртбұрыш
Екі шеті Бағыныңқы
программа
жиектелген
тіктөртбұрыш
Магниттік диск Информацияны
ИСТ – на
ендіру және одан оқу
Ия Жоқ
Шартты тармақталу
Ромб
Жұмыр
Алгоритмнің соңы
Түйін Бірнеше
сызықтарды
біріктіру.
Байланыссыз Сызықтардың
екі сызықтың қиылысуы
қиылысуы
Блоктарды қосатын
Сызықтар ағыны сызықтар және
олардың
бағыттары
Сызықтар
ағынының бағытын
Сызықтардың
өзгерту
бағыты
Түсініктеме --------
Ендіру немесе есептеу
блоктарын түсіндіру.
Сызықтық алгоритм
Егер алгоритмнің N қадамы болса және олардың барлығы басынан аяғына
дейін бірінен соң бірі тізбектеле орындалатын болса, онда ондай алгоритмді
сызықтық алгоритм деп атаймыз. Сызықтық алгоритмнің блок – схемасы мына
суретте бейнеленген.
Алгоритмнің басы
Мәліметтерді енгізу
Осы алгритмнің барлық N қадамы жоғары-
дан төмен қарай тізбектеле орындалады.
Нәтижелерді шығару
Алгоритмнің соңы
Мысалы, табаны В, биіктігі Н үшбұрышьң ауданын табатын алгоритмді
келтірейік.
Тармақталушы алгоритм
Егер алгоритм қадамдарының тізбектеле орындалуы қандай да бір шартқа
тәуелді өзгеретін болса, онда ондай алгоритмді тармақталушы алгоритм
дейміз.
Алгоритм орындалғанда "иә" немесе " жоқ " деген мәндердің бірі
қабылждай алатын логикалық өрнекті шарт деп атаймыз.
Кез келген шарт мынадай үш бөлімнен тұрады:
- сол жақ бөлігі;
- салыстыру таңбасы;
- оң жақ бөлігі.
Мысалдар келтірейік: А 0, Х А+С, К = 6
Мына төменде алгоритмнің тармақталушының бөлігінің жалпы түрі
келтірілген.
егер шарт
онда "иә" тармағы
әйтпесе " жоқ " тармағы
бітті
Мұнда егер, онда, әйтпесе, бітті – қызметші сөздер, егер команданың
басын, ал бітті команданың аяқталуын білдіреді.
Тармақталу командасы мына тшөмендегідей қысқаша түрде пайдаланылады:
егер шарт
онда
"иә" тармағы
бітті
Шартты тексеру блогын сіздер блок – схемада ромбымен таңбалаймыз. Егер
шарт дұрыс болса, онда есепті шешу үшін "иә" тармағы пайдаланылады, ал оған
кері жағдайда - "жоқ" тармағы пайдаланылады.
Қайталанушы алгоритм
Егер берілген шамаға тәуелді алгоритмнің белгілі бір тізбектелген
қадамдарды бірнеше рет орындалатын болса, онда ондай алгоритмді қайталанушы
(циклдік) алгоритм дейміз. Бұл берілген шама цикл параметрі деп аталады.
Кез келген қайталанушы алгогритмде ол аяқталу үшін параметр болуы
тиіс. Параметр белгілі бір мәнге ие болған кезде цикл аяқталатын болады.
Мына төменде циклдің басында параметр үшін қойылған шартты тесеруге
арналған қайталаушы алгоритмнің алгоритмдік тілде жазылуы және блок –
схемасмының жалпы түрі берілген.
Әзір шарт
ЦБ
команадалар тізбегі
ЦС
Мұнда әзір, ЦБ (циклдің басы), ЦС (циклдің соңы) – қызметші сөздер,
ЦБ және ЦС әзірше шарт орындалғанға дейін орындалатын командалар тізбегін
таңбалайды.
1.2. Программалау тілдерінің қолданылуы
Кез келген компьютер информацияны жадына жүктелген программаны орындау
арқылы өңдейді.
Программалау тілі символдардың жиынынан, осы символдардан тұратын
тілдік нұсқаулардың семантикасынан және синтаксистен, яғни программаларды
құру ережелерінің жүйесінен құралады.
Есептелуге тиісті есептерді шығаруға операторлы программалау тілдері
пайдаланылады. Осы тілдердің көмегімен математикалық, физикалық және
инженерлік есептерді шешу ыңғайлы. Бірақ есептелмейтін, яғни сандық емес
есептерді шығаруда программаны сол есептерді шығару үшін арнайы жасалған,
басқа тілдерден құрған дұрыс. Мысалы, бір тілден екінші тілге аудару немесе
қателіктерді алдын ала болжау программаларын басқа тілдерде құру жақсы
нәтиже береді.
Операторлы тілдерде алгоритмнің әрбір элементі қандайда бір оператордың
көмегімен жазылады. Программада әрбір оператор белгілі бір әрекетті
(операцияны) орындайды.
Кәдімгі жағдайда барлық операторлар арнайы ағылшын сөздерімен жазылады.
Бір есепті шешуге арналған программа әртүрлі программалау тілдерінде
жазылап трансляциялануы және әртүрлі компьютерлерде орындалуы мүмкін. Бір
программаның өзін әр түрлі трансляторлар процессордың әртүрлі нұсқайлар
тізбегіне түрлендіреді. Осыған қарамастан программаның орындалу барысында
барлық айырмашылықтар жоғалып кетеді және бірдей нәтиже алынады. Осылайша,
программа қандай программалау тілінде жазылмағандығына қарамастан, оның
тұрақты нәтижесі болады және бұл есепті шешу тәсілін анықтайды.
Шын мәнінде программа мүлтіксіз орындалғанда есептің шешімін алуға
мүмкіндік беретін әрекеттердің реттелген тізбегінен тұрады. Бұл
әректтердің қалайша орындалатындығынның ешқандай мазмұны жоқ, яғни
компьютердің көмегімен бе, қарандаш пен қағазды пайдаланып қолмен есептеу
жолымен бе немесе қандай да бір басқа тәсілмен бе бәрібір. Әректтердің
мұндай ретті тізбегі бұрын айтып кеткеніміздей есепті шешу алгоритмі деп
аталады.
Осы тұрғыдан қарағанда программалау тілдері алгоритмдерді
компьютердің көмегімен орындауға мүмкіндік беретін пішінде жазушы тілдер
болып табылады. Алгоритмнің орындалуын берілген әректтерді ретімен іс
жүзіне асыру деп түсіну керек.
Сонымен программа дегеніміз-бұл алгоритмді компьютер түсінетін тілде
жазып көрсету деген сөз.
Қалай біз программалауды алгоритмдеуден бөліп қарасақ болады,
алгоритмдерді жазу, сондай-ақ оны жасақтау проблемалары программалауда
қиындықтар туғызатындығы түсінікті болады. Программалаудың осы екі кезеңін
ажырата білу керек. Программалауды алгоритмді жасақтау және оны жүзеге
асыру деп түсінген жөн.
Алгоритмді жазуға байланысты қиындақтарды әдетте оңай жеңуге болады.
Қазіргі заманғы программалау тілдерінде кез келген проблемаларды жеңіп
шығуға болатын әртүрлі қуатты операторлардың саны жеткілікті.
Алгоритмді жазудың күрделілігі берілген тілді одан да тереңірек оқып
үйренуге немесе өте қуатты программалау тілін игеруге итермелеуі мүмкін.
Егер алгоритмді жасақтау проблемасы қиындық тудырса, онда біраз уақытқа
дейін программаны жазуды қоя тұрып, есепті шешу үшін не істеу керектігін,
оны қалай жүзеге асыруды ойлану керек. Есепті шешудің алгоритмін жасау жай
ған программа жазғанға қарағанда өте күрделі және шығармашылықпен жұмыс
істеуді талап ететін мәселе.
Нақтылы дағдылар әр түрлі есептерді шығару кезіндегі программалау
тәжірибелерімен бірге келеді.
Жинақталған білім мен дағдыны қолдану мүмкіндігі алгоритмді жасау
мезетінде есептің нақтылы мазмұнының мәні болмайтын жағдаймен байланысты.
Ғылымның, техниканың және мәдениеттің әртүрлі салаларындағы есептердің
бәріне бір ғана немесе оған өте жақын алгоритмнің өзі пайдаланылуы мүмкін.
Жинақталған тәжірибелер тіптен басқа есептерді шешуде пайдаланылған
принциптерге сүйене оырып программалар құруға мүмкіндік береді.
Алгоритмдерді қайталап пайдаланғанда кейде оларды бір программалау
тілінен басқа программалау тіліне аудару талап етіледі. Мұндай түрлендіру
программаны қайтадан жасағанға қарағанда өте ыңғайлы және кейбір жүйелерде
автоматты түрде жасалуы мүмкін.
Әрбір есеп әдетте сөз түрінде адам тілінде тұжырымдалады. Есепті
компьютердің көмегімен шығаруға даярлау үшін оны формальды түрде көрсету
керек. Есепті формальды түрде көрсетудің әртүрлі тәсілдері программалауда
ғана емес білім берудің түрлі салаларында пайдаланылады. Мысалы, есепті
алгебралық немесе гоеметриялық тәсілдер арқылы шығарғанда шығарылып
отырған есептегі айтарлықтай мәні жоқ барлық деректерді алып тастау керек,
яғни есепті ықшамдап математикалық пішінге келтіру оны шешудің бірінші
қадамы болып табылады. Бұдан кейін есептің күрделілігін бағалау шамамен
есепті шешуге қажетті ресурстарды және оған кететін уақытты анықтау керек.
Программаларды жасауда қазіргі заманғы компьютерлерде әр түрлі
деңгейдегі программалау тілдері пайдаланылады.
Жалпы жағдайда тіл деп информацияның жазылыуын және оның түрленуін
белгілі ережелер бойынша формальдыетіп беруші құралдарды түсінеміз.
Тілдің құрамында информацияның негізгі элементтерін құрудың құралдары
және осы элементтерден әр түрлі мазмұнды құрылымдар құруға арналған
ережелер жүйесі бар.
Программалау тілі деп деректерді жазуға және оларды белгілі ережелер
бойынша өңдеуге арналған адам мен компьютерді байланыстыратын формальды
тілді айтамыз.
Програмалаудың әр түрлі тілдерін пайдалану.
Әр түрлі белгілер бойынша жіктеуге болатын бірнеше жүздеген
программалау тілдері бар. Ең жалпысы тілдің машинаға жақындық дәрежесі
бойынша жіктеу болып табылады. Осы белгісі бойынша программалау тілдері екі
үлкен топқа бөлінеді:
• машинаға тәуелді тілдер;
• машинаға тәуелсіз тілдер;
Машинаға тәуелді тілдер өз кезегінде былай бөлінеді:
• машина тілі;
• машинаға бағдарланған тілдер;
Машинаға бағдарланған тілдер кейде автокодтар деп те аталады. Машинаға
бағдарланған тілдердің екі деңгейі бар:
• символдық кодтау тілдері, басқаша айтқанда мнемокодтар;
• макротілдер.
Макротілдер машина тілінің командаларына тікелей ұқсастығы жоқ
макрокомандаларды пайдалануға рұхсат етеді. Макрокомандаларды пайдалану
программаны қысқартады әрі тілді жасау құралдарының жиынын кеңейте отырып
программалаушының еңбегінің өнімділігін арттырады.
Машинаға тәуелсіз тілдер программаларды бөлшектеу дәрежесіне қарай
екі топқа бөлінеді:
• процедулалы- бағдарланған тілдер;
• проблемалы – бағдарланған тілдер.
Процедулалы – бағдарланған тілдер есепті шешу алгоритмін сипаттауға
арналған, сондықтан да оларды кейде алгоритмдік тілдер деп те атайды.
Алгоритмдік тіл деген ұғым программалау тілі деген ұғыммен сәйкес елмейді.
Егер алгоритмдік тілде жазылған алгоритмдік жазу компьютерге ендіруге
тікелей жарамды және дайын жұмысшы программаға түрленетін болса, онда
мұндай алгоритмдік тіл программалау тілі де бола алады. Кейбір алгоритмдік
тілдер тек оларға кейбір құралдарды қосқаннан кейін ғана программалау тілі
болады.
Проблемалы – бағдарланған тілдер есептерді сипаттау үшін қызмет
атқарады.
Бірақ алгоритмдік тілдер өздігінен барлық проблеманы, тіптен
программаны да шеше алмайды. Мұндай тілде жазылған программа компьютерде
тікелей орындалмайды, ол орындалу үшін алдын ала сол компьютердің машина
тіліне аудару жеткілікті қиын мәселе болып табылады.
Алгоритмдік тілден программаны машина тіліне аудару жұмысын
компьютердің әмбебаптығын пайдаланып, оның өзіне жүктеуге болады. Бұл үшін
әрбір алгоритмдік тілден машина тіліне формальды аударуға яғни аударудың
ережесін алгоритм түрінде тұжырымдауға мүмкіндік беретіндей болуы керек.
Егер, осы алгоритмді бір рет машиналық программа түріне келтіріп алсақ,
онда одан кейін осы программаның көмегімен компьютердің өзі берілген
алгоритмдік тілде жазылған кез келген программаны нақтылы компьютердің
машина тіліне аударып бере алады. Мұндай арнайы аудармашы-программа
жоғарыда айтқанымыздай транслятор деп аталады.
Тарау ІІ. Visual Basic ортасында массивтермен жұмыс
2.1. Массивтер және олардың қолданылуы
Массив элементтерінің типтері бірдей болады. Ал егер массивтің типі
variant болса, онда жеке элементтері түрлі типтегі мәліметтерді сақтауы
мүмкін. Мысалы, кейбір элементтері сандар кейбіреулері жолдар немесе
объекттер болуы мүмкін.
Массив элементтеріне индекс бойынша жолығады. Элемент индексіжақша ішінде
массив атынан соң көрсетіледі.
Мысалы,
strNames(l), strNames(2), strNames(l0) - аты strNames
болған массивтің элементтері болып табылады.
Массив элементтерін қарапайым айнымалыларды қолданған сияқты қолдануға
болады. Массивті сипаттау кезінде көріну облысына байланысты мына
операторлар қолданылады: Public, Private, Dim и Static.
Массив индекстерінің диапазоны жоғарығы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Егер сіз берілген есепті шешу үшін қандай да бір программалау тілінде
программа жазғыңыз келсе, онда алдымен есепті шешудің алгоритмін құруыңыз
керек. Алгоритм – математикадағы ең бір іргелі ұғымдардың бірі. Алгоритм
сөзі ІХ ғасырда өмір сүрген, адамдардың квадрат теңдеулерді жүйелей құрып
оны шеше білуге үйреткен ұлы математик Әл- Хорезмидің атының латынша
жазылуы algorithmi сөзінен алынған. Осылайша алгоритм ұғымы математикада
ертеден қолданыла бастағанымен, математикалық теорианың объектісі ретінде
кейбір проблемаларды зерттеуге байланысты ХХ ғасырдың 30-шы жылдарында
зерттеле бастады.
Алгоритм деп берілген есепті шешудегі жасалатын әректтерді дәл және
қарапайым етіп жазуды айтамыз. Басқаша айтқанда алға қойылған мақсатқа
жетуде немесе берілген есепті шешуде орындаушыға біртіндеп қандай әректтер
жасау керектігін дәл көрсететін нұсқауларды немесе іздеп отырған нәтижені
алу мақсатында деректермен атқарылатын әрекеттерін орындалу реттілігін
анықтайтын жарлықты алгоритм дейміз. Алгоритм белгілі бір реттіліепен
бірінен соң бірі орындалатын бірнеше қадамдардан тұрады.
Тарау І. Алгоритм түрлері және программалау
1. Алгоритмдеу негіздері
Алгоритм ұғымның мәнін аша түсетін оның мынадай қасиеттері бар:
1. Алгоритм дискретті информациялармен жасалатын әрекеттерді
тағайындайды және өрнектейді. Алгоритмге қатысты әрекеттердің бәрі
дискретті болады. Алгоритмнің жұмысына қажетті материалдар ретінде
символдық мәтіндер және сандар пайдаланылады.
2. Алгоритм біздің қалауымызға қарай өзгертуге болмайтын нақты нұсқау
алгоритмде не істеу керектігі алдын-ала айқын береді. Мысалы, бір есепті
шешудің алгоритмі берілсе онда ойланбай-ақ алгоритмде қандай нұсқаулар
берілсе, сол нұсқауларды берілу ретімен орындасақ, есеп шығады. Алгоритмнің
осы қасиетін оның анықталғандық қасиеті дейміз. Бұл жағдай адам сияқты емес
ойлау қабілеті жоқ құрылғылардың мысалы, компьютердің көмегімен есептерді
шешу мүмкіндігіне кепілдік берді. Мұндай құрылғылар алгоритмнің жарлықтарын
ойланбастан формальды орындайды. Сондықтан алгоритмді есепті шығаруға
қажеттінің бәрі бір мәнді анықталу және атқарушыға түсінікті әрі нақты
болуы тиіс.
3. Бір алгоритмнің өзін бірнеше есептің шешімін табу үшін пайдалану
мүмкіндігі, яғни бастапқы деректер мәндерінің жиынына пайдаланылу
мүмкіндігі бар.
Алгоритмнің мұндай қасиетін көпшілікке бірдейлік, басқаша айтқанда,
жалпылық қасиеті деп атайды.
4. Әрбір алгоритм белгілі бір бастапқы деректердің болуын талап етеді
және іздеген нәтижені алуға жеткізеді. Мысалы, екі санды қосу алгоритмнде
қосылғыштар бастапқы деректерге, ал қосынды нәтижеге жатады. Осылайша,
алгоритмдегі әрекеттердің белгілі бір санның орындалуынан кейін қажетті
нәтиже алу мүмкіндігі алгоритімнің нәтижелілігі деп аталады.
Осы айтылғандардан алгоритім бастапқы деректерді пайдаланып іздеген
нәтижеге қол жеткізетін реттелген әрекеттер тізбегі деген қлрытынды жасруға
болады. Мұндай әректтер тізбегінің орындалуы алгоритмдік процесс, ал әрбір
әрекет оның қадамы, әрбір нұсқау алгоритмнің қалыптасуы болып табылады.
Алгоритмнің ең маңызды қасиеті жоғарыда анықталғандық қасиетінде
айтылғандай оның орындалу нәтижесінің атқарушыға тәуелсіздігі.
Сонымен алгоритм туралы мына төмендегідей тұжырымдар жасауға болады:
• алгоритмдер әртүрлі есептерді шешу үшін пайдаланылады;
• алгоритмді атқарушыдан аз білім талап етілетіндіктен есеп
шығаруды айтарлықтай оңайлатады;
• әрбір алгоритм толық аяқталған әрекеттерді орындайтын атқарушыға
арналған командалардан тұрады;
• атқарушы орындайтын командалардың жиынын атқарушының командалар
жүйесі д.а.
• алгоритмдегі командалар атқарушының командалар жүйесінен алынады;
• алгоритмдегі командалар тізбегінің орындалуы алгоритмдік процесс
д.а;
• алгоритмдегі әрбір команда оның қадамы д.а;
• санаулы әрекеттен кейін ғана алгоритмде іздеген нәтижеге қол
жетеді;
• алгоритмдегі әрбір әрекет атқарушыға түсінікті және нақты болуы
керек;
• бірнеше есептің шешімін табу үшін бір ғана алгоритмді пайдалануға
болады;
• құрылған алгоритмді атқару есептің мазмұнына ой жүгіртіп оны
талдауды қажет етпейді, тек командаларды формальді орындай береді;
• алгоритм әрбір атқарушыға арналып құрылады;
• алгоритмнің командалары атқарушыға түсінікті және орындалатын
болуы тиіс;
• алгоритмді атқаруды тек адамға емес компьютерге де жүктеуге
болатындығы есептеу процесін автоматтандыруға мүмкүндік береді;
Алгоритмнің құрамы дараланып және оның әрекеттері анықталғаннан кейін
алгоритмді жазып көрсету тәсілін және тілін білу керек
Алгоритмдік тілді падалану оны құрушының өзіне ғана түсінікті
командаларды көпшілік қауымның пайдалануына мүмкіндік береді.
Алгоритмді жазудың бірнеше тәсілдері бар.Төменде алгоритмді бейнелеу
әдістерінің логикалық құрылымы көрсетілген.
Алгоритмді бейнелеу әдістерінің ішінен біз блок – схема мен мектептік
алгоритмдік тілді пайдаланамыз.
Блок-схема
Блок схема компьютерге программалар жасау практикасында кеңінен
қолданылатын алгоритмдерді жазудың графикалық тәсілі, басқаша айтқанда,
алгоритмнің логикалық құрылымын график түрінде бейнелейтін тіл десек
болады. Есепті шешу алгоритімінің блок схемасын құрған кезде есепті шығару
процесі кезең дерге бөлініді. Әрбір кезең есептелетін операцияның сипатына
байланысты белгілі конфигурациясы бар бір геометриялық фигурамен (блокпен)
белгіленеді. Мысалы, жұмыр (сопақ), параллелограмм, тіктөртбұрыш, ромб
т.с.с.
Блок деп аталатын мұндай фигуралардың ішіне кезеңдердің мазмұны
жазылады. Есептелу процесінің бағыты блоктарды қосатын стрелкалармен
көрсетіледі. Осы аталғандардың бәрі блок – схема тілінің алфавитін құрайды
және олардың мағынасы алдын ала келісілген келісім бойынша беріледі.
Төмендегі 1-кестеде стандартты блок – схема тілінің алфавиті берілген.
Әрбір блок схеманың басы және соңы деп аталатын блоктары болады.
Басы, соңы блоктарынан басқа әрбір блоктың бір ену және бір – екі шығу
сызықтары болады.
Атқаратын қызметі жағынан блоктар негізгі және қосымша болып бөлінеді.
Негізгі блоктар енгізіу мен баспаға шығару және информацияларды өңдеу
әрекеттерін білдіреді, ал қосымша блоктар блок – схеманы түсіндіру және
байланыстарды таңбалау үшін пайдаланылады.
Блоктардың анықтайтын әрекеттері, яғни түсініктер блокты бейнелейтін
геометриялық фигураның ішіне жазылады.
Деректерді енгізу блогы есептеу есептерін шешуде айнымалылардың сандық
мәндерін компьютердің жадына енгізу үшін қолданылады.
Деректерді өңдеу блогы қандай да бір формула бойынша айнымалының мәнін
есептеу процесін білдіреді. Мұнда есептелген шамалар оларға сәйкес
айнымалылар жаңа мәндер қабылдағанша сақталады.
Бұл блокта формуланың сол жағында тұрған айнымалылар оның жағына да
қатыса алады, бұл дегеніміз айнымалының жаңа мәнін бұрын есептелген ескі
мәнінен шығарып алудың қажеттігін көрсетеді.
Шартты тексеру блогы есептелу процесінің барысы тікелей кейбір шартқа
тәуелді болатын есептелу процесінде анықталатын тармақталу алгоритмін
бейнелейді.
Аталуы Бейнеленуі Мазмұны
Жұмыр Алгоритмнің
басы.
Деректерді енгізу немесе
Параллеограм шығару.
Тіктөртбұрыш Меншіктеу амалы
немесе
кез
келген әрекет.
Жоғары жағы Массивті
хабарлаушы
жиектелген процедура.
тіктөртбұрыш
Екі шеті Бағыныңқы
программа
жиектелген
тіктөртбұрыш
Магниттік диск Информацияны
ИСТ – на
ендіру және одан оқу
Ия Жоқ
Шартты тармақталу
Ромб
Жұмыр
Алгоритмнің соңы
Түйін Бірнеше
сызықтарды
біріктіру.
Байланыссыз Сызықтардың
екі сызықтың қиылысуы
қиылысуы
Блоктарды қосатын
Сызықтар ағыны сызықтар және
олардың
бағыттары
Сызықтар
ағынының бағытын
Сызықтардың
өзгерту
бағыты
Түсініктеме --------
Ендіру немесе есептеу
блоктарын түсіндіру.
Сызықтық алгоритм
Егер алгоритмнің N қадамы болса және олардың барлығы басынан аяғына
дейін бірінен соң бірі тізбектеле орындалатын болса, онда ондай алгоритмді
сызықтық алгоритм деп атаймыз. Сызықтық алгоритмнің блок – схемасы мына
суретте бейнеленген.
Алгоритмнің басы
Мәліметтерді енгізу
Осы алгритмнің барлық N қадамы жоғары-
дан төмен қарай тізбектеле орындалады.
Нәтижелерді шығару
Алгоритмнің соңы
Мысалы, табаны В, биіктігі Н үшбұрышьң ауданын табатын алгоритмді
келтірейік.
Тармақталушы алгоритм
Егер алгоритм қадамдарының тізбектеле орындалуы қандай да бір шартқа
тәуелді өзгеретін болса, онда ондай алгоритмді тармақталушы алгоритм
дейміз.
Алгоритм орындалғанда "иә" немесе " жоқ " деген мәндердің бірі
қабылждай алатын логикалық өрнекті шарт деп атаймыз.
Кез келген шарт мынадай үш бөлімнен тұрады:
- сол жақ бөлігі;
- салыстыру таңбасы;
- оң жақ бөлігі.
Мысалдар келтірейік: А 0, Х А+С, К = 6
Мына төменде алгоритмнің тармақталушының бөлігінің жалпы түрі
келтірілген.
егер шарт
онда "иә" тармағы
әйтпесе " жоқ " тармағы
бітті
Мұнда егер, онда, әйтпесе, бітті – қызметші сөздер, егер команданың
басын, ал бітті команданың аяқталуын білдіреді.
Тармақталу командасы мына тшөмендегідей қысқаша түрде пайдаланылады:
егер шарт
онда
"иә" тармағы
бітті
Шартты тексеру блогын сіздер блок – схемада ромбымен таңбалаймыз. Егер
шарт дұрыс болса, онда есепті шешу үшін "иә" тармағы пайдаланылады, ал оған
кері жағдайда - "жоқ" тармағы пайдаланылады.
Қайталанушы алгоритм
Егер берілген шамаға тәуелді алгоритмнің белгілі бір тізбектелген
қадамдарды бірнеше рет орындалатын болса, онда ондай алгоритмді қайталанушы
(циклдік) алгоритм дейміз. Бұл берілген шама цикл параметрі деп аталады.
Кез келген қайталанушы алгогритмде ол аяқталу үшін параметр болуы
тиіс. Параметр белгілі бір мәнге ие болған кезде цикл аяқталатын болады.
Мына төменде циклдің басында параметр үшін қойылған шартты тесеруге
арналған қайталаушы алгоритмнің алгоритмдік тілде жазылуы және блок –
схемасмының жалпы түрі берілген.
Әзір шарт
ЦБ
команадалар тізбегі
ЦС
Мұнда әзір, ЦБ (циклдің басы), ЦС (циклдің соңы) – қызметші сөздер,
ЦБ және ЦС әзірше шарт орындалғанға дейін орындалатын командалар тізбегін
таңбалайды.
1.2. Программалау тілдерінің қолданылуы
Кез келген компьютер информацияны жадына жүктелген программаны орындау
арқылы өңдейді.
Программалау тілі символдардың жиынынан, осы символдардан тұратын
тілдік нұсқаулардың семантикасынан және синтаксистен, яғни программаларды
құру ережелерінің жүйесінен құралады.
Есептелуге тиісті есептерді шығаруға операторлы программалау тілдері
пайдаланылады. Осы тілдердің көмегімен математикалық, физикалық және
инженерлік есептерді шешу ыңғайлы. Бірақ есептелмейтін, яғни сандық емес
есептерді шығаруда программаны сол есептерді шығару үшін арнайы жасалған,
басқа тілдерден құрған дұрыс. Мысалы, бір тілден екінші тілге аудару немесе
қателіктерді алдын ала болжау программаларын басқа тілдерде құру жақсы
нәтиже береді.
Операторлы тілдерде алгоритмнің әрбір элементі қандайда бір оператордың
көмегімен жазылады. Программада әрбір оператор белгілі бір әрекетті
(операцияны) орындайды.
Кәдімгі жағдайда барлық операторлар арнайы ағылшын сөздерімен жазылады.
Бір есепті шешуге арналған программа әртүрлі программалау тілдерінде
жазылап трансляциялануы және әртүрлі компьютерлерде орындалуы мүмкін. Бір
программаның өзін әр түрлі трансляторлар процессордың әртүрлі нұсқайлар
тізбегіне түрлендіреді. Осыған қарамастан программаның орындалу барысында
барлық айырмашылықтар жоғалып кетеді және бірдей нәтиже алынады. Осылайша,
программа қандай программалау тілінде жазылмағандығына қарамастан, оның
тұрақты нәтижесі болады және бұл есепті шешу тәсілін анықтайды.
Шын мәнінде программа мүлтіксіз орындалғанда есептің шешімін алуға
мүмкіндік беретін әрекеттердің реттелген тізбегінен тұрады. Бұл
әректтердің қалайша орындалатындығынның ешқандай мазмұны жоқ, яғни
компьютердің көмегімен бе, қарандаш пен қағазды пайдаланып қолмен есептеу
жолымен бе немесе қандай да бір басқа тәсілмен бе бәрібір. Әректтердің
мұндай ретті тізбегі бұрын айтып кеткеніміздей есепті шешу алгоритмі деп
аталады.
Осы тұрғыдан қарағанда программалау тілдері алгоритмдерді
компьютердің көмегімен орындауға мүмкіндік беретін пішінде жазушы тілдер
болып табылады. Алгоритмнің орындалуын берілген әректтерді ретімен іс
жүзіне асыру деп түсіну керек.
Сонымен программа дегеніміз-бұл алгоритмді компьютер түсінетін тілде
жазып көрсету деген сөз.
Қалай біз программалауды алгоритмдеуден бөліп қарасақ болады,
алгоритмдерді жазу, сондай-ақ оны жасақтау проблемалары программалауда
қиындықтар туғызатындығы түсінікті болады. Программалаудың осы екі кезеңін
ажырата білу керек. Программалауды алгоритмді жасақтау және оны жүзеге
асыру деп түсінген жөн.
Алгоритмді жазуға байланысты қиындақтарды әдетте оңай жеңуге болады.
Қазіргі заманғы программалау тілдерінде кез келген проблемаларды жеңіп
шығуға болатын әртүрлі қуатты операторлардың саны жеткілікті.
Алгоритмді жазудың күрделілігі берілген тілді одан да тереңірек оқып
үйренуге немесе өте қуатты программалау тілін игеруге итермелеуі мүмкін.
Егер алгоритмді жасақтау проблемасы қиындық тудырса, онда біраз уақытқа
дейін программаны жазуды қоя тұрып, есепті шешу үшін не істеу керектігін,
оны қалай жүзеге асыруды ойлану керек. Есепті шешудің алгоритмін жасау жай
ған программа жазғанға қарағанда өте күрделі және шығармашылықпен жұмыс
істеуді талап ететін мәселе.
Нақтылы дағдылар әр түрлі есептерді шығару кезіндегі программалау
тәжірибелерімен бірге келеді.
Жинақталған білім мен дағдыны қолдану мүмкіндігі алгоритмді жасау
мезетінде есептің нақтылы мазмұнының мәні болмайтын жағдаймен байланысты.
Ғылымның, техниканың және мәдениеттің әртүрлі салаларындағы есептердің
бәріне бір ғана немесе оған өте жақын алгоритмнің өзі пайдаланылуы мүмкін.
Жинақталған тәжірибелер тіптен басқа есептерді шешуде пайдаланылған
принциптерге сүйене оырып программалар құруға мүмкіндік береді.
Алгоритмдерді қайталап пайдаланғанда кейде оларды бір программалау
тілінен басқа программалау тіліне аудару талап етіледі. Мұндай түрлендіру
программаны қайтадан жасағанға қарағанда өте ыңғайлы және кейбір жүйелерде
автоматты түрде жасалуы мүмкін.
Әрбір есеп әдетте сөз түрінде адам тілінде тұжырымдалады. Есепті
компьютердің көмегімен шығаруға даярлау үшін оны формальды түрде көрсету
керек. Есепті формальды түрде көрсетудің әртүрлі тәсілдері программалауда
ғана емес білім берудің түрлі салаларында пайдаланылады. Мысалы, есепті
алгебралық немесе гоеметриялық тәсілдер арқылы шығарғанда шығарылып
отырған есептегі айтарлықтай мәні жоқ барлық деректерді алып тастау керек,
яғни есепті ықшамдап математикалық пішінге келтіру оны шешудің бірінші
қадамы болып табылады. Бұдан кейін есептің күрделілігін бағалау шамамен
есепті шешуге қажетті ресурстарды және оған кететін уақытты анықтау керек.
Программаларды жасауда қазіргі заманғы компьютерлерде әр түрлі
деңгейдегі программалау тілдері пайдаланылады.
Жалпы жағдайда тіл деп информацияның жазылыуын және оның түрленуін
белгілі ережелер бойынша формальдыетіп беруші құралдарды түсінеміз.
Тілдің құрамында информацияның негізгі элементтерін құрудың құралдары
және осы элементтерден әр түрлі мазмұнды құрылымдар құруға арналған
ережелер жүйесі бар.
Программалау тілі деп деректерді жазуға және оларды белгілі ережелер
бойынша өңдеуге арналған адам мен компьютерді байланыстыратын формальды
тілді айтамыз.
Програмалаудың әр түрлі тілдерін пайдалану.
Әр түрлі белгілер бойынша жіктеуге болатын бірнеше жүздеген
программалау тілдері бар. Ең жалпысы тілдің машинаға жақындық дәрежесі
бойынша жіктеу болып табылады. Осы белгісі бойынша программалау тілдері екі
үлкен топқа бөлінеді:
• машинаға тәуелді тілдер;
• машинаға тәуелсіз тілдер;
Машинаға тәуелді тілдер өз кезегінде былай бөлінеді:
• машина тілі;
• машинаға бағдарланған тілдер;
Машинаға бағдарланған тілдер кейде автокодтар деп те аталады. Машинаға
бағдарланған тілдердің екі деңгейі бар:
• символдық кодтау тілдері, басқаша айтқанда мнемокодтар;
• макротілдер.
Макротілдер машина тілінің командаларына тікелей ұқсастығы жоқ
макрокомандаларды пайдалануға рұхсат етеді. Макрокомандаларды пайдалану
программаны қысқартады әрі тілді жасау құралдарының жиынын кеңейте отырып
программалаушының еңбегінің өнімділігін арттырады.
Машинаға тәуелсіз тілдер программаларды бөлшектеу дәрежесіне қарай
екі топқа бөлінеді:
• процедулалы- бағдарланған тілдер;
• проблемалы – бағдарланған тілдер.
Процедулалы – бағдарланған тілдер есепті шешу алгоритмін сипаттауға
арналған, сондықтан да оларды кейде алгоритмдік тілдер деп те атайды.
Алгоритмдік тіл деген ұғым программалау тілі деген ұғыммен сәйкес елмейді.
Егер алгоритмдік тілде жазылған алгоритмдік жазу компьютерге ендіруге
тікелей жарамды және дайын жұмысшы программаға түрленетін болса, онда
мұндай алгоритмдік тіл программалау тілі де бола алады. Кейбір алгоритмдік
тілдер тек оларға кейбір құралдарды қосқаннан кейін ғана программалау тілі
болады.
Проблемалы – бағдарланған тілдер есептерді сипаттау үшін қызмет
атқарады.
Бірақ алгоритмдік тілдер өздігінен барлық проблеманы, тіптен
программаны да шеше алмайды. Мұндай тілде жазылған программа компьютерде
тікелей орындалмайды, ол орындалу үшін алдын ала сол компьютердің машина
тіліне аудару жеткілікті қиын мәселе болып табылады.
Алгоритмдік тілден программаны машина тіліне аудару жұмысын
компьютердің әмбебаптығын пайдаланып, оның өзіне жүктеуге болады. Бұл үшін
әрбір алгоритмдік тілден машина тіліне формальды аударуға яғни аударудың
ережесін алгоритм түрінде тұжырымдауға мүмкіндік беретіндей болуы керек.
Егер, осы алгоритмді бір рет машиналық программа түріне келтіріп алсақ,
онда одан кейін осы программаның көмегімен компьютердің өзі берілген
алгоритмдік тілде жазылған кез келген программаны нақтылы компьютердің
машина тіліне аударып бере алады. Мұндай арнайы аудармашы-программа
жоғарыда айтқанымыздай транслятор деп аталады.
Тарау ІІ. Visual Basic ортасында массивтермен жұмыс
2.1. Массивтер және олардың қолданылуы
Массив элементтерінің типтері бірдей болады. Ал егер массивтің типі
variant болса, онда жеке элементтері түрлі типтегі мәліметтерді сақтауы
мүмкін. Мысалы, кейбір элементтері сандар кейбіреулері жолдар немесе
объекттер болуы мүмкін.
Массив элементтеріне индекс бойынша жолығады. Элемент индексіжақша ішінде
массив атынан соң көрсетіледі.
Мысалы,
strNames(l), strNames(2), strNames(l0) - аты strNames
болған массивтің элементтері болып табылады.
Массив элементтерін қарапайым айнымалыларды қолданған сияқты қолдануға
болады. Массивті сипаттау кезінде көріну облысына байланысты мына
операторлар қолданылады: Public, Private, Dim и Static.
Массив индекстерінің диапазоны жоғарығы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz