Жинақтаушы зейнетақы жүйесі: мәні, артықшылығы

I Зейнетақы жүйесінің жалпы сипаттамасы
1.1 Зейнетақының жалпы экономикалық мәні мен түсінігі
1.2 Зейнетақылардың түрлері
1.3 Зейнетақыны тағайындау тәртібі
II Қазақстан Республикасында жинақтаушы зейнетақы жүйесінің дамуы
2.1 Қазақстанда жинақтаушы зейнетақы жүйеісінің қалыптасу кезеңдері
2.2 Қазақстанда жинақтаушы зейнетақы қорларының қызметін талдау
2.3 Зейнетақы жарналарын төлеу тәртібі
III Қазақстан Республикасындағы жинақтаушы зейнетақы жүйесінің даму перспективалары
3.1 Қазақстан Республикасының зейнетақы жүйесінің негізгі мәселелері және оны шешу жолдары
3.2 Жинақтаушы зейнетақы жүйелерін жетілдіру бағыттары
Қорытынды

«Зейнетақы» сөзінің орысша баламасы «пенсия» сөзі төлем деген мағынаны білдіреді. С.И.Ожеговтың орыс тілінің түсіндірме сөздігінде «зейнетақы» сөзіне мынадай анықтама берілген: «еңбек сіңірген жылдары үшін, мүгедектігіне, еңбекке жарамсыздығына және т.б. байланысты ақшалай ақысыздандыру».
Кеңестік кезеңнің заң әдебиетінде «зейнетақы» сөзіне түрліше анықтама берілген. Алғаш рет зейнетақы сөзіне 1946 жылы Е.И.Астрахан анықтама берді. Оның пікірінше, зейнетақы – бұл «қызметкерді, жұмысшыны не оның отбасын оның еңбек қызметінің белгілі бір үлкен циклының аяқталуына немесе оның толыққанды қызметкерлер қатарынан өмір бойына немесе ұзақ мерзімге шығуына орай материалдық қамсыздандыру мақсаттарына әлеуметтік сақтандыру қаражаты есебінен жүзеге асырылатын мерзімдік төлемдер».
«Зейнетақы» сөзінің өзге де анықтамалары негізінен «зейнетақы алу құқығы туындау үшін алғышарт болып тұрақты немесе ұзақ мерзімдік еңбекке жарамсыздық табылады, сол себепті өмір сүрудің негізгі көзі ретіндегі жалақының орнына ақшалай төлемдер төленеді» деген пікірлерге негізделеді.
Қазіргі кезде зейнетақы қандай да бір себептермен еңбекке қабілетін жоғалтқан, белгіленген жасқа толуына, мүгедектігіне, асыраушысынан айырылуына және т.б. себептерге байланысты еңбек міндеттерін орындауды тоқтатқан немесе оны тоқтату құқығына ие тұлғалар үшін тағайындалады. Басқаша айтар болсақ, зейнетақыны тағайындау объективтік, сонымен қатар субъективтік сипаттағы белгілі бір талаптармен байланысты.
Біздің пікірімізше, зейнетақыны мемлекеттің сыйы ретінде, қайырымдылық әрекеті ретінде қарастыруға болмайды. Зейнетақы – бұл әрбір азаматтың еңбегімен табылған жеке меншігі, оның зейнетақыға қатысты құқығы заңдармен қорғалады. Зейнетақы мынадай қағидаға жауап беруі тиіс: адам өз өмірінде қалай жұмыс істесе, ол солай зейнетақы алуы тиіс.
Одан әрі еңбек зейнетақыларын алудың жағдайларын өзгерту көзделуде – белгілі бір жасқа толуымен қатар қандай да бір зейнетақы қорына зейнетақы жарналарын міндетті түрде төлеу қажет болады.
Сонымен, зейнетақы – бұл тұлғаларға заңдарда белгіленген жасқа толған жағдайда, сонымен қатар еңбек сіңірген жылдары үшін, мүгедектігіне байланысты, асыраушысынан айырылған жағдайда Орталықтан немесе жинақтаушы зейнетақы қорларынан өмір сүрудің негізгі көзі ретіндегі ақша қаражатын ұзақ мерзімге ай сайын төлеу /2, 64 б./.

1. Қазақстан Республикасының Президентінің халқына жолдауы. // Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан. Алматы-2007 жыл.
2. Жұмағұлов Ғ.Б, Ахметов А, Ахметов Г. Әлеуметтік қамсыздандыру құқығы. Алматы-2005 жыл. 548 бет.
3. Қ.Қ.Ілиясов, С.Құлпыбаев. Қаржы. Алматы-2005 жыл. 551 бет.
4. А.Айтуған. “ЖЗҚ меншік капиталына келетін табысты үлестіру” // Қаржы Қаражат. 2005 жыл, №1
5. Б.Д.Бекбердиев “ҚР Зейнетақымен қамтамасыз ету проблемалары” // Қаржы Қаражат. 2001 жыл, №5.
6. К.С. Абдиева. Казахстан в цифрах. Статистический сборник. Алматы -2005 г.
7. Статистический ежегодник Казахстана за 2004 год // Под редакцией Абдиева К.С. Алматы -2004 г.
8. Ураз Баймуратов. Финансы Казахстана. Алматы- 2005 г. 317 с.
9. У.Б.Баймуратов, К.Тулепбаев. “Пенсионная реформа: итоги, проблемы” // Банки Казахстана. 2002, №7.
10. Кичигина М. “Деньги любят счет” // Рынок ценных бумаг Казахстана 2004, № 11.
11. Аналитический отчет “Финансовый сектор: состояние, проблемы и перспективы”. Ассоциация финансистов Казахстана 2005 г.
12. Финансовый сектор. Аналитический отчет. 2006 год, №4.
13. Нурмаханбетов Е. “Анализ рынка пенсионных услуг” // Рынок ценных бумаг Казахстана. 2004 год, май №2.
14. Алдамбергенов А.У. “Проблемы и перспективы эффективного управления пенсионными активами РК” // Рынок ценных бумаг Казахстана. Алматы, 2006 15 ноябрь.
15. Нугманова К.Ж. “Неправительсвенные организации – базовая основа гражданского общества” // Казахстан – Спектр. Научный журнал, 2003, №4.
16. Ельшибеков С.К. “Перспективы совершенствования и оптимизация накопительной пенсионной системы РК” // Рынок ценных бумаг Казахстана. 15 ноябрь, 2004 год.
17. Алибаев А. Накопительная система Казахстана (цифры, факты, комментарии). Алматы -2000 год.
18. Саханов Н. “Уровень и структура влияния неправительственных организации в Казахстане” // Спектр развития №4, 2004.
19. Аналитический отчет “ Финансовый сектор: состояние, проблемы и перспективы” // Ассоциация финансистов Казахстана. 2005 год.
20. Маметтеги С.Х. “Текущее состояние и перспективы развития фондового рынка” // Рынок ценных бумаг. 2006 год, 15 ноябрь.
21. Франц И. “ Проблемы и развития НПО- сектора в Казахстане: до и после форума” // Спектр развития. 2003 год, №3.