Ағылшын, қазақ тілдеріндегі «бала» сөзіне қатысты мақал- мателдердің лексико- семантикалық және этнолгвистикалық сипаты

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Мәселенің өзектілігі:

Адамға жас ерекшелігіне, жынысына байланысты атаулар мен сол атауларға қатысты тұрақты тіркестер тіліміздің сөздік қорының қомақты бір саласы. Бұлар - әрбір халықтың жанына жақын, рухани мәдениетінің сипатын дәл корсететін лексикосемантикалық топ. Мундай атаулар өмірде өте жиі қолданылатыны белгілі. Солай бола турсада, лексикалық қорымыздың бұл тобы кейбір еңбектерге жол-жөнекей сөз болғаны болмаса, олар күні бүгінге дейін жеке лексикосемантикалық топ ретінде арнайы зерттелінген жоқ. Оның үстіне бұл тақырып етнолингвистикалық тұрғыдан да зерттеу нысаны болған емес. Біз бұл жұмыста аталған лексикосемантикалық топты әрі тілдік, әрі етнолингвистикалық тұрғыдан алып, бірлікте қарастырмақпыз.

Өйткені адамның жас ерекшелігіне, байланысты атаулар мен солар арқылы жасалған тұрақты тіркестер тіліміздің ең байырғы бірліктері ретінде лексикалық қорымызды байытып қана қойған жоқ, сонымен бірге, олар халқымыздың тарихын, мәдениетін, рухани өмірін, дүние танымын, филасофиясын, психалогиясын өз бойына жинақтап жүрген құнды да құнарлы лексикалық бірліктер. Оларды жан жақты зерттеу сол байлықты ашып, оны халқымыздың игілігіне жарату деген сөз болып шығады.

Зерттеудің мақсаты.

Зерттеудің негізгі мақсатытты - өзіміз нысан етіп алып отырған атаулар мен сол атауларға қатысты тұрақты тіркестерді түгел жинап, оларды әрі тіл білімі тұрғысынан, әрі етнолингвистикалық тұрғыдан жан-жақты қарастыру, әр атаудың, әр бір фразеологиялық тұрақты тіркестердің мағыналарын ашу, сөйтіп сол мағыналардың астарынды жатқан ұлттық ерекшеліктерді, яғни қазақ халқына тін ой-сананы, дүниетанымды, наным-сенімдерді мінез-құлықты, психалогияны, пәлсапаны, салт-дәстурді, бір сөзбен айтқанда, ұлтымыздың рухани байлығы мен мәдениетін, тарихын айқындау.

Тұрақты тіркестер дегенді біз бұл жерде кең мағынада алып отырамыз. Оларға бізше тек идиома, фразалар ғана жатпайды, сонымен бірге, тұрақты тіркестерге мақал мәтелдер, теңеулер, афоризмдер, перифразалар, қанатты сөздерде жатады. Ендеше зерттеудің мақсатына бұларды да зерттеу жататындығы өзінен-өзі түсінікті.

Зерттеудің міндеттері:

Жоғарыдағы мақсатқа жету жолында өзімізге мынадай міндеттер жүктедік.

Адамның жас ерекшелігіне, жынысына байланысты атаулар мен тұрақты тіркестерді түгелдей жинап, оларды жүйелеу;
Жиналған атаулар мен тіркестерді тақырыптарына, мағыналарына қарай түрлі лексико-семантикалық топтарға топтастыру;
Әр лексико-семантикалық топқа жататын атаулар мен тұрақты тіркестердің мағыналарын ашу және оларды саралау, даралау ;
Әрбір атау мен тіркестің мағыналарының астарында не жатқанын айқындау; яғни сол атаулар мен тіркестердің, мақал-мателдердің беріп тұрған ұғымдары мен түсініктерін ашу;
Әлгі ұғымдар мен түсініктердің шығуына, қалыптасуына себеп болған жағдаяттарды, басқаша айтсақ, олардың уәждерін анықтау.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы:

Адамның жас ерекшелігіне, жынысына байланысты атаулар мен тұрақты тіркестер бұрын зерттелінбесе, енді ол жан жақты әрі тұбегейлі зерттелініп отыр. Бұл жұмыстар тілдік тұрғыдан ғана зерттелінген жоқ, сонымен бірге. Ол етнолингвистикалық тұрғыдан да зерттелінді. Ол ушін, алдымен тиісті атаулар мен тұрақты тіркестер, мақал-мәтелдер, қанатты сөздер түгелімен жиналып алынды. Содан соң сол материалдарға сүйене отырып, олардың жасалу жолдары, шығу төркіндері, даму тарихы, себептері ашылды, мағыналары мен ұғымдары айқындалды. Айқындалған етнолингвистикалық мән-мағыналар мүмкіндігінше толық сараланды және олар жұмыста жеке жеке аталынып корсетілді. Сараланған етнолингвистикалық ерекшеліктер фразеологиялық тұрақты тіркестер арқылы, халықтық мақал-мәтелдер мен ақын-жыраулардың өлең-жырлары арқылы дөйектелініп отырды. Міне бұлардың бәрі жұмыстың ғылыми жаңалықтары болып есептелінеді.

Жұмыстың теориялық маңызы:

Аталған тақырыптың жан-жақты зертелініуі-осы материалдарды тілдік тұрғыдан және етнолингвистикалық тұрғыдан танып білуімізді тереңдете түседі. Соның нәтижесінде мол материалдар жиналды. Ол жиналған материалдар мазмундық және тақырыптық жүйеге келтірілді. Мағыналары айқындалды уәждері ашылды. Олардың әрқайссысына тілдік сипаттамалар мен түсініктер берілді. Осылар арқылы қазақ халқының аталған мәселелеріне байланысты көзқарастары мен түйсіктері, ұғымдары мен түсініктері, бір сөзбен айтқанда, олардың ұлттық ерекшеліктері көрсетіледі.

Зерттеудің практикалық мәні:

Зерттеу нәтижелері оқулықтар құрастыруға, түрлі сөздіктер түзуге, сондайақ, жоғары оқу орындарындағы лексикалогия, фразеология, семасиалогия, етнолингвистика пәндері бойынша оқылатын лекцияларға, арнаулы курстарға, семинар сабақтарына пайдалануға болады.

Зерттеуге негіз болатын материалдар:

Зерттеуімізге қәжетті материалдарды негізінен он томдық « Қазақ тілінің тусіндірме сөздігінен » , I. Кеңесбаевтың « Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігінен » , « ҚазақСовет енциклопедиясынан » , басқада толып жатқан үлкенді кішілі сөздіктерден (олардың ішінде екі тілдік сөздіктер де, диалекталогиялық сөздіктер де бар), сондай- ақ, ауыз әдебиеті мен фолклордың бай мураларынан, жазушылардың шығармаларынан ақындардың өлеңдерінен, ең ақыры, орта ғасырда жарық корген Махмут Қашқаридың, Юсуп Баласұғнидің еңбектерінен, т. б. тарихи жадығаттардан жинастырдық.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.