Алаяқтық жолмен ұрлаудың саралау белгілері

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 57 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ4

I ТАРАУ. АЛАЯҚТЫҚТЫҢ ҚҰРАМЫНЫҢ ТҮСІНІГІ МЕН ҚҰҚЫҚТЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫ6

1. 1. Алаяқтық жолмен ұрлаудың түсінігі мен белгілері. 6

1. 2. Алаяқтықтың объектісі мен объективтік белгілері10

1. 3. Алаяқтықтың субъектісі мен субъективтік белгілері24

1. 4 Алаяқтықты оған ұқсас қылмыстардан ажырату. 31

II ТАРАУ АЛАЯҚТЫҚ ЖОЛМЕН ҰРЛАУДЫҢ САРАЛАУ БЕЛГІЛЕРІ39

2. 1. Адамдар тобының алдын-ала сөз байласуы бойынша жасалған алаяқтық39

2. 2. Бірнеше рет алаяқтық жасап меншікті ұрлау45

2. 3. Қызмет бабын пайдаланып жасаған алаяқтық50

Ш ТАРАУ АЛАЯҚТЫҚ ЖОЛМЕН ҰРЛАУДЫҢ ЕРЕКШЕ САРАЛАУ БЕЛГІЛЕРІ52

3. 1. Ұйымдасқан топ болып алаяқтық жасау52

3. 2. Алаяқтықпен ірі мөлшерде ұрлау56

3. 3 Ұрлау немесе қорқытып алушылық үшін бұрын екі немесе одан да көп рет сотталған адам жасаған алаяқтық59

ҚОРЫТЫНДЫ62

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ64

КІРІСПЕ

Елімізде жүзеге асырылып жатқан экономикалық және саяси салалардағы түбегейлі өзгерістер қоғамдағы дағдарыс құбылыстарын туғызып, тиісінше жағдайға сәйкес құқықтық инфрақұрылым құруды талап етеді, Қазақстан Республикасының заң шығару жүйесі де белгілі дәрежеде дағдарысты бастан кешуде. Құқықтық реформа нарықтық экономика талаптарына сай емес, көп жағынан кенжелеп келеді.

Әрине, қоғамдағы дағдарыс заң шығару құқық қолдану қызметінен де көрініс табады.

Қазақстан Республикасының Конституциясында (негізгі заңында) мемлекеттік меншіктің және жеке меншіктің бірдей қорғалатыны туралы маңызды қағида бар. Бұл конституциялық қағида 1990 жылы қабылданған “Қазақ ССР-дағы меншік туралы” Заңда жан-жақты талданған. Мысалы, осы Занның 2 бабының 3п. былай деп көрсетілген: “Мемлекет тарапынан мемлекеттік және жеке меншік мүлкінің қай жерге тұрғанына қарамастан меншік құқын шектеудің немесе артықшылық берудің қандай да түрлеріне жол берілмейді”.

Бұл айтылғандардан шығатын қорытынды сол, меншік түрлерінің бірдей екендігі айтылып ғана қоймаған, оған мемлекет тарапынан кепілдік берілген.

Қолданылып жүрген заңдарда жеке еңбекпен байланысты және меншік иесінің жеке басының мүдделеріне мақсатты түрде арналған өзіндік меншік туралы түсінік жоқ.

Меншік түрлерінің тең екендігі бірдей құқықтық қорғау дегенді ғана емес, мемлекеттің ерекше меншігінде болатын кейбір объектілерді есепке алмағанда, меншік құқы объектілердің теңдігі де қорғалған, деп түсіну қажет.

Меншіктің барлық түрлерін бірдей қорғау дегеніміз меншік құқы бұзылған жағдайда бірдей негізде, оның ішінде қылмыстық жауапкершілікте бар, жауапқа тартылады. Алайда, меншікке қарсы бағытталған қылмыстар үшін қылмыстық жауашершілік 1959 жылғы Қылмыстық кодексте Конституцияға да, Меншік туралы Заңға да, қазіргі құқықтық идеологияға да сәйкес келмеген болатын. Жалпыға мәлім, 1959 жылғы ҚК социалистік меншікті Кеңес қоғамының экономикалық негізі деп қарап, оны алдымен және күшті қорғауға бағытталған. Оның мәнісі мынада еді: біріншіден, социалистік меншікке қарсы және өзіндік меншікке қарсы қылмыстар Кодекстің әртүрлі салаларында болды; екіншіден, өзіндік меншікке қарағанда социалистік меншікке жасалған қастық неғұрлым кең және тәтпіштеп қарастырылды; үшіншіден, жеке меншікке жасалған қастықтан гөрі соищалистік меншікке жасалған қастық қатаң жазаланды.

Ал, ҚР ҚК мұндай тұжырымдар жоқ. Қазақстан Республикасындағы меншік түрлерінің бәрі бірдей қорғалады.

Меншікті қорғау қылмыстық заңның маңызды мәселесі болып табылады және заңдылық сақтаудың кепілі ретінде есептеледі.

Меншікке қарсы жасалған қылмыстардың бір саласы алаяқтық болып табылады. Тонау, қарақшылық, ұрлау т. с. с. қылмыстарға қарағанда сот тәжірибесінде алаяқтық көп орын алмайды, бірақ оның қоғамға өте қауіпті екендігі рас. Өйткені, бөгденің мүлкін иемдену үшін алдау-арбау тәсілдері қолданылады. Ал, мұндай шаруа белгілі бір дәрежеде алдау-арбауға қабілетті адамдардың ғана қолынан келеді. Ұрмай-соқпай, басқадай қылмыс жасамай, мүлікке иемдену шын мәнісінде қауіпті қылмыс,

Сонымен бірге, алаяқтық - өзіне тән белгілері бар күрделі қылмыстардың қатарына жатады. Әдетте бұл қылмысты азғындаған адамдар, алдаудың алуан түрлі амалдарын қолданып жасайды. Сондықтан да алаяқтық үшін заңда қатаң жаза белгіленген.

Қолданылып келе жатқан ҚК 177 бабында алаяқтық үшін жауапкершілік алаяқтық жасау жолымен меншікті ұрлау деп көрсетілген.

Алаяқтық үшін қылмыстық жауапкершілік мәселелерін зерттеудің теориялық және практикалық маңызы бар. Қылмыстық құқық ғылымы қылмыстық заңдарды дұрыс қолдануға көмектесетін құқықтық мәселелерді саралап, пайымдауы қажет.

I ТАРАУ. АЛАЯҚТЫҚТЫҢ ҚҰРАМЫНЫҢ ТҮСІНІГІ МЕН ҚҰҚЫҚТЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫ

1. 1. Алаяқтық жолмен ұрлаудың түсінігі мен белгілері.

Қылмыскерлер арасында алаяқтық арқылы баю едәуір орын алады.

Жоғарыда атап көрсеткеніміздей, қолданылып жүрген заңдарда алаяқтық үшін жауапкершілік түбегейлі талданып көрсетілген. Бұл қылмыстың қоғамға қауіптілігін күшейтетін бірқатар жағдайлар есепке алынып, ҚК 177 бабында меншікке қарсы қылмыс ретінде алаяқтық жеке бөлініп көрсетілген.

Алаяқтық дегеніміз - бөгденің мүлкін заңсыз иемдену немесе өз мүлкіндей пайдалану құқына заңсыз иемену болып табылады. Ол үшін қылмыскер алдау-арбау амалдарын қолданады немесе басқаның сеніміне кіріп алып, қастық жасайды. Бұл арада мынаны еске алу керек, алдау және сенімге кіру жолымен басқа қылмыстар да жасалуы мүмкін, бірақ олар басқа қылмыстық-құқықтық нормалар бойынша қарастырылады. Алаяқтық әрекеттерінің әрбір жағдайында істің мәнісін жан-жақты қарастырып, оған ұқсас қылмыстардан жіктей білу қажет. Қылмыстық жауапқа тарту және айыпты деп тану үшін сол әрекеттерде қылмыс құрамының болған-болмағаның анықтап алу қажет. Мұның өзі қылмыстық заңда қылмыстық жауапкершілікке тартуға бірден-бір негіз болып табылады. Қылмыстың әрбір құрамы нақты қылмыстың объективтік және субъективтік белгілерінің сипаттамасынан құралады. Олай болса, бұл мәселелерді алаяқтық құрамына қатысты қарастыратын болсақ, мұндай қылмыстардың сырын түбегейлі білуге болады.

Заңда ұрлық ұғымының жалпы анықтамасы жоқ, бірақ меншікке қарсы жекелеген қылмыс құрамдарының анықтамаларында қылмыстық құрал ғылымына және сот тәжірибесіне бұл ұғымның мазмұнын анықтауға мүмкіндік беретін негізгі өлшемдер мазмұндалған.

Кеңестік заңның әдебиеттерде ұрлықтың жалпы ұғымының әртүрлі анықтамалары бар, олардың көпшілігі әрекет етуі кезінде қалыптасқан. Негізінен анықтамалардың көпшілігі ұрлықтың мәнін және негізгі белгілерін бірдей білдіреді.

Ең дұрыстары ұрлауды, мүлікпен пайдакүнемдік мақсатта (немесе оған меншігіндегі билік ету мақсатында, қылмыстық иемдену ретінде анықтайды) .

Алаяқтық динамикасына талдау жасау көрсеткендей, олардың саны 1993 жылғы 2, 9 мыңнан 2001 жылы 6, 4 мыңға дейін өскен, яғни 2, 9 есе көбейген (1-сурет) . Біздің көзқарасымыз бойынша, бұл қазіргі уақыттағы алаяқтық жасау тәсілдерінің жеткілікті түрде кең ауқымдылығымен байлнаысты және экономикадағы нақты жағдайларға байланысты ол да өзгеріп отырады.

1991-2001 жылдары (мың) Қазақстанда тіркелген ұрлық пен алаяқтық динамикасы

\[\mathrm{ifarit}\]

1 -сурет

Сондай-ақ қылмыстың жүйелі түрде жасалмайтындығын және өзара әрекетін оның алдын-ала болжап білуге болмайтынын, әлеуметтік деңгейдегі тұрақты тәртіптегі байланыстармен сипатталатын жеке деңгейдегі виктимизациясын естен шығаруға болмайды. Формалармен өзара байланыстардың құрылымдық және динамикалық өзгерістеріне әкелетін қоғамдық қатынастардың өзгеруі қоғамдық қатынастардың жаңа дамушы тәртібі үшін жаңа заңдылықтар мен жаңа өзіндік белгілерге тән өзара байланыстарды туғызады.

Тауар - материалдық құндылықтар аясында бөтеннің мүлкін ұрлаудың өсуі, оған жетілмеген заңдық базадағы және кәсіпкерлік қызметтің қазіргі заманғы формаларына бейімделуші “жол табушыларды” пайдалану қылмыстық сапалық өзгерістермен қоса қабаттасып жүреді. Жаңадан қалыптасып жатқан қоғамдық қатынас пен меншік формалары қасақана мақсатта жасалатын қылмыстарды және тиісінше оның виктимділігін туғызуда. Алаяқтықтың құрылымы мен динамикасында әлеуметтік-экономикалық, әлеуметтік-саяси, әлеуметтік-психологиялық, ұйымдық-құқықтық, демографиялық және т. б оны туғызатын келеңсіз құбылыстардың алатын орны ерекше. Алаяқтықпен байланысты байқалып отырған қылмыстың өсуі қоғамдағы келеңсіз қылмыстық (криминалдық) жағдайды қиындатып, тереңдете түседі. Мәселен, тұрғын халықтың басым көпшілігі алаяқтықтың құрбанына айналамын деген қауіп-қатермен байланысты, үрей де, қорқыныш та өмір сүреді.

Жоғарыда айтқанымыздай, алаяқтықтың мүлікті алдау және сенімге кіру жолымен иемдену екендігі заңда көрсетілген. Яғни, айыпкер мүлік иелерін алдайды немесе олардың сеніміне кіреді, сөйтіп мүлік иелері қылмыскердің әрекеттерін дұрыс түсініп, өз меншігін ерікті түрде береді. Басқаша айтқанда, алдау және сенімге кіру алаяқтық жолмен қылмыс жасаудың тәсілдері болып табылады. [14, 4]

Алаяқтық үстіндегі алдау дегеніміз шындықты қасақана бұрмалап немесе жасырып, мемлекеттік немесе жеке меншік иесін жаңылдырып мүлікті алу болып табылады. Және де алдау-арбау амалдары әртүрлі болуы мүмкін. Айталық, жалған фактілер мен мағлұматтар хабарлау, нақты іс-әрекет жасай отырып, заттың түрін өзгерту арқылы алдау, жалған құжаттар ұсыну т. с. с. түрлері болады.

Алдаудың белсенді және жәйбарақат әдістері болуы мүмкін. Мысалы, айыпкер өзі кабарлауға тиісті кейбір жағдайларды бүгіп қалу арқылы қылмыс жасайды.

Соңдай-ақ, сенімге кіріп алып, қастандық жасау жолымен ұрлау да кездеседі. Сенімге кіру дегеніміз - өзінің құқықтары мен мүмкіндіктерін заңсыз, қылмыс жасау мақсатында қолдану әрекеті. Сенімге кіріп алып, алаяқтық жасағанда, қылмыскер жасырынбайды, меншік иесімен сеніскен болып, белгілі азаматтық-қүқықтық қатынастарға кіреді. Мысалы , тұрмыста пайдаланылатын заттарды иемденіп кету осыған жатады.

Алаяқтықты сенімге кіріп алып, жасағанда айыпкер меншік иесінің өз мүлкін ерікті түрде беретіндігін пайдаланады. Сенім, деп жазады Н. И. Панов, - меншік иесінің мүлкін оның келісімі бойынша пайдалану міндетін қылмыскердің өз мойынына алуы, немесе сол мүліктің пайдаланылуын бақылау міндетін мойынына алуы түрінде де кездеседі.

Демек, негізгі әрекетті орындауға бағытталған алдау және сенімге кіру қосалқы әрекеттер болып табылады. Сөйтіп, қылмыс субъектісінің әрекеттері салдарынан мүлік иесі одан айырылады.

Ал, мешікті заңсыз иемденген адам мүлкінен алаяқтық салдарынан айырылса, қалай болады? “Меншікке мейлі заңды, мейлі заңсыз иемденген иесінен алдау-арбау жолымен мүлікті алып қойса, бұлда алаяқтыққа жатады”, - деп көрсетеді.

Ұрлықтың басқа түрлеріне қарағанда, мүлікке алаяқтықпен иемденген адам ол мүлікті пайдалануға құқы жоқ, тіпті ондай құқы оған берілген болса да, алдау жолымен берілген, заңсыз деп танылады.

2001 жылдағы бөтен мүлкін күштеу емес арқылы ұрлаудың құрылымы, %

2-сурет

2-суретте Қазақстанда 2001 жылы тіркелген, бөтеннің мүлкін күштеу емес жолмен ұрлау құрылымы келтірілген. Суреттен көрініп тұрғандай, қасақана мақсатпен жасалған қылмыстар құрылымында 76% үлесін ұрлық құрайды, осы уақытта тонаудың үлесі - 12%, алаяқтық - 8%, бөтеннің затын иеленіп алу немесе ысырап ету - 4% құрайды.

Алаяқтық жолымен ұрлау өзінің объективтік жағының белгілері бойынша мүлікті иеленіп алу, ұрлау, қызмет бабын пайдаланып ұрлау сияқты қылмыстардан өзгеше болады.

1. 2. Алаяқтықтың объектісі мен объективтік белгілері

1990 жылы Қазақ ССР Жоғарғы кеңесі - “Қазақ ССР - дағы меншік туралы” Заң қабылдады. Онда мешіктің үш түрі көрсетілген: республикалық және коммуналдық тұрғыда менлекеттік меншік, ұжымдық меншік және азаматтардың өзіндік мешігі.

Бұған қоса “Шаруашылық қызметіне бостандық беру туралы”, “Шаруашылық серіктестері мен акционерлік қоғамдар туралы”, “Жеке кәсіпкерлікті қорғау және қолдау туралы” т. б. заңдар қабылданды. Бұл құжаттар бойынша әрбір адам өзінің ақыл-ойы мен күш-қуат қабілетіне қарай өз мүмкіндіктерін жүзеге асыруға тең құқылы деп танылды. Бұл Заңдарда кәсіпкерлер қанша адам болса да жалдап ала алатын, барлық адамдардың сатылатын және сатып алатын өз еңбегінің меншік иесі болатын жағдайларға кепілдік берілді, Осы заңға 9. 04. 1993ж. енгізілген өзгерістер мен толықыруларда Қазақстанда мешіктің тек екі түрі ғана бар екендігі көрсетілді. Олар: мемлекеттік және жеке меншік.

Мемлекеттік меншік республикалық немесе коммцуналдық болып бөлінбейтін тұтас меншік ретінде түсіндірілді. Ал, азамттардың меншігі жеке меншік ретінде танылды. Осылайша, бұрын өзіндік және жеке меншік деп бөліп келген болса, бұл дұрыс емес, жалпы әлемдік үрдіске қайшы келеді деп есептелді.

Қазақстан Республикасының жаңа Конституциясында және жоғарыда аталған заңда жеке меншік құқығы мемлекеттік меншікпен теңестірілді. Осыған байланысты меншіктің екі түрі де қылмыстық-құқықтық тұрғыда бірдей қорғалатын болды. Бұрынғы кейбір қайшылықтар жаңа Қылмыстық кодексте түзетілді.

Мысалы, 1959 ж. ҚК алаяқтықтың мынадай анықтамасы берілді: “Алдау-арбау жолымен немесе сенімге кіру арқылы мемлекеттік немесе қоғамдық мүлікті иемдену” (ҚК 76-3 бабы), сондай-ақ, “азаматтардың жеке мүлкін иемдену” (136 бап) басқаша айтқанда азаматтың жеке меншігі ұрланатын болса, бұл әрекетті жасаған адам ҚазССР ҚК 136 бабымен жауапқа тартылмайтын болды.

Заңдық әдебиеттерде алаяқтықтың объектісін анықтауға қатысты бір пікір жоқ. Алаяқтықтың жалпы объектісі ретінде «Еңбегі бойынша қоғаммен өндірілетін материалдық игіліктерді үлестіру жөніндегі қоғамдық қатынастар . . . », ол тікелей объектісі ретінде - «. . жекелеген азаматтарға тиесілі бөтеннің мүлкін» тануды ұсынады. Бұл көзқарасты көптеген авторлар да қолданды. Мүлікті меншікке қарсы қылмыстардың объектілерінің табиғаты туралы жалпы теориялық ережелерге қайшы келеді. Сонымен қатар қылмыстың объектісі мен заты ұғымдары араласып кетеді, ал бұл қылмысты саралау туралы сұрақты түрлендіреді.

Біздің пікіріміз бойынша берілген позиция дұрысырақ. Әрине, өзге де меншікке қарсы қолсұғушылықтардың объектісі сияқты алаяқтықтың объектісі ретінде азаматтардың жеке мүлкін емес, жеке тұтынуға арналған материалдық игіліктерді өндіру, үлестіру және айырбастау жөніндегі қоғамдық қатынастарды тану қажет.

Қылмыстық құқық - меншікке қарсы қылмыстарда тікелей объектіні меншік және қылмыстық қол сұғудың затын ажыратады. Қылмыс затының құқықтық сипаттамасы оның объектісімен байланысты.

Алаяқтықтың заты - қылмыскер алдау немесе сенімге қиянат жасау нәтижесінде иемденетін мүлік. Тұлға мүлікке немесе мүліктік сипаттағы өзге кіріске қол сұққан жағдайда алаяқтықтың пәні болып алған немесе заңсыз ұстап қалған мүлік табылады.

Қарастырылып отырған қылмыстарда мүлікке құқық бұзылады, ол қылмыс заты санында, қасиеттерінде ешқандай өзгерістерге ұшырамайды.

Әрине, «меншік» және «мүлік» ұғымдары белгілі дәрежеде бірегей болғанымен, толығымен ұқсас емес. Сондықтан алаяқтық қол сұғушылықтарды дұрыс саралау және олардың объектісі мен затын анықтау үшін бұл ұғымдарды ажырату қажет.

Заң шығарушы азаматтардың жеке меншік құқығының мазмұнына заңмен белгіленген шектерде мүлікті иелену, пайдалану және билік ету құқығын енгізеді. Негізі алаяқтықтың заты ретінде оларға қатысты меншік қатынастары туындауы мүмкін. Материалдық дүниенің барлық заттары болуы мүмкін. Ұрлықтың заты әрқашан материалдық болғандықтан мүлікке құқық алаяқтық қол сұғушылықтың заты бола алмайды.

Ешқандай құқықты соның ішінде меншік құқығын да заңсыз иелену мүмкін емес. Себебі, құқық материалдық категория емес сондықтан алаяқ мүлікке құқықтарды заңсыз иеленген жағдайда қылмыстың заты ретінде оған қатысты құқықты алдаудың немесе сенімге қиянат жасаудың нәтижесінде алған мүлікті қарастыру қажет.

Осылайша меншік мүліктік қылмыстардың объектісі, ал мүлік меншіктің материалдық көрінісі болып табылатын қылмыстың заты.

Алаяқтыққа кінәлі тұлға жәбірленушінің мүлкін иелену, пайдалану және билік ету мақсатын көздейді. Қылмыскер әрине, бұл мүлікке меншік құқығын иеленбейді.

Заңдық әдебиеттерде мүліктік қылмыстың заты - материалдық дүниенің заты, яғни . . . экономикалық құндылығы бар және тұлғаның иелігінде болуы мүмкін кез келген нәрсе екендігі мойындалған.

Қылмыстың затын экономикалық шаруашылық пайдалылық қасиеттеріне ие заттар немесе олардың эквиваленттері ретінде анықтайды. Сонымен қатар мүліктік қылмыстардың заты ретінде ақшалай бағаланатын мүлік қана бола алады, бұл әдетте сәйкес затты жасауға адамның еңбегі жұмсалатындығымен байланысты. Сонымен қатар мүлік қылмыскердің емес, өзге тұлғаның меншігінің объектісі болуы тиіс. Алаяқтық кезінде қылмыстың заты болып ақшаны ауыстырушы ролін атқаратын немесе иелерін белгілі құқықтарын куәландыратын ұсынбалы бағалы қағаздар табылуы мүмкін.

Мұндай құжаттардан айырылу ақшадан айырылғанмен тең, бұл ақылы жәбірленушіге мүліктік залал келтіріледі, бірақ кінәлі мүліктік құжатты алған кезде емес ол бойынша белгілі жолмен мүлікті алған кезде ғана мүліктік пайда табады.

Тәжірибеде көрсетіп отырғандай, меншікке алаяқтық қол сұғудың заты болып негізінен ақша және т. б заттар табылады. Тәжірибеде кездесетін алаяқтық тәсілдердің көпшілігі ақша қаражаттарын иемденуге арналған. Әдетте алаяқтықтың заты ретінде тікелей тауар немесе жанама ақша кінәлінің жеке қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын немесе өткізіліп жіберілуі мүмкін болатын мүлік танылады.

Алаяқтықтың объектісін анықтау үшін қылмыстық қол сұғушылықтың пәні болып табылған мүлік кімге тиесілі екені анықтау маңызды. Кейбір жағдайларды мүліктің қатыстылығы алаяқтықтың объектісіне тікелей нұсқайды. Мысалы, егер кінәлі мемлекеттік немесе қоғамдық ұйымның қарауындағы меншікке берілуі тиіс мүлікке қол сұқса, меншік құқығының өту сәті саралау үшін анықтаушы болады. Объективті жағынан алаяқтық алдау немесе сенімге қиянат жасау жолымен азаматтардың жеке мүлкін иемденуден немесе өзге мүліктік кірісті мүлікке құқық алудан көрініс табады. Алаяқтықтың объективтік жағы үш негізгі элементтен тұрады - қоғамға қауіпті әрекет (әрекетсіздік), қылмыстың салдары және бұл әрекет әрекетсіздік және туындаған нәтиже арасындағы себептік байланыс мүліктік қылмыстардың көпшілігі сияқты алаяқтық материалды құрамды қылмыстарға жатады. Бұл қылмыстың салдарының мәні жәбірленушінің мүлкі ақсыз кінәлінің иелігіне көшетіндігін де бұл оң залал. Сонымен қатар, алаяқтық кезіндегі мүліктік сипаттағы қылмыстық салдар алынбаған пайда түрінде де болуы мүмкін. Мысалы, егер жәбірленуші кінәлінің іс әрекетінің нәтижесінде алуға тиісті мүліктік пайданы ала алмаса алаяқтықта мұндай сипатқа мүліктік пайда алуы тиіс. Қылмыстық құқық теориясында алаяқтықтың аяқталу сәтінде қатысты бір пікір жоқ. Бір авторлар алаяқтяқты қылмыскер жәбірленушінің мүмкін иеленуімен қатар мүліктік пайданы немесе мүлікке құқықтарды құқыққа қарсы иемденген сәттен аяқталған деп есептейді. Екіншілері алаяқтықты кінәлі алдаудың немесе сенімге қиянат дасаудың нәтижесінде жәбірленушінің мүлкін иемденген сәттен бастап аяқталған деп есептейді. Біздің пікірімізше осындай көзқарас дұрысырақ.

Алдау адамның мінез құлық актісі ретінде арқашан моральға қарсы және біздің қоғамда теріс бағаланады. Сонымен қатар ол құқыққа қарсы әрекет жасаудың тәсіліне айналғанда қылмыстық жазалануға жатады. Іс жүзінде алдау мен ол арқылы жасалатын қоғамға қауіпті іс-әрекет қылмыстық жазалануға жатады деп есептейтін авторлармен келісуге болады.

Алаяқтық кезінде қоғамға қауіпті іс-әрекет алдау немесе сенімге қиянат жасау жолымен мүлікті иемденген немесе мүлікке құқықтарды мүліктік пайданы алудан тұрады. Алаяқтық қолсұғушылықтарда алдау және сенісге қиянат жасау оларды жасау әдістері болып табылады.

Алаяқтық кезіндегі алдау дегеніміз олардың ықпалы мен жәбірленуші қылмыскерге мүлікті беретін жалған мәліметтерді жәбірленушіге хабарлау. Бұл мәліметтер заттың санына, сапасына, бағасына ол жасалған материалдарға қатысты болуы мүмкін. Алаяқтық кезіндегі алдау шыңдықты бұрмалаудан ғана емес, сонымен қатар ол туралы айтпаудан да көрініс табуы мүмкін. Заңдық әдебиеттерде алаяқтық алдаудың екі нысаның ажыратады: белсенді шыңдықты бұрмалау және пассивті шыңдықты жасыру, ол туралы айтпау.

Белсенді түрі сөз жүзінде немесе әрекеттерден көрініс табады. Алдаудың бұл нысаны кезінде алаяқ мүлікті оған құқықтарды немесе мүліктік пайданы ерікті түрде беруіне қол жеткізу үшін жәбірленушіні белгілі фактілерден, мән жайлардан жанылыстыру мақсатында шыңдылықты қасақана бұрмалайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.