Жер сiлкiнiсiнiң қаупi кезiнде

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ЖЕР СIЛКIНIСIНIҢ ҚАУПI КЕЗIНДЕ

-қағымсәттеөтетін, - жерсілкінісідепаталды.
Жерсiлкiнiсi - .

, үйлер, жолдар, көпірлер, арналар, тоғандар мен басқа да инженерлікғимараттар - су құбырлары, канализация, электр беру жүйесіқирайды, байланысбұзылады, қаркөшкіні, сел, . Таужыныстарыжарылып, тастарқұлайды, адамдардыүрей-дүрбелеңбилейді. - цунамипайдаболып, . , , бұл "Баршаныңназарына!" . , , , . Егерсiзүйдеболсаңыз:

- , жуынатынбөлмедегі ванна мен шелектiсуғатолтырыңыз;

- мен аяқкиiмдiкиiңiз;

- пәтердегігазды, су мен , пештiөшiрiңiз;

- өзiңiзбен бiргеалдын ала , құжаттарды, киім-кешек , көршiлергехабарлаңыз, жалғызбастыларға, ауру адамдарғакөмектесiңiз, ғимараттаншығып, , ;
- қалыпты тiршiлiк жағдайынажергiлiктi билiктiң . Егер сiз көпшiлiк жүретiн орындардаболсаңыз:

- сабырсақтаңыз, дүрбелең-үрейтуғызбаңыз, шығуғаасықпаңыз, , кептеметуғызбаңыз, аурулар мен ;

- әкiмшiлiк нұсқауларынорындаңыз.

ЖЕР СIЛКIНIСI КЕЗIНДЕ

-Алғашқыдүмпукезiнде 1-ші -, ал , ;

-дүмпу аяқталған бойда арқаңызды тез шығыпкетiңiз. Газды, суды, , , ақшаны, заттарды, , есiктiкiлтпенжабыңыз;

- мен қартадамдарқалса, . ;

- ғимараттан, . . Үзiлген ток өткiзгiштен (электрсымынан) сақтаныңыз, ;

- . . Қоғамдықкөлiкте отырған орындарыңыздақалып, , итерiспейшығыпкетiңiз.

ЖЕР СІЛКІНІСІНЕ

АЛАЙ ДАЙЫНДАЛУ КЕРЕК

Сейсмикалық ауданда тұратын адам кез-келген уақытта қатты жер сілкінісі болуы мүмкін деген ойға дағдылануы тиіс. Бұл ой біздің жүмыстағы, мектептегі және өзге жердегі күнделікті тіршілігімізден ажыратпауға, кедергі жасамауға тиіс. (Тас жолмен көшедегі қозғалыс кезіндегі тәуекелге де дағдыландық қой!) . Алайда, біз жер сілкінісі болған кезде алдын ала не істеу керек екендігін білсек, оның зардабын едәуір азайта аламыз.
Жер сілкінісіне дейін не істеу керек?

Жер сілкінісі кезінде не істеу керектігінің отбасылық жоспарын жасап, онда мыналарды көрсетуге тиіссіз:

. жедел медициналық көмектің, өрт және авариялық қызметтердің, пәтер иелері кооперативтерінің (ПИК), азаматтық қорғаныстың телефондары мен мекен-жайы туралы ақпаратты;

. отбасы мен жақын-жуық туралы жалпылама ақпаратты;

. отбасы мен жақын-жуықтар туралы медициналық ақпаратты;

. апат аймағының ішінде, сондай-ақ одан тысқары жерлерде көмектесе алатын жақын таныстардың, туыстардың, араласатын адамдардың тегін, мекен-жайын, телефондарын;

. отбасындағы және көршілермен үйлестіру және өзара байланыс жоспарын, оның ішінде отбасының әрбір мүшесі (балалар), егер олар үйге орала алмайтын болса, қайда бару керектігін білуге тиіс;
. электрді, су мен газды кімнің, қайда және қалай ажырату керектігін;
. 2-3 аптаның бойында өз үйіңіздің инженерлік қамтамасыз етусіз - сусыз, жарықсыз, газсыз, канализациясыз қалайша тіршілік ететіндігіңізді;
. егер сіздің отбасыңызда сәби, егде адам әрекетке қабілетсіз немесе қатты сырқат болса, олардың тіршілігі туралы ойластырыңыз;
. егер үйіңізде хайуанаттар болса, олар үшін тамақ пен су туралы қам жасауды ұмытпаңыз.

Төтенше жағдай кезіндегі отбасылық жоспарды балалар бақшасы мен мектептегі өз балаларыңыздың жиналу және көшіру жоспарымен, сондай-ақ жұмыстағы отбасының өзге мүшелерінің іс-әрекет жоспарымен сәйкестендіріңіз. Сонымен қатар, сіз ата-аналар келгенге дейін балаларыңызды қаншалықты ұзақ қорғай алатындығын, алмайтындығын, егер мектеп зақымданған болса, балаларыңызды қайдан алатыныңызды, егер ата-аналар келе алмаса балаларды қайдан алуға болатынын дәл білуге тиіссіз.

Мектеп мұғаліміне немесе балалар бақшасының тәрбиешісіне отбасылық жоспардың маңызды үзінділерінің көшірмесін беруді паспорт немесе өзге құжатқа қанның тобымен резус-факторларын жазуды, жоспарға отбасы мүшелерінің созылмалы ауруларын және денсаулықтың бұзылуын, сондай-ақ тиісті тиым салынғандарды, шектеулерді, өзіңізге аса қажет дәрі-дәрмектерді жазуды ұмытпаңыз:

- шкафты, сөренi, суырмаларды қабырғаға, еденге мықтап бекiтiңiз. Кереуеттi терезенiң жанына қоймаңыз. Сөрелердi керуеттiң, есiктiң, плитаның астына қоймаңыз. ЖиҺазды бөлмеден шығатын жердi жаппайтындай етiп орналастырыңыз;

- дәлiздi, өтетiн жердi баспалдақ торларын, есiк ойығын жиһазбен және мүлiкпен жаппаңыз;

- пәтерде, үйге кiре берiсте электрдi, газды және суды ажыратуды үйренiңiз;
- үйде консервiленген тағам мен суды, құм салынған шелектi, алып жүретін электр шамын, өрт сөндiргiштi (автомобильдiк), алғашқы медициналық жәрдем қобдишасын ұстаңыз. Алғашқы медициналық жәрдем беру тәсiлiн үйренiңiз;

- қауiптi заттарды (улы химикат, жылдам тұтанатын сұйық) оларды сынбайтын немесе шашылмайтын сенiмдi жерге сақтаңыз;
- құжаттарды белгiлi бiр орынға сақтаңыз. Артық киiм, аяқ киiм (маусым бойынша), шам, кiшкентай балта, қобдиша, май шам, сiрiңке, тамақ салынған жол қапшығын пәтерден шыға берiс жерде ұстаңыз;
- зақымданған жағдайда, өз үйіңізді қорғау үшін, бірнеше табақ фанерді және мықты пластикаларды дайындап қойыңыз, онымен сынған терезелерді және басқа саңлауларды бекітесіз;

- төтенше жағдай кезiнде өзара көмек және бiрлескен қимыл жасау туралы көршiлермен келiсiңiз;

- жиналатын жердi және көшіру тәртiбiн бiлiңiз;

- көлiк жайды, саяжайды күштi жер сiлкiнiсiнен кейiнгi алғашқы уақытта тұрақ ретiнде пайдалануға болады. Онда азық-түлiк пен киiмнiң артық қорын сақтаңыз;

- үйде жер сiлкiнген жағдайда не iстеу керектiгi туралы жүйелі түрде әңгiме және жаттығу өткiзiп отырыңыз.

Жанартау, вулкан (лат. vulcanus - от, жалын деген мағынаны білдіреді, ежелгі римдіктердің мифологиясындағы от құдайы ұғымынан шыққан. ) - Жер қабатының тереңдегі жарылымдары мен жарықтарынан оның бетіне шығатын балқыған тау жыныстары мен ыстық газдардың геологиялық құрамалары.

Су асты жанартауы 3 км тереңдіктегі лавалық жарықтардан тыныш күйде шығып жатады, бірақ оларды тікелей бақылау мүмкін емес. Жер үсті жанартаулары атпа өнімдерінен құралады, ол орталық кратері бар конус пішінді тау түрінде болады. Сөнбеген жанартаулардың ең жоғары салыстырмалы биіктігі - мұхиттарда 9 км, аралдарда 6 км, таулы өңірлерде 3 км-ге жетеді. Жердегі сөнбеген жанартаулардың орташа биіктігі 1750 м, көлемі 85 км3. Жанартаулар сөнбеген, потенциалды сөнбеген, шартты түрде сөнген және сөнген болып жіктеледі. Сөнбеген жанартауға соңғы 3500 жылғы тарихи кезеңде атқылаған не ыстық газдар мен су шығарған жанартаулар жатады, олардың жалпы саны 947 (2008) . Потенциалды сөнбеген жанартауға 3500 - 13500 ж. ішінде байқалған голоцен дәуірінің жанартаулары жатады, олардың саны 1343. Голоцен дәуірінде ешқандай әрекет көрсетпеген, бірақ өзінің сыртқы пішінін сақтап қалған жанартаулар шартты сөнген жанартауларға жатады. Эрозияға шалынған, жартылай үгіліп, бүлінген және кейінгі 100 мың жылдан астам уақытта ешқандай әрекет жасамаған жанартаулар сөнген жанартау деп аталады. Жанартаулардың атқылауы - Жер қабығындағы жарықтар мен каналдар бойымен ыстық газдардың, су буының, тау жыныстары сынықтарының, күлдің және лаваныңЖер қойнауынан аспанға атылуы. Жанартау атқылаған кезде аспанға атылған шаңнан атмосфера қарауытады. Күн радиациясы] бәсендейді және жарық азаяды. Ауа ағыстарымен атмосфераның жоғарғы қабаттарында таралған жанартаулық ұлпа шаңдардан (күлден) оның атылған тұсында ғана емес, тіпті одан өте шалғай жерлерде аспанда шапақтың басқаша қызыл түсті оптикалық құбылысы болады. Жанартаулардың атқылауынан стратосфера мен мезосферадағы бұлттар пайда болады. Жанартаулардың атқылауы ұзақ (бірнеше ондаған, жүздеген жыл) және қысқа (бірнеше сағат) мерзімді болады. Атқылау алдында жердің сілкінуі, дыбыс шығаруы, магнит өрісінің өзгеруі, т. б. құбылыстар байқалады. Жанартау атқылауы, әдетте газ бен суық лава кесектерін атқылаудан басталады. Кейде бұл атқылаулар лава (жанартау әсерінен Жер бетіне төгілетін отты-сұйық балқыма) ағуымен қатар жүреді. Қопарылыс күшіне байланысты күл мен лава кесектері ілескен ыстық газ бен бу 1 - 5 км және одан да үлкен (мысалы, 1956 ж. Камчаткадағы Безымянный жанартауының өнімдері 45 км биіктікке көтерілген) биіктікке көтеріледі. Атылған заттар айнала бірнеше км-ден мыңдаған км-ге дейін шашырайды. Жанартау атқылауынан шығатын жанартаулық өнімдер газ тәрізді (жанартаулық газдар), сұйық (лава) және қатты (жанартаулық тау жыныстары) болады ^[3] Сөнген жанартау [2] - көбіне қираған не шайылған, тарихи кезеңде белсенділігі білінбеген жанартау. Сөнген жанартауға кратері шайылып, Бүліне бастауы, беткейлерінде терең барранкостар пайда болуы мен құрылысының қирауы тән.

Кейбір сөнген жанартау кейде қайта атқылайды, мысалы, Камчаткадағы Безымянный жанартауы (1955) . Әрекетті жанартаулар алаңында орналасқан сөнген жанартау ұйқыдағы жанартау деп аталады. Жанартаулық тау жыныстары, вулканиттер - жанартау атқылауынан пайда болған тау жыныстары. Атқылау сипатына байланысты жыныстардың 2 типі түзіледі: эффузивті тау жыныстары және пирокласты жыныстар (жанартау күлі, құм, туфтар, туфты брекчий) . Жанартаулық тау жыныстары қалыптасу жағдайына қарай эффузивті, экструзивті, жанартаулық-кесекті, жанартаутекті-шөгінді болып ажыратылады. Эффузивті тау жыныстары магманың лава күйінде жер бетіне ағып шығып қатаюынан қалыптасады. Олардың пішіні лаваның тұтқырлығы мен сол ауданның жер бедеріне байланысты күмбез, конус тәрізді төбелер болып қалыптасады. Экструзивті жыныстар тұтқыр магманың сығылып шығып, күмбез пішінді болып қатаюынан пайда болады. Эффузивті жыныстардың сыртқы пішіні қатты өзгерген көне түрлері палеотипті, ал пішіні сақталған жасырақтары кайнотипті жыныстар деп аталады. Жанартаулық-кесекті жыныстар эффузивті кесекті, эксплозивті кесекті және шөгінді жанартау кесекті болып бөлінеді. Эксплозивті кесекті жыныстар түгелдей жанартаудың атқылау өнімдері - пирокластардан тұрады. Жанартаулық тау жыныстары Қазақстанның барлық аймақтарында кеңінен тараған: олармен темірдің, полиметалдың, мыстың, марганецтің, күкірттің, алтынның және басқа да элементтердің кендері бірге кездеседі. Құрылыс материалы ретінде кеңінен қолданылады. Жанартаутекті шөгінді жыныстар - жанартаулық және шөгінді материалдардан тұратын тау жыныстары. Олар жанартаукесекті шөгінді жыныстар, тефроидтар және жанартаутерригенді жыныстар болып үшке бөлінеді. Жанартаутекті шөгінді жыныстарда яшма, фосфорит, боксит, темір, марганец, бораттың кендері кездеседі. Жанартаутекті шөгінді кендер - теңіздердің түбінде жанартаутекті шөгінді жыныстардың шөгуінен түзілген кендер. Мұндағы минералдық заттар жанартаудың ыстық газы мен суынан бөлініп, жанартау лавасы мен күліне сіңеді. Кейін суынған лава мен күл теңіз суының әсерінен әр түрлі бөлшектерге ыдырай бастайды. Ал жанартау әрекеті қайталанып, жаңадан бөлінген газдар мен сұйық ерітінділер қайта әсер еткенде олар ериді, сілтісізденеді, тотығады, жаңа химиялық қосылыстар, минералдар түзіп, шөгеді және су массасымен бірге бір орыннан екінші орынға көшеді. Сөйтіп, жанартау атқылауымен жердің терең қабаттарынан келетін заттар ыдырап, жер беті суымен тасымалданады. Жанартаутекті шөгінді кендерге силикаттар мен карбонаттардан, оксидтер мен гидроксидтерден тұратын темір мен марганецтің аса қалың қабаттары, құрамында темір, мыс, мырыш, кейде қорғасын сульфиттері және барит пен гипс болатын колчедан кентастары жатады. Мұндай кендер барлық геологиялық жүйелерде кездеседі. Жанартаутекті шөгінді кендерге Орталық Қазақстанның темір-марганец, Кенді Алтайдың полиметалл кен орындары жатады.

Опырмалар

Опырмалар - ауырлық күшінің әсерімен ылғалды топырақ массасының тмөен қарай сырғуы. Тау жыныстарындағы және жартастардағы жекеленген жақпарлардың немесе құрғақ, тік, еңіс беткейлердегі жақпарлардың құлауы.
Опырмалар Қазақстан барлық таулы ауданыдарында болып тұрады. Олардың пайда болу себептері жерүсті және жерасты сулар мен топырақтың ылғалдануы, жер сілкінісі, сондай-ақ адамның шаруашылық қызметі болып табылады. Сас ірі опырмалар тектоникалық ұсақталуға байланысты. Осындай учаскілерде пайда болған опырмалар ірі өзендерді бөгейтін көлденең су тоғандарын жасай отыра, таулы жазықтарды құрсаулайды. Мұндай өзендерге Күнгей Алатауындағы Көлсай өзені, Іле Алатауындағы Үлкен Алматы өзені жатады.
Опырмалар жылдың кез-келген уақытында, әдетте, тіктігі 19 градусқа жуық жарларда болады. Ірі қопырмалардың алаңы 50-60 га дейін жетеді. Опырылманың құралымы

Соңғы жылдары Қазақстан тауларындағы опырмалар құбылыс өрістеген техногендік жүктемеге байланысты саяжай учаскелерінің кесінділері есебінен жандана түсті. Тау беткейлерінің табиғи геоморфологиялық тепе-теңдігі олардың жол, саяжай үйін салу, су құбырларын өткізу және басқа құрылыстарды салу кезінде тірегінің кесілуінен бұзылады, сонымен қатар өсімдік-топырақ жамылғысы бұзылып, беткей топырағы суырмалы сумен ылғалданады. Опырмалар бұрын олар байқалмаған жерлерде де пайда болады.
Тұрғындар қопарылманың басталғандығы туралы хабарды алған бойда үй-жайдан жылдам шығып, төңіректегілерге қауіп туралы ескертіп, қауіпсіз орынға барған жөн. Үйден шығарда пешті өшіріп, су мен газ бұрандаларын жауып, жарық пен басқа да электр қондырғыларын ажырату қажет

Қар көшкіні

Қар көшкіні - бұл қар массасының тау беткейі бойынша төмен қарай жылдам лықсуы.

Қазақстанда 95 мың шаршы км тау аумағы қар көшкіні қауіпіне ұшырайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.