Мұнайды қайта өңдеу процестері арасында гидрогенизациялық каталитикалық процестердің үлесі

Кіріспе 3
1 Гидрогенизациялық процестер тарихынан қысқаша мәлімет 4
2 Гидрогенизациялық процестер 6
2.1 Гидрогенизациялық процестердің механизмі жəне катализаторлары
6
2.2
2.3
3 Дистилляттарды гидротазалау процестері
Дистилляттарды гидрокрекингтеу процестері
Гидрогенизациялық процестердің экологиялық мәселелері 9
16
17
3.1 Өрт және жарылғыштық категориясы 18
3.2 Адам организміне улы заттар әсерінің сипаты 20
Қорытынды 21
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 22

Гидрогенизациялық процестер мұнай өңдеуде және мұнайхимиясында кең қолданысқа ие. Оларды тұрақты жоғары октанды бензиндерді алу үшін, дизельді және қазандық отындарының, сонымен қатар майлау майларының сапасын арттыру үшін пайдаланылады. Мұнайхимиялық өнеркәсіпте гидрлеу реакциясының көмегімен циклогексан және оның туындылары, көптеген аминдер, спирттер және бірқатар мономерлер қатары алынады. Гидрогенизациялық процестердің соңғы жылдары жылдам қарқындармен дамуы тауарлық мұнай өнімдерінің сапасына қойылатын талаптардың жоғарылуымен, сутегі өндірісінің қолдану аумағының едәуір кеңеюімен, және жоғары тиімділікті катализаторды пайдаланумен түсіндіріледі.
Мұнай өңдеуші өнеркәсіптерде гидрогенизациялық процестер өңделуші мұнай фракцияларының көмірсутекті және фракциялық құрамдарын реттеу үшін, олардан күкіртті және азотты қосылыстарды аластату, мұнайлы отындардың, майлардың, және мұнайхимиясы үшін арналған шикізаттардың эксплуатациялық сипаттамаларын жақсарту үшін қолданылады. Негізгі гидрогенизациялық процестер болып келесілер саналады:
- мұнай фракциялардан күкіртті, азотты және оттекті органикалық қосылыстарды өнімдер сапасын жоғарылату мақсатында немесе одан ары өңдеу үшін дайындау үшін аластату;
- мұнай фракциялардағы алкендер мен арендерді гидрлеу;
- мұнай фракцияларының гидрленуі;
Бүгінгі күні пайдалануда тұрған мұнай шикізатын гидроөңдеу реакторларының көпшілігі 70 жылдардың ортасында жобаланып құрастырылған. Өнімдер шығарымы мен олардың сапасы өзгергендіктен көптеген мұнай өңдеушілер катализаторларды өңдеу прогресін пайдаланудан үстемдіктерге ие бола және өз қондырғыларына ірі қаржылай салымның алдын ала алды. Алайда, реакторлы жүйе потенциалын экономикалық жағынан тиімді етіп толығымен іске асыру үшін істегі реакторлы жүйелердің олардың жаңарту жолдарын қарастыра жұмыс сипаттамалары мен құрылыстарының толық бағалануы қажет.
2000 жылдан бастап Еуропада цетанды сан бойынша “51-ден аз емес”, күкірт бойынша “0,035 массалық % аспайтын”, тығыздық бойынша полиароматты қосылыстардың құрамын “көлемнің 11%-дан аспайтындай” етіп нормалау кезінде “0,845 грамм/см3 аспайтын” талаптарын бекітетін Еуро-3 нормалары қолданылуда.

1 Ахметов С.А. Технология глубокой перерабоки нефти и газа: Учебное пособие для вузов. -Уфа: Гилем, 2002. 672 с.
2 Ластовкин Г.А., Радченко Е.Д., Рудина М.Г. Справочник нефтепереработчика. – Л.: Химия,1986.648с.
3 Омаралиев Т.О. Мұнай мен газ өңдеудің арнайы технологиясы.- Алматы, 2002.
4 Танатаров М.А., Ахметина М.Н., Фасхутдинова Р.А. Технологические расчеты установок переработки нефти. - М.: Химия, 1987. 210 с.
5 Смидович Е.В. Технология переработки нефти и газа. 2 часть.- М.: Химия.1990. 275 с.
6 Гуревич И.Л. Технология переработки нефти и газа. ч.І.- М.: Химия, 1972
7 Технологический регламент установки ТОО ШНОС.- Алматы , 1988.
8 Омаралиев Т.О. Мұнай мен газды өңдеудің химиясы және технологиясы. – Алматы, 2001.278б.
9 Эрих В.И., Расина М.Г. Химия технология нефти и газа. – М.: Химия, 1985. 256 с.
10 Омаралиев Т.О., Айтымбетов Н.Ш. Мұнай және газ өңдеудегі катализ. – Алматы, 1999.
11 Улы және радиациялық заттар қауіптілігі ҚР ҚНжЕ. 01.04.042-02. Ресми басылым. Астана,2002