«Педагогика» пәніне арналған практикалық (семинар) сабақтар жоспары
1. Лекция тақырыбы: Қазіргі педагогиканың теориялық.әдіснамалық негіздері
2. Лекция тақырыбы: Қазіргі педагогиканың теориялық.әдіснамалық негіздері
3. Лекция тақырыбы: Жеке тұлғаның дамуы, тәрбиесі және қалыптасуының өзара қатынасы
4. Лекция тақырыбы: Балардың жас және дара ерекшеліктері, оларды оқу.тәрбие үдерісінде есепке алу
5. Лекция тақырыбы: Мұғалімнің ғылыми.зерттеу мәдениетін қалыптастыру
6. Лекция тақырыбы: Тәрбие мақсаты. Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру
7. Лекция тақырыбы: Педагогикалық үдерістегі мұғалім мен балалар ұжымының өзара ықпалдастығы
8. Лекция тақырыбы: Қазіргі мектептегі білім берудің мазмұны
9. Лекция тақырыбы: Оқыту әдістеріне сипаттама. Оқытуды ұйымдастырудың тұрлері
2. Лекция тақырыбы: Қазіргі педагогиканың теориялық.әдіснамалық негіздері
3. Лекция тақырыбы: Жеке тұлғаның дамуы, тәрбиесі және қалыптасуының өзара қатынасы
4. Лекция тақырыбы: Балардың жас және дара ерекшеліктері, оларды оқу.тәрбие үдерісінде есепке алу
5. Лекция тақырыбы: Мұғалімнің ғылыми.зерттеу мәдениетін қалыптастыру
6. Лекция тақырыбы: Тәрбие мақсаты. Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру
7. Лекция тақырыбы: Педагогикалық үдерістегі мұғалім мен балалар ұжымының өзара ықпалдастығы
8. Лекция тақырыбы: Қазіргі мектептегі білім берудің мазмұны
9. Лекция тақырыбы: Оқыту әдістеріне сипаттама. Оқытуды ұйымдастырудың тұрлері
айрықша мәні бар. Бұл қағида жоғарыдағы тәрбие анықтамасының мәнін жоққа шығармайды, себебі қоршаған ортаны түрлендірудің барысын адамзаттың қолымен жасағанын, бәрін мағыналы ұғынусыз мүмкін емес.
Тәрбие мәңгілік болып табылады. Ол адамзат қоғамының пайда болуымен қатар жарық көрді және оның дамуының барлық кезеңдерінде өмір сүреді. Ата-аналар балаларға, ересектер кішілерге, тәжірибелілер тәжірибесі аздарға өз тәжірибесін береді. Бұл кезде тәрбиеленушілер іс-әрекетке, қарым-қатынасқа белсенді қатынасады, өз санасын өздері байытады. Іс-әрекет, еңбек, тәртіп, өздерін қоршағандармен қарым-қатынас, табиғатпен өзара әрекет нәтижесінде адамдар қоғамдық нақты өмір салтын қабылдайды.
Көп ғасырлар бойына тәрбие барысы адамзат тіршілігінің табиғи жайы ретінде жүріп, арнайы зерттелген жоқ. Кейін келе қоғамдық сананың түрлерін, әлем және ондағы адамның орны жөніндегі жалпы түсініктерді талдаған ғалым философтардың ойында тәрбие барысы тұрақты орын тепті.
Тәрбиеге ғылыми көзқарас Сократ, Демокрит, Платон, Аристотель, Квинтилинан сияқты белгілі философтардың еңбектерінде қалыптасты.
Ежелгі Грецияда пайда болған педагогика деген атаудың қазақша мағынасы баланы жетектеу болып табылады. Кейінірек ақылшы ұстазды, баланы тәрбиелейтін және оқытатын адамды педагог деп атайды.
Педагогика көп заманға дейін философияның бөлігі болып келді, тек қана XVII ғасырда ол дербес ғылым лауазымына ие болды. Осыдан педагогика бүгінгі күнде де философиямен аса тығыз байланысқан. Себебі бұл екі ғылымның да шұғылданатыны адам, оның өмірі мен дамуын зерттеу.
Педагогиканың философиядан бөлініп, өз алдына ғылыми жүйеге келуі ұлы чех педагогы Ян Амос Коменскийдің (1592-1670) есімімен байланысты. Оның 1654 жылы Амстердамда жарық көрген «ұлы дидактика» атты еңбегі алғашқы ғылыми –педагогикалық кітаптардың бірегейі болды. Ондағы айтылған идеялардың көпшілігі осы күнге дейін өзінің көкейкестілігін және ғылыми маңызын жоғалтқан емес. Я.А.Коменский ұсынған табиғи сәйкестік принципі, сынып-сабақтық оқу жүйесі және басқа да оқу принциптері, әдістері, формалары педагогикалық теорияның алтын қорынан орын иеленді. Ағылшын философы және педагогы Джон Локк (1632-1704) өз қайрат-күшін тәрбие теориясына бағыштады. өзінің «Тәрбие жөніндегі ойлар» атты басты еңбегінде ол өзіне сенімді, ауқымды білімділігін іскерлікпен, берік наным-сенімдерін сұлу мәнерлікпен ұштастыра білген адам- джентельмен тәрбиелеуге арналған көзқарастарын жариялады.
Қазақ халқының да тәлім-тәрбиелік жүйесі ұланғайыр да мәуелі. Бұл салада халқымыздың тәлім-тәрбиелік алтын қорына елеулі үлес қосқан арыстарымыз Абай, Ы.Алтынсарин, С.Торайғырұлы және т.б. Олардың тәлім-тәрбиелік өсиеттері талай зерттеулерге арқау болған. Кемеңгер Ахмет Байтұрсынұлының өткен ғасыр басында –«Мектептің жаны мұғалім.мұғалім қандай болса, мектебі һәм сондай болмақшы…Әуелі біз елді түзетуді бала оқыту ісін түзетуден бастауымыз керек. Неге десек, болыстық та, билік те, халықтық та оқумен түзеледі. Қазақ ісіндегі неше түрлі кемшіліктің көбі түзелгенде, оқумен түзеледі»-деген ұлағатты ескертпесі бүгінгі қазақ мектебінің ұлттық білім стратегиясының тұғыры ретінде қабылдануда.
Педагогиканың тану саласы – қоғамның ерекше қызметі ретіндегі адам тәрбиесі. Көп жылдар бойына ұйымдастырылған тәрбиемен тек балалар қамтылды, сондықтан педагогиканы бала тәрбиесі туралы ғылым деп келді. Қазіргі кезеңде білім беру мен тәрбиелеу жүйесі барлық адамдарды қамтитын болғандықтан, педагогика адам дамуының жас кезеңдерінің барлығындағы оның тәрбиесі туралы ғылым болып табылады. Үдіксіз білім беру жүйесін құру және нығайту кезеңінде бұл тұжырым көкейкесті мәселе болып отыр.
Тәрбие мәңгілік болып табылады. Ол адамзат қоғамының пайда болуымен қатар жарық көрді және оның дамуының барлық кезеңдерінде өмір сүреді. Ата-аналар балаларға, ересектер кішілерге, тәжірибелілер тәжірибесі аздарға өз тәжірибесін береді. Бұл кезде тәрбиеленушілер іс-әрекетке, қарым-қатынасқа белсенді қатынасады, өз санасын өздері байытады. Іс-әрекет, еңбек, тәртіп, өздерін қоршағандармен қарым-қатынас, табиғатпен өзара әрекет нәтижесінде адамдар қоғамдық нақты өмір салтын қабылдайды.
Көп ғасырлар бойына тәрбие барысы адамзат тіршілігінің табиғи жайы ретінде жүріп, арнайы зерттелген жоқ. Кейін келе қоғамдық сананың түрлерін, әлем және ондағы адамның орны жөніндегі жалпы түсініктерді талдаған ғалым философтардың ойында тәрбие барысы тұрақты орын тепті.
Тәрбиеге ғылыми көзқарас Сократ, Демокрит, Платон, Аристотель, Квинтилинан сияқты белгілі философтардың еңбектерінде қалыптасты.
Ежелгі Грецияда пайда болған педагогика деген атаудың қазақша мағынасы баланы жетектеу болып табылады. Кейінірек ақылшы ұстазды, баланы тәрбиелейтін және оқытатын адамды педагог деп атайды.
Педагогика көп заманға дейін философияның бөлігі болып келді, тек қана XVII ғасырда ол дербес ғылым лауазымына ие болды. Осыдан педагогика бүгінгі күнде де философиямен аса тығыз байланысқан. Себебі бұл екі ғылымның да шұғылданатыны адам, оның өмірі мен дамуын зерттеу.
Педагогиканың философиядан бөлініп, өз алдына ғылыми жүйеге келуі ұлы чех педагогы Ян Амос Коменскийдің (1592-1670) есімімен байланысты. Оның 1654 жылы Амстердамда жарық көрген «ұлы дидактика» атты еңбегі алғашқы ғылыми –педагогикалық кітаптардың бірегейі болды. Ондағы айтылған идеялардың көпшілігі осы күнге дейін өзінің көкейкестілігін және ғылыми маңызын жоғалтқан емес. Я.А.Коменский ұсынған табиғи сәйкестік принципі, сынып-сабақтық оқу жүйесі және басқа да оқу принциптері, әдістері, формалары педагогикалық теорияның алтын қорынан орын иеленді. Ағылшын философы және педагогы Джон Локк (1632-1704) өз қайрат-күшін тәрбие теориясына бағыштады. өзінің «Тәрбие жөніндегі ойлар» атты басты еңбегінде ол өзіне сенімді, ауқымды білімділігін іскерлікпен, берік наным-сенімдерін сұлу мәнерлікпен ұштастыра білген адам- джентельмен тәрбиелеуге арналған көзқарастарын жариялады.
Қазақ халқының да тәлім-тәрбиелік жүйесі ұланғайыр да мәуелі. Бұл салада халқымыздың тәлім-тәрбиелік алтын қорына елеулі үлес қосқан арыстарымыз Абай, Ы.Алтынсарин, С.Торайғырұлы және т.б. Олардың тәлім-тәрбиелік өсиеттері талай зерттеулерге арқау болған. Кемеңгер Ахмет Байтұрсынұлының өткен ғасыр басында –«Мектептің жаны мұғалім.мұғалім қандай болса, мектебі һәм сондай болмақшы…Әуелі біз елді түзетуді бала оқыту ісін түзетуден бастауымыз керек. Неге десек, болыстық та, билік те, халықтық та оқумен түзеледі. Қазақ ісіндегі неше түрлі кемшіліктің көбі түзелгенде, оқумен түзеледі»-деген ұлағатты ескертпесі бүгінгі қазақ мектебінің ұлттық білім стратегиясының тұғыры ретінде қабылдануда.
Педагогиканың тану саласы – қоғамның ерекше қызметі ретіндегі адам тәрбиесі. Көп жылдар бойына ұйымдастырылған тәрбиемен тек балалар қамтылды, сондықтан педагогиканы бала тәрбиесі туралы ғылым деп келді. Қазіргі кезеңде білім беру мен тәрбиелеу жүйесі барлық адамдарды қамтитын болғандықтан, педагогика адам дамуының жас кезеңдерінің барлығындағы оның тәрбиесі туралы ғылым болып табылады. Үдіксіз білім беру жүйесін құру және нығайту кезеңінде бұл тұжырым көкейкесті мәселе болып отыр.
1. Педагогика. Дәріс курсы /Құраст. Хмель Н.Д., Жампейсова Қ.К. т.б. -А., Нүрлы әлем, 2003.
2. Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. Астана, 1998.
3. Лихачев Б.Л. Педагогика. Курс лекций. М., 1992.
4. Харламов ИЛ>. Педагргика. М., 2000.
5. Подласый И.П. Педагогика. М., 2000.
6. Қалыбекова Ә.А., Ысқаков Ж.Ы., Әлсатов Т.М.'. Мұғалімдердің педагогикалық сөздігі мен аныктамалары, А., 2002.
Қосымша:
7. Қоянбаев Ж:Б. Семья және балалар мен жеткіншектер тәрбиесі. А., Рауан, 1990.
8. ҚР Білім туралы Заңы. Астана, 1999.
9. ҚР этникалық мәдени білім беру тұжырымдамасы. А., 1996.
10. Хмель Н.Д. Педагогический процесс как обьект деятелыности учителя. А., Мектеп, 1978.
11. Жарықбаев Қ. Психология. А., Білім, 1995.
12. Аймауытов Ж. Психология. Қаз. мектебі. №2, 1993.
13. Мұқанов М. Жас және педагогикалық психология. А., 1981.
14. Петровский А.В. Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы. А., Мектеп, 1989.
15. Елікбаев Б.Ж. Ұлттық психология. А., 1992.
16. Меңжанов А. Жастарды адамгершілікке тәрбиелеудің актуальды проблемалары. А., Білім, 1954.
17. Қалиев С, Майғаранова Ш. Оқушылардың тұлғалық қасиеттерін дамытудың педагогикалық негіздері. А., Білім, 2001.
18. Сарманова К., Пернос Н.К. Экологиялык білім беру бағдарламасы. Қаз. мектебі, №8, 1993.
19. Ұзақбаева С.А. Балаларға эстетикалык тәрбие берудегі халық дәстүрі.А., 1990.
20. Табылдаев Ә. Тәрбие өрнектері. А., Мектеп, 1989.
21. Мектеп кеші көңілді: Сценарийлер, әдеби-музыкалық қойылымдар, пьесалар./құраст. Т.Боранғалиев. А., Өнер,1990.
22. Макаренко А.С. Ұстаздык дастан. Шығ. Жинағы 5-том. А., 197].
23. Сухомлинский В.А.Коллективтің құдіреті күші. А., 1971.
24. Болдырев Н.И. Методика работы классного руководителя. М., 1984.
25. Болдырев Н.И.Класс жетекшісі. А., 1986.
26. Уманов Г.А. Бала бақыты. А., 1988.
27. Қожахметова К. Сынып жетекшісі. А., Әлем, 2000.
28. Белкин А. Ситуация успеха. Как ее создать .М., 1991.
29. Г.К.Нұрғалиева Оқыту әдістері. А., 1991.
30. Хмель Н.Д. Жалпы білім беретін мектептегі педагогикалық процесс. А.,Мектеп, 1984.
31. Н.Д.Иванова, Қ.Қозғамбаева. Оқыту процесі оның мәні. А., 1991.
32. Б.Айтмамбетова .Оқыту процесін ұйымдастыру. А., 1991.
33. Б.Р.Айтмамбетова. Дидактиканың принциптері. А., 1991.
34. ҚР 2015ж. дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы. А., 2003.
35. М.Н.Махмудов. Мектепте проблемалық оқуды ұйымдастыру. А., 1981.
36. Б.Р.Айтмамбетова. Пеадгогика пәні және оның міндеттері. А., 1991.
37. Т.С. Сабиров. Оқудың оқу белменділігін дамыту жолдары. А., 1998.
38. Г.Кертаев. Окытудың кейбір әдістері. А., 1998.
39. Архимед Ысқақов және оның мектебі/ Қазақстан мектебі-№9, 1998,
40. Б.Р.Айтмамбетова. Жаңашыл педагогтар идеялары мен тәжірибелері. А., 1991.
41. Педагогикалық ізденістер.//құраст. Ж.Баженова. А., 1987.
42. Н.Көшекбаев. Оқыту теориясы. А., 1986.
43. И.П.Подласый. Диагностика и экспертиза педагогический успехов. Киев, 1998.
44. К.Ж.Қарақұлов. Педагогика управления. Ш., 2000.
45. М.Құдайқұлов. Қабілеттлікі, дағды, шеберлік. А., 1986.
2. Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. Астана, 1998.
3. Лихачев Б.Л. Педагогика. Курс лекций. М., 1992.
4. Харламов ИЛ>. Педагргика. М., 2000.
5. Подласый И.П. Педагогика. М., 2000.
6. Қалыбекова Ә.А., Ысқаков Ж.Ы., Әлсатов Т.М.'. Мұғалімдердің педагогикалық сөздігі мен аныктамалары, А., 2002.
Қосымша:
7. Қоянбаев Ж:Б. Семья және балалар мен жеткіншектер тәрбиесі. А., Рауан, 1990.
8. ҚР Білім туралы Заңы. Астана, 1999.
9. ҚР этникалық мәдени білім беру тұжырымдамасы. А., 1996.
10. Хмель Н.Д. Педагогический процесс как обьект деятелыности учителя. А., Мектеп, 1978.
11. Жарықбаев Қ. Психология. А., Білім, 1995.
12. Аймауытов Ж. Психология. Қаз. мектебі. №2, 1993.
13. Мұқанов М. Жас және педагогикалық психология. А., 1981.
14. Петровский А.В. Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы. А., Мектеп, 1989.
15. Елікбаев Б.Ж. Ұлттық психология. А., 1992.
16. Меңжанов А. Жастарды адамгершілікке тәрбиелеудің актуальды проблемалары. А., Білім, 1954.
17. Қалиев С, Майғаранова Ш. Оқушылардың тұлғалық қасиеттерін дамытудың педагогикалық негіздері. А., Білім, 2001.
18. Сарманова К., Пернос Н.К. Экологиялык білім беру бағдарламасы. Қаз. мектебі, №8, 1993.
19. Ұзақбаева С.А. Балаларға эстетикалык тәрбие берудегі халық дәстүрі.А., 1990.
20. Табылдаев Ә. Тәрбие өрнектері. А., Мектеп, 1989.
21. Мектеп кеші көңілді: Сценарийлер, әдеби-музыкалық қойылымдар, пьесалар./құраст. Т.Боранғалиев. А., Өнер,1990.
22. Макаренко А.С. Ұстаздык дастан. Шығ. Жинағы 5-том. А., 197].
23. Сухомлинский В.А.Коллективтің құдіреті күші. А., 1971.
24. Болдырев Н.И. Методика работы классного руководителя. М., 1984.
25. Болдырев Н.И.Класс жетекшісі. А., 1986.
26. Уманов Г.А. Бала бақыты. А., 1988.
27. Қожахметова К. Сынып жетекшісі. А., Әлем, 2000.
28. Белкин А. Ситуация успеха. Как ее создать .М., 1991.
29. Г.К.Нұрғалиева Оқыту әдістері. А., 1991.
30. Хмель Н.Д. Жалпы білім беретін мектептегі педагогикалық процесс. А.,Мектеп, 1984.
31. Н.Д.Иванова, Қ.Қозғамбаева. Оқыту процесі оның мәні. А., 1991.
32. Б.Айтмамбетова .Оқыту процесін ұйымдастыру. А., 1991.
33. Б.Р.Айтмамбетова. Дидактиканың принциптері. А., 1991.
34. ҚР 2015ж. дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы. А., 2003.
35. М.Н.Махмудов. Мектепте проблемалық оқуды ұйымдастыру. А., 1981.
36. Б.Р.Айтмамбетова. Пеадгогика пәні және оның міндеттері. А., 1991.
37. Т.С. Сабиров. Оқудың оқу белменділігін дамыту жолдары. А., 1998.
38. Г.Кертаев. Окытудың кейбір әдістері. А., 1998.
39. Архимед Ысқақов және оның мектебі/ Қазақстан мектебі-№9, 1998,
40. Б.Р.Айтмамбетова. Жаңашыл педагогтар идеялары мен тәжірибелері. А., 1991.
41. Педагогикалық ізденістер.//құраст. Ж.Баженова. А., 1987.
42. Н.Көшекбаев. Оқыту теориясы. А., 1986.
43. И.П.Подласый. Диагностика и экспертиза педагогический успехов. Киев, 1998.
44. К.Ж.Қарақұлов. Педагогика управления. Ш., 2000.
45. М.Құдайқұлов. Қабілеттлікі, дағды, шеберлік. А., 1986.
Сапа менеджменті басқармасында 27 желтоқсан
2005ж
Бекітіліп, ЖН-СМЖ-013-2005
Қ.А.ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАЗАҚ-ТҮРІК УНИВЕРСИТЕТІ
ТАРИХ-ПЕДАГОГИКА ФАКУЛЬТЕТІ
Жалпы педагогика және этнопедагогика кафедрасы
ПРАКТИКАЛЫҚ (СЕМИНАР) САБАҚТАР ЖОСПАРЫ
Педагогика пәніне арналған
Түркістан 2011
1 – сабақ.
Практикалық сабақтың тақырыбы: Педагогикалық шеберлік педагогикалық
мадениеттің компоненті ретінде мәні мен мазмұны
1. Сабақтың жоспары:
1. Мұғалімнің кәсіби білімі-шеберлік негізі.
1. Педагог мамандығындағы актерлік және режиссерлік шеберлік
элементтері
2. Педагог мамандығындағы жеке шығармашылық қабілетті іске асыру.
3.
2. Сабақ мақсаты: Студенттерге шеберлік, педагогикалық шеберлік,
педагогикалық мәдениет ұғымдарын мәнін түсіндіру.
3. Қысқаша теориялық мәліметтер:
4. Бақылау сұрақтары:
5. Аудиториялық тапсырмаларды орындау тәртібі:
6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмалары:
7. Үй тапсырмасы:
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі: Негізгі
1. Әдістемелік жұмыстағы тиімді іс-әрекеттер. Шымкент-2010.
2. www.google.ru
1 – сабақ.
Практикалық сабақтың тақырыбы: Қазіргі мектептегі білім берудің мазмұны
1. Сабақтың жоспары:
2. Сабақ мақсаты:
3. Қысқаша теориялық мәліметтер:
4. Бақылау сұрақтары:
5. Аудиториялық тапсырмаларды орындау тәртібі:
6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмалары:
7. Үй тапсырмасы:
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі: Негізгі
1. Әдістемелік жұмыстағы тиімді іс-әрекеттер. Шымкент-2010.
2. www.google.ru
1. Лекция тақырыбы: Қазіргі педагогиканың теориялық-әдіснамалық негіздері
2. Лекция жоспары:
1. Педагогика пәні оның негізгі ұғымдары
2. Педагогика пәнінің міндеттері
3. Педагогиканың басқа ғылымдармен байланысы
1. Педагогика пәні оның негізгі ұғымдары
Адамның қоршаған ортаны түрлендіре отырып, өзін-өзі түрлендіреді деген
қағиданың айрықша мәні бар. Бұл қағида жоғарыдағы тәрбие анықтамасының
мәнін жоққа шығармайды, себебі қоршаған ортаны түрлендірудің барысын
адамзаттың қолымен жасағанын, бәрін мағыналы ұғынусыз мүмкін емес.
Тәрбие мәңгілік болып табылады. Ол адамзат қоғамының пайда болуымен
қатар жарық көрді және оның дамуының барлық кезеңдерінде өмір сүреді. Ата-
аналар балаларға, ересектер кішілерге, тәжірибелілер тәжірибесі аздарға өз
тәжірибесін береді. Бұл кезде тәрбиеленушілер іс-әрекетке, қарым-қатынасқа
белсенді қатынасады, өз санасын өздері байытады. Іс-әрекет, еңбек, тәртіп,
өздерін қоршағандармен қарым-қатынас, табиғатпен өзара әрекет нәтижесінде
адамдар қоғамдық нақты өмір салтын қабылдайды.
Көп ғасырлар бойына тәрбие барысы адамзат тіршілігінің табиғи жайы
ретінде жүріп, арнайы зерттелген жоқ. Кейін келе қоғамдық сананың түрлерін,
әлем және ондағы адамның орны жөніндегі жалпы түсініктерді талдаған ғалым
философтардың ойында тәрбие барысы тұрақты орын тепті.
Тәрбиеге ғылыми көзқарас Сократ, Демокрит, Платон, Аристотель,
Квинтилинан сияқты белгілі философтардың еңбектерінде қалыптасты.
Ежелгі Грецияда пайда болған педагогика деген атаудың қазақша мағынасы
баланы жетектеу болып табылады. Кейінірек ақылшы ұстазды, баланы
тәрбиелейтін және оқытатын адамды педагог деп атайды.
Педагогика көп заманға дейін философияның бөлігі болып келді, тек қана
XVII ғасырда ол дербес ғылым лауазымына ие болды. Осыдан педагогика бүгінгі
күнде де философиямен аса тығыз байланысқан. Себебі бұл екі ғылымның да
шұғылданатыны адам, оның өмірі мен дамуын зерттеу.
Педагогиканың философиядан бөлініп, өз алдына ғылыми жүйеге келуі ұлы
чех педагогы Ян Амос Коменскийдің (1592-1670) есімімен байланысты. Оның
1654 жылы Амстердамда жарық көрген ұлы дидактика атты еңбегі алғашқы
ғылыми –педагогикалық кітаптардың бірегейі болды. Ондағы айтылған
идеялардың көпшілігі осы күнге дейін өзінің көкейкестілігін және ғылыми
маңызын жоғалтқан емес. Я.А.Коменский ұсынған табиғи сәйкестік принципі,
сынып-сабақтық оқу жүйесі және басқа да оқу принциптері, әдістері,
формалары педагогикалық теорияның алтын қорынан орын иеленді. Ағылшын
философы және педагогы Джон Локк (1632-1704) өз қайрат-күшін тәрбие
теориясына бағыштады. өзінің Тәрбие жөніндегі ойлар атты басты еңбегінде
ол өзіне сенімді, ауқымды білімділігін іскерлікпен, берік наным-сенімдерін
сұлу мәнерлікпен ұштастыра білген адам- джентельмен тәрбиелеуге арналған
көзқарастарын жариялады.
Қазақ халқының да тәлім-тәрбиелік жүйесі ұланғайыр да мәуелі. Бұл
салада халқымыздың тәлім-тәрбиелік алтын қорына елеулі үлес қосқан
арыстарымыз Абай, Ы.Алтынсарин, С.Торайғырұлы және т.б. Олардың тәлім-
тәрбиелік өсиеттері талай зерттеулерге арқау болған. Кемеңгер Ахмет
Байтұрсынұлының өткен ғасыр басында –Мектептің жаны мұғалім.мұғалім қандай
болса, мектебі һәм сондай болмақшы...Әуелі біз елді түзетуді бала оқыту ісін
түзетуден бастауымыз керек. Неге десек, болыстық та, билік те, халықтық та
оқумен түзеледі. Қазақ ісіндегі неше түрлі кемшіліктің көбі түзелгенде,
оқумен түзеледі-деген ұлағатты ескертпесі бүгінгі қазақ мектебінің ұлттық
білім стратегиясының тұғыры ретінде қабылдануда.
Педагогиканың тану саласы – қоғамның ерекше қызметі ретіндегі адам
тәрбиесі. Көп жылдар бойына ұйымдастырылған тәрбиемен тек балалар қамтылды,
сондықтан педагогиканы бала тәрбиесі туралы ғылым деп келді. Қазіргі
кезеңде білім беру мен тәрбиелеу жүйесі барлық адамдарды қамтитын
болғандықтан, педагогика адам дамуының жас кезеңдерінің барлығындағы оның
тәрбиесі туралы ғылым болып табылады. Үдіксіз білім беру жүйесін құру және
нығайту кезеңінде бұл тұжырым көкейкесті мәселе болып отыр.
Педагогиканы ғылым ретінде оқып үйренуде оның негізгі ұғымдарының
мағынасын терең ұғынудың мәні зор. Педагогиканың негізгі ұғымдарының
қатарына дамыту, білім беру, оқыту, тәрбиелеу жатады.
Адамды дамыту деп ішкі және сыртқы, басқарылатын және басқарылмайтын,
әлеуметтік және табиғи факторлар ықпалымен оның тұлғасының бірте-бірте
қалыптасуының барысын атаймыз. Адам тұлғасының психикалық, күш-қуаттық және
жалпы дамуын бөліп қарау керек. Психикалық деп адам тұлғасының
зиялылығының, көңіл-күй сезімдерінің, еркінің қажеттіктерін, қабілеттерінің
дамуын түсінеміз. Күш-қуаттың дамуы дене мүшелерінің, бұлшық еттерінің,
буын қимылдарының дамуы болып табылады. Жалпы дамуды психикалық, күш-
қуаттық, құлықтық және адам тұлғасының басқа да сапаларының дамуы деп
ұғынуымыз керек.
Білім беру – оқушылардың ғылыми білімдер, танымдық біліктер мен дағдылар
жүйесін меңгеруінің, осылардың негізінде дүниеге көзқарасының, құлқының
және адам тұлғасының басқа да сапаларының қалыптасуының, жасампаз күштері
мен қабілеттерінің барысы және нәтижесі. Білім беруді жүзеге асырудағы
жетекші күш – жүйелі оқыту.
Оқыту – адамның білім алуы жүзеге асырылатын, мұғалім мен оқушылардың
мақсатқа бағытталған өзара әрекетінің барысы.
Арнайы педагогикалық мағынада тәрбиелеу – қоғамда тұлғаның, оның
қатынастарының, өзіне тән белгілерінің, сапаларының, көзқарастарының,
сенімдерінің, тәртіп тәсілдерінің дамуы мақсатына бағытталған ықпал барысы
және нәтижесі.
Кең мағынада тәрбиелеу – мақсатқа бағытталған оқытудың және тәрбиелеудің
әсерімен адам тұлғасы дамуының барысы және нәтижесі. Тұлғаны қалыптастыру –
орта, тұқым қуалау және тәрбиенің ықпалымен адам тұлғасының даму барысы
және нәтижесі.
Жоғарыда келтірілген педагогиканың негізгі ұғымдарының анықтамаларынан
олардың өзара өте терең байланыста екенін және іштей жанасқанын көреміз.
Оларға сипаттама бергенде әрқайсысына тән басты қызметін көре біліп, сол
арқылы екіншісін ажырату керек.
Педагогика ғылым ретінде бірқатар ғылыми салаларға бөлінеді. Олар:
мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту, жалпы бастауыш білім беру, негізгі
жалпы білім беру, жалпы орта білім беру педагогикасы, техникалық және
кәсіптік білім беру, орта білімнен кейінгі кәсіптік білім беру, жоғары
білім беру педагогикасы, үздіксіз білім беру педагогикасы, оқу пәндерінің
әдістемесі. Осымен бірге педагогика ғылымы құрылымына көзі көрмейтін
(тифлопедагогика), саңырау және нашар еститін (сурдопедагогика), ақыл-есі
кеміс (олигрофенопедагогика) балаларды тәрбиелеу мәселелерін зерттейтін
арнайы педагогика саласы да енеді.
Педагогика салаларының жиынтығы педагогикалық ғылымның біртұтас жүйесін
құрайды.
Педагогика өзінің дамуында философия, этика, социология, психология,
мектеп гигиенасымен тығыз байланыста болады және олардың заңдылықтары мен
нұсқамаларына сүйенеді.
Адамның қоршаған ортаны түрлендіре отырып, өзін-өзі түрлендіреді деген
қағиданың айрықша мәні бар. Бұл қағида жоғарыдағы тәрбие анықтамасының
мәнін жоққа шығармайды, себебі қоршаған ортаны түрлендірудің барысын
адамзаттың қолымен жасағанын, бәрін мағыналы ұғынусыз мүмкін емес.
“Педагогика” курсының негізгі мақсаты болашақ мұғалімдерді бүгінгі
педагогика ғылымының теориялық-әдіснамалық білімдерінің негіздерімен
қаруландыру болып табылады. Сондай-ақ, қоғамдық-экономикалық жағдайлардың
динамикалық өзгеру жағдайындағы оқушының жеке басын қалыптастыруда тұтас
педагогикалық процесті тиімді ұйымдастыра білу икемдігін қалыптастыру болып
табылады.
2. Педагогика пәнінің міндеттері
Педагогика ғылымының міндеті – зерттеу жүргізу, ал мектептің, жоғары
мектептің міндеті – оқушылар мен студенттерге тәрбие мен білім беру.
Педагогика ғылымының басты міндеті – білім, тәрбие беру мен сол
жүйелердің заңдылықтарын ашу, анықтау, инновациялық процестердің теориялық,
әдіснамалық негіздерін айқындау, жасап шығару және іс-тәжірибе мен зерттеу
жұмыстарының байланыста болуын қадағалау. Педагогика ғылымы әркез оқытудың
жетілген жаңа модельдерін жасай отыра, үнемі оларды зерттеумен айналысады,
білім беру мен оқытудың, болашақтағы құрылымдарына болжам жасайды. Ғылым
мен іс-тәжірибенің талабына сай туындайтын міндеттер өзінің әртүрлі
мазмұнымен ерекшеленеді. Олардың көбісі болжамнан гөрі тез шешімін табуды
талап етеді, Мысалы, электрондық оқулықтардың қорын жасау, педагогикалық
мамандықтардың мемлекеттік білім стандарттарын жасау, мектеп бітірушілерге
мамандық таңдауға әсер ететін факторларды анықтау, оқушы-мұғалім арасында,
қарым - қатынасында болатын әртүрлі педагогикалық жағдайларға талдау жасау
және т.б.
Жалпы қорытындылай келе, педагогика ғылымының міндеттерін тұрақты
және уақынша деп топтастыруға болады. Бұніың ішінде тұрақты міндеттерге
мыналар пжатады:
1. Білім, тәрбие беру, оқыту жүйесі мен сол жүйелерді басқарудың негізгі
заңдылықтарын айқындау;
2. Педагогикалық іс-әрекетті зерттеу, оқып, үйрену, жалпылау.
3. Білім беру, тәрбие беру, оқыту, жүйелерінің жаңа әдіс-тәсіл, құралдарын
ойластыру.
4. Таяу уақыттағы және болашақтағы білім жүйесіне болжам жасау.
5. Зерттеу жұмыстарының нәтижелерін іс-тәжірибеге енгізу.
3. Педагогиканың басқа ғылымдармен байланысы
Адам жөніндегі ғылымдар жүйесіндегі педагогиканың орны оны басқа
ғылымдармен байланыстыра қарастырғанда ғана айқындалуы мүмкін. ¤зінің
ұзаққа созылған тарихында педагогика көптеген ғылымдармен тығыз байланыста
болып, өз дамуы мен кемелденуінде олардың әрқилы ықпал-әсеріне ұшырап
отырды. Бұл ұштастықтардың кейбірі тарих тұңғиығынан жалғасып келе жатса,
енді біреулері-кейінгі, жақын дәуірлерде пайда болды. Педагогиканың
алғашқы байланыс түзген білім салалары-философия мен психология. Бұл ғылыми
одақ қазіргі күнде де педагогикалық теория мен практиканың кең, өрістеп
дамуының алғышарты.
Педагогиканың философиямен байланысы өте бір ұзақ та өнімді болды,
себебі философиялық идеялардан педагогикалық тұжырымдар мен теориялар
туындап отырды, педагогикалық тұжырымдар мен теориялар туындап отырды,
педагогикалық ізденістердің бағыттары белгіленді, сонымен бірге
педагогиканың әдіснамалық негізі осы философиялық көзқарастар негізінде
қалыптасты. Философиялық бағыттар (экзистенциалды, прагматикалы,
неопозитивистік, материалистік ж.т.б.) жүйесін ұстануына орай педагогика
зерттеушілерінің оқу-тәрбие саласындағы ғылыми-ізденіс жолы, білім беру
процесінің мәні мен мағынасы, мақсаты мен технологиялық сипаттамасы
айқындалады. Философия сонымен бірге педагогикалық болмыс пен нақты
тәжірибені теориялық тұрғыдан түсінудің құралы ретінде қолданылып, жаңа
педагогикалық тұжырымдамалар ретінде қолданылып, жаңа педагогкиалық
тұжырымдамалар жасаудың бастау көзін береді.
Педагогканың ежелден келе жатқан дәстүрлі де аса бір құнды байланысы
байланысы жантану (психология) ғылымымен орныққан. Адам табиғатына тән
қасиеттерді білу, оның тума қасиеттері мен мүмкіндіктерін түсіну, тұлға
дамуы мен оның жандүниелік қозғалыстарында байқалатын заңдылықтар және
оларды басқарушы тетіктерді ескеру, сонымен бірге оқу мен тәрбиені, яғни
білім беру жүйесін осы психикалық заңдылық, қасиет-сапа, қажеттіктер мен
мүмкіндіктерге негіздей отырып құрастыру талаптарын елеулі ғұлама-
педагогтардың бәрі де алға тартып отырған. Дегенмен, ескеретін жәйт:
тұлғаның дамуы мен қалыптасуын бір жақты тек психологиялық шарттармен ғана
түсіндіру шынайылыққа келмейді, себебі педагогтар мен балалар өмірі табиғи
заңдылықтардан кейде басымдау түсетін әлеуметтік-педагогикалық жағдайларға
тәуелді келеді, тіпті сол психологиялық дүние, болмыстың өзі де арнайы
қоғамдық ықпал нәтижесінде өзгеріске келуі әбден мүмкін.
Пеадагогиканың басқа ғылымдармен байланысы адамды тұлға ретінде
зерттеуімен ортақ келетін философия және психология аймағымен шектеліп
қалмайды. Оның адамды тіршіліктегі сипатында танушы анатомия, физология,
астрология және медицина ғылымдарымен де байланысы заңды құбылыс.
Адам дамуына ықпал жасаушы табиғи және әлеуметтік факторлар
арақатынасынан туындайтын проблема-педагогика үшін өзекті мәселелердің
бірі. Адамның жекеленген табиғи дамуын зерттеуші биологияда да бұл мәселе
аса маңыздылығымен танылған.
Адамды табиғи жаратылыс туындысы және әлеуметтік болмыс жемісі
ретінде қарастыра отырып педагогика антропология ғылымындағы адам туралы
білімдердің бай қорын толық пайдаланады, осыдан олардың бәрін жалпыланған
адам бойнда теориялық бірігімге келтірумен оның сан қырлы да көп сырлы
болмысын тануға жол ашады.
Педагогиканың медицинамен байланысының нәтижесінде педагогикалық
білімдердің арнайы саласы коррекциялық (реттеуші) педагогика пайда болды.
Осыдан, өз дамуында тума немесе жасанды ауытқуы бар балаларға білім берудің
тәсілдері анықталды. Педагогиканың бұл саласы медицина деректерін пайдалана
отырып, бала деніндегі кемшіліктердің орнын толтыру мен оның қоғам өміріне
толыққанды араласып кетуін жеңілдететін терапиялық құрал-жабдықтар жүйесін
түзіп, қолданымға келтірді.
Сонымен бірге педагогиканың дами түсуі адамды қоғам мүшесі ретінде,
оны әлеуметтік қатынас, байланыстар жүйесінде зерттеуші ғылымдарға да
тәуелді келеді. Сондықтан да осы заман педагогикасының әлеуметтану,
экономика, саясаттану және басқа әлеуметтік ғылым салаларымен тұрақты да
ықпалды байланысқа түсуі кездейсоқ емес.
Педагогика және экономикалық ғылымдар арасындағы қатынастар өте
күрделі, бірақ біртекті емес. Қай заманда да экономикалық саясат қоғам
білімін қамтамасыз етудің қажетті шарты болған. Осы саладағы ғылыми
зерттеулерді экономикалық қолдау педагогика дамуына үлкен ықпал жасаушы
факторға айналып отыр. Осы ғылымдардың байланысынан Білім экономикасы
деген арнайы педагогика саласы дүниеге келіп, білім беру аймағын
реттестіруші экономикалық заңдылықтар ашылды, олардың қоғамды
сауаттандыруға байланысты ерекшеліктері зерделенді.
Педагогиканың әлеуметтану ғылымымен байланысы ежелден келе жатқан,
дәстүрлі. Себебі бұл екеуін де толғандыратын ортақ проблемалар: білімді
жоспарлау; халықтың әртүрлі топтары мен әлеуметтік қатарының негізгі даму
бағыттарын айыра тану; әрқилы әлеуметтік орта мен ұйымдардағы тұлғаның
қоғамдық кемелденуі мен тәрбиесі заңдылықтарын ашу.
Қоғам мен мемлекеттегі білім саясатының қалыптасуы әрдайым үстемдік
жүргізуші партиялар мен таптардың идеологиясы негізінде түсіндіріледі; бұл
тұрғыдан педагогика мемлекеттік оқу-тәрбие құралы ретінде саясаттану
ғылымының заңдылықтарына сүйене отырып, адамның саяси сана субъектісі
ретінде қалыптасуының шарттары мен механизмдерін белгілейді, саяси идеялар
мен талаптарды игеріп, орындау мүмкіндіктерін нақтылап, ашып отырады.
Педагогиканың басқа ғылымдармен байланыстарын талдауға сала отырып,
оларды пайдаланудың келесі формалары анықталған:
- басқа ғылымдардың негізгі идеялары, теориялық болжамдары мен
қорытындыларының педагогикада пайдалануы;
- бұл ғылымдарда қолданылатын зерттеу әдістерін шығармашылықпен қабылдап,
меншіктеу;
психология, жоғары жүйке қызметі физиологиясы, әлеуметтану және басқа да
ғылымдар зерттеулерінің нақты нәтижелерін педагогикада қолдану;
- адамды жан-жақты және көптарапты зерттеуде педагогиканың қатысуы.
Сапа менеджменті басқармасында 27 желтоқсан 2005ж
Бекітіліп, ЖН-СМЖ-013-2005
Қ.А.ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАЗАҚ-ТҮРІК УНИВЕРСИТЕТІ
ТАРИХ-ПЕДАГОГИКА ФАКУЛЬТЕТІ
Жалпы педагогика және этнопедагогика кафедрасы
ПРАКТИКАЛЫҚ (СЕМИНАР) САБАҚТАР ЖОСПАРЫ
Педагогика пәніне арналған
Түркістан 2011
1 – сабақ.
Практикалық сабақтың тақырыбы: Қазіргі мектептегі білім берудің мазмұны
1. Сабақтың жоспары:
Білім берудің мазмұны
Тақырыптың жоспары:
1. Білім беру мазмұны туралы ұғым.
2. Білім беру құрылымының бөліктері.
3. Білім беру түрлері.
4. Білімнің мазмұнын анықтайтын құжаттар.
1. Өткен тақырып бойынша үйге берілген тапсырмаларды ауызша фронтальды
сұрау және тест тапсырмасын орындау арқылы білімдерін бағалау.
2. Үй тақырыбы бойынша студенттер дайындаған қосымша мәліметтермен
танысу.
3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.
4. Жаңа тақырыпты пысықтау.
5. Сабақты қорытындылап, бағалау.
2. Сабақ мақсаты:
3. Қысқаша теориялық мәліметтер: 1. Білімнің мазмұны туралы ұғым. Білімнің
мазмұны дидактиканың негізгі ұғымдарының бірі. Ол әрбір мектеп реформасының
негізіне жатады, ал реформалар тек қана жергілікті факторлардың ықпалымен
ғана емес, сонымен қатар халықаралық ықпалмен жүреді.
Білім мазмұны балаларға "Нені оқыту керек?" — деген сұраққа жауап береді.
Бала тағдыры көбіне оның білімінің саны мен сапасына байланысты. Білім беру
мазмұнының теориялық мәселелерін және оны іріктеу жолдарын В.В.Краевский,
И.Я.Лернер, В.С.Леднев, М.Н. Скаткин, т.б. зерттеді.
И.Я.Лернердің анықтамасы бойынша "білімнің мазмұны дегеніміз - оқушыға
берілетін білім, іскерлік және дағды жүйесі, шығармашылық іс-әрекет,
әмоциялық қарым-қатынас тәжірибесі".
Ең бастысы, білімнің мазмұны жеке тұлғаны жан-жақты үйлесімді дамыту керек.
2. Білім құрылымы төрт бөліктен тұрады. Білім жалпы білімнің мазмұнындағы
негізгі элемент, болмысты тану, табиғат, қоғам және ой заңдарын ашу
нәтижесі, әлеуметтік-тарихи тәжірибе процесінде адамдардың жыйнаған
тәжірибесі.
Білім мазмұнының түрлері:
• күнделікті болмыс туралы негізгі ұғымдар, терминдер және ғылыми
білімдер;
• көзқарастарды дәлелдеуге керекті күнделікті өмірден және ғылымнан
алынған фактілер;
• болмыстың әртүрлі объектілері және құбылыстары арасындағы байланыстарды
көрсететін ғылымның негізгі заңдары;
• белгілі бір объектілер, олардың арасындағы байланыс туралы ғылыми
білімдер;
• ғылыми іс-әрекет тәсілдері, таным әрекеті және ғылыми білімді алу тарихы
туралы білімдер;
• әртүрлі өмір құбылыстарын бағалау нормалары туралы білімдер.
Сонымен ғылыми білім — болмысты іс жүзінде тану нәтижесі, болмысты дұрыс
түсіну құралы. Білім, дүние дамуымен бірге өзгеріп және жетілдіріліп,
дүниетінымдық және тәрбиелік идеялар бір ұрпақтан екіншіге негізінен
ұйымдастырылған, нақты мақсаты бар оқыту арқылы беріледі.
Білім - өлеуметтік тәжірибенің бірінші элементі болса, оның екінші элементі
- әлеуметтік тәжірибедегі іс-әрекет тәсілдерін оқушыға үйрету, білімді
қолдануға дағдыландыру, дәлірек айтсақ адамзат жасаған іскерлік пен
дағдыларды меңгерту.
Сыртқы (практикалық) және ішкі (ақыл-ой) дағдылары мен іскерліктеріне
барлық пәндер үйретіп, оқушы жоспар құруға, мөндіні бөлуге, салыстыруға,
қорытынды жасауға машықтанады. Кейбір оқу пәндерінің өздерінің
қалыптастыратын іскерліктері мен дағдылары бар. Мысалы, физикадан немесе
математикадан есептер шығару, химиядан тәжірибе өткізу, т.б.
Ақыл-ой іскерліктері мен оқу іскерліктеріне конспектілеу, аннотация жазу,
оқулықпен, сөздікпен жұмыстар жатады.
Сонымен білім мазмұнының тәжірибелік бөлігінде нақты іс-әрекет жасауға
мүмкіндік беретін, жастардың мәдениетті сақтау қабілетін жетілдіретін
көркемөнер, еңбек, қарым-қатынас, іс-әрекеті түрлері бар.
Танымдық (оқу және оқудан тыс) іс-әрекет оқушының ой-өрісін кеңейтіп,
дүниені танудық маңызды құралдарының бірі білім алуға, өздігінен білім
алуға ынталандырып, ақыл-ойдың дамуына, ғылыми білімдерді жүйелі меңгеруге
көмектеседі.
Еңбек іс-әрекеті материалдық заттар жасауға, оларды сақтауға, көбейтуге
бағытталған. Түрлері: өзіне-өзі қызмет көрсету, қоғамдық пайдалы және
өнімді еңбек.
Көркемөнер іс-әрекеті әстетикалық дүниетінымды дамытып, әдемілікке
сүранысты туғызып, әдемі ойлауға үйретіп, нәзік сезімге бөлейді.
Қоғамдық іс-әрекет оқушының әлеуметпен байланыс орнатуына көмектесіп,
азаматтың бет-бейнесін қалыптастырады.
Қарым-қатынастық іс-әрекетке бос уақытты ұйымдастыру арқылы үйретіледі.
Іс-әрекетке үйрену үшін оқушы үлгілерге қарап жұмыс істеп, жаттығулар
орындайды.
Білімнің үшінші элементі - шығармашылық жұмыс тәжірибесі "дайын" білімдерді
хабарлау, жаттығулар орындау, үлгіге қарап жұмыс істеумен шектелмейді.
Шығармашылық жұмысқа оқушыны іздендіретін, оқулықтағы мәселелік әдіспен
баяндалған шығармашылық есептер, тапсырмалар үйретеді.
Әрине оқулықтың барлық тақырыптары мәселелік әдіспен түсіндірілсін деп
ешкім талап етпейді. Бірақ тақырыпқа сай қиын әдісті қолданған жақсы.
Оқушыларға ғылымда, өндірісте қандай қиын болғанын, оларды шешу үшін қандай
жұмыстар атқарылғанын, нәтижесінде ғылыми жаңалықтар ашылып, олар ғылымда,
техникада үлкен өзгерістер әкелгенін баяндау қажет. Сол сияқты ақиқат үшін
күрескен, баланың адамгершілігіне игі әсерін тигізетін ғалымдардық өмірі
және қызметімен таныстырған дұрыс.
Оқушыларды іздендіретін білім, іскерлік, дағдыларын жаңа жағдаяттарда
қолдандыратын тапсырмаларды оқулықтардан, басқа деректерден, оқушылардың өз
тәжірибелерінен алуға болады. Оқушыларғылыми әдістер қолданып, шығармашылық
жұмыстар арқылы бағдарламадағы білімдерді өз беттерімен, шағын зерттеу
жұмыстары арқылы меңгереді. Осы теорияға сөйкес бастауыш сыныптың
математика оқулығына шығармашылық есептер, қазақ тілі оқулығына
шығармашылық тапсырмалар енгізілген.
Білім беру мазмұнының төртінші элементі - тәжірибе, адам, іс-әрекет, құрал,
өзара қатынас.
Бұл бөлікте адамның дүниеге, іс-әрекетке, адамдарға берген бағалары болады.
Сезім мәдениеті - адамның әлеуметтік тәжірибесі арқылы қалыптасатын ерекше
құбылыс. Адамның білімге, іскерлік дағдыларға іштей сүраныстарын туғызып,
түрлі сезімдерге бөлеп, білім беру мазмұнын меңгертуге болады. Білім,
іскерлік, дағды, шығармашылық іс-әрекет эмоцияны тәрбиелейді. Бала сезіміне
әсерлі мәтіндер, иллюстрациялар, сұрақтар мен тапсырмалар да әсер етеді.
Оқушы өзі оқып отырған материалға қатынасын сөзі және ісі арқылы білдіреді.
Егер оқушылар білім алуға оң көзқараспен қараса, онда олардың оқудағы
табыстары жақсы болады. Психологтардың дәлелдері бойынша жағымды эмоциялар
адамды шабыттандырады. Мәселелік оқытудың элементтерін қолданған оқушы өзі
үшін жаңалық ашып қуанышқа бөленеді. Адамның сезіміне өнер де орасан зор
әсер етеді.
Білім беру мазмұнының және жеке тұлғаның негізгі мәдениетінің барлық
бөліктері бір-бірімен байланысты. Білімсіз іскерлік болмайды, шығармашылық
іс-әрекет белгілі бір білім және іскерліктерге сүйеніп атқарылады,
мотивсіз, сезім, ерік-жігерсіз оқыту дұрыс жүрмейді.
3. Жалпы, политехникалық еңбек және кәсіптік білім беру.
Іске асырылатын білім беру бағдарламаларының сипатына қарай білім беру
жалпы білім және кәсіптік білім беру болып бөлінеді. Жалпы білім - ғылым
негіздерін оқушылардың меңгеруі және нәтижесі. Жалпы білімнің мазмұнына оқу
пәндерінің иггілгі 3 түрі енеді. Олар:
• ғылыми-жаратылыс;
• гуманитарлық;
• еңбек және дене дайындығы. Ғылыми-жаратылыстану пәндеріне табиғат
заңдылықтары
турнлы білім беріп, баланың ойлау қабілетін дамытудың негізгі құралы болып
табылатын физика, математика, химия, биология енеді.
Гуманитарлық пәндер (тарих, әдебиет, қоғамтану, экономикалық география,
түрлі тілдер) оқушыларды қоғамды дамытатып заңдармен таныстырады.
Әр түрлі тілдер қоршаған өмірді терең түсінуге, ақыл-ой тәрбиесіне,
әлеуметпен қарым-қатынас жасауға көмектеседі.
Гуманитарлық білімдер - тарих, әдебиет, саз, ән, бейнелеу өнерлерінің
баланың дамуына үлкен ықпалы бар.
Еңбек және дене шынықтыру пәндері оқушылардың денсаулығын жақсартып,
іскерлік, дағдыға үйретеді.
Сонымен оқушылар ғылыми білімдер жүйесін зерделеп, табиғат және қоғам
құбылыстарының мәніне жетіп, ғылымның зерттеу әдістері және даму тарихымен
танысады.
Жалпы білім - политехникалық және кәсіптік білімнің негізі және олармен
тығыз байланыста болады.
Политехникалық білім арқылы бала қазіргі өндіріс негіздерін зерделейді,
еңбек құралдарымен жұмыс істеуге үйренеді, еңбекке, қазіргі техникаға,
ғылымға қызығушылығын арттырады.
Өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы сүйенетін, заңдылықтары қолданылатын
математика, дүниетіну, физика, химия, биология, сызу, тарих, еңбек
сабақтары политехникалық білімді көбірек береді. Сондықтан кәсіпорындарға
саяхат жасалып, оның қызметкерлерімен кездесулер ұйымдастырылады.
Сызу, мектеп жанындағы учаскіде тәжірибе жүргізу және оны бақылау, кейбір
еңбек құралдарымен жұмыс істей білу -политехникалық білімді тереңдетеді.
Политехникалық білімнің зерделенуіне мұғалімнің қазіргі өндіріс туралы
білімдері көмектеседі.
Кәсіптік білім сыныптан тыс жұмыстар арқылы оқушыларға нақты мамандық
туралы білімдер, іскерлік, дағдылар көмегімен, жалпы және политехникалық
білім негізінде беріледі.
Ал материалдық-техникалық негізі мықты мектептерде өндірістік оқу
ұйымдастырылып, оқушылар кәмелеттік аттестатпен бірге мамандық алып шығады.
4. Стандарт туралы ұғым. Стандарт - үлгі, білім мазмұнының негізі. Білім
мазмұны стандартта жазылған талаптарға сай жасалады. Стандартта оқушы
меңгеруі тиіс білім, іскерлік дағдылардың көлемі, оқушының дайындығына
өойылатын талаптар белгіленген.
Аталған құжат республикадағы білім саясатын жүзеге асыруды қамтамасыз
ететін стратегиялық маңызды құжат. Стандарттың негізгі қызметі - басқару.
Ол "Білім туралы" Заңға сәйкес жасалады.
Қазіргі уақытта елімізде білім берудің барлық деңгейлеріне арналған
мемлекеттік стандарттары өзірленіп, тәжірибеге енгізілді. Оның көп себебі
бар. Солардың бірі - кейбір мектептердің күмәнді мазмұны бар оқу курстарын
ешқандай әдістемесіз енгізуі.
Отандық стандарттардың өз ерекшеліктері бар. Республикадағы ерекше пәндер,
атап айтсақ, қазақ тілі, орыс тілі, араб тілі, ұйғыр тілі және әдебиеті
стандартталады.
Дене тәрбиесінің стандарты Президенттік тест негізінде жасалған.
Ақпараттандыруға қатысты білімді стандарттау барша мектептерге қойылатын
жаңа нұсқалы ДЭЕМ-нің бағдарламалық-ақпараттың мүмкіндігіне сай жүреді.
Қоғамдық-гуманитарлық пәндер мазмұнын анықтағанда дүниежүзілік тәжірибе
қолданылды.
Білім мазмұнын анықтау кезінде ұлттық және аймаңтық ерекшеліктер ескерілді.
Қазақстан Республикасы жалпы білім беретін мектептің бастауыш білім
стандартын 199899 оқу жылынан бастап мектеп тәжірибесіне сатылап енгізу
ұсынылған болатын. Әрине стандарт оқу бағдарламалары мен оқулық, оқу-
әдістемелік жинаңтар түрінде мектеп тәжірибесіне енді ғана еніп жатыр.
Стандарттың бірінші бөлімінде бастауыш білім берудің мақсаты мен
міндеттері, білім мазмұнының құрамы, екінші бөлімінде білім беру салалары,
базалық білімнің мазмұны, бастауыш сыныпты бітіретін оқушының дайындық
деңгейіне қойылатын талаптар жазылған.
Мемлекеттік базистік оқу жоспарында міндетті оқылатын қазақ тілі, оқу және
тіл дамыту, екінші тіл — орыс тілі, матема-тика, дүниетіну, бейнелеу өнері,
еңбекке баулу, дене шыныңтыру, музыка пәндері бар.
Оқу жоспары - тиісті білім беру деңгейіндегі оқу пәндерінің тізбегі мен
көлемін, оларды зерделеу төртібі мен бақылау нысандарын реттейтін негізгі
құжат.
Әр сатыдағы білім мазмұны. Бірінші саты - бастауыш мектеп. Бұл сатыдағы
білім мазмұны дүниені тұтас қабылдауды қамтамасыз ететін білім салаларымен
интегративтік курстармен анықталады.
Екінші саты - негізгі мектеп. Бұл мектепке арналған білім мазмұны орта
(толық) жалпы білім беретін және кәсіптік мектептерде оқытуды жалғастыруға
негіз болып, өздігінен білім алуға жағдай жасайды.
Білімнің екінші сатысына бес жыл (5-9 сыныптар) бөлінген. Осы сатыда
бастауыш сатыдағы білімдерін жалғастырып отырған 5-6 сынып
оқушыларынаберілетін білім мазмұны бастауыш мектептегі білім мазмұнымен
тығыз байланысты болады.
Жоғары сатыда( 10-11) негізгі мектептің барлық пәндері бойынша жалпы
білімдік дайындық аяқталады. Енді оқушының бір білімдік бағытты саналы
түрде таңдауына жағдай жасалып, базистік жоспардағы міндетті емес бөліктер
оқушының жекелеген білім салаларын тереңдетіп оқуы үшін және зерттеу-
ізденіс сипатындағы жұмыстарды жүргізуі үшін қолданылады.
Бұл сатыда оқушылардың қажеттіліктері, икемділіктері, танымдық
қызығушылықтарына қарай оларға арналған түрлі курстар оқытылады.
Гуманитарлық, әлеуметтік-экономикалық, физика-математикалық, биология-
химиялық, техника-технологиялық және басқа бағыттарды оқушылар өздерінің
танымдық қызығушылықтары мен қабілетіне қарай таңдап алады. Ал білім беру
ұйымы өзінің мүмкіндігіне және әлеуметтік мәдени орта ерекшеліктеріне қарай
оқушылардың таңдауына түрлі бағыттарды ұсынады.
3 сатыға арналған базистік оқу жоспарына барлық бағыттар үшін білім
мазмұнының міндетті минимумы енгізілген. Мектептің өзі анықтайтын пәндерді
көбейтуі оларға іштей, сырттай, дистанциялық оқыту түрлерін қолдануға, ал
оқушылардың жеке білімдік багдарлама бойынша білім алуына мүмкіндік береді.
Қазақстан Республикасы жалпы білім беретін мектептерінің негізгі оқу
жоспары 1-4 сыныптарга арналған оқу жоспары (1998)
Осы жоспар мектептегі оқу-тәрбие процесін реттеп отырады.
Жалпы білім беретін мектептің оқу жоспары - негізгі мемлекеттік құжат,
мемлекеттік стандарттың қүрамдас бөлігі.
Негізгі оқу жоспарына 7 білімдік сала, атап айтсақ, тіл мен әдебиет,
жаратылыстану, қогам тану, адамтану, математика, өнер, технология курстары
енгізілген. Осыған байланысты оқу жоспарында инварианттық (мемлекеттік)
және вариативтік (мектептік) бөліктер белгіленген.
Мемлекеттік бөліктегі оқу пәндерін білім беретін ұйымдардық барлығы оқытуға
міндетті.
Мектептік бөлік баланың жеке ерекшеліктерін, икемділіктерін ескере отырып,
білім алуына мүмкіндік береді. Сонымен қатар, білім беру ұйымдарының
аймақтың әлеуметтік, мәдени ерекшеліктеріне қарап жекелеген курстарды
енгізуіне болады. Мектептік бөліктің пәндерін жергілікті жерлер анықтайды
4. Бақылау сұрақтары:
5. Аудиториялық тапсырмаларды орындау тәртібі:
6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмалары:
7. Үй тапсырмасы:
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі: Негізгі
1. Әдістемелік жұмыстағы тиімді іс-әрекеттер. Шымкент-2010.
2. www.google.ru
Пәнішілік байланыс: педагогика, психология
Пәндер аралық байланыс
Қамтитын пәндер:
• педагогика;
• психология;
• заң;
Қамтылатын пәндер:
• педагогика;
• психология;
• заң;
Сабақтың жабдықталуы:
Көрнекті құралдар:
Үлестірме материалдар: тесттер, тапсырмалар
Техникалық оқу құралдары: интерактивті тақта, компьютер.
1. Түсінік хат
1. Пән сипаттамасы. Педагогика курсы студенттерге педагогика саласына
байланысты базалық және әдістемелік білімдердіңт соңғы
жетістіктерін және оны келешек кәсіпкерлік іс-әрекетінде кеңінен пайдалану
түсінігі болуы қажет.
Педагогика курсының мазмүны бүгінгі жаңа типті мектептегі оку-тәрбие
процесіндегі жаңарту тендецияларын, ондағы жаңа технологияларды,
педагогикалық шеберлік пен жаңашыл-педагогтар тәжірибелерін, өзара әсер
етудің үжымдық формалары мен олардың өмірмен байланысын ескерсді.
Педагогикалық білімдер болашақ мамандарды біліс жүйесіне койылатын
мақсаттары мен білім берудің жаңа мазмүнымен таныстырады, мектептегі оқу-
тәрбие процесін басқару мен үйымдастырудың формалары, әдіс-тәсілдермен
қаруландырады, жанүя және қоғамның тәрбиелік ықпалдарын біріктіруге қажетті
іскерліктерін қалыптастырады.
2. Пәннің мақсаты: Педагогика курсының негізгі мақсаты
болашақ мүғалімдерді бүгінгі педагогика ғылымының теориялық-әдіснамалық
білімдердің негіздерімен қаруландыру болып табылады. Сондай-ақ, қоғамдық-
экономикалық жағдайлардың динамикалық өзгеру жағдайындағы оқушының жеке
басын қалыптастыруда түтас педагогикалық процесті тиімді ұйымдастыра білу
икемдігін калыптастыру болып табылады.
3. Пәннің міндеттері: Аталған пәнді үйрету нәтижесінде студенттер білуі
тиіс:
болашақ мүғалімдердің өздерінің еңбек обьектілері - тұтас педагогикалық
процесс пен кәсіби әрекетіне деген түтастық көзқарасын калыптастыру;
- оқу-тәрбие жүмысын педагогикалық процестің тәрбиелік механизмдеріне,
заңдылықтарына және негізгі қағидаларын сәйкес жүзеге асыру;
- сыныптағы оқу-тәрбие процесінің жай-күйін, оның негізгі сипаты бойынша
айқындау (диагностика жасау) және оның болашақтағы даму жағдайын алдын-ала
жобалау;
- оқу-тәрбие процесінің міндеттерін айқындау, соған байланысты әрекеттін
түрлерін, формалары мен әдіс-тәсілдерін таңдау;
- оқушылар үжымымен, мүғалімдермен, осы сыныппен жұмыс істейтін мұғалімдер
қауымымен және ата-аналармен қарым-қатынасты орнату;
- білім беру мен тәрбилеу процесіне жеке қатынасты орнату.
4. Пререквизиттер:
4. Философия.
5. Психология
6. Педагогика тарихы.
7. Мәдениеттану
5. Физиология мен гигиена
6. Әлеуметтік психология
7. Әлеуметтік педагогика
8. Қарым-қатынас этикасы
5. Постреквизиттер:
Психология (жеке тұлға), іс-әрекет, психологиялық үрдіс, қарым-қатынас,
сөйлеу, Мамандыққа кіріспе (кәсіби іс-әрекет, маманның жеке тұлға, кәсіби
іс-әрекеттің обьектісі, маман іс-әрекетінің функциясы, өзіндік білім алу).
6. Қысқартылған сөздер: СӨЖ - студенттердің орындайтын өзіндік жұмысы
ОБСӨЖ - оқытушы басшылығымен орындалатын СӨЖ
2. ПӘН САҒАТЫНЫҢ БӨЛІНУІ
№ Тақырыптар атауы ЛекПраОБССӨЖ тақырыптары
к ӨЖ
1 Педагогиканың 1 1 2 Ғылыми педагогикалық зерттеу
теориялық-әдіснамалық әдістері және әдіснамалық
негіздері. негіздері.
2 Жеке тұлғаның дамуыдың, 1 1 2 Педагогикалық процестің қозғаушы
тәрбиелеудің қалыптастырудың күші және оның мәні
өзара байланысы және сипаты.
3 Балалардың жас және дара 1 1 2 Дарынды балалар және қабілеттілік
ерекшеліктері, оларды олардың диагностикасы
оқу-тәрбие процесінде есепке
алу.
4 Мұғалімнің ғылыми-зерттеу 1 1 2 Қазіргі оқушының әлеуметтік,
мәдениетін қалыптастыру. тұлғалық мәселелері
5 Тұтас педагогикалық 1 1 2 Оқушының тұлғалық дамуының жас
процесстің теориясы мен казеңдері
практикасы.
6 Тәрбие мақсаты, әлеуметтік 1 1 2 Педагогикалық процестегі оқушымен
келісім. оқытушының өзара қарым-қатынасының
мәні
7 Дүниетаным жеке тұлғаны 1 1 2 Педагогикалық процес
қалыптастырудың өзегі заңдылықтарының ролі
ретінде.
8 Тұтас педагогикалық 1 1 2 Тәрбие мақсатын әлеуметтендіру
процестегі тәрбиенің
мазмұны.
9 Сыныптың тәрбиелік жүйесі, 1 1 2 Оқушылардың іс-әрекетін
сынып жетекшісінің ұйымдастыру-тәрбиенің негізгі
шығармашылық іс-әрекетінің құралы
нәтижесі ретінде
10 Отбасы тәрбиесінің негіздері.1 1 2 Оқушыларды тәрбиелеуде халық
педагогикасын құрал ретінде
пайдалану
11 Қазіргі мектептегі білім 1 1 2 А.Құнанбаевтың, Ы.Алтынсариннің
берудің мазмұны. педагогикалық және әдеби
тағылымдарын оқушыларды
тәрбиелеуде пайдалану
12 Оқытуды ұйымдастырудың 1 1 2 Оқушылар ұжымындағы педагогикалық
формалары. Оқыту әдістеріне басшылық және өзін-өзі басқару
сипаттама.
13 Білім беру технологиялары. 1 1 2 Сынып жетекшісінің шығармашылық
іс-әрекеті
14 Мектептің тұтас педагогикалық1 1 2 Ата-аналар мен балалардың өзара
процесін басқару. қарым-қатынасы.
Толық емес отбасындағы балаларды
тәрбиелеу мәселелері
15 Мұғалімдерді аттестациялау 1 1 2 Қазіргі дидактикадағы оқыту
және мектегі әдістемелік мәселелері
жұмыс
барлығы 15 15 30
3. АРАЛЫҚ БАҚЫЛАУ (МОДУЛЬ )СҰРАҚТАРЫ
1.Педагогика пәні, оның негізгі ұғымдары
2. Қазіргі педагогиканың әдіс намалық негіздері.
3. Педагогиканың дамуы және басты міндеттері
4. Педагогиканың басқа ғылымдармен байланысы.
5. Жеке тұлғаның дамуы, тәрбиесі және қалыптасуының өзара қатынасы.
6. Жеке түлға туралы түсінік.
7. Орта дегеніміз не? Жеке адамды дамыту үшін ортаның ролін қалай
түсінесіз?
8. Жеке адамды даытумен қалыптастырудағы тәрбиенің ролі
9. Жеке адамдның даму процесін педагогика қалай түсіндіреді?
10. Белсенділіктің түрлері, оның тұлға дамуындағы ролі.
11. Тәрбие және дербес ерекшеліктердің өзара байланысын қалай түсіндіресіз?
12. Жеке түлғанын қалыптасуы, тәрбиесі, дамуы үғымдарына сипаттама.
13. Тұлғаның дамуына және қалыптасуына әсер ететін негізгі факторлар.
14. Балалардың жас және дара ерекшеліктері, оларды оқу-тәрбие процесінде
есепке алу.
15. Оқушылардың жеке тұлғалық дамуының жас ерекшелік кезеңдері, оларға
сипаттама.
16. Қазіргі жеке тұлғаны қалыптастырудың ерекшеліктері.
17. Оқушының дара ерекшеліктеріне сипаттама.
18. Мұғалімнің ғылыми-зерттеу мәдениетін қалыптастыру.
19. Педагогика ғылымының дамуы мен мұғалімнің педагогикалық іс-әрекетіндегі
ғылыми-зерттеу жұмысының ролі.
20. Педагогикалық зерттеудің әдіснамалық негіздері.
21. Ғылыми-педагогикалық зерттеу әдісінің мәні.
22. Тұтас педагогикалық процесс педагогиканың пәні және мұғалім іс-
әрекетінің обьектісі.
23. Педагогикалық процестің мәні оның құрылымдық компоненттері.
24. Педагогикалык процестің негізгі қозғаушы күштері, тәрбиелік
механизмдері.
25. Біртүтас педагогикалық процестің заңдылықтары.
26. Тәрбие мақсаты. Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
27. Тәрбиенің максаты туралы ұғым.
28. Тәрбие мақсатының әлеуметтік үйлесімділігі.
29. Дүниетанымның мәні мен негізгі компоненттері.
30. Оқушылардағы дүниетанымды қалыптастырудың жолдары мен құралдары.
31. Педагогикалық процесті мұғалім мен оқушының өзара әрекетінің мазмұны.
32. Өзара әрекеттің мақсат, міндеті және тәрбие мазмұны.
33. Жеке тұлғаның ақыл-ой мәдениеті, оның мәні.
34. Жеке тұлғаның адамгершілік тұтастығын қалыптастыру.
2- аралық бақылау 8-15 апта модуль сұрақтары
1. Педагогикалық процестегі мұғалім мен балалар ұжымының өзара
ықпалдастығы.
2. Ұжым үғымының мәні, оның нсгізгі белгілері
3. С.Т.Шацкий, А.С.Макаренко, В.А.Сухомлинскийдің еңбектерінде ұжымдық
тәрбиелеу идеялары.
4. Ұжымның қальштасу заңдылықтары мен даму кезеңдері.
5. Балалар ұжымдарының түрлері мен ерекшеліктері.
6. Сыныптағы тәрбие жұмысын құру.
7. Жалпы білім беретін мектептегі сынып жетекшісінің кызметі.
8. Сынып жетекшісі кызметінің түрлері мен мазмұны.
9. Сынып жетекшісінің күжаттары.
10. Тәрбие жүмысын жоспарлау мен диагностикалық әдістер.
11. Сыныптағы тәрбиелік жүйені күру, сынып жетекшілері қызметінің
шығармашылық сипаты
12. Отбасылық тәрбиенің негіздері
13. Сынып жетекшілерінің, мектептің окушылардың отбасымен бірлесе
жұмыс істеу формалары.
14. Отбасылық тәрбиенің қоғамдағы ролі.
15. Отбасының қызметі мен типтері.
16. Отбасылық дәстүрлер.
17. Сынып жетекшісінің мектептін отбасы мен жүргізілетін жүмысы.
18.Адамның жан-жақты дамуын қамтамасыз етуге білім мазмүнының алатын рөлі.
19.Жалпы, политехникалык және кәсіптік білім туралы түсінік.
20. Білім беру мазмүнын анықтайтын негізгі құжаттар.
21.Оқыту әдісіне, құралдары мен тәсілдеріне түсінік.
22. Оқыту процесін үйымдастыру педагогика ғылымының күрделі
проблемасы.
23. Оқыту әдістері туралы жалпы ұғым.
24. Әдіс және әдістемелік тәсілдер.
25. Оқыту әдістері мен құралдары.
26. Оқыту әдістерінің міндеті мен қызметі.
27. Оқыту әдістерінің көп түрлілігі.
28. Сабақтың даму тарихы.
29. Сабақтың құрылымы, түрлері мен дидактикалық талаптары.
30. Қазіргі кезеңдегі дидактикада оқыту әдістерін әртүрлі тұрғыдан
қарастыру.
31. Біртутас педагогикалың процестегі оқу-тәрбие жумыстарыныц
нәтижелерін есепке алу және бағалау.
32. Оқу-тәрбие жүмыстары нәтижелерін есепке алу мен бағалаудың функциясы:
ынталандырушылық, дамытушылық, білім берушілік,
кадағалап-бақылаушылық, тәрбиелік.
33. Оқу жүмысы нәтижелілігін бақылау мен есепке алудың теориялық негіздері,
түрлері.
34. Оқушының білімін бағалау. Оны ұйымдастыруға қойылатын талаптар.
35. Білімін, іскерлігін, дағдысын бағалау критерийлері.
36. Бағалау процесінде оқушылардың катысуы: бірін-бірі бағалау,
өзін-өзі бағалау.
37. Оқудан тыс іс-әрекет нәтижелері бақылау мен бағалау әдістері.
38. Оқушылардың өзіндік тапымдық іс-әрекетін белсендіруге ңазіргі
тұргыдан қарау.
39. Дидактиканың қазіргі кезеңдегі жетістіктері.
40. Дидактиканы мектептің оқу-тәрбие процесін жетілдіру мақсатында жүзеге
асыру.
41. Оқушылардыц танымдық кызығушылығы мен ақыл-ой кызметінің
тәсілдерін қалыптастыру.
42. Педагогикалық технологиялар туралы ұғым.
43. Тұтас педагогикалық процесті жүзеге асыру технологиясы
44. Басқа білім беру технологиялары
45. Пән мұғалімдерінің авторлық әдістемені жыне технологияны енгізудегі
шығармашылық іс-әрекеті.
46. ҚР Конституциясындағы білім беру мәселелері.
47. Білім беру мемлекеттік стандарты туралы.
48. Мектептердің типтері және олардың оқыту-тәрбие
процесіндегі үйымдастыру ерекшелігі мен сипаттары.
49 Мектептің оқу-тәрбие процесіндегі уйымдастырушылъқ-әдістемелік басшылық.
50 Әртүрлі мектеп типтерін басқару мен ұйымдастыру.
51. Мектеп педагогтарының ұжымдык іс-әрекетінің қүрамды
бөлігіндсгі мүғалімнің еңбегі.
52. Мектепті басқарудыц принциптері.
53. Мектеп басшыларының кызметі мен қойылатын талаптары.
54. Мектепті басқарудың үжымдық органдары.
55. Мектептегі әдістемелік жүмыс.
56. Педагогтар-оқушылар жүйесіндегі жетекшілік қарым-қатынастың
ерекшелігі.
4. ЕМТИХАН ТЕСТ С¦РАЌТАРЫ
1.Педагогиканың негізгі ұғымдары
2. Тәрбиенің мақсат мазмұндары, тәрбие процесінің заңдылықтары,
принциптері, өзін-өзі тәрбиелеу, кайта тәрбиелеу, тәрбие әдістері, ұжым
проблемалары педагогика курсының қарастыратын бөлімі.
3. Дидактикалық даму жолдары, оқыту процесі, оның жүйесі, заңдылықтары,
принциптері, оқытудың түрлері, әдістері, формалары, жалпы орта білімді
гуманитарландыру мәселесін қарастыратын педагогика курсының бөлімі.
4. Педагогиканың тәрбие, білім беру, оқыту категорияларының анықтамалары.
5. Жеке тұлғаның дамуы, тәрбиесі және қалыптасуының өзара қатынасы.
6. Жеке түлға туралы түсінік.
7. Орта дегеніміз не? Жеке адамды дамыту үшін ортаның ролін қалай
түсінесіз?
8. Жеке адамды даытумен қалыптастырудағы тәрбиенің ролі
9. Жеке адамдның даму процесін педагогика қалай түсіндіреді?
10. Белсенділіктің түрлері, оның тұлға дамуындағы ролі.
11. Тәрбие және дербес ерекшеліктердің өзара байланысын қалай
түсіндіресіз?
12. Жеке түлғанын қалыптасуы, тәрбиесі, дамуы үғымдарына сипаттама.
13. Тұлғаның дамуына және қалыптасуына әсер ететін негізгі факторлар.
14. Балалардың жас және дара ерекшеліктері, оларды оқу-тәрбие
процесінде есепке алу.
15. Оқушылардың жеке тұлғалық дамуының жас ерекшелік кезеңдері, оларға
сипаттама.
16. Қазіргі жеке тұлғаны қалыптастырудың ерекшеліктері.
17. Оқушының дара ерекшеліктеріне сипаттама.
18. Мұғалімнің ғылыми-зерттеу мәдениетін қалыптастыру.
19. Педагогика ғылымының дамуы мен мұғалімнің педагогикалық іс-
әрекетіндегі ғылыми-зерттеу жұмысының ролі.
20. Єр түрлі тарихи дәуірлердегі педагогикалық идеялар мен тәрбиенің
дамуын зерттейтін педагогиканың саласы.
21. Бақылау әдісі дегеніміз ?
22. Эксперименттің түрлерін атаңыз.
23. Зерттеу әдістері дегеніміз не?
24. Адам дамуына тәрбиенің жеткілікті ықпал етпеуінің себебі
25. Тұлға организмі мұшелерінің тез жетіле бастауы, асығыс шешім қабылдауы,
істерге ықыласы, кітап оқуға ынталылығы сәйкес келетін жас ерекшелік
кезеңі -
26. Педагогикалық процесте жиі қолданылатын ғылыми зерттеу әдісі .
27. Зерттеу объектісінің педагогикалык тиімділігін анықтайтын арнаулы
ұйымдастырылатын әдіс.
28. Ұстаздық шеберліктің компоненттері.
29. Педагогика пәнінің әдіснамалық негізі.
30. Мұғалім тұлғасына оған қойылған басты талаптар.
31. Тұлғаның дамуына және қалыптасуына ықпал ететін факторлар
32. Ғылыми педагогиканың зерттеу обьектісі.
33. Тұтас педагогикалық процесс дегеніміз не?
34. Тұтас педагогикалық процестің негізгі элементтері
35. Педагогика ғылымының зерттеу әдістері
36. Педагогика ғылымының қозғаушы күштері.
37. Ынтымақтастык педагогикасы дегеніміз ... .
38. Оқушылар ұжымындағы перспективалы жолдар жүйесі:
39. Тәрбие қағидалары.
40. Тәрбиенің жалпы заңдылықтары.
41. Білім беру мазмүнына әсер ететін факторлар:
42. Балалардың оқу іс-әрекетіне қызығушылықтарын арттыру, ынталандыру
әдістері.
43. Практикалық окыту әдістері.
44. Оқытылуға тиісті оку пәндерінің тізімін бекітетін мемлекеттік құжат.
45. Білім беру жүйесін басқаруда басшылыққа алынатын негізгі мемлекеттік
қүжат.
46. Оқыту әдістері түрлері.
47. Мектепте оқыту процесін ұйымдастырудың негізгі жүйесі.
48. Дидактикалық принциптер дегенімізне?
49. Окулықтарға қойылатын таладтар.
50. Оқыту процесінің құрылымына жататын элементтер.
51. Тиісті білім беру деңгейіндегі оқу пәндерінің тізбесі мен көлемін,
оларды зерделеу тәртібі мен бақылау нышандарын регламенттейтін негізғі
құжат.
52. Мектеп жүмысын жоспарлауда басшылыққа алынатын принциптер.
53. Адамдардың бір-біріне және коғамға деген міндеттері мен қатынастарыи
айқындайтын ортақ тұрмысы мен мінез-қүлқының нормалары мен ережелсрінің
жиынтығы.
54. Педагогиканың негізгі категориясы
55. Сынып жетекшісінің атқаратын қызметі
56. Өз бетімен әрекеттену әдістерін меңгерту, танымдық және шығармашылык
икемділікті дамыту мақсаты тән педагогикалық технология.
57. Оқытудың тұтас технологиясын жобалау максаты тән
педагогикалык технология.
58. В.М.Монаховтың технологиясы
59. Д.Б.Эльконин-В.В.Давыдовтың дамыта оқыту технологиясы
60. Л.В.Занковтың дамыта оқыту жүйесі
61. Оқытудың компьютерлік технологиясы
62. Педагогиканың адам жөніндегі ғылымдар жүйесіндегі орны?
63. Педагогика пәні оның негізгі категориялары
64. Тұлға жөніндегі түсінік
65. Тәрбиенің мақсаты мен міндеттері және мазмұны
66. Оқу тәрбие процесінің прициптері
67. Білім мазмұнының ғылыми педагогикалық негіздері
68. Отбасындағы бала тәрбиесі
69. ҚР Ата заңындағы білім мәселері
70. ҚР Білім туралы заңы
71. Мектеп басщылығына қойылатын талаптар
72. Мұғаліммен оқытушылар арасындағы қарым*қатынас стилі
73. Педагогикалық технология жөнінде түсінік
74. Ұжымның даму кезеңдері, олардың бір-бірімен сабақтастығы
75. Оқу жоспары, оқу бағдарламалары, оқулықтар
76. Тәрбие және балалардың жас ерекшеліктері
77. Тәрбие әдістері, құралдары туралы түсінік
78. Педагоиканың ғылыми зерттеу әдістері
79. Тұқым қуалаушылық деген не?
80. Әдіс-тәсіл туралы ұғымды түсінідіріңіз.
81. Мектептен тыс мекемелер және тәрбие мекемелері, олардың балаларды Жан-
жақты және жарасымды дамытудағы ролі
82. Үздіксіз білім берудің негізгі бағыттарын атап түсіндіріңіз
83. Білім беру жүйесіндегі халықаралық байланысты саяси маңызы
84. Мектепішілік бақылау дегеніміз не?
85. Оқу тәрбие ісін бақылаудың қандай түрлері бар?
86. Сабаққа қатысудың түрлері және мақсаттары
87. Педагогикалық еңбекті ғылыми ұйымдастырудың ерекшелігі және оның
негізгі бағыттарын атап түсіндіріңіз
88. Педагогикалық және әдістемелік жұмыстардың формалары және оларды
мазмұндары
89. Педагогикалық озат тәжірибе дегеніміз не?
90. Жаңашыл мұғалімдердің шығармашылық жұмыстары туралы не айтар едіңіз?
5. СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫС ТАҚЫРЫПТАРЫ
1 Ғылыми педагогикалық зерттеу әдістері және әдіснамалық негіздері.
2 Педагогикалық процестің қозғаушы күші және оның мәні
3 Дарынды балалар және қабілеттілік олардың диагностикасы
4 Қазіргі оқушының әлеуметтік, тұлғалық мәселелері
5 Оқушының тұлғалық дамуының жас казеңдері ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
2005ж
Бекітіліп, ЖН-СМЖ-013-2005
Қ.А.ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАЗАҚ-ТҮРІК УНИВЕРСИТЕТІ
ТАРИХ-ПЕДАГОГИКА ФАКУЛЬТЕТІ
Жалпы педагогика және этнопедагогика кафедрасы
ПРАКТИКАЛЫҚ (СЕМИНАР) САБАҚТАР ЖОСПАРЫ
Педагогика пәніне арналған
Түркістан 2011
1 – сабақ.
Практикалық сабақтың тақырыбы: Педагогикалық шеберлік педагогикалық
мадениеттің компоненті ретінде мәні мен мазмұны
1. Сабақтың жоспары:
1. Мұғалімнің кәсіби білімі-шеберлік негізі.
1. Педагог мамандығындағы актерлік және режиссерлік шеберлік
элементтері
2. Педагог мамандығындағы жеке шығармашылық қабілетті іске асыру.
3.
2. Сабақ мақсаты: Студенттерге шеберлік, педагогикалық шеберлік,
педагогикалық мәдениет ұғымдарын мәнін түсіндіру.
3. Қысқаша теориялық мәліметтер:
4. Бақылау сұрақтары:
5. Аудиториялық тапсырмаларды орындау тәртібі:
6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмалары:
7. Үй тапсырмасы:
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі: Негізгі
1. Әдістемелік жұмыстағы тиімді іс-әрекеттер. Шымкент-2010.
2. www.google.ru
1 – сабақ.
Практикалық сабақтың тақырыбы: Қазіргі мектептегі білім берудің мазмұны
1. Сабақтың жоспары:
2. Сабақ мақсаты:
3. Қысқаша теориялық мәліметтер:
4. Бақылау сұрақтары:
5. Аудиториялық тапсырмаларды орындау тәртібі:
6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмалары:
7. Үй тапсырмасы:
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі: Негізгі
1. Әдістемелік жұмыстағы тиімді іс-әрекеттер. Шымкент-2010.
2. www.google.ru
1. Лекция тақырыбы: Қазіргі педагогиканың теориялық-әдіснамалық негіздері
2. Лекция жоспары:
1. Педагогика пәні оның негізгі ұғымдары
2. Педагогика пәнінің міндеттері
3. Педагогиканың басқа ғылымдармен байланысы
1. Педагогика пәні оның негізгі ұғымдары
Адамның қоршаған ортаны түрлендіре отырып, өзін-өзі түрлендіреді деген
қағиданың айрықша мәні бар. Бұл қағида жоғарыдағы тәрбие анықтамасының
мәнін жоққа шығармайды, себебі қоршаған ортаны түрлендірудің барысын
адамзаттың қолымен жасағанын, бәрін мағыналы ұғынусыз мүмкін емес.
Тәрбие мәңгілік болып табылады. Ол адамзат қоғамының пайда болуымен
қатар жарық көрді және оның дамуының барлық кезеңдерінде өмір сүреді. Ата-
аналар балаларға, ересектер кішілерге, тәжірибелілер тәжірибесі аздарға өз
тәжірибесін береді. Бұл кезде тәрбиеленушілер іс-әрекетке, қарым-қатынасқа
белсенді қатынасады, өз санасын өздері байытады. Іс-әрекет, еңбек, тәртіп,
өздерін қоршағандармен қарым-қатынас, табиғатпен өзара әрекет нәтижесінде
адамдар қоғамдық нақты өмір салтын қабылдайды.
Көп ғасырлар бойына тәрбие барысы адамзат тіршілігінің табиғи жайы
ретінде жүріп, арнайы зерттелген жоқ. Кейін келе қоғамдық сананың түрлерін,
әлем және ондағы адамның орны жөніндегі жалпы түсініктерді талдаған ғалым
философтардың ойында тәрбие барысы тұрақты орын тепті.
Тәрбиеге ғылыми көзқарас Сократ, Демокрит, Платон, Аристотель,
Квинтилинан сияқты белгілі философтардың еңбектерінде қалыптасты.
Ежелгі Грецияда пайда болған педагогика деген атаудың қазақша мағынасы
баланы жетектеу болып табылады. Кейінірек ақылшы ұстазды, баланы
тәрбиелейтін және оқытатын адамды педагог деп атайды.
Педагогика көп заманға дейін философияның бөлігі болып келді, тек қана
XVII ғасырда ол дербес ғылым лауазымына ие болды. Осыдан педагогика бүгінгі
күнде де философиямен аса тығыз байланысқан. Себебі бұл екі ғылымның да
шұғылданатыны адам, оның өмірі мен дамуын зерттеу.
Педагогиканың философиядан бөлініп, өз алдына ғылыми жүйеге келуі ұлы
чех педагогы Ян Амос Коменскийдің (1592-1670) есімімен байланысты. Оның
1654 жылы Амстердамда жарық көрген ұлы дидактика атты еңбегі алғашқы
ғылыми –педагогикалық кітаптардың бірегейі болды. Ондағы айтылған
идеялардың көпшілігі осы күнге дейін өзінің көкейкестілігін және ғылыми
маңызын жоғалтқан емес. Я.А.Коменский ұсынған табиғи сәйкестік принципі,
сынып-сабақтық оқу жүйесі және басқа да оқу принциптері, әдістері,
формалары педагогикалық теорияның алтын қорынан орын иеленді. Ағылшын
философы және педагогы Джон Локк (1632-1704) өз қайрат-күшін тәрбие
теориясына бағыштады. өзінің Тәрбие жөніндегі ойлар атты басты еңбегінде
ол өзіне сенімді, ауқымды білімділігін іскерлікпен, берік наным-сенімдерін
сұлу мәнерлікпен ұштастыра білген адам- джентельмен тәрбиелеуге арналған
көзқарастарын жариялады.
Қазақ халқының да тәлім-тәрбиелік жүйесі ұланғайыр да мәуелі. Бұл
салада халқымыздың тәлім-тәрбиелік алтын қорына елеулі үлес қосқан
арыстарымыз Абай, Ы.Алтынсарин, С.Торайғырұлы және т.б. Олардың тәлім-
тәрбиелік өсиеттері талай зерттеулерге арқау болған. Кемеңгер Ахмет
Байтұрсынұлының өткен ғасыр басында –Мектептің жаны мұғалім.мұғалім қандай
болса, мектебі һәм сондай болмақшы...Әуелі біз елді түзетуді бала оқыту ісін
түзетуден бастауымыз керек. Неге десек, болыстық та, билік те, халықтық та
оқумен түзеледі. Қазақ ісіндегі неше түрлі кемшіліктің көбі түзелгенде,
оқумен түзеледі-деген ұлағатты ескертпесі бүгінгі қазақ мектебінің ұлттық
білім стратегиясының тұғыры ретінде қабылдануда.
Педагогиканың тану саласы – қоғамның ерекше қызметі ретіндегі адам
тәрбиесі. Көп жылдар бойына ұйымдастырылған тәрбиемен тек балалар қамтылды,
сондықтан педагогиканы бала тәрбиесі туралы ғылым деп келді. Қазіргі
кезеңде білім беру мен тәрбиелеу жүйесі барлық адамдарды қамтитын
болғандықтан, педагогика адам дамуының жас кезеңдерінің барлығындағы оның
тәрбиесі туралы ғылым болып табылады. Үдіксіз білім беру жүйесін құру және
нығайту кезеңінде бұл тұжырым көкейкесті мәселе болып отыр.
Педагогиканы ғылым ретінде оқып үйренуде оның негізгі ұғымдарының
мағынасын терең ұғынудың мәні зор. Педагогиканың негізгі ұғымдарының
қатарына дамыту, білім беру, оқыту, тәрбиелеу жатады.
Адамды дамыту деп ішкі және сыртқы, басқарылатын және басқарылмайтын,
әлеуметтік және табиғи факторлар ықпалымен оның тұлғасының бірте-бірте
қалыптасуының барысын атаймыз. Адам тұлғасының психикалық, күш-қуаттық және
жалпы дамуын бөліп қарау керек. Психикалық деп адам тұлғасының
зиялылығының, көңіл-күй сезімдерінің, еркінің қажеттіктерін, қабілеттерінің
дамуын түсінеміз. Күш-қуаттың дамуы дене мүшелерінің, бұлшық еттерінің,
буын қимылдарының дамуы болып табылады. Жалпы дамуды психикалық, күш-
қуаттық, құлықтық және адам тұлғасының басқа да сапаларының дамуы деп
ұғынуымыз керек.
Білім беру – оқушылардың ғылыми білімдер, танымдық біліктер мен дағдылар
жүйесін меңгеруінің, осылардың негізінде дүниеге көзқарасының, құлқының
және адам тұлғасының басқа да сапаларының қалыптасуының, жасампаз күштері
мен қабілеттерінің барысы және нәтижесі. Білім беруді жүзеге асырудағы
жетекші күш – жүйелі оқыту.
Оқыту – адамның білім алуы жүзеге асырылатын, мұғалім мен оқушылардың
мақсатқа бағытталған өзара әрекетінің барысы.
Арнайы педагогикалық мағынада тәрбиелеу – қоғамда тұлғаның, оның
қатынастарының, өзіне тән белгілерінің, сапаларының, көзқарастарының,
сенімдерінің, тәртіп тәсілдерінің дамуы мақсатына бағытталған ықпал барысы
және нәтижесі.
Кең мағынада тәрбиелеу – мақсатқа бағытталған оқытудың және тәрбиелеудің
әсерімен адам тұлғасы дамуының барысы және нәтижесі. Тұлғаны қалыптастыру –
орта, тұқым қуалау және тәрбиенің ықпалымен адам тұлғасының даму барысы
және нәтижесі.
Жоғарыда келтірілген педагогиканың негізгі ұғымдарының анықтамаларынан
олардың өзара өте терең байланыста екенін және іштей жанасқанын көреміз.
Оларға сипаттама бергенде әрқайсысына тән басты қызметін көре біліп, сол
арқылы екіншісін ажырату керек.
Педагогика ғылым ретінде бірқатар ғылыми салаларға бөлінеді. Олар:
мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту, жалпы бастауыш білім беру, негізгі
жалпы білім беру, жалпы орта білім беру педагогикасы, техникалық және
кәсіптік білім беру, орта білімнен кейінгі кәсіптік білім беру, жоғары
білім беру педагогикасы, үздіксіз білім беру педагогикасы, оқу пәндерінің
әдістемесі. Осымен бірге педагогика ғылымы құрылымына көзі көрмейтін
(тифлопедагогика), саңырау және нашар еститін (сурдопедагогика), ақыл-есі
кеміс (олигрофенопедагогика) балаларды тәрбиелеу мәселелерін зерттейтін
арнайы педагогика саласы да енеді.
Педагогика салаларының жиынтығы педагогикалық ғылымның біртұтас жүйесін
құрайды.
Педагогика өзінің дамуында философия, этика, социология, психология,
мектеп гигиенасымен тығыз байланыста болады және олардың заңдылықтары мен
нұсқамаларына сүйенеді.
Адамның қоршаған ортаны түрлендіре отырып, өзін-өзі түрлендіреді деген
қағиданың айрықша мәні бар. Бұл қағида жоғарыдағы тәрбие анықтамасының
мәнін жоққа шығармайды, себебі қоршаған ортаны түрлендірудің барысын
адамзаттың қолымен жасағанын, бәрін мағыналы ұғынусыз мүмкін емес.
“Педагогика” курсының негізгі мақсаты болашақ мұғалімдерді бүгінгі
педагогика ғылымының теориялық-әдіснамалық білімдерінің негіздерімен
қаруландыру болып табылады. Сондай-ақ, қоғамдық-экономикалық жағдайлардың
динамикалық өзгеру жағдайындағы оқушының жеке басын қалыптастыруда тұтас
педагогикалық процесті тиімді ұйымдастыра білу икемдігін қалыптастыру болып
табылады.
2. Педагогика пәнінің міндеттері
Педагогика ғылымының міндеті – зерттеу жүргізу, ал мектептің, жоғары
мектептің міндеті – оқушылар мен студенттерге тәрбие мен білім беру.
Педагогика ғылымының басты міндеті – білім, тәрбие беру мен сол
жүйелердің заңдылықтарын ашу, анықтау, инновациялық процестердің теориялық,
әдіснамалық негіздерін айқындау, жасап шығару және іс-тәжірибе мен зерттеу
жұмыстарының байланыста болуын қадағалау. Педагогика ғылымы әркез оқытудың
жетілген жаңа модельдерін жасай отыра, үнемі оларды зерттеумен айналысады,
білім беру мен оқытудың, болашақтағы құрылымдарына болжам жасайды. Ғылым
мен іс-тәжірибенің талабына сай туындайтын міндеттер өзінің әртүрлі
мазмұнымен ерекшеленеді. Олардың көбісі болжамнан гөрі тез шешімін табуды
талап етеді, Мысалы, электрондық оқулықтардың қорын жасау, педагогикалық
мамандықтардың мемлекеттік білім стандарттарын жасау, мектеп бітірушілерге
мамандық таңдауға әсер ететін факторларды анықтау, оқушы-мұғалім арасында,
қарым - қатынасында болатын әртүрлі педагогикалық жағдайларға талдау жасау
және т.б.
Жалпы қорытындылай келе, педагогика ғылымының міндеттерін тұрақты
және уақынша деп топтастыруға болады. Бұніың ішінде тұрақты міндеттерге
мыналар пжатады:
1. Білім, тәрбие беру, оқыту жүйесі мен сол жүйелерді басқарудың негізгі
заңдылықтарын айқындау;
2. Педагогикалық іс-әрекетті зерттеу, оқып, үйрену, жалпылау.
3. Білім беру, тәрбие беру, оқыту, жүйелерінің жаңа әдіс-тәсіл, құралдарын
ойластыру.
4. Таяу уақыттағы және болашақтағы білім жүйесіне болжам жасау.
5. Зерттеу жұмыстарының нәтижелерін іс-тәжірибеге енгізу.
3. Педагогиканың басқа ғылымдармен байланысы
Адам жөніндегі ғылымдар жүйесіндегі педагогиканың орны оны басқа
ғылымдармен байланыстыра қарастырғанда ғана айқындалуы мүмкін. ¤зінің
ұзаққа созылған тарихында педагогика көптеген ғылымдармен тығыз байланыста
болып, өз дамуы мен кемелденуінде олардың әрқилы ықпал-әсеріне ұшырап
отырды. Бұл ұштастықтардың кейбірі тарих тұңғиығынан жалғасып келе жатса,
енді біреулері-кейінгі, жақын дәуірлерде пайда болды. Педагогиканың
алғашқы байланыс түзген білім салалары-философия мен психология. Бұл ғылыми
одақ қазіргі күнде де педагогикалық теория мен практиканың кең, өрістеп
дамуының алғышарты.
Педагогиканың философиямен байланысы өте бір ұзақ та өнімді болды,
себебі философиялық идеялардан педагогикалық тұжырымдар мен теориялар
туындап отырды, педагогикалық тұжырымдар мен теориялар туындап отырды,
педагогикалық ізденістердің бағыттары белгіленді, сонымен бірге
педагогиканың әдіснамалық негізі осы философиялық көзқарастар негізінде
қалыптасты. Философиялық бағыттар (экзистенциалды, прагматикалы,
неопозитивистік, материалистік ж.т.б.) жүйесін ұстануына орай педагогика
зерттеушілерінің оқу-тәрбие саласындағы ғылыми-ізденіс жолы, білім беру
процесінің мәні мен мағынасы, мақсаты мен технологиялық сипаттамасы
айқындалады. Философия сонымен бірге педагогикалық болмыс пен нақты
тәжірибені теориялық тұрғыдан түсінудің құралы ретінде қолданылып, жаңа
педагогикалық тұжырымдамалар ретінде қолданылып, жаңа педагогкиалық
тұжырымдамалар жасаудың бастау көзін береді.
Педагогканың ежелден келе жатқан дәстүрлі де аса бір құнды байланысы
байланысы жантану (психология) ғылымымен орныққан. Адам табиғатына тән
қасиеттерді білу, оның тума қасиеттері мен мүмкіндіктерін түсіну, тұлға
дамуы мен оның жандүниелік қозғалыстарында байқалатын заңдылықтар және
оларды басқарушы тетіктерді ескеру, сонымен бірге оқу мен тәрбиені, яғни
білім беру жүйесін осы психикалық заңдылық, қасиет-сапа, қажеттіктер мен
мүмкіндіктерге негіздей отырып құрастыру талаптарын елеулі ғұлама-
педагогтардың бәрі де алға тартып отырған. Дегенмен, ескеретін жәйт:
тұлғаның дамуы мен қалыптасуын бір жақты тек психологиялық шарттармен ғана
түсіндіру шынайылыққа келмейді, себебі педагогтар мен балалар өмірі табиғи
заңдылықтардан кейде басымдау түсетін әлеуметтік-педагогикалық жағдайларға
тәуелді келеді, тіпті сол психологиялық дүние, болмыстың өзі де арнайы
қоғамдық ықпал нәтижесінде өзгеріске келуі әбден мүмкін.
Пеадагогиканың басқа ғылымдармен байланысы адамды тұлға ретінде
зерттеуімен ортақ келетін философия және психология аймағымен шектеліп
қалмайды. Оның адамды тіршіліктегі сипатында танушы анатомия, физология,
астрология және медицина ғылымдарымен де байланысы заңды құбылыс.
Адам дамуына ықпал жасаушы табиғи және әлеуметтік факторлар
арақатынасынан туындайтын проблема-педагогика үшін өзекті мәселелердің
бірі. Адамның жекеленген табиғи дамуын зерттеуші биологияда да бұл мәселе
аса маңыздылығымен танылған.
Адамды табиғи жаратылыс туындысы және әлеуметтік болмыс жемісі
ретінде қарастыра отырып педагогика антропология ғылымындағы адам туралы
білімдердің бай қорын толық пайдаланады, осыдан олардың бәрін жалпыланған
адам бойнда теориялық бірігімге келтірумен оның сан қырлы да көп сырлы
болмысын тануға жол ашады.
Педагогиканың медицинамен байланысының нәтижесінде педагогикалық
білімдердің арнайы саласы коррекциялық (реттеуші) педагогика пайда болды.
Осыдан, өз дамуында тума немесе жасанды ауытқуы бар балаларға білім берудің
тәсілдері анықталды. Педагогиканың бұл саласы медицина деректерін пайдалана
отырып, бала деніндегі кемшіліктердің орнын толтыру мен оның қоғам өміріне
толыққанды араласып кетуін жеңілдететін терапиялық құрал-жабдықтар жүйесін
түзіп, қолданымға келтірді.
Сонымен бірге педагогиканың дами түсуі адамды қоғам мүшесі ретінде,
оны әлеуметтік қатынас, байланыстар жүйесінде зерттеуші ғылымдарға да
тәуелді келеді. Сондықтан да осы заман педагогикасының әлеуметтану,
экономика, саясаттану және басқа әлеуметтік ғылым салаларымен тұрақты да
ықпалды байланысқа түсуі кездейсоқ емес.
Педагогика және экономикалық ғылымдар арасындағы қатынастар өте
күрделі, бірақ біртекті емес. Қай заманда да экономикалық саясат қоғам
білімін қамтамасыз етудің қажетті шарты болған. Осы саладағы ғылыми
зерттеулерді экономикалық қолдау педагогика дамуына үлкен ықпал жасаушы
факторға айналып отыр. Осы ғылымдардың байланысынан Білім экономикасы
деген арнайы педагогика саласы дүниеге келіп, білім беру аймағын
реттестіруші экономикалық заңдылықтар ашылды, олардың қоғамды
сауаттандыруға байланысты ерекшеліктері зерделенді.
Педагогиканың әлеуметтану ғылымымен байланысы ежелден келе жатқан,
дәстүрлі. Себебі бұл екеуін де толғандыратын ортақ проблемалар: білімді
жоспарлау; халықтың әртүрлі топтары мен әлеуметтік қатарының негізгі даму
бағыттарын айыра тану; әрқилы әлеуметтік орта мен ұйымдардағы тұлғаның
қоғамдық кемелденуі мен тәрбиесі заңдылықтарын ашу.
Қоғам мен мемлекеттегі білім саясатының қалыптасуы әрдайым үстемдік
жүргізуші партиялар мен таптардың идеологиясы негізінде түсіндіріледі; бұл
тұрғыдан педагогика мемлекеттік оқу-тәрбие құралы ретінде саясаттану
ғылымының заңдылықтарына сүйене отырып, адамның саяси сана субъектісі
ретінде қалыптасуының шарттары мен механизмдерін белгілейді, саяси идеялар
мен талаптарды игеріп, орындау мүмкіндіктерін нақтылап, ашып отырады.
Педагогиканың басқа ғылымдармен байланыстарын талдауға сала отырып,
оларды пайдаланудың келесі формалары анықталған:
- басқа ғылымдардың негізгі идеялары, теориялық болжамдары мен
қорытындыларының педагогикада пайдалануы;
- бұл ғылымдарда қолданылатын зерттеу әдістерін шығармашылықпен қабылдап,
меншіктеу;
психология, жоғары жүйке қызметі физиологиясы, әлеуметтану және басқа да
ғылымдар зерттеулерінің нақты нәтижелерін педагогикада қолдану;
- адамды жан-жақты және көптарапты зерттеуде педагогиканың қатысуы.
Сапа менеджменті басқармасында 27 желтоқсан 2005ж
Бекітіліп, ЖН-СМЖ-013-2005
Қ.А.ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАЗАҚ-ТҮРІК УНИВЕРСИТЕТІ
ТАРИХ-ПЕДАГОГИКА ФАКУЛЬТЕТІ
Жалпы педагогика және этнопедагогика кафедрасы
ПРАКТИКАЛЫҚ (СЕМИНАР) САБАҚТАР ЖОСПАРЫ
Педагогика пәніне арналған
Түркістан 2011
1 – сабақ.
Практикалық сабақтың тақырыбы: Қазіргі мектептегі білім берудің мазмұны
1. Сабақтың жоспары:
Білім берудің мазмұны
Тақырыптың жоспары:
1. Білім беру мазмұны туралы ұғым.
2. Білім беру құрылымының бөліктері.
3. Білім беру түрлері.
4. Білімнің мазмұнын анықтайтын құжаттар.
1. Өткен тақырып бойынша үйге берілген тапсырмаларды ауызша фронтальды
сұрау және тест тапсырмасын орындау арқылы білімдерін бағалау.
2. Үй тақырыбы бойынша студенттер дайындаған қосымша мәліметтермен
танысу.
3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.
4. Жаңа тақырыпты пысықтау.
5. Сабақты қорытындылап, бағалау.
2. Сабақ мақсаты:
3. Қысқаша теориялық мәліметтер: 1. Білімнің мазмұны туралы ұғым. Білімнің
мазмұны дидактиканың негізгі ұғымдарының бірі. Ол әрбір мектеп реформасының
негізіне жатады, ал реформалар тек қана жергілікті факторлардың ықпалымен
ғана емес, сонымен қатар халықаралық ықпалмен жүреді.
Білім мазмұны балаларға "Нені оқыту керек?" — деген сұраққа жауап береді.
Бала тағдыры көбіне оның білімінің саны мен сапасына байланысты. Білім беру
мазмұнының теориялық мәселелерін және оны іріктеу жолдарын В.В.Краевский,
И.Я.Лернер, В.С.Леднев, М.Н. Скаткин, т.б. зерттеді.
И.Я.Лернердің анықтамасы бойынша "білімнің мазмұны дегеніміз - оқушыға
берілетін білім, іскерлік және дағды жүйесі, шығармашылық іс-әрекет,
әмоциялық қарым-қатынас тәжірибесі".
Ең бастысы, білімнің мазмұны жеке тұлғаны жан-жақты үйлесімді дамыту керек.
2. Білім құрылымы төрт бөліктен тұрады. Білім жалпы білімнің мазмұнындағы
негізгі элемент, болмысты тану, табиғат, қоғам және ой заңдарын ашу
нәтижесі, әлеуметтік-тарихи тәжірибе процесінде адамдардың жыйнаған
тәжірибесі.
Білім мазмұнының түрлері:
• күнделікті болмыс туралы негізгі ұғымдар, терминдер және ғылыми
білімдер;
• көзқарастарды дәлелдеуге керекті күнделікті өмірден және ғылымнан
алынған фактілер;
• болмыстың әртүрлі объектілері және құбылыстары арасындағы байланыстарды
көрсететін ғылымның негізгі заңдары;
• белгілі бір объектілер, олардың арасындағы байланыс туралы ғылыми
білімдер;
• ғылыми іс-әрекет тәсілдері, таным әрекеті және ғылыми білімді алу тарихы
туралы білімдер;
• әртүрлі өмір құбылыстарын бағалау нормалары туралы білімдер.
Сонымен ғылыми білім — болмысты іс жүзінде тану нәтижесі, болмысты дұрыс
түсіну құралы. Білім, дүние дамуымен бірге өзгеріп және жетілдіріліп,
дүниетінымдық және тәрбиелік идеялар бір ұрпақтан екіншіге негізінен
ұйымдастырылған, нақты мақсаты бар оқыту арқылы беріледі.
Білім - өлеуметтік тәжірибенің бірінші элементі болса, оның екінші элементі
- әлеуметтік тәжірибедегі іс-әрекет тәсілдерін оқушыға үйрету, білімді
қолдануға дағдыландыру, дәлірек айтсақ адамзат жасаған іскерлік пен
дағдыларды меңгерту.
Сыртқы (практикалық) және ішкі (ақыл-ой) дағдылары мен іскерліктеріне
барлық пәндер үйретіп, оқушы жоспар құруға, мөндіні бөлуге, салыстыруға,
қорытынды жасауға машықтанады. Кейбір оқу пәндерінің өздерінің
қалыптастыратын іскерліктері мен дағдылары бар. Мысалы, физикадан немесе
математикадан есептер шығару, химиядан тәжірибе өткізу, т.б.
Ақыл-ой іскерліктері мен оқу іскерліктеріне конспектілеу, аннотация жазу,
оқулықпен, сөздікпен жұмыстар жатады.
Сонымен білім мазмұнының тәжірибелік бөлігінде нақты іс-әрекет жасауға
мүмкіндік беретін, жастардың мәдениетті сақтау қабілетін жетілдіретін
көркемөнер, еңбек, қарым-қатынас, іс-әрекеті түрлері бар.
Танымдық (оқу және оқудан тыс) іс-әрекет оқушының ой-өрісін кеңейтіп,
дүниені танудық маңызды құралдарының бірі білім алуға, өздігінен білім
алуға ынталандырып, ақыл-ойдың дамуына, ғылыми білімдерді жүйелі меңгеруге
көмектеседі.
Еңбек іс-әрекеті материалдық заттар жасауға, оларды сақтауға, көбейтуге
бағытталған. Түрлері: өзіне-өзі қызмет көрсету, қоғамдық пайдалы және
өнімді еңбек.
Көркемөнер іс-әрекеті әстетикалық дүниетінымды дамытып, әдемілікке
сүранысты туғызып, әдемі ойлауға үйретіп, нәзік сезімге бөлейді.
Қоғамдық іс-әрекет оқушының әлеуметпен байланыс орнатуына көмектесіп,
азаматтың бет-бейнесін қалыптастырады.
Қарым-қатынастық іс-әрекетке бос уақытты ұйымдастыру арқылы үйретіледі.
Іс-әрекетке үйрену үшін оқушы үлгілерге қарап жұмыс істеп, жаттығулар
орындайды.
Білімнің үшінші элементі - шығармашылық жұмыс тәжірибесі "дайын" білімдерді
хабарлау, жаттығулар орындау, үлгіге қарап жұмыс істеумен шектелмейді.
Шығармашылық жұмысқа оқушыны іздендіретін, оқулықтағы мәселелік әдіспен
баяндалған шығармашылық есептер, тапсырмалар үйретеді.
Әрине оқулықтың барлық тақырыптары мәселелік әдіспен түсіндірілсін деп
ешкім талап етпейді. Бірақ тақырыпқа сай қиын әдісті қолданған жақсы.
Оқушыларға ғылымда, өндірісте қандай қиын болғанын, оларды шешу үшін қандай
жұмыстар атқарылғанын, нәтижесінде ғылыми жаңалықтар ашылып, олар ғылымда,
техникада үлкен өзгерістер әкелгенін баяндау қажет. Сол сияқты ақиқат үшін
күрескен, баланың адамгершілігіне игі әсерін тигізетін ғалымдардық өмірі
және қызметімен таныстырған дұрыс.
Оқушыларды іздендіретін білім, іскерлік, дағдыларын жаңа жағдаяттарда
қолдандыратын тапсырмаларды оқулықтардан, басқа деректерден, оқушылардың өз
тәжірибелерінен алуға болады. Оқушыларғылыми әдістер қолданып, шығармашылық
жұмыстар арқылы бағдарламадағы білімдерді өз беттерімен, шағын зерттеу
жұмыстары арқылы меңгереді. Осы теорияға сөйкес бастауыш сыныптың
математика оқулығына шығармашылық есептер, қазақ тілі оқулығына
шығармашылық тапсырмалар енгізілген.
Білім беру мазмұнының төртінші элементі - тәжірибе, адам, іс-әрекет, құрал,
өзара қатынас.
Бұл бөлікте адамның дүниеге, іс-әрекетке, адамдарға берген бағалары болады.
Сезім мәдениеті - адамның әлеуметтік тәжірибесі арқылы қалыптасатын ерекше
құбылыс. Адамның білімге, іскерлік дағдыларға іштей сүраныстарын туғызып,
түрлі сезімдерге бөлеп, білім беру мазмұнын меңгертуге болады. Білім,
іскерлік, дағды, шығармашылық іс-әрекет эмоцияны тәрбиелейді. Бала сезіміне
әсерлі мәтіндер, иллюстрациялар, сұрақтар мен тапсырмалар да әсер етеді.
Оқушы өзі оқып отырған материалға қатынасын сөзі және ісі арқылы білдіреді.
Егер оқушылар білім алуға оң көзқараспен қараса, онда олардың оқудағы
табыстары жақсы болады. Психологтардың дәлелдері бойынша жағымды эмоциялар
адамды шабыттандырады. Мәселелік оқытудың элементтерін қолданған оқушы өзі
үшін жаңалық ашып қуанышқа бөленеді. Адамның сезіміне өнер де орасан зор
әсер етеді.
Білім беру мазмұнының және жеке тұлғаның негізгі мәдениетінің барлық
бөліктері бір-бірімен байланысты. Білімсіз іскерлік болмайды, шығармашылық
іс-әрекет белгілі бір білім және іскерліктерге сүйеніп атқарылады,
мотивсіз, сезім, ерік-жігерсіз оқыту дұрыс жүрмейді.
3. Жалпы, политехникалық еңбек және кәсіптік білім беру.
Іске асырылатын білім беру бағдарламаларының сипатына қарай білім беру
жалпы білім және кәсіптік білім беру болып бөлінеді. Жалпы білім - ғылым
негіздерін оқушылардың меңгеруі және нәтижесі. Жалпы білімнің мазмұнына оқу
пәндерінің иггілгі 3 түрі енеді. Олар:
• ғылыми-жаратылыс;
• гуманитарлық;
• еңбек және дене дайындығы. Ғылыми-жаратылыстану пәндеріне табиғат
заңдылықтары
турнлы білім беріп, баланың ойлау қабілетін дамытудың негізгі құралы болып
табылатын физика, математика, химия, биология енеді.
Гуманитарлық пәндер (тарих, әдебиет, қоғамтану, экономикалық география,
түрлі тілдер) оқушыларды қоғамды дамытатып заңдармен таныстырады.
Әр түрлі тілдер қоршаған өмірді терең түсінуге, ақыл-ой тәрбиесіне,
әлеуметпен қарым-қатынас жасауға көмектеседі.
Гуманитарлық білімдер - тарих, әдебиет, саз, ән, бейнелеу өнерлерінің
баланың дамуына үлкен ықпалы бар.
Еңбек және дене шынықтыру пәндері оқушылардың денсаулығын жақсартып,
іскерлік, дағдыға үйретеді.
Сонымен оқушылар ғылыми білімдер жүйесін зерделеп, табиғат және қоғам
құбылыстарының мәніне жетіп, ғылымның зерттеу әдістері және даму тарихымен
танысады.
Жалпы білім - политехникалық және кәсіптік білімнің негізі және олармен
тығыз байланыста болады.
Политехникалық білім арқылы бала қазіргі өндіріс негіздерін зерделейді,
еңбек құралдарымен жұмыс істеуге үйренеді, еңбекке, қазіргі техникаға,
ғылымға қызығушылығын арттырады.
Өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы сүйенетін, заңдылықтары қолданылатын
математика, дүниетіну, физика, химия, биология, сызу, тарих, еңбек
сабақтары политехникалық білімді көбірек береді. Сондықтан кәсіпорындарға
саяхат жасалып, оның қызметкерлерімен кездесулер ұйымдастырылады.
Сызу, мектеп жанындағы учаскіде тәжірибе жүргізу және оны бақылау, кейбір
еңбек құралдарымен жұмыс істей білу -политехникалық білімді тереңдетеді.
Политехникалық білімнің зерделенуіне мұғалімнің қазіргі өндіріс туралы
білімдері көмектеседі.
Кәсіптік білім сыныптан тыс жұмыстар арқылы оқушыларға нақты мамандық
туралы білімдер, іскерлік, дағдылар көмегімен, жалпы және политехникалық
білім негізінде беріледі.
Ал материалдық-техникалық негізі мықты мектептерде өндірістік оқу
ұйымдастырылып, оқушылар кәмелеттік аттестатпен бірге мамандық алып шығады.
4. Стандарт туралы ұғым. Стандарт - үлгі, білім мазмұнының негізі. Білім
мазмұны стандартта жазылған талаптарға сай жасалады. Стандартта оқушы
меңгеруі тиіс білім, іскерлік дағдылардың көлемі, оқушының дайындығына
өойылатын талаптар белгіленген.
Аталған құжат республикадағы білім саясатын жүзеге асыруды қамтамасыз
ететін стратегиялық маңызды құжат. Стандарттың негізгі қызметі - басқару.
Ол "Білім туралы" Заңға сәйкес жасалады.
Қазіргі уақытта елімізде білім берудің барлық деңгейлеріне арналған
мемлекеттік стандарттары өзірленіп, тәжірибеге енгізілді. Оның көп себебі
бар. Солардың бірі - кейбір мектептердің күмәнді мазмұны бар оқу курстарын
ешқандай әдістемесіз енгізуі.
Отандық стандарттардың өз ерекшеліктері бар. Республикадағы ерекше пәндер,
атап айтсақ, қазақ тілі, орыс тілі, араб тілі, ұйғыр тілі және әдебиеті
стандартталады.
Дене тәрбиесінің стандарты Президенттік тест негізінде жасалған.
Ақпараттандыруға қатысты білімді стандарттау барша мектептерге қойылатын
жаңа нұсқалы ДЭЕМ-нің бағдарламалық-ақпараттың мүмкіндігіне сай жүреді.
Қоғамдық-гуманитарлық пәндер мазмұнын анықтағанда дүниежүзілік тәжірибе
қолданылды.
Білім мазмұнын анықтау кезінде ұлттық және аймаңтық ерекшеліктер ескерілді.
Қазақстан Республикасы жалпы білім беретін мектептің бастауыш білім
стандартын 199899 оқу жылынан бастап мектеп тәжірибесіне сатылап енгізу
ұсынылған болатын. Әрине стандарт оқу бағдарламалары мен оқулық, оқу-
әдістемелік жинаңтар түрінде мектеп тәжірибесіне енді ғана еніп жатыр.
Стандарттың бірінші бөлімінде бастауыш білім берудің мақсаты мен
міндеттері, білім мазмұнының құрамы, екінші бөлімінде білім беру салалары,
базалық білімнің мазмұны, бастауыш сыныпты бітіретін оқушының дайындық
деңгейіне қойылатын талаптар жазылған.
Мемлекеттік базистік оқу жоспарында міндетті оқылатын қазақ тілі, оқу және
тіл дамыту, екінші тіл — орыс тілі, матема-тика, дүниетіну, бейнелеу өнері,
еңбекке баулу, дене шыныңтыру, музыка пәндері бар.
Оқу жоспары - тиісті білім беру деңгейіндегі оқу пәндерінің тізбегі мен
көлемін, оларды зерделеу төртібі мен бақылау нысандарын реттейтін негізгі
құжат.
Әр сатыдағы білім мазмұны. Бірінші саты - бастауыш мектеп. Бұл сатыдағы
білім мазмұны дүниені тұтас қабылдауды қамтамасыз ететін білім салаларымен
интегративтік курстармен анықталады.
Екінші саты - негізгі мектеп. Бұл мектепке арналған білім мазмұны орта
(толық) жалпы білім беретін және кәсіптік мектептерде оқытуды жалғастыруға
негіз болып, өздігінен білім алуға жағдай жасайды.
Білімнің екінші сатысына бес жыл (5-9 сыныптар) бөлінген. Осы сатыда
бастауыш сатыдағы білімдерін жалғастырып отырған 5-6 сынып
оқушыларынаберілетін білім мазмұны бастауыш мектептегі білім мазмұнымен
тығыз байланысты болады.
Жоғары сатыда( 10-11) негізгі мектептің барлық пәндері бойынша жалпы
білімдік дайындық аяқталады. Енді оқушының бір білімдік бағытты саналы
түрде таңдауына жағдай жасалып, базистік жоспардағы міндетті емес бөліктер
оқушының жекелеген білім салаларын тереңдетіп оқуы үшін және зерттеу-
ізденіс сипатындағы жұмыстарды жүргізуі үшін қолданылады.
Бұл сатыда оқушылардың қажеттіліктері, икемділіктері, танымдық
қызығушылықтарына қарай оларға арналған түрлі курстар оқытылады.
Гуманитарлық, әлеуметтік-экономикалық, физика-математикалық, биология-
химиялық, техника-технологиялық және басқа бағыттарды оқушылар өздерінің
танымдық қызығушылықтары мен қабілетіне қарай таңдап алады. Ал білім беру
ұйымы өзінің мүмкіндігіне және әлеуметтік мәдени орта ерекшеліктеріне қарай
оқушылардың таңдауына түрлі бағыттарды ұсынады.
3 сатыға арналған базистік оқу жоспарына барлық бағыттар үшін білім
мазмұнының міндетті минимумы енгізілген. Мектептің өзі анықтайтын пәндерді
көбейтуі оларға іштей, сырттай, дистанциялық оқыту түрлерін қолдануға, ал
оқушылардың жеке білімдік багдарлама бойынша білім алуына мүмкіндік береді.
Қазақстан Республикасы жалпы білім беретін мектептерінің негізгі оқу
жоспары 1-4 сыныптарга арналған оқу жоспары (1998)
Осы жоспар мектептегі оқу-тәрбие процесін реттеп отырады.
Жалпы білім беретін мектептің оқу жоспары - негізгі мемлекеттік құжат,
мемлекеттік стандарттың қүрамдас бөлігі.
Негізгі оқу жоспарына 7 білімдік сала, атап айтсақ, тіл мен әдебиет,
жаратылыстану, қогам тану, адамтану, математика, өнер, технология курстары
енгізілген. Осыған байланысты оқу жоспарында инварианттық (мемлекеттік)
және вариативтік (мектептік) бөліктер белгіленген.
Мемлекеттік бөліктегі оқу пәндерін білім беретін ұйымдардық барлығы оқытуға
міндетті.
Мектептік бөлік баланың жеке ерекшеліктерін, икемділіктерін ескере отырып,
білім алуына мүмкіндік береді. Сонымен қатар, білім беру ұйымдарының
аймақтың әлеуметтік, мәдени ерекшеліктеріне қарап жекелеген курстарды
енгізуіне болады. Мектептік бөліктің пәндерін жергілікті жерлер анықтайды
4. Бақылау сұрақтары:
5. Аудиториялық тапсырмаларды орындау тәртібі:
6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмалары:
7. Үй тапсырмасы:
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі: Негізгі
1. Әдістемелік жұмыстағы тиімді іс-әрекеттер. Шымкент-2010.
2. www.google.ru
Пәнішілік байланыс: педагогика, психология
Пәндер аралық байланыс
Қамтитын пәндер:
• педагогика;
• психология;
• заң;
Қамтылатын пәндер:
• педагогика;
• психология;
• заң;
Сабақтың жабдықталуы:
Көрнекті құралдар:
Үлестірме материалдар: тесттер, тапсырмалар
Техникалық оқу құралдары: интерактивті тақта, компьютер.
1. Түсінік хат
1. Пән сипаттамасы. Педагогика курсы студенттерге педагогика саласына
байланысты базалық және әдістемелік білімдердіңт соңғы
жетістіктерін және оны келешек кәсіпкерлік іс-әрекетінде кеңінен пайдалану
түсінігі болуы қажет.
Педагогика курсының мазмүны бүгінгі жаңа типті мектептегі оку-тәрбие
процесіндегі жаңарту тендецияларын, ондағы жаңа технологияларды,
педагогикалық шеберлік пен жаңашыл-педагогтар тәжірибелерін, өзара әсер
етудің үжымдық формалары мен олардың өмірмен байланысын ескерсді.
Педагогикалық білімдер болашақ мамандарды біліс жүйесіне койылатын
мақсаттары мен білім берудің жаңа мазмүнымен таныстырады, мектептегі оқу-
тәрбие процесін басқару мен үйымдастырудың формалары, әдіс-тәсілдермен
қаруландырады, жанүя және қоғамның тәрбиелік ықпалдарын біріктіруге қажетті
іскерліктерін қалыптастырады.
2. Пәннің мақсаты: Педагогика курсының негізгі мақсаты
болашақ мүғалімдерді бүгінгі педагогика ғылымының теориялық-әдіснамалық
білімдердің негіздерімен қаруландыру болып табылады. Сондай-ақ, қоғамдық-
экономикалық жағдайлардың динамикалық өзгеру жағдайындағы оқушының жеке
басын қалыптастыруда түтас педагогикалық процесті тиімді ұйымдастыра білу
икемдігін калыптастыру болып табылады.
3. Пәннің міндеттері: Аталған пәнді үйрету нәтижесінде студенттер білуі
тиіс:
болашақ мүғалімдердің өздерінің еңбек обьектілері - тұтас педагогикалық
процесс пен кәсіби әрекетіне деген түтастық көзқарасын калыптастыру;
- оқу-тәрбие жүмысын педагогикалық процестің тәрбиелік механизмдеріне,
заңдылықтарына және негізгі қағидаларын сәйкес жүзеге асыру;
- сыныптағы оқу-тәрбие процесінің жай-күйін, оның негізгі сипаты бойынша
айқындау (диагностика жасау) және оның болашақтағы даму жағдайын алдын-ала
жобалау;
- оқу-тәрбие процесінің міндеттерін айқындау, соған байланысты әрекеттін
түрлерін, формалары мен әдіс-тәсілдерін таңдау;
- оқушылар үжымымен, мүғалімдермен, осы сыныппен жұмыс істейтін мұғалімдер
қауымымен және ата-аналармен қарым-қатынасты орнату;
- білім беру мен тәрбилеу процесіне жеке қатынасты орнату.
4. Пререквизиттер:
4. Философия.
5. Психология
6. Педагогика тарихы.
7. Мәдениеттану
5. Физиология мен гигиена
6. Әлеуметтік психология
7. Әлеуметтік педагогика
8. Қарым-қатынас этикасы
5. Постреквизиттер:
Психология (жеке тұлға), іс-әрекет, психологиялық үрдіс, қарым-қатынас,
сөйлеу, Мамандыққа кіріспе (кәсіби іс-әрекет, маманның жеке тұлға, кәсіби
іс-әрекеттің обьектісі, маман іс-әрекетінің функциясы, өзіндік білім алу).
6. Қысқартылған сөздер: СӨЖ - студенттердің орындайтын өзіндік жұмысы
ОБСӨЖ - оқытушы басшылығымен орындалатын СӨЖ
2. ПӘН САҒАТЫНЫҢ БӨЛІНУІ
№ Тақырыптар атауы ЛекПраОБССӨЖ тақырыптары
к ӨЖ
1 Педагогиканың 1 1 2 Ғылыми педагогикалық зерттеу
теориялық-әдіснамалық әдістері және әдіснамалық
негіздері. негіздері.
2 Жеке тұлғаның дамуыдың, 1 1 2 Педагогикалық процестің қозғаушы
тәрбиелеудің қалыптастырудың күші және оның мәні
өзара байланысы және сипаты.
3 Балалардың жас және дара 1 1 2 Дарынды балалар және қабілеттілік
ерекшеліктері, оларды олардың диагностикасы
оқу-тәрбие процесінде есепке
алу.
4 Мұғалімнің ғылыми-зерттеу 1 1 2 Қазіргі оқушының әлеуметтік,
мәдениетін қалыптастыру. тұлғалық мәселелері
5 Тұтас педагогикалық 1 1 2 Оқушының тұлғалық дамуының жас
процесстің теориясы мен казеңдері
практикасы.
6 Тәрбие мақсаты, әлеуметтік 1 1 2 Педагогикалық процестегі оқушымен
келісім. оқытушының өзара қарым-қатынасының
мәні
7 Дүниетаным жеке тұлғаны 1 1 2 Педагогикалық процес
қалыптастырудың өзегі заңдылықтарының ролі
ретінде.
8 Тұтас педагогикалық 1 1 2 Тәрбие мақсатын әлеуметтендіру
процестегі тәрбиенің
мазмұны.
9 Сыныптың тәрбиелік жүйесі, 1 1 2 Оқушылардың іс-әрекетін
сынып жетекшісінің ұйымдастыру-тәрбиенің негізгі
шығармашылық іс-әрекетінің құралы
нәтижесі ретінде
10 Отбасы тәрбиесінің негіздері.1 1 2 Оқушыларды тәрбиелеуде халық
педагогикасын құрал ретінде
пайдалану
11 Қазіргі мектептегі білім 1 1 2 А.Құнанбаевтың, Ы.Алтынсариннің
берудің мазмұны. педагогикалық және әдеби
тағылымдарын оқушыларды
тәрбиелеуде пайдалану
12 Оқытуды ұйымдастырудың 1 1 2 Оқушылар ұжымындағы педагогикалық
формалары. Оқыту әдістеріне басшылық және өзін-өзі басқару
сипаттама.
13 Білім беру технологиялары. 1 1 2 Сынып жетекшісінің шығармашылық
іс-әрекеті
14 Мектептің тұтас педагогикалық1 1 2 Ата-аналар мен балалардың өзара
процесін басқару. қарым-қатынасы.
Толық емес отбасындағы балаларды
тәрбиелеу мәселелері
15 Мұғалімдерді аттестациялау 1 1 2 Қазіргі дидактикадағы оқыту
және мектегі әдістемелік мәселелері
жұмыс
барлығы 15 15 30
3. АРАЛЫҚ БАҚЫЛАУ (МОДУЛЬ )СҰРАҚТАРЫ
1.Педагогика пәні, оның негізгі ұғымдары
2. Қазіргі педагогиканың әдіс намалық негіздері.
3. Педагогиканың дамуы және басты міндеттері
4. Педагогиканың басқа ғылымдармен байланысы.
5. Жеке тұлғаның дамуы, тәрбиесі және қалыптасуының өзара қатынасы.
6. Жеке түлға туралы түсінік.
7. Орта дегеніміз не? Жеке адамды дамыту үшін ортаның ролін қалай
түсінесіз?
8. Жеке адамды даытумен қалыптастырудағы тәрбиенің ролі
9. Жеке адамдның даму процесін педагогика қалай түсіндіреді?
10. Белсенділіктің түрлері, оның тұлға дамуындағы ролі.
11. Тәрбие және дербес ерекшеліктердің өзара байланысын қалай түсіндіресіз?
12. Жеке түлғанын қалыптасуы, тәрбиесі, дамуы үғымдарына сипаттама.
13. Тұлғаның дамуына және қалыптасуына әсер ететін негізгі факторлар.
14. Балалардың жас және дара ерекшеліктері, оларды оқу-тәрбие процесінде
есепке алу.
15. Оқушылардың жеке тұлғалық дамуының жас ерекшелік кезеңдері, оларға
сипаттама.
16. Қазіргі жеке тұлғаны қалыптастырудың ерекшеліктері.
17. Оқушының дара ерекшеліктеріне сипаттама.
18. Мұғалімнің ғылыми-зерттеу мәдениетін қалыптастыру.
19. Педагогика ғылымының дамуы мен мұғалімнің педагогикалық іс-әрекетіндегі
ғылыми-зерттеу жұмысының ролі.
20. Педагогикалық зерттеудің әдіснамалық негіздері.
21. Ғылыми-педагогикалық зерттеу әдісінің мәні.
22. Тұтас педагогикалық процесс педагогиканың пәні және мұғалім іс-
әрекетінің обьектісі.
23. Педагогикалық процестің мәні оның құрылымдық компоненттері.
24. Педагогикалык процестің негізгі қозғаушы күштері, тәрбиелік
механизмдері.
25. Біртүтас педагогикалық процестің заңдылықтары.
26. Тәрбие мақсаты. Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
27. Тәрбиенің максаты туралы ұғым.
28. Тәрбие мақсатының әлеуметтік үйлесімділігі.
29. Дүниетанымның мәні мен негізгі компоненттері.
30. Оқушылардағы дүниетанымды қалыптастырудың жолдары мен құралдары.
31. Педагогикалық процесті мұғалім мен оқушының өзара әрекетінің мазмұны.
32. Өзара әрекеттің мақсат, міндеті және тәрбие мазмұны.
33. Жеке тұлғаның ақыл-ой мәдениеті, оның мәні.
34. Жеке тұлғаның адамгершілік тұтастығын қалыптастыру.
2- аралық бақылау 8-15 апта модуль сұрақтары
1. Педагогикалық процестегі мұғалім мен балалар ұжымының өзара
ықпалдастығы.
2. Ұжым үғымының мәні, оның нсгізгі белгілері
3. С.Т.Шацкий, А.С.Макаренко, В.А.Сухомлинскийдің еңбектерінде ұжымдық
тәрбиелеу идеялары.
4. Ұжымның қальштасу заңдылықтары мен даму кезеңдері.
5. Балалар ұжымдарының түрлері мен ерекшеліктері.
6. Сыныптағы тәрбие жұмысын құру.
7. Жалпы білім беретін мектептегі сынып жетекшісінің кызметі.
8. Сынып жетекшісі кызметінің түрлері мен мазмұны.
9. Сынып жетекшісінің күжаттары.
10. Тәрбие жүмысын жоспарлау мен диагностикалық әдістер.
11. Сыныптағы тәрбиелік жүйені күру, сынып жетекшілері қызметінің
шығармашылық сипаты
12. Отбасылық тәрбиенің негіздері
13. Сынып жетекшілерінің, мектептің окушылардың отбасымен бірлесе
жұмыс істеу формалары.
14. Отбасылық тәрбиенің қоғамдағы ролі.
15. Отбасының қызметі мен типтері.
16. Отбасылық дәстүрлер.
17. Сынып жетекшісінің мектептін отбасы мен жүргізілетін жүмысы.
18.Адамның жан-жақты дамуын қамтамасыз етуге білім мазмүнының алатын рөлі.
19.Жалпы, политехникалык және кәсіптік білім туралы түсінік.
20. Білім беру мазмүнын анықтайтын негізгі құжаттар.
21.Оқыту әдісіне, құралдары мен тәсілдеріне түсінік.
22. Оқыту процесін үйымдастыру педагогика ғылымының күрделі
проблемасы.
23. Оқыту әдістері туралы жалпы ұғым.
24. Әдіс және әдістемелік тәсілдер.
25. Оқыту әдістері мен құралдары.
26. Оқыту әдістерінің міндеті мен қызметі.
27. Оқыту әдістерінің көп түрлілігі.
28. Сабақтың даму тарихы.
29. Сабақтың құрылымы, түрлері мен дидактикалық талаптары.
30. Қазіргі кезеңдегі дидактикада оқыту әдістерін әртүрлі тұрғыдан
қарастыру.
31. Біртутас педагогикалың процестегі оқу-тәрбие жумыстарыныц
нәтижелерін есепке алу және бағалау.
32. Оқу-тәрбие жүмыстары нәтижелерін есепке алу мен бағалаудың функциясы:
ынталандырушылық, дамытушылық, білім берушілік,
кадағалап-бақылаушылық, тәрбиелік.
33. Оқу жүмысы нәтижелілігін бақылау мен есепке алудың теориялық негіздері,
түрлері.
34. Оқушының білімін бағалау. Оны ұйымдастыруға қойылатын талаптар.
35. Білімін, іскерлігін, дағдысын бағалау критерийлері.
36. Бағалау процесінде оқушылардың катысуы: бірін-бірі бағалау,
өзін-өзі бағалау.
37. Оқудан тыс іс-әрекет нәтижелері бақылау мен бағалау әдістері.
38. Оқушылардың өзіндік тапымдық іс-әрекетін белсендіруге ңазіргі
тұргыдан қарау.
39. Дидактиканың қазіргі кезеңдегі жетістіктері.
40. Дидактиканы мектептің оқу-тәрбие процесін жетілдіру мақсатында жүзеге
асыру.
41. Оқушылардыц танымдық кызығушылығы мен ақыл-ой кызметінің
тәсілдерін қалыптастыру.
42. Педагогикалық технологиялар туралы ұғым.
43. Тұтас педагогикалық процесті жүзеге асыру технологиясы
44. Басқа білім беру технологиялары
45. Пән мұғалімдерінің авторлық әдістемені жыне технологияны енгізудегі
шығармашылық іс-әрекеті.
46. ҚР Конституциясындағы білім беру мәселелері.
47. Білім беру мемлекеттік стандарты туралы.
48. Мектептердің типтері және олардың оқыту-тәрбие
процесіндегі үйымдастыру ерекшелігі мен сипаттары.
49 Мектептің оқу-тәрбие процесіндегі уйымдастырушылъқ-әдістемелік басшылық.
50 Әртүрлі мектеп типтерін басқару мен ұйымдастыру.
51. Мектеп педагогтарының ұжымдык іс-әрекетінің қүрамды
бөлігіндсгі мүғалімнің еңбегі.
52. Мектепті басқарудыц принциптері.
53. Мектеп басшыларының кызметі мен қойылатын талаптары.
54. Мектепті басқарудың үжымдық органдары.
55. Мектептегі әдістемелік жүмыс.
56. Педагогтар-оқушылар жүйесіндегі жетекшілік қарым-қатынастың
ерекшелігі.
4. ЕМТИХАН ТЕСТ С¦РАЌТАРЫ
1.Педагогиканың негізгі ұғымдары
2. Тәрбиенің мақсат мазмұндары, тәрбие процесінің заңдылықтары,
принциптері, өзін-өзі тәрбиелеу, кайта тәрбиелеу, тәрбие әдістері, ұжым
проблемалары педагогика курсының қарастыратын бөлімі.
3. Дидактикалық даму жолдары, оқыту процесі, оның жүйесі, заңдылықтары,
принциптері, оқытудың түрлері, әдістері, формалары, жалпы орта білімді
гуманитарландыру мәселесін қарастыратын педагогика курсының бөлімі.
4. Педагогиканың тәрбие, білім беру, оқыту категорияларының анықтамалары.
5. Жеке тұлғаның дамуы, тәрбиесі және қалыптасуының өзара қатынасы.
6. Жеке түлға туралы түсінік.
7. Орта дегеніміз не? Жеке адамды дамыту үшін ортаның ролін қалай
түсінесіз?
8. Жеке адамды даытумен қалыптастырудағы тәрбиенің ролі
9. Жеке адамдның даму процесін педагогика қалай түсіндіреді?
10. Белсенділіктің түрлері, оның тұлға дамуындағы ролі.
11. Тәрбие және дербес ерекшеліктердің өзара байланысын қалай
түсіндіресіз?
12. Жеке түлғанын қалыптасуы, тәрбиесі, дамуы үғымдарына сипаттама.
13. Тұлғаның дамуына және қалыптасуына әсер ететін негізгі факторлар.
14. Балалардың жас және дара ерекшеліктері, оларды оқу-тәрбие
процесінде есепке алу.
15. Оқушылардың жеке тұлғалық дамуының жас ерекшелік кезеңдері, оларға
сипаттама.
16. Қазіргі жеке тұлғаны қалыптастырудың ерекшеліктері.
17. Оқушының дара ерекшеліктеріне сипаттама.
18. Мұғалімнің ғылыми-зерттеу мәдениетін қалыптастыру.
19. Педагогика ғылымының дамуы мен мұғалімнің педагогикалық іс-
әрекетіндегі ғылыми-зерттеу жұмысының ролі.
20. Єр түрлі тарихи дәуірлердегі педагогикалық идеялар мен тәрбиенің
дамуын зерттейтін педагогиканың саласы.
21. Бақылау әдісі дегеніміз ?
22. Эксперименттің түрлерін атаңыз.
23. Зерттеу әдістері дегеніміз не?
24. Адам дамуына тәрбиенің жеткілікті ықпал етпеуінің себебі
25. Тұлға организмі мұшелерінің тез жетіле бастауы, асығыс шешім қабылдауы,
істерге ықыласы, кітап оқуға ынталылығы сәйкес келетін жас ерекшелік
кезеңі -
26. Педагогикалық процесте жиі қолданылатын ғылыми зерттеу әдісі .
27. Зерттеу объектісінің педагогикалык тиімділігін анықтайтын арнаулы
ұйымдастырылатын әдіс.
28. Ұстаздық шеберліктің компоненттері.
29. Педагогика пәнінің әдіснамалық негізі.
30. Мұғалім тұлғасына оған қойылған басты талаптар.
31. Тұлғаның дамуына және қалыптасуына ықпал ететін факторлар
32. Ғылыми педагогиканың зерттеу обьектісі.
33. Тұтас педагогикалық процесс дегеніміз не?
34. Тұтас педагогикалық процестің негізгі элементтері
35. Педагогика ғылымының зерттеу әдістері
36. Педагогика ғылымының қозғаушы күштері.
37. Ынтымақтастык педагогикасы дегеніміз ... .
38. Оқушылар ұжымындағы перспективалы жолдар жүйесі:
39. Тәрбие қағидалары.
40. Тәрбиенің жалпы заңдылықтары.
41. Білім беру мазмүнына әсер ететін факторлар:
42. Балалардың оқу іс-әрекетіне қызығушылықтарын арттыру, ынталандыру
әдістері.
43. Практикалық окыту әдістері.
44. Оқытылуға тиісті оку пәндерінің тізімін бекітетін мемлекеттік құжат.
45. Білім беру жүйесін басқаруда басшылыққа алынатын негізгі мемлекеттік
қүжат.
46. Оқыту әдістері түрлері.
47. Мектепте оқыту процесін ұйымдастырудың негізгі жүйесі.
48. Дидактикалық принциптер дегенімізне?
49. Окулықтарға қойылатын таладтар.
50. Оқыту процесінің құрылымына жататын элементтер.
51. Тиісті білім беру деңгейіндегі оқу пәндерінің тізбесі мен көлемін,
оларды зерделеу тәртібі мен бақылау нышандарын регламенттейтін негізғі
құжат.
52. Мектеп жүмысын жоспарлауда басшылыққа алынатын принциптер.
53. Адамдардың бір-біріне және коғамға деген міндеттері мен қатынастарыи
айқындайтын ортақ тұрмысы мен мінез-қүлқының нормалары мен ережелсрінің
жиынтығы.
54. Педагогиканың негізгі категориясы
55. Сынып жетекшісінің атқаратын қызметі
56. Өз бетімен әрекеттену әдістерін меңгерту, танымдық және шығармашылык
икемділікті дамыту мақсаты тән педагогикалық технология.
57. Оқытудың тұтас технологиясын жобалау максаты тән
педагогикалык технология.
58. В.М.Монаховтың технологиясы
59. Д.Б.Эльконин-В.В.Давыдовтың дамыта оқыту технологиясы
60. Л.В.Занковтың дамыта оқыту жүйесі
61. Оқытудың компьютерлік технологиясы
62. Педагогиканың адам жөніндегі ғылымдар жүйесіндегі орны?
63. Педагогика пәні оның негізгі категориялары
64. Тұлға жөніндегі түсінік
65. Тәрбиенің мақсаты мен міндеттері және мазмұны
66. Оқу тәрбие процесінің прициптері
67. Білім мазмұнының ғылыми педагогикалық негіздері
68. Отбасындағы бала тәрбиесі
69. ҚР Ата заңындағы білім мәселері
70. ҚР Білім туралы заңы
71. Мектеп басщылығына қойылатын талаптар
72. Мұғаліммен оқытушылар арасындағы қарым*қатынас стилі
73. Педагогикалық технология жөнінде түсінік
74. Ұжымның даму кезеңдері, олардың бір-бірімен сабақтастығы
75. Оқу жоспары, оқу бағдарламалары, оқулықтар
76. Тәрбие және балалардың жас ерекшеліктері
77. Тәрбие әдістері, құралдары туралы түсінік
78. Педагоиканың ғылыми зерттеу әдістері
79. Тұқым қуалаушылық деген не?
80. Әдіс-тәсіл туралы ұғымды түсінідіріңіз.
81. Мектептен тыс мекемелер және тәрбие мекемелері, олардың балаларды Жан-
жақты және жарасымды дамытудағы ролі
82. Үздіксіз білім берудің негізгі бағыттарын атап түсіндіріңіз
83. Білім беру жүйесіндегі халықаралық байланысты саяси маңызы
84. Мектепішілік бақылау дегеніміз не?
85. Оқу тәрбие ісін бақылаудың қандай түрлері бар?
86. Сабаққа қатысудың түрлері және мақсаттары
87. Педагогикалық еңбекті ғылыми ұйымдастырудың ерекшелігі және оның
негізгі бағыттарын атап түсіндіріңіз
88. Педагогикалық және әдістемелік жұмыстардың формалары және оларды
мазмұндары
89. Педагогикалық озат тәжірибе дегеніміз не?
90. Жаңашыл мұғалімдердің шығармашылық жұмыстары туралы не айтар едіңіз?
5. СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫС ТАҚЫРЫПТАРЫ
1 Ғылыми педагогикалық зерттеу әдістері және әдіснамалық негіздері.
2 Педагогикалық процестің қозғаушы күші және оның мәні
3 Дарынды балалар және қабілеттілік олардың диагностикасы
4 Қазіргі оқушының әлеуметтік, тұлғалық мәселелері
5 Оқушының тұлғалық дамуының жас казеңдері ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz