Қоршаған орта жағдайын бақылау және мониторинг жайлы жалпы түсінік
КІРІСПЕ
1.Қоршаған орта жағдайын бақылау және мониторинг жайлы жалпы түсінік.
1.1 Қоршаған орта мониторингі.
1.2 Өндірістік мониторинг
2. Мұнай өңдеу зауыттарындағы өндірістік экологиялық мониторинг.
2.1 Атырау мұнай өңдеу зауыты
2.2 Шымкент мұнай өңдеу зауыты
2.3 Павлодар мұнайхимия зауыты.
3. Теңіз кең орнының қоршаған ортаны бақылау жүйесі.
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1.Қоршаған орта жағдайын бақылау және мониторинг жайлы жалпы түсінік.
1.1 Қоршаған орта мониторингі.
1.2 Өндірістік мониторинг
2. Мұнай өңдеу зауыттарындағы өндірістік экологиялық мониторинг.
2.1 Атырау мұнай өңдеу зауыты
2.2 Шымкент мұнай өңдеу зауыты
2.3 Павлодар мұнайхимия зауыты.
3. Теңіз кең орнының қоршаған ортаны бақылау жүйесі.
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Адамзат ежелгі уақыттардан бері экологиялық шараларды аңғармай жүзеге асырды. Өсімдіктерді сақтап қалу мақсатында бір аумақтан екіншісіне мал айдап көшті; балық аулайтын орындарда балықтарды жемге үйретті; аумақты дауыл құлатқан ағаштан және арамшөптерден тазартты; құстарды ұя салу кезінде, кәсіптік жануарлардың төлдеуі немесе кәсіптік балықтардың уылдырық шашқан кезінде аулауға тыйым салды.
Ғылыми-техникалық төңкеріс адамның табиғатқа ықпал ету қарқынын шұғыл күшейтті. Сондықтан адамның іс-әрекетін табиғатпен өзара әсер кезінде қатаң реттеу қажеттігі туды. Барлық елдерде адамның табиғи ортаны реттеу бойынша және табиғатты қорғау мен табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану бойынша сансыз көп заңнамалық актілер қабылданды. Әр түрлі экологиялық шараларды жүзеге асыру үшін ең алдымен белгілі уақыт кезеңінде литосфера, гидросфера және атмосфераның терең де жан-жақты экологиялық зерттеулерін жүргізу қажет. Мұндай зерттеулер мониторинг (бақылау) деп аталады. Белгілі уақыт аралықтары арқылы бақылау, зерттеулерін салыстыру қоршаған ортадағы экологиялық өзгерістер қозғалыстарының зерзаттық көрінісін береді.
Соңғы жылдары эколог-болжаушылардың арасында XX ғасырдың 20-шы жылдарында қоршаған ортаға байланысты қолданылған мониторинг ұғымы кең таралған. Экологиялық мониторинг - антропогендік факторлар әсерінен қоршаған орта жағдайының, биосфера компоненттерінің өзгеруін бақылау, баға беру және болжау жүйесі. Мониторинг ұғымы кең ұғымда экономикада, өнеркәсіпте, және басқа да бақылаулар жүргізілетін салаларда қолданылады. Ғылыми оқулықтарға бұл ұғым Стокгольмдегі БҰҰ-ның ұйымдастыруымен (маусым, 1972 ж.) өткен қоршаған ортаны қорғау жөніндегі конференңиядан кейін енді. Қазіргі таңда мониторинг ұғымы негізгі үш түрлі жұмыстардан тұратын қоршаған табиғи ортаны бақылау жүйелері ретінде қарастырылады:
1. қоршаған ортаның жағдайын жүйелі түрде бақылау.
2. табиғи және антропогендік факторлардың әсерінен табиғатта болуы мүмкін өзгерістерді болжау.
3. қоршаған орта жағдайын ретке келтіру шараларын басқару.
Бақылайтын обьектілердің ерекшелігіне, түріне және бақылау әдістеріне байланысты мониторингтің бірнеше түрлерін ажыратады, Мысалы: Жүргізу әдістері бойынша мониторингтің мынадай түрлері бар:
- биологиялық (биоиндикаторлар көмегімен);
- дистанционды (авиациялық және космостық);
- аналитикалық (химиялық және физико-химиялық талдау).
Бақылау обьектілері бойынша:
- қоршаған ортаның жеке компоненттері мониторингі (топырақ, су, ауа);
- биологиялық мониторинг (өсімдіктер және жануарлар дүниесі).
Мониторингтің негізгі мақсаттары мен міндеттері төмендегі 1-кестеде көрсетілген.
Ғылыми-техникалық төңкеріс адамның табиғатқа ықпал ету қарқынын шұғыл күшейтті. Сондықтан адамның іс-әрекетін табиғатпен өзара әсер кезінде қатаң реттеу қажеттігі туды. Барлық елдерде адамның табиғи ортаны реттеу бойынша және табиғатты қорғау мен табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану бойынша сансыз көп заңнамалық актілер қабылданды. Әр түрлі экологиялық шараларды жүзеге асыру үшін ең алдымен белгілі уақыт кезеңінде литосфера, гидросфера және атмосфераның терең де жан-жақты экологиялық зерттеулерін жүргізу қажет. Мұндай зерттеулер мониторинг (бақылау) деп аталады. Белгілі уақыт аралықтары арқылы бақылау, зерттеулерін салыстыру қоршаған ортадағы экологиялық өзгерістер қозғалыстарының зерзаттық көрінісін береді.
Соңғы жылдары эколог-болжаушылардың арасында XX ғасырдың 20-шы жылдарында қоршаған ортаға байланысты қолданылған мониторинг ұғымы кең таралған. Экологиялық мониторинг - антропогендік факторлар әсерінен қоршаған орта жағдайының, биосфера компоненттерінің өзгеруін бақылау, баға беру және болжау жүйесі. Мониторинг ұғымы кең ұғымда экономикада, өнеркәсіпте, және басқа да бақылаулар жүргізілетін салаларда қолданылады. Ғылыми оқулықтарға бұл ұғым Стокгольмдегі БҰҰ-ның ұйымдастыруымен (маусым, 1972 ж.) өткен қоршаған ортаны қорғау жөніндегі конференңиядан кейін енді. Қазіргі таңда мониторинг ұғымы негізгі үш түрлі жұмыстардан тұратын қоршаған табиғи ортаны бақылау жүйелері ретінде қарастырылады:
1. қоршаған ортаның жағдайын жүйелі түрде бақылау.
2. табиғи және антропогендік факторлардың әсерінен табиғатта болуы мүмкін өзгерістерді болжау.
3. қоршаған орта жағдайын ретке келтіру шараларын басқару.
Бақылайтын обьектілердің ерекшелігіне, түріне және бақылау әдістеріне байланысты мониторингтің бірнеше түрлерін ажыратады, Мысалы: Жүргізу әдістері бойынша мониторингтің мынадай түрлері бар:
- биологиялық (биоиндикаторлар көмегімен);
- дистанционды (авиациялық және космостық);
- аналитикалық (химиялық және физико-химиялық талдау).
Бақылау обьектілері бойынша:
- қоршаған ортаның жеке компоненттері мониторингі (топырақ, су, ауа);
- биологиялық мониторинг (өсімдіктер және жануарлар дүниесі).
Мониторингтің негізгі мақсаттары мен міндеттері төмендегі 1-кестеде көрсетілген.
1. Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі
2. https://kk.wikipedia.org
3. www.petrokazakhstan.kz
4. www.pnhz.kz
5. www.anpz.kz
6. http://www.tengizchevroil.com
2. https://kk.wikipedia.org
3. www.petrokazakhstan.kz
4. www.pnhz.kz
5. www.anpz.kz
6. http://www.tengizchevroil.com
Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:
КІРІСПЕ
Адамзат ежелгі уақыттардан бері экологиялық шараларды аңғармай жүзеге асырды. Өсімдіктерді сақтап қалу мақсатында бір аумақтан екіншісіне мал айдап көшті; балық аулайтын орындарда балықтарды жемге үйретті; аумақты дауыл құлатқан ағаштан және арамшөптерден тазартты; құстарды ұя салу кезінде, кәсіптік жануарлардың төлдеуі немесе кәсіптік балықтардың уылдырық шашқан кезінде аулауға тыйым салды.
Ғылыми-техникалық төңкеріс адамның табиғатқа ықпал ету қарқынын шұғыл күшейтті. Сондықтан адамның іс-әрекетін табиғатпен өзара әсер кезінде қатаң реттеу қажеттігі туды. Барлық елдерде адамның табиғи ортаны реттеу бойынша және табиғатты қорғау мен табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану бойынша сансыз көп заңнамалық актілер қабылданды. Әр түрлі экологиялық шараларды жүзеге асыру үшін ең алдымен белгілі уақыт кезеңінде литосфера, гидросфера және атмосфераның терең де жан-жақты экологиялық зерттеулерін жүргізу қажет. Мұндай зерттеулер мониторинг (бақылау) деп аталады. Белгілі уақыт аралықтары арқылы бақылау, зерттеулерін салыстыру қоршаған ортадағы экологиялық өзгерістер қозғалыстарының зерзаттық көрінісін береді.
1.Қоршаған орта жағдайын бақылау және мониторинг жайлы жалпы түсінік.
1.1 Қоршаған орта мониторингі.
Соңғы жылдары эколог-болжаушылардың арасында XX ғасырдың 20-шы жылдарында қоршаған ортаға байланысты қолданылған мониторинг ұғымы кең таралған. Экологиялық мониторинг - антропогендік факторлар әсерінен қоршаған орта жағдайының, биосфера компоненттерінің өзгеруін бақылау, баға беру және болжау жүйесі. Мониторинг ұғымы кең ұғымда экономикада, өнеркәсіпте, және басқа да бақылаулар жүргізілетін салаларда қолданылады. Ғылыми оқулықтарға бұл ұғым Стокгольмдегі БҰҰ-ның ұйымдастыруымен (маусым, 1972 ж.) өткен қоршаған ортаны қорғау жөніндегі конференңиядан кейін енді. Қазіргі таңда мониторинг ұғымы негізгі үш түрлі жұмыстардан тұратын қоршаған табиғи ортаны бақылау жүйелері ретінде қарастырылады:
1. қоршаған ортаның жағдайын жүйелі түрде бақылау.
2. табиғи және антропогендік факторлардың әсерінен табиғатта болуы мүмкін өзгерістерді болжау.
3. қоршаған орта жағдайын ретке келтіру шараларын басқару.
Бақылайтын обьектілердің ерекшелігіне, түріне және бақылау әдістеріне байланысты мониторингтің бірнеше түрлерін ажыратады, Мысалы: Жүргізу әдістері бойынша мониторингтің мынадай түрлері бар:
- биологиялық (биоиндикаторлар көмегімен);
- дистанционды (авиациялық және космостық);
- аналитикалық (химиялық және физико-химиялық талдау).
Бақылау обьектілері бойынша:
- қоршаған ортаның жеке компоненттері мониторингі (топырақ, су, ауа);
- биологиялық мониторинг (өсімдіктер және жануарлар дүниесі).
Мониторингтің негізгі мақсаттары мен міндеттері төмендегі 1-кестеде көрсетілген.
1-кесте. Мониторингтің негізгі міндеттері мен мақсаттары.
Қоршаған орта жағдайы мониторингі
Міндеті
Мақсаты
Бақылау
Анықтау
Бағалау
Болжау
Шешім
қабылдау
Жетілдіру
қоршаған
орта
жағдайының
өзгеруі
адам іс-
әрекеті
арқасында
қоршаған орта
жағдайының
өзгеруіне
алып келетін
себептері
адам іс-
әрекеті
әсерін
анықтап,
өзгерісгерді
бақылау
қоршаған
орта
жағдайында
болатын
өзгерісгер
адамның теріс
іс-әрекеті
нәтижесіндегі
зардаптарды
жою
қоршаған
орта мен
қоғам
арасындағы
тиімді
қатынастар
стратегиясы
Сонымен, мониторингтің технология процестерін алгоритм түрінде былай бейнелеуге болады: Өлшеу -- талдау --сипаттау -- моделдеу -- дұрыс жолын таңдау. Ic-әрекеттердің мұндай алгоритмі қоршаған ортаның кез-келген мониторингіне тән. Экологтар үшін негізгі мынадай мониторинг түрлері бар:
- Биологиялық мониторинг - биологиялық орталардағы (организмдерде, биоценоздарда) табиғи және антропогендік процестерді бақылау (ауыр металдардың, пестицидтердің жинақталуы). Мұндай мониторинг тіршіліктің қоршаған орта компоненттерімен өзара барлық байланысын қамтиды.
- Базалық мониторинг - жалпыбиосфералық, яғни, тек қазіргі кездегі ғана емес, жақын аралықтағы 50-100 жыл ішінде болатын негізінен табиғи құбылыстарды бақылау.
- Биосфералық мониторинг - биосферадағы өзгерістерді: атмосфераның шаңдануы, әлемдік су балансы, Әлемдік мұхиттың ластануы, құрлық пен мұхиттағы биологиялық өнімнің өзгеруі және т.б. ғаламдық деңгейде бақылау.
Биоэкологиялық мониторинг - табиғи ортаның жағдайын оның адам денсаулығына әсері тұрғысынан бақылау. Адамның тыныс-тіршілігін көрсететін көрсеткіштер - ауруға ұшырауы, туылуы, өмір сүру ұзақтығы және т.б. қолданылады.
Геоэкологиялық мониторинг - табиғи экожүйелердегі өзгерістерді бақылау. Географиялық стационарлық бақылаулардың жүйелеріне сүйене отырып, экожүйелердің биологиялық өнімділігі, өздігінен тазаруға қабілеттілігі, заттардың шекті мүмкін концентрациясы көрсеткіштері қолданылады.
Дистанционды мониторинг - бұл авиациялық және космостық мониторингтің жиынтығы. Кейде бұл ұғымға, көрсеткіштері ақпараттарды жинау орталығына беріліп отыратын, адам аяғы басуы қиын жерлердегі приборлар арқылы алыстан ақпараттарды беру әдістерін (радио, спутник) де жатқызады.
Теңіздердің ластануы мониторингі - теңіздер мен мұхиттардағы судың сапасын білу мақсатында ақпараттар алу үшін олардың жағдайын болжау, бағалау және бақылау жүйесі. Бұл теңіз су ресурстарын үнемді пайдалануға және оларды ластанудан қорғау шараларын жүргізуге қажет.
Құрлықтағы сулардың ластануы мониторингі - су ресурстарын үнемді пайдалану және оларды ластанудан, құрғап кетуден қорғау шараларын жүргізу үшін құрлықтағы сулардың жағдайы туралы ақпараттар алу мақсатында болжау, бағалау және бақылау жүйесі.
Су сапасының көрсеткіштеріне - температура, минералдану, рН, түсі, еріген оттегі, дәмі, ауыр металдар, мұнай өнімдері, фенолдар, пестицидтер және ең бастысы натрий, калий, кальций, магний, хлор, сульфат, карбонат, нитрат иондары жатады.
Ластаушы көздер мониторингі - ластаушы көздер арқылы су обьектілеріне, атмосфералық ауаға, топыраққа бөлінген заттардың мөлшерін және ластану деңгейін болжау, бағалау және бақылау жүйесі.
Аймақтық мониторинг - антропогендік әсерге ұшыраған үлкен өнеркәсіп орындары, қалалар және олардың айналасындағы аймақтар биосферасы туралы ақпарат алу үшін бақылау.
Классификациядағы мониторингтердің деңгейіне сәйкес - халықаралық және аймақ аралық басқару деңгейлері ғаламдық деңгейлермен байланыста болуы, ал ұлттық - аймақтық деңгеймен байланыста болуы керек.
Экологиялық мониторинг жүйесінде биологиялық мониторингтің, яғни, экожүйенің биотикалық құрамы мониторингі ерекше роль атқарады. Биологиялық мониторинг - бұл қоршаған табиғи ортаның жағдайын тірі организмдер көмегімен бақылау. Биологиялық мониторингтің негізгі әдісі - биоиндикация, антропогендік факторларға байланысты биотадағы кез-келген өзгерістерді есепке алып отыру.
1.2 Өндірістік мониторинг
Арнайы табиғат пайдалануды жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар өндiрiстiк экологиялық бақылауды жүзеге асыруға мiндеттi. Өндiрiстiк экологиялық бақылаудың мақсаттары:
1) табиғат пайдаланушының экологиялық саясатына, қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткiштерiне және қоршаған ортаға ықпалды әсер ететiн өндiрiстiк процестердi реттеу аспаптарына қатысты шешiмдер қабылдау үшiн ақпарат алу;
2) Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасы талаптарының сақталуын қамтамасыз ету;
3) табиғат пайдаланушының өндiрiстiк процестерiнiң қоршаған ортаға және адам денсаулығына әсер етуiн мейлiнше азайту;
4) табиғи және энергетикалық ресурстарды пайдалану тиiмдiлiгiн арттыру;
5) тосын жағдайларға жедел кiдiрiссiз ден қою;
6) табиғат пайдаланушылардың басшылары мен қызметкерлерiнiң неғұрлым жоғары деңгейде экологиялық хабардар болуы мен жауапкершiлiгiн қалыптастыру;
7) кәсiпорындардың экологиялық қызметi және халықтың денсаулығы үшiн қатер туралы жұртшылықты хабардар ету;
8) экологиялық талаптарға сәйкестiктiң деңгейiн арттыру;
9) қоршаған ортаны қорғауды басқару жүйесiнiң өндiрiстiк және экологиялық тиiмдiлiгiн арттыру;
10) инвестициялау және кредит беру кезiнде экологиялық тәуекелдердi есепке алу болып табылады.
Өндiрiстiк экологиялық бақылауды табиғат пайдаланушы әзiрлеген өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасы негiзiнде табиғат пайдаланушы жүзеге асырады.
Өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасында өндiрiстiк экологиялық бақылау процесiнде қадағаланып отыратын мiндеттi параметрлер тiзбесi, оның мерзiмдiлiгiн, ұзақтығы мен өлшемдер жиiлiгiн айқындау критерийлерi, пайдаланылатын аспаптық немесе есептiк әдiстер белгiленедi.
Өндiрiстiк экологиялық бақылау шеңберiнде өндiрiстiк процестiң тиiмдiлiгiн экологиялық бағалау қоршаған ортаға эмиссиялар, зиянды өндiрiстiк факторлар деңгейiн, сондай-ақ табиғи, энергетикалық және өзге де ресурстарды тұтынудың нақты көлемiн өлшеу негiзiнде және (немесе) есептеу негiзiнде жүзеге асырылады.
Өндiрiстiк мониторинг өндiрiстiк экологиялық бақылаудың белгiленген кезеңдiлiкпен толық деректер алу үшiн орындалатын элементi болып табылады. Өндiрiстiк экологиялық бақылауды жүзеге асыру шеңберiнде операциялық мониторинг, қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингi және әсер ету мониторингi орындалады.
Операциялық мониторинг (өндiрiстiк процесс мониторингi) табиғат пайдаланушының қызмет көрсеткiштерi оны тиiстi жобалық пайдалану және осы өндiрiстiң технологиялық регламентiнiң талаптарын сақтау үшiн орынды деп есептелетiн ауқымда тұрғанын растау үшiн технологиялық процестiң параметрлерiн қадағалауды қамтиды. Операциялық мониторингтiң мазмұнын табиғат пайдаланушылар айқындайды.
Қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингi өндiрiстiк ысыраптарды, эмиссиялардың саны мен сапасын және олардың өзгеруiн қадағалау үшiн эмиссияларды шығу көзiнде бақылауды қамтиды.
Әсер ету мониторингiн жүргiзу, ол Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасының және қоршаған орта сапасы нормативтерiнiң сақталуын қадағалап отыру үшiн қажет болған жағдайларда өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасына енгiзiледi. Әсер ету мониторингi мынадай жағдайларда:
1) табиғат пайдаланушының қызметi сезiмтал экожүйеге және халықтың денсаулығына әсер ететiн болса;
2) технологиялық oбъектiлердi пайдалануға беру кезеңiнде;
3) қоршаған ортаға авариялық эмиссиялардан кейiн мiндеттi болып табылады.
Әсер ету мониторингiн табиғат пайдаланушы жеке, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi органмен келiсiм бойынша басқа да табиғат пайдаланушылармен бiрге жүзеге асыруы мүмкiн.
Қоршаған ортаның өндiрiстiк мониторингiн Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасында белгiленген тәртiппен аккредиттелген өндiрiстiк немесе тәуелсiз зертханалар жүзеге асырады. Өндiрiстiк мониторингтiң деректерi Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингiнiң бiрыңғай мемлекеттiк жүйесiн жүргiзу шеңберiнде қоршаған ортаның жай-күйiн бағалау үшiн пайдаланылады.
Өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасын табиғат пайдаланушы әзiрлейдi. Өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасында мынадай ақпарат:
1) өндiрiстiк мониторинг процесiнде қадағаланып отыратын мiндеттi параметрлер тiзбесi;
2) өндiрiстiк мониторинг пен өлшеулердi жүзеге асыру кезеңi, ұзақтығы және жиiлiгi;
3) өндiрiстiк мониторингтi жүргiзуде пайдаланылатын әдiстер туралы мәлiметтер;
4) сынамаларды iрiктеп алу нүктесi және өлшеулер жүргiзу орны;
5) деректердi есепке алуды жүргiзудiң, талдаудың және хабарлаудың әдiстерi мен жиiлiгi;
6) iшкi тексерулердiң жоспар-кестесi және олардың сақталмауына ден қоюдың iшкi аспаптарын қоса алғанда, Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасын бұзушылықтарды жою рәсiмi;
7) аспаптық өлшеулердiң сапасын қамтамасыз ету тетiктерi;
8) тосын жағдайлардағы iс-қимыл хаттамасы;
9) өндiрiстiк экологиялық бақылауды жүргiзу үшiн қызметкерлердiң iшкi жауапкершiлiгiнiң ұйымдастырушылық және функционалдық құрылымы;
10) өндірістік экологиялық бақылауды ұйымдастыру мен жүргізу мәселелерi көрiнiс табатын өзге де мәлiметтер қамтылуға тиiс.
Өндiрiстiк экологиялық бақылау жүргiзу кезiнде табиғат пайдаланушының:
1) Қазақстан Республикасы экологиялық заңнамасының сақталуын қадағалап отыру үшiн ең аз қажеттi көлемде өндiрiстiк экологиялық бақылауды жүзеге асыруға;
2) өзiнiң техникалық және қаржылық мүмкiндiктерiн ескере отырып, қабылданған талаптарға сәйкес өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасын әзiрлеуге;
3) өндiрiстiк экологиялық бақылау қызметiнiң ұйымдық құрылымын және персоналдың оны жүргiзу үшiн жауапкершiлiгiн дербес айқындауға;
4) кеңейтiлген өндiрiстiк экологиялық бақылауды ерiктi негiзде жүргiзуге құқығы бар.
Өндiрiстiк экологиялық бақылау жүргiзу кезiнде табиғат пайдаланушы:
1) өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасын әзiрлеуге және оны қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсат алу шеңберінде қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсат беретін органға ұсынуға;
2) өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасының талаптарын iске асыруға және нәтижелерiн құжаттауға;
3) рәсiмдiк талаптарды ұстануға және алынған деректердiң сапасын қамтамасыз етуге;
4) өндiрiстiк экологиялық бақылаудың нәтижелерiн жүйелi түрде бағалауға және Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасының талаптарына анықталған сәйкессiздiктердi жою жөнiнде қажеттi шаралар қолдануға;
5) өндiрiстiк экологиялық бақылау нәтижелерi жөнiндегi есептiлiктi қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi органға белгiленген тәртiппен ұсынуға;
6) өндiрiстiк экологиялық бақылау процесiнде анықталған, Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасын бұзу фактiлерi туралы қоршаған ортаны қорғау жөнiндегi уәкiлеттi органға дереу хабарлауға;
7) қауiпсiздiк техникасын сақтауға;
8) жүзеге асырылатын өндiрiстiк экологиялық бақылаудың сапасы мен объективтiлiгiн растау үшiн мемлекеттiк экологиялық инспекторлардың бастапқы ақпаратқа қол жеткiзуiн қамтамасыз етуге;
9) жұртшылықтың өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламаларына және өндiрiстiк экологиялық бақылау жөнiндегi есептiк деректерге қол жеткiзуiн қамтамасыз етуге;
10) мемлекеттiк экологиялық инспекторлардың талап етуi бойынша мемлекеттiк экологиялық бақылауды жүзеге асыру үшiн қажеттi өндiрiстiк экологиялық бақылаудың құжаттарын, талдаулардың нәтижелерiн және өзге де материалдарын ұсынуға мiндеттi.
Өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасын табиғат пайдаланушы әзiрлейдi. Өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасында мынадай ақпарат:
1) өндiрiстiк мониторинг процесiнде қадағаланып отыратын мiндеттi параметрлер тiзбесi;
2) өндiрiстiк мониторинг пен өлшеулердi жүзеге асыру кезеңi, ұзақтығы және жиiлiгi;
3) өндiрiстiк мониторингтi жүргiзуде пайдаланылатын әдiстер туралы мәлiметтер;
4) сынамаларды iрiктеп алу нүктесi және өлшеулер жүргiзу орны;
5) деректердi есепке алуды жүргiзудiң, талдаудың және хабарлаудың әдiстерi мен жиiлiгi;
6) iшкi тексерулердiң жоспар-кестесi және олардың сақталмауына ден қоюдың iшкi аспаптарын қоса алғанда, Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасын бұзушылықтарды жою рәсiмi;
7) аспаптық өлшеулердiң сапасын қамтамасыз ету тетiктерi;
8) тосын жағдайлардағы iс-қимыл хаттамасы;
9) өндiрiстiк экологиялық бақылауды жүргiзу үшiн қызметкерлердiң iшкi жауапкершiлiгiнiң ұйымдастырушылық және функционалдық құрылымы;
10) өндірістік экологиялық бақылауды ұйымдастыру мен жүргізу мәселелерi көрiнiс табатын өзге де мәлiметтер қамтылуға тиiс.
2. Мұнай өңдеу зауыттарындағы өндірістік экологиялық мониторинг.
2.1 Атырау мұнай өңдеу зауыты
Атырау МӨЗ-інде халықаралық ISO 9001 и 14001, OHSAS 18001, ISO 50001 стандарттарына сай қоршаған ортаны қорғау саласының саясаты әрекет етеді. Бұл бағдарламаның басты мақсаты - қоршаған ортаға зиянды әсерлерді барынша азайтып, табиғат ресурстарын тиімсіз пайдалануды болдырмау арқылы зауыт қызметін экологиялық қауіпсіздікпен қамтамасыз ету.
2003 жылдан бастап Атырау МӨЗ-і кәсіпорнының қоршаған ортаға әсерін, экологиялық тәуекелдерді азайтуға бағытталған реализует кешенді экологиялық бағдарламаны іске асыруда. Атырау МӨЗ-нің мұнай өнімдерінің сапасын жақсартумен қатар, модернизациялау бағдарламасының негізгі мақсатының бірі - Өндірістік және экологиялық тиімділікті ұлғайту.
Жақын келешекте зауытта бірнеше су кешендерін, атмосфералық ауаны қорғау жобаларын іске асыру жоспарлануда.
Атмосфералық ауаны қорғауға бағытталған жобалардың ішінде - жабулы механикалық тазарту құрылысын салу, ашық түсті мұнай өнімдерін көмірсутек газдарының рекуперациясымен темір жол цистерналарына ырғақпен құю автоматтық қондырғысын салу бар.
Жабық үлгідегі механикалық тазарту құрылғыларын пайдалануға беру -қоршаған ортаны ластайтын заттарды едәуір азайтумен қатар, кәсіпорынның өндірістік қалдықтарын сапалы тазалауға ықпал етеді.
Темір жол цистерналарына ашық түсті мұнай өнімдерін құю кезінде көмірсутегі газын қайта өңдеуге болатын тактілік автоматты қондырғысын орнату өнімді ыдысқа құю кезіндегі шығынды азайтып, ауаға таралуын төмендетеді.
Атырау мұнай өңдеу зауыты ең ірі суды көп қолданушылардың бірі. Суды қолдануды азайту мақсатында кәсіпорында үнемі өндірістік технологияларды жетілдіру жүргізіледі, ағын суларды тазарту әдістері енгізіледі, суды қолдану мен ағызу мөлшеріне бақылау жүргізіледі, сонымен қатар ағын сулардың сапасы бақыланады.
Шығарылатын ағын сулардың сапасын жақсарту үшін зауытта (тұзсыздандыру) су тазарту финиш блогын ендіру жоспарлануда, ол тазарту ғимараттарынан кейін қондырлады. Блок құрылысы зауыт қолданатын судың 80% өндірістік циклға қайтаруға мүмкіндік береді.
2.2 Шымкент мұнай өңдеу зауыты
ПетроҚазақстан компаниясының өнеркәсіп қауіпсіздігі, денсаулықты сақтау, еңбекті және қоршаған ортаны қорғау (бұдан әрі - ҚЕҚОҚ) саласындағы саясаты өнеркәсіп қауіпсіздігін қамтамасыз ету, еңбекті және қоршаған ортаны қорғау саласындағы мақсаттар ... жалғасы
Адамзат ежелгі уақыттардан бері экологиялық шараларды аңғармай жүзеге асырды. Өсімдіктерді сақтап қалу мақсатында бір аумақтан екіншісіне мал айдап көшті; балық аулайтын орындарда балықтарды жемге үйретті; аумақты дауыл құлатқан ағаштан және арамшөптерден тазартты; құстарды ұя салу кезінде, кәсіптік жануарлардың төлдеуі немесе кәсіптік балықтардың уылдырық шашқан кезінде аулауға тыйым салды.
Ғылыми-техникалық төңкеріс адамның табиғатқа ықпал ету қарқынын шұғыл күшейтті. Сондықтан адамның іс-әрекетін табиғатпен өзара әсер кезінде қатаң реттеу қажеттігі туды. Барлық елдерде адамның табиғи ортаны реттеу бойынша және табиғатты қорғау мен табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану бойынша сансыз көп заңнамалық актілер қабылданды. Әр түрлі экологиялық шараларды жүзеге асыру үшін ең алдымен белгілі уақыт кезеңінде литосфера, гидросфера және атмосфераның терең де жан-жақты экологиялық зерттеулерін жүргізу қажет. Мұндай зерттеулер мониторинг (бақылау) деп аталады. Белгілі уақыт аралықтары арқылы бақылау, зерттеулерін салыстыру қоршаған ортадағы экологиялық өзгерістер қозғалыстарының зерзаттық көрінісін береді.
1.Қоршаған орта жағдайын бақылау және мониторинг жайлы жалпы түсінік.
1.1 Қоршаған орта мониторингі.
Соңғы жылдары эколог-болжаушылардың арасында XX ғасырдың 20-шы жылдарында қоршаған ортаға байланысты қолданылған мониторинг ұғымы кең таралған. Экологиялық мониторинг - антропогендік факторлар әсерінен қоршаған орта жағдайының, биосфера компоненттерінің өзгеруін бақылау, баға беру және болжау жүйесі. Мониторинг ұғымы кең ұғымда экономикада, өнеркәсіпте, және басқа да бақылаулар жүргізілетін салаларда қолданылады. Ғылыми оқулықтарға бұл ұғым Стокгольмдегі БҰҰ-ның ұйымдастыруымен (маусым, 1972 ж.) өткен қоршаған ортаны қорғау жөніндегі конференңиядан кейін енді. Қазіргі таңда мониторинг ұғымы негізгі үш түрлі жұмыстардан тұратын қоршаған табиғи ортаны бақылау жүйелері ретінде қарастырылады:
1. қоршаған ортаның жағдайын жүйелі түрде бақылау.
2. табиғи және антропогендік факторлардың әсерінен табиғатта болуы мүмкін өзгерістерді болжау.
3. қоршаған орта жағдайын ретке келтіру шараларын басқару.
Бақылайтын обьектілердің ерекшелігіне, түріне және бақылау әдістеріне байланысты мониторингтің бірнеше түрлерін ажыратады, Мысалы: Жүргізу әдістері бойынша мониторингтің мынадай түрлері бар:
- биологиялық (биоиндикаторлар көмегімен);
- дистанционды (авиациялық және космостық);
- аналитикалық (химиялық және физико-химиялық талдау).
Бақылау обьектілері бойынша:
- қоршаған ортаның жеке компоненттері мониторингі (топырақ, су, ауа);
- биологиялық мониторинг (өсімдіктер және жануарлар дүниесі).
Мониторингтің негізгі мақсаттары мен міндеттері төмендегі 1-кестеде көрсетілген.
1-кесте. Мониторингтің негізгі міндеттері мен мақсаттары.
Қоршаған орта жағдайы мониторингі
Міндеті
Мақсаты
Бақылау
Анықтау
Бағалау
Болжау
Шешім
қабылдау
Жетілдіру
қоршаған
орта
жағдайының
өзгеруі
адам іс-
әрекеті
арқасында
қоршаған орта
жағдайының
өзгеруіне
алып келетін
себептері
адам іс-
әрекеті
әсерін
анықтап,
өзгерісгерді
бақылау
қоршаған
орта
жағдайында
болатын
өзгерісгер
адамның теріс
іс-әрекеті
нәтижесіндегі
зардаптарды
жою
қоршаған
орта мен
қоғам
арасындағы
тиімді
қатынастар
стратегиясы
Сонымен, мониторингтің технология процестерін алгоритм түрінде былай бейнелеуге болады: Өлшеу -- талдау --сипаттау -- моделдеу -- дұрыс жолын таңдау. Ic-әрекеттердің мұндай алгоритмі қоршаған ортаның кез-келген мониторингіне тән. Экологтар үшін негізгі мынадай мониторинг түрлері бар:
- Биологиялық мониторинг - биологиялық орталардағы (организмдерде, биоценоздарда) табиғи және антропогендік процестерді бақылау (ауыр металдардың, пестицидтердің жинақталуы). Мұндай мониторинг тіршіліктің қоршаған орта компоненттерімен өзара барлық байланысын қамтиды.
- Базалық мониторинг - жалпыбиосфералық, яғни, тек қазіргі кездегі ғана емес, жақын аралықтағы 50-100 жыл ішінде болатын негізінен табиғи құбылыстарды бақылау.
- Биосфералық мониторинг - биосферадағы өзгерістерді: атмосфераның шаңдануы, әлемдік су балансы, Әлемдік мұхиттың ластануы, құрлық пен мұхиттағы биологиялық өнімнің өзгеруі және т.б. ғаламдық деңгейде бақылау.
Биоэкологиялық мониторинг - табиғи ортаның жағдайын оның адам денсаулығына әсері тұрғысынан бақылау. Адамның тыныс-тіршілігін көрсететін көрсеткіштер - ауруға ұшырауы, туылуы, өмір сүру ұзақтығы және т.б. қолданылады.
Геоэкологиялық мониторинг - табиғи экожүйелердегі өзгерістерді бақылау. Географиялық стационарлық бақылаулардың жүйелеріне сүйене отырып, экожүйелердің биологиялық өнімділігі, өздігінен тазаруға қабілеттілігі, заттардың шекті мүмкін концентрациясы көрсеткіштері қолданылады.
Дистанционды мониторинг - бұл авиациялық және космостық мониторингтің жиынтығы. Кейде бұл ұғымға, көрсеткіштері ақпараттарды жинау орталығына беріліп отыратын, адам аяғы басуы қиын жерлердегі приборлар арқылы алыстан ақпараттарды беру әдістерін (радио, спутник) де жатқызады.
Теңіздердің ластануы мониторингі - теңіздер мен мұхиттардағы судың сапасын білу мақсатында ақпараттар алу үшін олардың жағдайын болжау, бағалау және бақылау жүйесі. Бұл теңіз су ресурстарын үнемді пайдалануға және оларды ластанудан қорғау шараларын жүргізуге қажет.
Құрлықтағы сулардың ластануы мониторингі - су ресурстарын үнемді пайдалану және оларды ластанудан, құрғап кетуден қорғау шараларын жүргізу үшін құрлықтағы сулардың жағдайы туралы ақпараттар алу мақсатында болжау, бағалау және бақылау жүйесі.
Су сапасының көрсеткіштеріне - температура, минералдану, рН, түсі, еріген оттегі, дәмі, ауыр металдар, мұнай өнімдері, фенолдар, пестицидтер және ең бастысы натрий, калий, кальций, магний, хлор, сульфат, карбонат, нитрат иондары жатады.
Ластаушы көздер мониторингі - ластаушы көздер арқылы су обьектілеріне, атмосфералық ауаға, топыраққа бөлінген заттардың мөлшерін және ластану деңгейін болжау, бағалау және бақылау жүйесі.
Аймақтық мониторинг - антропогендік әсерге ұшыраған үлкен өнеркәсіп орындары, қалалар және олардың айналасындағы аймақтар биосферасы туралы ақпарат алу үшін бақылау.
Классификациядағы мониторингтердің деңгейіне сәйкес - халықаралық және аймақ аралық басқару деңгейлері ғаламдық деңгейлермен байланыста болуы, ал ұлттық - аймақтық деңгеймен байланыста болуы керек.
Экологиялық мониторинг жүйесінде биологиялық мониторингтің, яғни, экожүйенің биотикалық құрамы мониторингі ерекше роль атқарады. Биологиялық мониторинг - бұл қоршаған табиғи ортаның жағдайын тірі организмдер көмегімен бақылау. Биологиялық мониторингтің негізгі әдісі - биоиндикация, антропогендік факторларға байланысты биотадағы кез-келген өзгерістерді есепке алып отыру.
1.2 Өндірістік мониторинг
Арнайы табиғат пайдалануды жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар өндiрiстiк экологиялық бақылауды жүзеге асыруға мiндеттi. Өндiрiстiк экологиялық бақылаудың мақсаттары:
1) табиғат пайдаланушының экологиялық саясатына, қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткiштерiне және қоршаған ортаға ықпалды әсер ететiн өндiрiстiк процестердi реттеу аспаптарына қатысты шешiмдер қабылдау үшiн ақпарат алу;
2) Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасы талаптарының сақталуын қамтамасыз ету;
3) табиғат пайдаланушының өндiрiстiк процестерiнiң қоршаған ортаға және адам денсаулығына әсер етуiн мейлiнше азайту;
4) табиғи және энергетикалық ресурстарды пайдалану тиiмдiлiгiн арттыру;
5) тосын жағдайларға жедел кiдiрiссiз ден қою;
6) табиғат пайдаланушылардың басшылары мен қызметкерлерiнiң неғұрлым жоғары деңгейде экологиялық хабардар болуы мен жауапкершiлiгiн қалыптастыру;
7) кәсiпорындардың экологиялық қызметi және халықтың денсаулығы үшiн қатер туралы жұртшылықты хабардар ету;
8) экологиялық талаптарға сәйкестiктiң деңгейiн арттыру;
9) қоршаған ортаны қорғауды басқару жүйесiнiң өндiрiстiк және экологиялық тиiмдiлiгiн арттыру;
10) инвестициялау және кредит беру кезiнде экологиялық тәуекелдердi есепке алу болып табылады.
Өндiрiстiк экологиялық бақылауды табиғат пайдаланушы әзiрлеген өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасы негiзiнде табиғат пайдаланушы жүзеге асырады.
Өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасында өндiрiстiк экологиялық бақылау процесiнде қадағаланып отыратын мiндеттi параметрлер тiзбесi, оның мерзiмдiлiгiн, ұзақтығы мен өлшемдер жиiлiгiн айқындау критерийлерi, пайдаланылатын аспаптық немесе есептiк әдiстер белгiленедi.
Өндiрiстiк экологиялық бақылау шеңберiнде өндiрiстiк процестiң тиiмдiлiгiн экологиялық бағалау қоршаған ортаға эмиссиялар, зиянды өндiрiстiк факторлар деңгейiн, сондай-ақ табиғи, энергетикалық және өзге де ресурстарды тұтынудың нақты көлемiн өлшеу негiзiнде және (немесе) есептеу негiзiнде жүзеге асырылады.
Өндiрiстiк мониторинг өндiрiстiк экологиялық бақылаудың белгiленген кезеңдiлiкпен толық деректер алу үшiн орындалатын элементi болып табылады. Өндiрiстiк экологиялық бақылауды жүзеге асыру шеңберiнде операциялық мониторинг, қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингi және әсер ету мониторингi орындалады.
Операциялық мониторинг (өндiрiстiк процесс мониторингi) табиғат пайдаланушының қызмет көрсеткiштерi оны тиiстi жобалық пайдалану және осы өндiрiстiң технологиялық регламентiнiң талаптарын сақтау үшiн орынды деп есептелетiн ауқымда тұрғанын растау үшiн технологиялық процестiң параметрлерiн қадағалауды қамтиды. Операциялық мониторингтiң мазмұнын табиғат пайдаланушылар айқындайды.
Қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингi өндiрiстiк ысыраптарды, эмиссиялардың саны мен сапасын және олардың өзгеруiн қадағалау үшiн эмиссияларды шығу көзiнде бақылауды қамтиды.
Әсер ету мониторингiн жүргiзу, ол Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасының және қоршаған орта сапасы нормативтерiнiң сақталуын қадағалап отыру үшiн қажет болған жағдайларда өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасына енгiзiледi. Әсер ету мониторингi мынадай жағдайларда:
1) табиғат пайдаланушының қызметi сезiмтал экожүйеге және халықтың денсаулығына әсер ететiн болса;
2) технологиялық oбъектiлердi пайдалануға беру кезеңiнде;
3) қоршаған ортаға авариялық эмиссиялардан кейiн мiндеттi болып табылады.
Әсер ету мониторингiн табиғат пайдаланушы жеке, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi органмен келiсiм бойынша басқа да табиғат пайдаланушылармен бiрге жүзеге асыруы мүмкiн.
Қоршаған ортаның өндiрiстiк мониторингiн Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасында белгiленген тәртiппен аккредиттелген өндiрiстiк немесе тәуелсiз зертханалар жүзеге асырады. Өндiрiстiк мониторингтiң деректерi Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингiнiң бiрыңғай мемлекеттiк жүйесiн жүргiзу шеңберiнде қоршаған ортаның жай-күйiн бағалау үшiн пайдаланылады.
Өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасын табиғат пайдаланушы әзiрлейдi. Өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасында мынадай ақпарат:
1) өндiрiстiк мониторинг процесiнде қадағаланып отыратын мiндеттi параметрлер тiзбесi;
2) өндiрiстiк мониторинг пен өлшеулердi жүзеге асыру кезеңi, ұзақтығы және жиiлiгi;
3) өндiрiстiк мониторингтi жүргiзуде пайдаланылатын әдiстер туралы мәлiметтер;
4) сынамаларды iрiктеп алу нүктесi және өлшеулер жүргiзу орны;
5) деректердi есепке алуды жүргiзудiң, талдаудың және хабарлаудың әдiстерi мен жиiлiгi;
6) iшкi тексерулердiң жоспар-кестесi және олардың сақталмауына ден қоюдың iшкi аспаптарын қоса алғанда, Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасын бұзушылықтарды жою рәсiмi;
7) аспаптық өлшеулердiң сапасын қамтамасыз ету тетiктерi;
8) тосын жағдайлардағы iс-қимыл хаттамасы;
9) өндiрiстiк экологиялық бақылауды жүргiзу үшiн қызметкерлердiң iшкi жауапкершiлiгiнiң ұйымдастырушылық және функционалдық құрылымы;
10) өндірістік экологиялық бақылауды ұйымдастыру мен жүргізу мәселелерi көрiнiс табатын өзге де мәлiметтер қамтылуға тиiс.
Өндiрiстiк экологиялық бақылау жүргiзу кезiнде табиғат пайдаланушының:
1) Қазақстан Республикасы экологиялық заңнамасының сақталуын қадағалап отыру үшiн ең аз қажеттi көлемде өндiрiстiк экологиялық бақылауды жүзеге асыруға;
2) өзiнiң техникалық және қаржылық мүмкiндiктерiн ескере отырып, қабылданған талаптарға сәйкес өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасын әзiрлеуге;
3) өндiрiстiк экологиялық бақылау қызметiнiң ұйымдық құрылымын және персоналдың оны жүргiзу үшiн жауапкершiлiгiн дербес айқындауға;
4) кеңейтiлген өндiрiстiк экологиялық бақылауды ерiктi негiзде жүргiзуге құқығы бар.
Өндiрiстiк экологиялық бақылау жүргiзу кезiнде табиғат пайдаланушы:
1) өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасын әзiрлеуге және оны қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсат алу шеңберінде қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсат беретін органға ұсынуға;
2) өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасының талаптарын iске асыруға және нәтижелерiн құжаттауға;
3) рәсiмдiк талаптарды ұстануға және алынған деректердiң сапасын қамтамасыз етуге;
4) өндiрiстiк экологиялық бақылаудың нәтижелерiн жүйелi түрде бағалауға және Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасының талаптарына анықталған сәйкессiздiктердi жою жөнiнде қажеттi шаралар қолдануға;
5) өндiрiстiк экологиялық бақылау нәтижелерi жөнiндегi есептiлiктi қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi органға белгiленген тәртiппен ұсынуға;
6) өндiрiстiк экологиялық бақылау процесiнде анықталған, Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасын бұзу фактiлерi туралы қоршаған ортаны қорғау жөнiндегi уәкiлеттi органға дереу хабарлауға;
7) қауiпсiздiк техникасын сақтауға;
8) жүзеге асырылатын өндiрiстiк экологиялық бақылаудың сапасы мен объективтiлiгiн растау үшiн мемлекеттiк экологиялық инспекторлардың бастапқы ақпаратқа қол жеткiзуiн қамтамасыз етуге;
9) жұртшылықтың өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламаларына және өндiрiстiк экологиялық бақылау жөнiндегi есептiк деректерге қол жеткiзуiн қамтамасыз етуге;
10) мемлекеттiк экологиялық инспекторлардың талап етуi бойынша мемлекеттiк экологиялық бақылауды жүзеге асыру үшiн қажеттi өндiрiстiк экологиялық бақылаудың құжаттарын, талдаулардың нәтижелерiн және өзге де материалдарын ұсынуға мiндеттi.
Өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасын табиғат пайдаланушы әзiрлейдi. Өндiрiстiк экологиялық бақылау бағдарламасында мынадай ақпарат:
1) өндiрiстiк мониторинг процесiнде қадағаланып отыратын мiндеттi параметрлер тiзбесi;
2) өндiрiстiк мониторинг пен өлшеулердi жүзеге асыру кезеңi, ұзақтығы және жиiлiгi;
3) өндiрiстiк мониторингтi жүргiзуде пайдаланылатын әдiстер туралы мәлiметтер;
4) сынамаларды iрiктеп алу нүктесi және өлшеулер жүргiзу орны;
5) деректердi есепке алуды жүргiзудiң, талдаудың және хабарлаудың әдiстерi мен жиiлiгi;
6) iшкi тексерулердiң жоспар-кестесi және олардың сақталмауына ден қоюдың iшкi аспаптарын қоса алғанда, Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасын бұзушылықтарды жою рәсiмi;
7) аспаптық өлшеулердiң сапасын қамтамасыз ету тетiктерi;
8) тосын жағдайлардағы iс-қимыл хаттамасы;
9) өндiрiстiк экологиялық бақылауды жүргiзу үшiн қызметкерлердiң iшкi жауапкершiлiгiнiң ұйымдастырушылық және функционалдық құрылымы;
10) өндірістік экологиялық бақылауды ұйымдастыру мен жүргізу мәселелерi көрiнiс табатын өзге де мәлiметтер қамтылуға тиiс.
2. Мұнай өңдеу зауыттарындағы өндірістік экологиялық мониторинг.
2.1 Атырау мұнай өңдеу зауыты
Атырау МӨЗ-інде халықаралық ISO 9001 и 14001, OHSAS 18001, ISO 50001 стандарттарына сай қоршаған ортаны қорғау саласының саясаты әрекет етеді. Бұл бағдарламаның басты мақсаты - қоршаған ортаға зиянды әсерлерді барынша азайтып, табиғат ресурстарын тиімсіз пайдалануды болдырмау арқылы зауыт қызметін экологиялық қауіпсіздікпен қамтамасыз ету.
2003 жылдан бастап Атырау МӨЗ-і кәсіпорнының қоршаған ортаға әсерін, экологиялық тәуекелдерді азайтуға бағытталған реализует кешенді экологиялық бағдарламаны іске асыруда. Атырау МӨЗ-нің мұнай өнімдерінің сапасын жақсартумен қатар, модернизациялау бағдарламасының негізгі мақсатының бірі - Өндірістік және экологиялық тиімділікті ұлғайту.
Жақын келешекте зауытта бірнеше су кешендерін, атмосфералық ауаны қорғау жобаларын іске асыру жоспарлануда.
Атмосфералық ауаны қорғауға бағытталған жобалардың ішінде - жабулы механикалық тазарту құрылысын салу, ашық түсті мұнай өнімдерін көмірсутек газдарының рекуперациясымен темір жол цистерналарына ырғақпен құю автоматтық қондырғысын салу бар.
Жабық үлгідегі механикалық тазарту құрылғыларын пайдалануға беру -қоршаған ортаны ластайтын заттарды едәуір азайтумен қатар, кәсіпорынның өндірістік қалдықтарын сапалы тазалауға ықпал етеді.
Темір жол цистерналарына ашық түсті мұнай өнімдерін құю кезінде көмірсутегі газын қайта өңдеуге болатын тактілік автоматты қондырғысын орнату өнімді ыдысқа құю кезіндегі шығынды азайтып, ауаға таралуын төмендетеді.
Атырау мұнай өңдеу зауыты ең ірі суды көп қолданушылардың бірі. Суды қолдануды азайту мақсатында кәсіпорында үнемі өндірістік технологияларды жетілдіру жүргізіледі, ағын суларды тазарту әдістері енгізіледі, суды қолдану мен ағызу мөлшеріне бақылау жүргізіледі, сонымен қатар ағын сулардың сапасы бақыланады.
Шығарылатын ағын сулардың сапасын жақсарту үшін зауытта (тұзсыздандыру) су тазарту финиш блогын ендіру жоспарлануда, ол тазарту ғимараттарынан кейін қондырлады. Блок құрылысы зауыт қолданатын судың 80% өндірістік циклға қайтаруға мүмкіндік береді.
2.2 Шымкент мұнай өңдеу зауыты
ПетроҚазақстан компаниясының өнеркәсіп қауіпсіздігі, денсаулықты сақтау, еңбекті және қоршаған ортаны қорғау (бұдан әрі - ҚЕҚОҚ) саласындағы саясаты өнеркәсіп қауіпсіздігін қамтамасыз ету, еңбекті және қоршаған ортаны қорғау саласындағы мақсаттар ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz