Акушерлік көмек. Қалыпты жағдайда өтетін туу үрдісі

Жоспар
Кіріспе

I. Туу және туғаннан кейінгі кезеңнің физиологиясы
II. Туу жолдары
III. Туу актісінің кейіпкері — төл
IV. Туу үрдісінің өтуі
V. Мал төлдетуді ұйымдастыру

Буаздык мерзімі аякталып, жатыр ішіндегі өсіп-жетілген тірі төлді, қағанақ кабыктары мен шарана суын сыртқа сығып шығаратын физиологиялык-кұбылысты туу үрдісі деп атайды.
Туу үрдісінде (раrtus) үш фактор: бірінші фактор—төл, кағанақ кабықтарымен шарана суы, екінші фактор - жамбас куысы мен туу жолдары (жатыр мойны, кынап және кынап кіреберісі мен жыныс ернеулері), үшінші фактор — толғак күштері (жатырдын жиырылуы, яғни кіші толғақ жэне диафрагма мен карыннын жиырылуы, яғни ащы толғак) өзара өте күрделі қатынаска түседі.
Ғалымдар туу актісінің басталу себебін түсіндіретін бірнеше теорияларды ұсынды: мысалға, кейбіреулердің айтуынша, төл әбден үлкейген соң анасының беретін коректік затына тоймай аштыктан сыртка шығады екен немесе төл үлкейген соң жатырдын кілегей кабығын, жатыр мойнын тепкілеп ондағы нерв талшықтарын тітркендіреді де жатырдың жиырылуына әкеліп соқтарды дейді. Буаздыктың соңына карай төл мен ана организмін жалғастырып тұрган плацента өз кызметін аткара алмай ылырап кұри бастайды, сөйтіп ана организмі үшін төл бөгде денеге ай- налып, жатыр ішінен куылып шығады деген де теория бар. Енді бір авторлар туу үрдісінің басталуын гормондардың әсерімен түсіндіреді де, яғни атап айтқанда, ұрық безіндегі сары дене өз кызметін токтатқан соң прогестерон гормонынын органына экстрогенді гормондар адреналин, простагландин сиякты затгар пайда болып, олар жатырдың жиырылуына әкеліп соктырады дейді.
Бір айтылған кұбылыстардын бәрі де шын мәнінде, жүріп жатады, бірак олардың бірде біреуі, жеке дара туу үрдісінің түпкілікті себебі бола алмайды, керісінше, осы айтылган себептердің бәрі бірігіп, бір-бірімен косылып барып туу актісін іске асырады.
Сондыктан бүгінгі танда медицинада, ветеринария да бірдей колдап отырған |А.П.Николаевтің (1940) нейрогуморалді теориясы ғана туу үрдісінің басталу себептерін, өту механизмін дүрыс түсіндіре алады. Бүл теория бойынша туу үрдісіне катысты барлык себептерді үш топка бөледі: бірінші топка туу үрдісіне дайындайтын себептер жатады, олар: ми кыртысынын сезімталдығы әлсіреп, жұлын миының, жатыр кабырғасындағы жүйке талшыктарының сезімталдығының кушейуі, эстрогенді гормондардын жиналуы; екінші топка туу актісінің басталуын қамтамасыз ететін себептер жатады, олар жатыр кабырғасындағы, туу жолдарындағы жүйке талшыктарын тітіркендіріп коздыру (төлдің козғалуы), ацетилхолин, простагландин сиякты заттардың жатыр кабырғасына әсер етіп, оны жиырылуына мәжбүр етуі; үшінші топка туу актісін әлсіретпей демеп тұратын себептер жатады, олар төлдін козғалып, жатырды тітркендіруі, ацетилхолин, простагландин сиякты гормональді заттардын ұдайы жатырға әсер етіп, оның шаршамай жиырыла беруін қамтамассыз етуі.

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ
Тақырыбы: Акушерлік көмек.Қалыпты жағдайда өтетін туу үрдісі

Тобы: ВМ - 305
Дайындаған: Қилашев Е.Ж
Тексерген: Мухамадиева Н.Н

Семей 2016
Жоспар
I. Туу және туғаннан кейінгі кезеңнің физиологиясы
II. Туу жолдары
III. Туу актісінің кейіпкері -- төл
IV. Туу үрдісінің өтуі
V. Мал төлдетуді ұйымдастыру

Туу және туғаннан кейінгі кезеңнің физиологиясы
Буаздык мерзімі аякталып, жатыр ішіндегі өсіп-жетілген тірі төлді, қағанақ кабыктары мен шарана суын сыртқа сығып шығаратын физиологиялык-кұбылысты туу үрдісі деп атайды.
Туу үрдісінде (раrtus) үш фактор: бірінші фактор -- төл, кағанақ кабықтарымен шарана суы, екінші фактор - жамбас куысы мен туу жолдары (жатыр мойны, кынап және кынап кіреберісі мен жыныс ернеулері), үшінші фактор -- толғак күштері (жатырдын жиырылуы, яғни кіші толғақ жэне диафрагма мен карыннын жиырылуы, яғни ащы толғак) өзара өте күрделі қатынаска түседі.
Ғалымдар туу актісінің басталу себебін түсіндіретін бірнеше теорияларды ұсынды: мысалға, кейбіреулердің айтуынша, төл әбден үлкейген соң анасының беретін коректік затына тоймай аштыктан сыртка шығады екен немесе төл үлкейген соң жатырдын кілегей кабығын, жатыр мойнын тепкілеп ондағы нерв талшықтарын тітркендіреді де жатырдың жиырылуына әкеліп соқтарды дейді. Буаздыктың соңына карай төл мен ана организмін жалғастырып тұрган плацента өз кызметін аткара алмай ылырап кұри бастайды, сөйтіп ана организмі үшін төл бөгде денеге ай- налып, жатыр ішінен куылып шығады деген де теория бар. Енді бір авторлар туу үрдісінің басталуын гормондардың әсерімен түсіндіреді де, яғни атап айтқанда, ұрық безіндегі сары дене өз кызметін токтатқан соң прогестерон гормонынын органына экстрогенді гормондар адреналин, простагландин сиякты затгар пайда болып, олар жатырдың жиырылуына әкеліп соктырады дейді.
Бір айтылған кұбылыстардын бәрі де шын мәнінде, жүріп жатады, бірак олардың бірде біреуі, жеке дара туу үрдісінің түпкілікті себебі бола алмайды, керісінше, осы айтылган себептердің бәрі бірігіп, бір-бірімен косылып барып туу актісін іске асырады.
Сондыктан бүгінгі танда медицинада, ветеринария да бірдей колдап отырған А.П.Николаевтің (1940) нейрогуморалді теориясы ғана туу үрдісінің басталу себептерін, өту механизмін дүрыс түсіндіре алады. Бүл теория бойынша туу үрдісіне катысты барлык себептерді үш топка бөледі: бірінші топка туу үрдісіне дайындайтын себептер жатады, олар: ми кыртысынын сезімталдығы әлсіреп, жұлын миының, жатыр кабырғасындағы жүйке талшыктарының сезімталдығының кушейуі, эстрогенді гормондардын жиналуы; екінші топка туу актісінің басталуын қамтамасыз ететін себептер жатады, олар жатыр кабырғасындағы, туу жолдарындағы жүйке талшыктарын тітіркендіріп коздыру (төлдің козғалуы), ацетилхолин, простагландин сиякты заттардың жатыр кабырғасына әсер етіп, оны жиырылуына мәжбүр етуі; үшінші топка туу актісін әлсіретпей демеп тұратын себептер жатады, олар төлдін козғалып, жатырды тітркендіруі, ацетилхолин, простагландин сиякты гормональді заттардын ұдайы жатырға әсер етіп, оның шаршамай жиырыла беруін қамтамассыз етуі.
Малдың бірдеңеден катты қоркуы, ұзак жол жүріп шаршауы, ашығуы, өте салкын су ішіп немесе шіріген жемшөптен улануы да туу үрдісінің ерте басталуына себеп бола алады.
Туу жолдары. Туу жолдарын жамбас сүйектері мен сегізкөз және жұмсақ үлпадан тұратын түтік (жатыр мойны, қынап, кынап кіреберісі, сарпай) құрайды. Жамбас сүйектерінің кұрылысына, онын ішкі диаметріне туу актісінін өтуі көп байланысты. Жамбас сүйектері (мыкын сүйегі, шат сүйегі және касаға сүйегі) мен сегізкөз жамбас куысын кұрайды. Жамбас куысының кіреберісін астынан шат сүйектері, екі жағынан мыкын сүйектері, төбесін сегізкөз кұрайды, шыгаберісін астынан касаға сүйектері,екі жағын жамбас сінірлері, төбесін кұйрық омыртқасы түзеді. Жамбас қуысының биіктігі (шат сүйектерінің жігінен сегізкөзге дейін), колденеңі (екі мыкын сүйегінің ортасы) және осі болады.
Сиырдың жамбас куысының осі ирек сызык, ал биенің және басқа ұсак малдың жамбас куысы сәл ғана иілген түзу сызық болып келеді. Сондыктан сиырдың тууы өте ұзақка созылып көбінесе, өздігіннен туа алмай калатын да жағдай кездеседі. Туу акті басталысымен-ақ жатыр мойны ашылып, онын ішкі диаметрі кынаптың диаметрімен бірдей болып кетеді. Төлдің жылжуына бұл түтікше ешкандай кедергі жасамайды, тек кейде сарпайының тарлығынан төлдің алға қарай жылжуы токтап калуы мүмкін.
Туу актісінің кейіпкері -- төл. Төлдің денесінде туу үрдісінін өтуіне кедергі жасайтын үш белдеу бар: басы, кеудесі, және жамбасы. Төлдің кеудесі мен жамбасы сығылғанда көлемін кішірейте алады, ал бас сүйектері кішіреймейді. Дегенмен, табиғаттын өзі туу үрдісін дұрыс өтуі үшін жағдай жасаған, яғни жамбас куысының кең жерлеріне төлдің басының жалпақ жерлері сәйкес келіп мал онша киналмай-ақ туа береді.
Туу үрдісі дұрыс өтуі үшін төл туу жолдарында дұрыс жатуы керек. Төлдің жолдарында жаткандағын мына төмендегі терминдермен сипаттайды: -төлдің келуі (рraesetatio). Төл жамбас куысына басымен, не болмаса артқы аяктармен кіріп жатса, дұрыс келгені деп есептеледі. Желкесімен, бүйірімен, жамбасымен келгені дұрыс емес; -төлдің позициясы (роsinitio). Төл жамбас куысына арқасын анасының арқасына сәйкес жоғары каратып жатса, жоғарғы позиция деп есептеледі. Төл аударылып шалкасынан немесе бір бүйірілеп жатса позициясы дұрыс келмеді дейміз; -төлдің бойлығы (sitis). Төл жамбас қуысына өзінінің ұзына бойы осімен кірсе (төлдің омырткасы мен анасының омырткасы бір бағытта) ұзына боймен дұрыс келгені. Ал арқасымен, карнымен немесе бүйірімен келсе, онда төл тігінен не болмаса көлденен жағдаймен теріс келген деп атаймыз; -төлдің денемүшелерінің орналасуы (habitus). Бұл төлдің басы мен аяқтарының өз денесі катынасы. Төл басымtн келгенде аkдыңғы аяқтарының созылып жатуы, артымен келгенде арткы аяқтарының созылып жатқаны дене мүшелерінің созылып өзара дұрыс орналасуы болып саналады (18,19-суреттер).

18-19-суреттер.Сиыр төлінің туу жолдарына дұрыс орналасуы. А-алдымен келуі. Ә-артымен келуі.

Мойны бұралып, басы кайырылып, аяктары бүгіліп калса, оны теріс орналасуы деп айтамыз.
Туу үрдісінің өтуі. Туу актінің өту барысын үш сатыға бөлуге болады:
1. Жатыр мойны ашылып, туу жолдарынын түзелуі,
2. Жатырдағы төлді сығып шығару,
3. Шудың бөлініп түсуі.
Алғашкы кезде тек қана жатырдың әлсін-әлсін жатырдын жиырылғанын байқаймыз. Жиырылу мерзімі секундқа да жетпейтін уакыт алады, содан соң жатыр кайтадан босап 15-20 минуттық үзілістен кейін тағы да жиырылады. Осылай әлсін-әлсін жатырдын жиырылуын кіші толғақ немесе туу актісінің басталуы дейміз.
Жатырдын әрбір жиырылуы оның ішкі куысының таралуына әкеліп соғады, жатыр кабырғасы қалындап, оның жалпы аумағы кішірейе береді. Соның нәтижесінде жатыр қуысы ішіндегі кысымның күшеюіне байланысты жатыр мойны біртіндеп ашыла береді, кағанақ кабықтары шарана суымен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.