Ертінділердің концентрациясы
1 Ертінділердің концентрациясы
2 Ерітінділердің қасиеттері
3 Ерітінділердің буының қысымы
4 Ерітінділердің қатуы және қайнауы
2 Ерітінділердің қасиеттері
3 Ерітінділердің буының қысымы
4 Ерітінділердің қатуы және қайнауы
Жоғарыда айтылған қанық және қанықпаған ертінді деген түсініктен басқа іс жүзінде тағы мынадай түсініктерді пайдаланады: ішінде еріген зат көп болшса қою ертінді, еріген зат аз болса сұйық ертінді, ал өте қою ертінділерді концентрлген ертінді дейді. Бірақ бұл түсініктердің ешқайсысы ертіндінің концентрациясын сандық мөлшермен көрсетпейді.
Ертіндінің концентрациясы дейтініміз ерітіндінің белгілі бір салмақ мөлшерінде, не белгілі бір көлемінде еріген заттың мөлшері.
Ертінділердің концентрациясын, яғни ертінділердің құрамын кескіндеудің бірнеше әдіс бар, біз солардың химияда қолданылатын кейбіреулермен танысалық .
1.М а с с а л ы қ п р о ц е н т пен ө л ш е н е т і н ( ПРОЦЕНТІК) ертінділер, яғни ертіндінің 100 масса бөлігінде еріген заттың массасы. Мысалы, қанттың 12 проценттік ерітіндісі десек, ол ертіндінің 100 грамында 12г қант, 88 г су бар.
2. М о л ь д і к п е н ө л ш е н е т і н ( м о л ь д і к) ерітін д і л е р . Ертіндіннің литрінде бір моль закт еріген ертіндіні мольдік ертінді дейді, сондықтан ертіндінің бір литрінде мольдің қаншасы ерігендігін көрсететін сан сол ертіндінің мольджік концентрациясын көрсетеді; оны M әрпімен белгілейді. Мысалы, 3M делінсе , 1 л ерітіндіде 3 моль, ал 0,2 М делінсе 0,2 моль зат ерігені.
Ертіндінің концентрациясы дейтініміз ерітіндінің белгілі бір салмақ мөлшерінде, не белгілі бір көлемінде еріген заттың мөлшері.
Ертінділердің концентрациясын, яғни ертінділердің құрамын кескіндеудің бірнеше әдіс бар, біз солардың химияда қолданылатын кейбіреулермен танысалық .
1.М а с с а л ы қ п р о ц е н т пен ө л ш е н е т і н ( ПРОЦЕНТІК) ертінділер, яғни ертіндінің 100 масса бөлігінде еріген заттың массасы. Мысалы, қанттың 12 проценттік ерітіндісі десек, ол ертіндінің 100 грамында 12г қант, 88 г су бар.
2. М о л ь д і к п е н ө л ш е н е т і н ( м о л ь д і к) ерітін д і л е р . Ертіндіннің литрінде бір моль закт еріген ертіндіні мольдік ертінді дейді, сондықтан ертіндінің бір литрінде мольдің қаншасы ерігендігін көрсететін сан сол ертіндінің мольджік концентрациясын көрсетеді; оны M әрпімен белгілейді. Мысалы, 3M делінсе , 1 л ерітіндіде 3 моль, ал 0,2 М делінсе 0,2 моль зат ерігені.
Ертінділердің концентрациясы
Жоғарыда айтылған қанық және қанықпаған ертінді деген
түсініктен басқа іс жүзінде тағы мынадай түсініктерді пайдаланады:
ішінде еріген зат көп болшса қою ертінді, еріген зат аз болса
сұйық ертінді, ал өте қою ертінділерді концентрлген ертінді дейді.
Бірақ бұл түсініктердің ешқайсысы ертіндінің концентрациясын сандық
мөлшермен көрсетпейді.
Ертіндінің концентрациясы дейтініміз ерітіндінің белгілі бір
салмақ мөлшерінде, не белгілі бір көлемінде еріген заттың
мөлшері.
Ертінділердің концентрациясын, яғни ертінділердің құрамын
кескіндеудің бірнеше әдіс бар, біз солардың химияда қолданылатын
кейбіреулермен танысалық .
1.М а с с а л ы қ п р о ц е н т пен ө л ш е н е т і н (
ПРОЦЕНТІК) ертінділер, яғни ертіндінің 100 масса бөлігінде еріген
заттың массасы. Мысалы, қанттың 12 проценттік ерітіндісі десек,
ол ертіндінің 100 грамында 12г қант, 88 г су бар.
2. М о л ь д і к п е н ө л ш е н е т і н ( м о л ь д і к) ерітін
д і л е р . Ертіндіннің литрінде бір моль закт еріген ертіндіні
мольдік ертінді дейді, сондықтан ертіндінің бір литрінде мольдің
қаншасы ерігендігін көрсететін сан сол ертіндінің мольджік
концентрациясын көрсетеді; оны M әрпімен белгілейді. Мысалы, 3M
делінсе , 1 л ерітіндіде 3 моль, ал 0,2 М делінсе 0,2 моль зат
ерігені.
ММольдік концентрациясы бірдей ертінділер эвимольді М(
эквималекулалық) деп аталады . ол
3. 3 . М о л я л ь д ы қ пен ө л ш е н т і н е р
т і н д і л е р . Ерігештің 1000 грамында еріген заттың моль
болса , ондай ертіндіні моляльдық ерітінді деп атайды .
Еріткіште еріген заттың мөлшеріне сай ертінді 0,1 0,05,
2,0 т . б . моляльды бола алады . Мәселен , қанттың
С 12 Н 22 О 11 судағы децимольды ерітіндісі 34,2 г
қанттан және 1000 г (немесе 1 л ) судан тұрады .
4 . Н о р м а л ь д ы қ п е н ө л ш е н е т і н (нормальдық
) е р і т і н д і л е р . Ертіндіні н о р м а л ь ерітінді дейді,
сондықтан ертіндінің бір литірінде моль − эквиваленттің (
заттың эквивалентіне тең етіп алынған грамм саны ) қаншасы
ергенін көрсететін сан , сол ерітіндінің нормалдық
концентрациясын көрсетеді ; оны " н ." әрпімен белгілейді .
Мысалы , ерітіндінің 1 литрінде 3 моль эквивалент ерітілсе
, оны 3 нормальдық ( 3 н ) , ал 0,5 моль эквивалент
ерітілсе , оны жарты нормальдық ( 0 ,5 н ) ерітінді дейді.
Ерітінділердің қасиеттері
Бір затта екінші зат ерігенде еріткіштің де , еріген
заттың да қасиеттерінде өзгріс болады. Еріткіштің қасиеті
өзгеруден туатын жаңа қасиеттер барлық ерітінділерге
ортақ қасиетке айналады. Өйткені еріген заттың бөлшектері
көбейген сайын , ерітіндінің кесімді көлемдегі еркіштің
молекулаларының концентрациясы кемейді ; осының салдарынан
ерітіндіде еріткішпен салыстырғанда жаңа қасиеттер пайда
болады және еріген зат мөлшері неғұрлым көбейе берсе ,
ол қасиеттер күшейе түседі . дай жаңа қасиеттерден
біздің оқитынымыз : осмос , ерітінділер буының қысымы ,
ерітінділердің қату және қайнау температуралары .
` Осмос . Ерітінділердің , оның ішінде сұйық ерітнділердің
қасиеттерін зерттегенде , ол ерітіндідегі заттың күйі
газ күйінде өте ұқсас екндігі анықталады . Газдардың
негізгі қасиеті − диффузия арқылы мейілінше кең көлем
алуға тырсуы . Міне , осы қасиет еріген затта да болады ,
оны былайша дәлелдеуге болады : бір ыдысқа қаннтың
концентрленген ерітіндісі құйылады және оның үстіне
араласып кетпейтіндей етіп , ептеп сол қаннттың сұйық
ерітіндісін құяды . Бұл жағдайда екі жақты диффузия басталады ,
яғни қанттың молекулалары концтрленген ертіндіден сұйық
ерітіндіге , ал судың молекулалары , керісінше , сұйық
ерітіндіден концтрленген ерітіндіге диффузияланады . Біраз
уақыт өткен соң , қаннтың да , судың да молекулалары әбден
араласып , ерітіндіміз біртектіге айналады .
Енді судың молекулаларын өткізетін , одан ірірек қант
молекулаларын өткізбейтін түбі шала өткізгіштен жасалған
ыдысқа қант ()ерітіндісін құяды . Осы ыдысты ішіндегі
ертіндісімен таза су құйылған екінші кеңірек ыдыстың ішіне
қойса , бір жақты диффузия байқалады . Мұнда су молекулалары
ғана диффузияланады , рәі олар қанттың ерітіндісі құйылған
кіші ыдысқа тез көшеді , кері өтуі баяуырақ болады
. Осының нәтежесінде қант ерітіндісінің концентрациясы
кемиді . Осындай шала өткізгіш арқылы болатын , бір
жақты диффузияны о с м о с деп атайды ( грек тілінде
osmos − итеру , басу деген мағынада )
Жануарлар , әсіресе , өсімдік организімдерінің тіршілік
әрекетінде осмос құбылыс маңызды орын алады .
Осмос салдарынан сыртқы ыдыстан ішкі ыдысқа
көшкен су ондағы сұйықты түтіктің бойымен жоғары
көтереді . Ішкі түтікте туған гидростатикалық қысым
белгілі шамаға жеткен кезде осмос тоқтайды . Осмос
туғызатын күшті е р і т і н д і н і ң о с м о с қ ы с ы м ы
дейді . Осмос қысымын өлшеу үшін , осмос тоқтаған
кездегі ерітіндіні сырттан басып тұрған қысым күшін
анықтайды ( түтіктегі сұйық бағанасының көтерілген биіктігі
һ ) .
Осмос қысымы ерітіндінің концентрациясына ,
температурасына тәуелді . 1886 жылы Вант – Гофф , бұл тәуелділік
, бұрын газдарға қолданып жүрген Бойль - Мариот пен Гей –
Люссак заңдарына ұқсас екендігін тапты :
P P = cRT
мұнда Р − ерітіндінің осмос қысымы ; с − ... жалғасы
Жоғарыда айтылған қанық және қанықпаған ертінді деген
түсініктен басқа іс жүзінде тағы мынадай түсініктерді пайдаланады:
ішінде еріген зат көп болшса қою ертінді, еріген зат аз болса
сұйық ертінді, ал өте қою ертінділерді концентрлген ертінді дейді.
Бірақ бұл түсініктердің ешқайсысы ертіндінің концентрациясын сандық
мөлшермен көрсетпейді.
Ертіндінің концентрациясы дейтініміз ерітіндінің белгілі бір
салмақ мөлшерінде, не белгілі бір көлемінде еріген заттың
мөлшері.
Ертінділердің концентрациясын, яғни ертінділердің құрамын
кескіндеудің бірнеше әдіс бар, біз солардың химияда қолданылатын
кейбіреулермен танысалық .
1.М а с с а л ы қ п р о ц е н т пен ө л ш е н е т і н (
ПРОЦЕНТІК) ертінділер, яғни ертіндінің 100 масса бөлігінде еріген
заттың массасы. Мысалы, қанттың 12 проценттік ерітіндісі десек,
ол ертіндінің 100 грамында 12г қант, 88 г су бар.
2. М о л ь д і к п е н ө л ш е н е т і н ( м о л ь д і к) ерітін
д і л е р . Ертіндіннің литрінде бір моль закт еріген ертіндіні
мольдік ертінді дейді, сондықтан ертіндінің бір литрінде мольдің
қаншасы ерігендігін көрсететін сан сол ертіндінің мольджік
концентрациясын көрсетеді; оны M әрпімен белгілейді. Мысалы, 3M
делінсе , 1 л ерітіндіде 3 моль, ал 0,2 М делінсе 0,2 моль зат
ерігені.
ММольдік концентрациясы бірдей ертінділер эвимольді М(
эквималекулалық) деп аталады . ол
3. 3 . М о л я л ь д ы қ пен ө л ш е н т і н е р
т і н д і л е р . Ерігештің 1000 грамында еріген заттың моль
болса , ондай ертіндіні моляльдық ерітінді деп атайды .
Еріткіште еріген заттың мөлшеріне сай ертінді 0,1 0,05,
2,0 т . б . моляльды бола алады . Мәселен , қанттың
С 12 Н 22 О 11 судағы децимольды ерітіндісі 34,2 г
қанттан және 1000 г (немесе 1 л ) судан тұрады .
4 . Н о р м а л ь д ы қ п е н ө л ш е н е т і н (нормальдық
) е р і т і н д і л е р . Ертіндіні н о р м а л ь ерітінді дейді,
сондықтан ертіндінің бір литірінде моль − эквиваленттің (
заттың эквивалентіне тең етіп алынған грамм саны ) қаншасы
ергенін көрсететін сан , сол ерітіндінің нормалдық
концентрациясын көрсетеді ; оны " н ." әрпімен белгілейді .
Мысалы , ерітіндінің 1 литрінде 3 моль эквивалент ерітілсе
, оны 3 нормальдық ( 3 н ) , ал 0,5 моль эквивалент
ерітілсе , оны жарты нормальдық ( 0 ,5 н ) ерітінді дейді.
Ерітінділердің қасиеттері
Бір затта екінші зат ерігенде еріткіштің де , еріген
заттың да қасиеттерінде өзгріс болады. Еріткіштің қасиеті
өзгеруден туатын жаңа қасиеттер барлық ерітінділерге
ортақ қасиетке айналады. Өйткені еріген заттың бөлшектері
көбейген сайын , ерітіндінің кесімді көлемдегі еркіштің
молекулаларының концентрациясы кемейді ; осының салдарынан
ерітіндіде еріткішпен салыстырғанда жаңа қасиеттер пайда
болады және еріген зат мөлшері неғұрлым көбейе берсе ,
ол қасиеттер күшейе түседі . дай жаңа қасиеттерден
біздің оқитынымыз : осмос , ерітінділер буының қысымы ,
ерітінділердің қату және қайнау температуралары .
` Осмос . Ерітінділердің , оның ішінде сұйық ерітнділердің
қасиеттерін зерттегенде , ол ерітіндідегі заттың күйі
газ күйінде өте ұқсас екндігі анықталады . Газдардың
негізгі қасиеті − диффузия арқылы мейілінше кең көлем
алуға тырсуы . Міне , осы қасиет еріген затта да болады ,
оны былайша дәлелдеуге болады : бір ыдысқа қаннтың
концентрленген ерітіндісі құйылады және оның үстіне
араласып кетпейтіндей етіп , ептеп сол қаннттың сұйық
ерітіндісін құяды . Бұл жағдайда екі жақты диффузия басталады ,
яғни қанттың молекулалары концтрленген ертіндіден сұйық
ерітіндіге , ал судың молекулалары , керісінше , сұйық
ерітіндіден концтрленген ерітіндіге диффузияланады . Біраз
уақыт өткен соң , қаннтың да , судың да молекулалары әбден
араласып , ерітіндіміз біртектіге айналады .
Енді судың молекулаларын өткізетін , одан ірірек қант
молекулаларын өткізбейтін түбі шала өткізгіштен жасалған
ыдысқа қант ()ерітіндісін құяды . Осы ыдысты ішіндегі
ертіндісімен таза су құйылған екінші кеңірек ыдыстың ішіне
қойса , бір жақты диффузия байқалады . Мұнда су молекулалары
ғана диффузияланады , рәі олар қанттың ерітіндісі құйылған
кіші ыдысқа тез көшеді , кері өтуі баяуырақ болады
. Осының нәтежесінде қант ерітіндісінің концентрациясы
кемиді . Осындай шала өткізгіш арқылы болатын , бір
жақты диффузияны о с м о с деп атайды ( грек тілінде
osmos − итеру , басу деген мағынада )
Жануарлар , әсіресе , өсімдік организімдерінің тіршілік
әрекетінде осмос құбылыс маңызды орын алады .
Осмос салдарынан сыртқы ыдыстан ішкі ыдысқа
көшкен су ондағы сұйықты түтіктің бойымен жоғары
көтереді . Ішкі түтікте туған гидростатикалық қысым
белгілі шамаға жеткен кезде осмос тоқтайды . Осмос
туғызатын күшті е р і т і н д і н і ң о с м о с қ ы с ы м ы
дейді . Осмос қысымын өлшеу үшін , осмос тоқтаған
кездегі ерітіндіні сырттан басып тұрған қысым күшін
анықтайды ( түтіктегі сұйық бағанасының көтерілген биіктігі
һ ) .
Осмос қысымы ерітіндінің концентрациясына ,
температурасына тәуелді . 1886 жылы Вант – Гофф , бұл тәуелділік
, бұрын газдарға қолданып жүрген Бойль - Мариот пен Гей –
Люссак заңдарына ұқсас екендігін тапты :
P P = cRT
мұнда Р − ерітіндінің осмос қысымы ; с − ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz