Жүрек физиологиясы

1. Жүрек етінің физиологиялық қасиеттері.
2. Жүректің қан айдау қызметі.
3. Жүректің жұмысын зерттеу әдістері

Жүрек (лат. сог, греқше сагdіа) – қалың жолақты еттен тұратын төрт қуысты, үлкендігі адамның жұдарағындай (250-300г) жұмыр ағза. Жүрек көкірек қуысында екі өкпе аралығының алдыңғы жағында орналасқан, ірі қан тамырларға ілініп тұрады. Оның ұзындығы 12-15, ені 8-11см, ұзын білігі оңнан солға, жоғарыдан төмен, арттан алға қарай бағытталған. Жүрек ұшы көкірек қуысында сол жақтағы бесінші қабырғадан қабырға аралығына тіреледі. Жүрек қуысын бітеу перде екіге бөледі. Кейде жүректің осы екі бөлімін оң жүрек, сол жүрек деп атайды. Оң жүрек пен сол жүрек қуыстары бір-бірімен қатыспайды. Әр жүрек жүрекше мен қарыншадан тұрады. Сонымен жүректе 4 қуыс бар, олардың екеуі жүрекше-екеуі қарынша. Жүрекше мен қарынша арасында атривентрикулярлық (жүрекше-қарынша) тесік болады. Бұл тесікті жабатын екі, үш жақтаулы атриовентрикулярлық қақпақшалар бар. Жүрек қабырғасы үш қабаттан тұрады. Ішкі - эндокард, ортаңғы — миокард, сыртқы — эпикард.
Жүрек минутына 70—72 рет соқса, жүрек циклы (айналымы) 0,8—0,9 сек-ке тең болады. Жүрек соғуы жиілесе не сиресе, оған орай айналым уақыты не ұзарады не қысқарады. Айналым уақыты кебінесе диастоланың ұзақтығына байланысты, яғни жүрек соғуы жиілесе, оның дем алысы (диастоласы) қысқарады. Систолаға қажет уақыт мөлшері кебінесе өзгермейді.
Жүрек өмір бойы белгілі бір ырғақпен жиырылып отырады, яғни соғып тұрады. Адамның жүрегі орта есеппен минутіне 65—80 рет соғады.
Жүрек етінің физиологиялық қасиеттері. Қозғыштық, қозуды өткізу, жиырылуы – жүрек етінің негізін қасиеттері. Бұл қасиеттер қаңқа еттеріне де тән. Жүрек етінің ерекшелігі – оның автономиялық қасиеті.

1. Х. Қ. Сәтпаева, Ж. Б. Нілдібаев, Ө. А. Өтепбергенов «Адам физиологиялысы» Алматы «Білім» 1995ж.
2. К. С. Рымжанов, Ж. Н. Нургалиев «Адам және жануарлар физиологиясы» курсы бойынша кіші практикум. Алматы 1992ж.
3. Төленбек «Адам және жануарлар физиологиясы» Алматы «Білім».
4. К. С. Рымжанов, Ж. Н. Нургалиев «Жалпы физиология бойынша практикалық жұмыстар» Алматы «Қазақ университеті» 1997ж.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
1. Жүрек етінің физиологиялық қасиеттері.
2. Жүректің қан айдау қызметі.
3. Жүректің жұмысын зерттеу әдістері

Жүрек (лат. сог, греқше сагdіа) – қалың жолақты еттен тұратын төрт
қуысты, үлкендігі адамның жұдарағындай (250-300г) жұмыр ағза. Жүрек
көкірек қуысында екі өкпе аралығының алдыңғы жағында орналасқан, ірі қан
тамырларға ілініп тұрады. Оның ұзындығы 12-15, ені 8-11см, ұзын білігі
оңнан солға, жоғарыдан төмен, арттан алға қарай бағытталған. Жүрек ұшы
көкірек қуысында сол жақтағы бесінші қабырғадан қабырға аралығына тіреледі.
Жүрек қуысын бітеу перде екіге бөледі. Кейде жүректің осы екі бөлімін оң
жүрек, сол жүрек деп атайды. Оң жүрек пен сол жүрек қуыстары бір-бірімен
қатыспайды. Әр жүрек жүрекше мен қарыншадан тұрады. Сонымен жүректе 4 қуыс
бар, олардың екеуі жүрекше-екеуі қарынша. Жүрекше мен қарынша арасында
атривентрикулярлық (жүрекше-қарынша) тесік болады. Бұл тесікті жабатын
екі, үш жақтаулы атриовентрикулярлық қақпақшалар бар. Жүрек қабырғасы үш
қабаттан тұрады. Ішкі - эндокард, ортаңғы — миокард, сыртқы — эпикард.
Жүрек минутына 70—72 рет соқса, жүрек циклы (айналымы) 0,8—0,9 сек-ке
тең болады. Жүрек соғуы жиілесе не сиресе, оған орай айналым уақыты не
ұзарады не қысқарады. Айналым уақыты кебінесе диастоланың ұзақтығына
байланысты, яғни жүрек соғуы жиілесе, оның дем алысы (диастоласы)
қысқарады. Систолаға қажет уақыт мөлшері кебінесе өзгермейді.
Жүрек өмір бойы белгілі бір ырғақпен жиырылып отырады, яғни соғып
тұрады. Адамның жүрегі орта есеппен минутіне 65—80 рет соғады.
Жүрек етінің физиологиялық қасиеттері. Қозғыштық, қозуды өткізу,
жиырылуы – жүрек етінің негізін қасиеттері. Бұл қасиеттер қаңқа еттеріне де
тән. Жүрек етінің ерекшелігі – оның автономиялық қасиеті.
Жүрек автоматиясы. Көлбақаның жүрегін денесінен бөліп алып
физиологиялық ерітіндіге салып койса, жүрек өзінің табиғи ырғағымен көпке
дейін тоқтамай жиырыла береді. Оның өзінен өзі жиырылуы автоматиялық
қасиетіне, яғни өз тканінде түатын қозу процесіне байланысты.
Жылы қанды жануарлар жүрегінде де автоматиялық қасиет болатынын 1895
жылы Лангендорф итке жасаған тәжірибесінде дәлелдеп берді. Ит денесінен
бөлініп алынған жүректің өз (коронарлық) тамырына оттегімен қаныққан жылы
қанды әдеттегі қысыммен жіберсе, тақтап қалған жүрек қайтадан жиырыла
бастайды.
1902 жылы дәрігер А. А. Кулябко (Томск) өкпе ауруынан өлген баланың
жүрегін 20 сағат өткен соң денесінен бөліп алып, Лангендорф әдісін
қолданды, мұның нәтижесінде тоқтап қалған жүрек кайтадан соға бастады.
Сөйтіп адамның жүрек етіне де автоматиялық қасиет тән екені дәлелденді.
Жүрек автоматиясының пайда болуы жөнінде екі түрлі яғни миогендік және
нейрогендік теория бар. Миогендік теория бойынша қозу жүректің ауытқыған
(атипті) ет тканьдерінде пайда болады, яғни жүректің автоматиялық қасиеті
оның ет тканьдерінің қозуына байланысты. Нейрогендік теория бойынша ол
жүрек етіндегі өте қозғыш нейрондардың әрекетінен туады.
Жылы қанды организмде жүрек автоматиясы миогендік теория тұрғысынан
дәлелдеуге болатынын көптеген тәжірибе көрсетеді. Солардың бірі – жоғарыда
айтылған Кулябко тәжірибесі: 20 сағат ішінде жүрек етіндегі нейрондар толық
бұзылады, ал миоциттер бұзылмайды. Демек, жүрек автоматиясы нейрондарға
емес, миокардқа байланысты.
Жүректің қан айдау қызметі. Қай ағзаны алсақ та оның қызметі құрылысына
байланысты. Жүрек қабырғасы үш қабаттан тұрады. Ішкі - эндокард, ортаңғы —
миокард, сыртқы — эпикард.
Эндокард жүрек қуысын іштей көмкерген ариовентрикулярлық тесікке және
қарыншалардан қолқа мен өкпе сабауы шығатын жерге жеткенде бұрылып қос
қабат құрады да, сол тесіктерді жабатын екі не үш жақтауды және айшық
тәрізді қақпақшаларға айналады. Сонымен әр кақпақша эндокардтың екі
жапырағынан тұрады. Миокард – жүректің ортаңғы қабаты, ол жолақты ет
талшықтарынан тұратын ең қалың қабат. Жүректің сыртқы қабаты – эпикард оны
сыртынан қаптап, жүректен шығатын не оған келетін ірі қантамырларына
жеткен жерде кері бұрылып жүрек сыртын екінші рет қаптайды. Бұл эпикардтың
сыртқы қабаты, яғни перикард – жүрек қабы.
Эпикард пен перикард арасында жіңішке саңылау, ал онда аздаған серозды
сұйықтық болады, бұл сұйықтық эпикард пен перикардтың ішкі бетін майлап
қажалудан сақтайды. Перикард жүрек қуыстарының қанға то-лып қатты керілуіне
кедергі жасайды. Жүрекше мен қарынша арасындағы тесікті жауып тұратын
қақпақшалардың оң жақтағысы үш жақтаулы, ал сол жақтағысы қос жақтаулы –
митральды. Қолқа мен өкпе-артериясының қарыншадан шығатын жерінде айшық
қақпақшалар орналасқан. Қақпақшалар жүрек жиырылған сәтте (систола) қанның
белгілі бір бағытта ағуын қамтамасыз етеді. Қан жүрекшеден қарыншаға,
қарыншадан артерияларға (қолқа мен өкпе сабауына) қарай ғана ағады, сау
адамда қан кері ақпайды. Тек, жүрегі ауырған адамда қақпақшалар толық
жабылмай, соған байланысты қанның біразы негізгі бағытынан айырылып кері
қарай ағуы мүмкін. Мұны жүректің негізгі тондарына (дыбыстарына) шуыл
араласуынан байқауға болады.
Жүректің, жиырылуы систола, босауы диастола деп, ал систола мен
диастолаға кететін мерзім жүрек қызметінің айналымы, (циклы) деп аталады.
Айналым уақыты жүрек соғуының жиілігіне байланысты. Айналым кезінде
жүрекше мен қарынша белгілі бір тәртіппен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.