Жаңа туған төлдің аурулары

I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім
2.1Төлдің тұншығуы . асфиксия
2.2.Алғашкы тонғақтың қатып калуы.
2.3.Кіндіктен қан ағу.
2.4.Кіндіктің қабынуы.
2.5.Артқы тесігінің болмауы
2.6. Бронхопневмония
2.7. Ақтышқақ.
III.Пайдаланғанәдебиеттер

Дені сау, жақсы төл алу үшін малдың буаздық кезіндегі күтіміне, дұрыс азықтануына, жем-шөбінің кұнарлығына, уақтылы суалтуына баса назар аудару керек. Олай өтпеген күнде іштегі төлдің өсіп-дамуы бұзылып, әлсіз төл туады да, сыртқы ортаның әсеріне төзе алмай, әртүрлі ауруға шалдығады, көбінесе, өліп қалады немесе өспей қалады (инфантилизм).
Төлдін күтімі. Жаңа туған төлдің аузы-мұрнын кілегейлі шырыштан тазартып сүртеді, кіндігін 5-7 см қалдырып байлап кеседі де, ұшын карбол кышкылына, не болмаса, йодқа салып күйдіреді. Содан кейін төлді 1-2 күнге анасымен бірге қалдырған дұрыс, бұл кезде анасы оның үстін жалап кептіреді. Бұл төлдің денесін ширақтырады, кан айналу жүйесінің тез қалыптасуына әсер етеді. Бұл кезде төл аяктанып, өздігінен анасының емшегіне жармасып сора бастайды.
Кейбір шаруашылыктардасиырдың бұзауын енесінің бауырында қалдырмай бөлек қораға (профилакторияға) алып кетеді. Осындай жағдайда бұзаудын үстін кұрғатып сүртіп, жылы жерге орналастырып, бір сағаттын ішінде енесінің уызымен ауыздандыру керек. Уыз жылы болғаны дұрыс. Уызды неғұрлым кешіктірмей ертерек ішкізсе, соғұрлым оның төл организміне пайдасы көп. Себебі, туғаннан кейінгі алғашкы уыздың сапасы өте жоғары болады да, уакыт өткен сайын ол өзінің қасиеттерін жоя береді. Жана туған төлдің ішек-қарнында алғашкы кезде ешқандай сөл болмайды, яғни уыз сол калпында ешкандай өзгеріске ұшырамай организмге сіңе береді. Сөйтіп төл организмін дайын гамма- глобулиндермен камтамасыз етіп, оны әртүрлі инфскцияға төзімді етеді де және жас төлдің ішін жүргізіп тоңғақтай ажыратады.
Жас төлге уызды арнайы резина емізікпен ішкізеді. Әрине емізіктің де,уыз кұйылған шөлмектің де таза болуын мұқият кадағалап отырукерек.
Бұзаулардыүстін кұрғатып, уызбен тойдырған соң жеке үйшіктерге орналастырады. Астында құрғақ калың төсеніш болады.
Құлындар туғаннан кейін 2 сағаттан соң ғана аяғына тұруға талпынады, оған анасының емшегін табуға көмектесу керек. Егерде құлын анасының уызына (сүтіне) жарымаса оны су аралистырып сиыр сүтімен бағады (0,5л сиыр сүті 0,5лқайнағансу + 1-2 тауық жұмыртқасы + 2 ас қасық қант пен 10 гр тұз).

1.«Қазақэнциклопедиясы» Алматы: 2007 ж.
2.Ұрықтанутерминдерініңорысша-қазақшатүсіндірмесөздігі. – Алматы, Қазақстан, №9 2006ж
3.М.Н.Жоланов «Ветеринариялықакушерлік, гинекология жәнекөбеюбиотехникасы» Алматы: 2011ж.
4.Ш.Қ.Қалтаев « Ауылшаруашылықмалдарыныңкөбеюі» Алматы, 2006ж