Несеп шығару жүйесі
1 Несеп шығару жүйесінің гистологиялық ерекшеліктері
2 Зәр жасайтын және зәр шығаратын мүше жүйесін тексеру тәсілдері.
3 Бүйрек несеп жолдарының зақымдалу синдромдары
4 ЗӘР ШЫҒАРУ ЖҮЙЕСІ
5 БҮЙРЕК.REN
6 АТАЛЫҚ ЖЫНЫС ЖҮЙЕСІНІҢ ҚОСЫМША БЕЗДЕРІ
7 ҰРЫҚ ШЫҒАТЫН ЖОЛДАРЫ
2 Зәр жасайтын және зәр шығаратын мүше жүйесін тексеру тәсілдері.
3 Бүйрек несеп жолдарының зақымдалу синдромдары
4 ЗӘР ШЫҒАРУ ЖҮЙЕСІ
5 БҮЙРЕК.REN
6 АТАЛЫҚ ЖЫНЫС ЖҮЙЕСІНІҢ ҚОСЫМША БЕЗДЕРІ
7 ҰРЫҚ ШЫҒАТЫН ЖОЛДАРЫ
Несеп түзілу және бөлу жүйесі балаларда әр жастық периодта морфологиялық және функциональдық ерекшеліктерге ие.
Нәрестелердің бүйрегі эмбриональды бөліктік құрылысын сақтап қалады, қыртысты қабаты мен иілгіш каналдарының әлсіз дамуымен ерекшелінеді. Бүйректің бөліктігі 2-4 жаста жойылады. Негізгі бүйрек тканінің құрылысты-функциональдық бірлігі болып нефрон табылады. Ол дәнекер тканьмен қоршалған қан тамырларға бай каналшалар мен өзекшелерден тұрады. Нәрестенің бүйрегінің орташа салмағы 12г, 6 айда 2 есе, 1 жаста 3 есе, 14-15 жаста 10 есе ұлғаяды. Ерте жастағы балаларда бүйректері биік орналасады. Бүйректің төменгі полюсы ІV-V беломыртқасы тұсында жоғарғы полюсы XІ көкірек – І бел омыртқасы тұсында орналасады. Сол бүйрек оңға қарағанда үлкен. Бүйрек табақшасымен несеп ағар жас балаларда кең, жолдары иілімді, бұлшық еттік және эластикалық талшықтар әлсіз дамыған. Нәрестелердің несеп ағар ұзындығы 6-7 см-ге дейін ұзарады. Несепағар кеңдеу, эластикалық талшықтары жақсы дамымаған.
Бүйректің басты функциялары:
- организімдегі сұйықтың көлемін және осмосты белсенді заттар концентрациясының бір деңгейде ұстауды реттейді
- ион қалыптылығын реттеу
- қышқыл – сілтілі тепе – теңдікті реттеу
- метаболизмнің соңғы өнімдерін сыртқа шығару
- энергия және сұйықтын құрамының тұрақтылығын сақтау үшін, белок, көмірсу, май метаболизмдеріне қатысу
- артериялық қысымды, эритропоэзды, кальций метаболизмін реттейтін биологиялық активті заттар мен гормондар синтезіне қатысу.
Зәр мүшелері ұрықтық кезеннең пайда болып, даму үстінде ІІІ – сатыдан өтеді:
І – саты: пронефроз – 3 аптадан басталады;
ІІ – саты: мезанефроз – 4 аптада, мезонефроздың алғашқы өзекшелері азот өнімдерін бөліп шығарады.
ІІІ – саты: 6 – 7 аптада мезонефрозбен мезодермадан тұрақты бүйрек пайда болады.
Бүйрек жас балаларда үлкендерге қарағанда біраз төмен орналасады. Бүйректін төменгі шегі IV – V бел омыртқасына сәйкес келеді. 2 жастағы балалардың бүйрегі crista iliaca – дан төмен болмайды. Жоғарғысы ХІ-ші кеуде немесе І-бел омыртқа деңгейінде болады.
Нәрестелердің бүйрегі эмбриональды бөліктік құрылысын сақтап қалады, қыртысты қабаты мен иілгіш каналдарының әлсіз дамуымен ерекшелінеді. Бүйректің бөліктігі 2-4 жаста жойылады. Негізгі бүйрек тканінің құрылысты-функциональдық бірлігі болып нефрон табылады. Ол дәнекер тканьмен қоршалған қан тамырларға бай каналшалар мен өзекшелерден тұрады. Нәрестенің бүйрегінің орташа салмағы 12г, 6 айда 2 есе, 1 жаста 3 есе, 14-15 жаста 10 есе ұлғаяды. Ерте жастағы балаларда бүйректері биік орналасады. Бүйректің төменгі полюсы ІV-V беломыртқасы тұсында жоғарғы полюсы XІ көкірек – І бел омыртқасы тұсында орналасады. Сол бүйрек оңға қарағанда үлкен. Бүйрек табақшасымен несеп ағар жас балаларда кең, жолдары иілімді, бұлшық еттік және эластикалық талшықтар әлсіз дамыған. Нәрестелердің несеп ағар ұзындығы 6-7 см-ге дейін ұзарады. Несепағар кеңдеу, эластикалық талшықтары жақсы дамымаған.
Бүйректің басты функциялары:
- организімдегі сұйықтың көлемін және осмосты белсенді заттар концентрациясының бір деңгейде ұстауды реттейді
- ион қалыптылығын реттеу
- қышқыл – сілтілі тепе – теңдікті реттеу
- метаболизмнің соңғы өнімдерін сыртқа шығару
- энергия және сұйықтын құрамының тұрақтылығын сақтау үшін, белок, көмірсу, май метаболизмдеріне қатысу
- артериялық қысымды, эритропоэзды, кальций метаболизмін реттейтін биологиялық активті заттар мен гормондар синтезіне қатысу.
Зәр мүшелері ұрықтық кезеннең пайда болып, даму үстінде ІІІ – сатыдан өтеді:
І – саты: пронефроз – 3 аптадан басталады;
ІІ – саты: мезанефроз – 4 аптада, мезонефроздың алғашқы өзекшелері азот өнімдерін бөліп шығарады.
ІІІ – саты: 6 – 7 аптада мезонефрозбен мезодермадан тұрақты бүйрек пайда болады.
Бүйрек жас балаларда үлкендерге қарағанда біраз төмен орналасады. Бүйректін төменгі шегі IV – V бел омыртқасына сәйкес келеді. 2 жастағы балалардың бүйрегі crista iliaca – дан төмен болмайды. Жоғарғысы ХІ-ші кеуде немесе І-бел омыртқа деңгейінде болады.
1. Гистология. Цитология. Эмбриология: учебник + СD/ под редакцией
Э.Г.Улумбекова, Ю.А. Чалышева, 3-е изд-М., 2007.- 480 стр.
2. Гистология, цитология және эмбриология атласы. Медицина жоғары оқу
орындарының студенттеріне арналған. Р.Б.Абильдинов, Ж.О. Аяпова,
Р.И. Юй – Алматы, 2006.-416 б.
3. Возрастная гистология: учебное пособие. Пуликов А.С., Ростов на /Д.,
Краснодар. Феникс, изд. Проекты, 2006 - 173 стр.
4. С.А.Ажаев, Т.Ж.Умбетов. Гистология ІІ-бөлім. Жалпы гистология (тіндер
туралы ғылым), 28-29, 57-58 бет.
Э.Г.Улумбекова, Ю.А. Чалышева, 3-е изд-М., 2007.- 480 стр.
2. Гистология, цитология және эмбриология атласы. Медицина жоғары оқу
орындарының студенттеріне арналған. Р.Б.Абильдинов, Ж.О. Аяпова,
Р.И. Юй – Алматы, 2006.-416 б.
3. Возрастная гистология: учебное пособие. Пуликов А.С., Ростов на /Д.,
Краснодар. Феникс, изд. Проекты, 2006 - 173 стр.
4. С.А.Ажаев, Т.Ж.Умбетов. Гистология ІІ-бөлім. Жалпы гистология (тіндер
туралы ғылым), 28-29, 57-58 бет.
Несеп шығару жүйесінің
гистологиялық ерекшеліктері
Несеп түзілу және бөлу жүйесі балаларда әр жастық периодта
морфологиялық және функциональдық ерекшеліктерге ие.
Нәрестелердің бүйрегі эмбриональды бөліктік құрылысын сақтап қалады,
қыртысты қабаты мен иілгіш каналдарының әлсіз дамуымен ерекшелінеді.
Бүйректің бөліктігі 2-4 жаста жойылады. Негізгі бүйрек тканінің құрылысты-
функциональдық бірлігі болып нефрон табылады. Ол дәнекер тканьмен қоршалған
қан тамырларға бай каналшалар мен өзекшелерден тұрады. Нәрестенің
бүйрегінің орташа салмағы 12г, 6 айда 2 есе, 1 жаста 3 есе, 14-15 жаста 10
есе ұлғаяды. Ерте жастағы балаларда бүйректері биік орналасады. Бүйректің
төменгі полюсы ІV-V беломыртқасы тұсында жоғарғы полюсы XІ көкірек – І бел
омыртқасы тұсында орналасады. Сол бүйрек оңға қарағанда үлкен. Бүйрек
табақшасымен несеп ағар жас балаларда кең, жолдары иілімді, бұлшық еттік
және эластикалық талшықтар әлсіз дамыған. Нәрестелердің несеп ағар ұзындығы
6-7 см-ге дейін ұзарады. Несепағар кеңдеу, эластикалық талшықтары жақсы
дамымаған.
Бүйректің басты функциялары:
- организімдегі сұйықтың көлемін және осмосты белсенді заттар
концентрациясының бір деңгейде ұстауды реттейді
- ион қалыптылығын реттеу
- қышқыл – сілтілі тепе – теңдікті реттеу
- метаболизмнің соңғы өнімдерін сыртқа шығару
- энергия және сұйықтын құрамының тұрақтылығын сақтау үшін, белок, көмірсу,
май метаболизмдеріне қатысу
- артериялық қысымды, эритропоэзды, кальций метаболизмін реттейтін
биологиялық активті заттар мен гормондар синтезіне қатысу.
Зәр мүшелері ұрықтық кезеннең пайда болып, даму үстінде ІІІ – сатыдан
өтеді:
І – саты: пронефроз – 3 аптадан басталады;
ІІ – саты: мезанефроз – 4 аптада, мезонефроздың алғашқы өзекшелері азот
өнімдерін бөліп шығарады.
ІІІ – саты: 6 – 7 аптада мезонефрозбен мезодермадан тұрақты бүйрек пайда
болады.
Бүйрек жас балаларда үлкендерге қарағанда біраз төмен орналасады.
Бүйректін төменгі шегі IV – V бел омыртқасына сәйкес келеді. 2 жастағы
балалардың бүйрегі crista iliaca – дан төмен болмайды. Жоғарғысы ХІ-ші
кеуде немесе І-бел омыртқа деңгейінде болады. Жаңа туылған баланың бүйрегі
11 – 12 грамм болады. Гистологиялық ерекшеліктеріне байланысты иірімді
каналдың, қыртыс қабаттың жетіспеушілігі байқалады. Бүйрек
тостағаншаларында өзгешеліктер болмайды, ересектердікіндей болады.
Қуық – баланың құығы ересек адамдарға қарағанда жоғары орналасқан.
Нәрестенің құық сыйымдылығы 30-50 мл, 1 жаста - 200 мл, 10 жаста 600-
900мл.
Зәр шығаратын үрпі ер балаларда қисықтау келеді, туылған кезінде оның
ұзындығы 5-6 см-ге тең, жастары 13-14-ке келгенде 12-13 дейін ұзарады. Жаңа
туған баланың үрпісі 1-3 см-ге тең, ал 13-14 жасқа жеткенде 3-5 см-ге дейін
өседі.
Ер балалар үрпісінің ерекшелігінің бірі оның қуысының бірыңғай
еместігі.
Зәр – көлемі жаңа туылған баланың алғашқы күнінде 4% жағдайда
анурия байқалады. Зәр бөлінгендерде 2 мен 61 мл аралығында, 2-ші күні 11-
ден 145 мл, 5 күні 22-ден 222 мл шығарады. Зәрдің бөлінуі алғашқы күндері 4
немесе 5 рет болады. 3 күннен бастап зәр бөліну жиілей бастайды. 10- шы
күндері 20-25 ретке жетеді. 1 жасқа толғанда соған қарай 15-16 –ға азая
түседі. 2-3 жасында 10 рет, мектепге дейінгі немесе мектеп кезінде де кеми
түседі.
Зәрдің реакциясы жаңа туылған балаларда қышқылды, кейін уақыт өте
келе қышқыл-сілтілі болады және де тамақтануына байланысты.
Несептің жалпы тығыздығы 1 күнде 1008-1009, 5-6 күнде тығыздығы
төмендей түседі. Сосын 1 айға дейін сол қалыпта сақталады. Сөйтіп бір
айдан соң жоғарылай түседі.
Зәр жасайтын және зәр шығаратын мүше жүйесін тексеру тәсілдері.
Анамнез – сұрап білу тәсілін қолдана отырып, ең алдымен аурудың
тәулігіне қанша көлемде зәр шығаратынын анықтайды. Бала қанша рет зәр
шығарады және дәрет сындырғанда ауырсына ма, жоқ па? Егер ондай белгілер
анықталса, олар қай уақыттан бері болады? Анамнезді жиыстырған кезде көңіл
бөліп сұрайтыны, бұл жағдайға не себеп болды? Балаға егілу жасалды ма?
Қарау – бүйрек ауруларына тән белгінің бірі – баланың шамадан тыс
бозаруы және бетінің көмкілдеп ісуі. Ісік кейде кеудеге де немесе одан да
төмен жайылуы мүмкін, ол көбінесе наркоздық синдромда немесе
гломерулонефриттің нефротикалық компонентінде байқалады.
Пальпация – әдісін қолдану үшін баланы аш қарынға қырынан жатқызған
қолайлы. Сол қолды ХІІ қабырға тұсынан омыртқаның астынан жүргізіп, оң
қолды ішінің үстіне қояды. Оң қолмен іштің қуысының артқы қабырғасына дейін
жылжытып, бүйректі іздейді. Сол қол оң қолға көмекші, онымен бүйректі
алдына қарай оң қолға тигенше итереді. Сөйтіп, бүйректің төменгі ұшын
іздейді, бүйректің беті тегіс немесе бұдыр ма, тығыз ба, босаңдау ма соны
анықтайды.
Перкуссия – кіндіктен бүйірге қарай жүргізеді. Іштің қуысындағы
ісіктер перкуссиялық дыбыстың өзгеруімен, доғалданудың қысқаруы арқылы
білінеді. Бүйректің өзінен шығатын аурулардың көбісін Пастернацкмй белгісі
арқылы былай анықтайды: бүйірге бір қолды қойып екінші қолдың қырымен
бүйрек тұсын ұрады. Белгіні анықтауға дейін және кейін зәрдің жалпы
анализін тексереді. Егер бүйректерде кесел болса ұрған жерлеріне ауырсыну,
зәрде патологиялық элементтер пайда болады. Саусақты кіндік тұсына қосағаға
қатарластыра қойып, іштің ортаңғы сызығымен жоғарыдан төмен қарай
перкуссиялау арқылы қуықтың жағдайын анықтайды.
Бүйректің функционалды қызметін зерттеудің бір тәсілі Зимницкий
әдісі. Зимницкийдің байқауы арқылы зәрдің тығыздығы мен мөщлшерін
анықтайды. Зимницкий әдісін таңертеңгі сағат 900 – ден ертеңгі сағат 900 –
ге дейін әр 3 сағат сайын 8 рет алады. Оның 4 бөлігі күндізгі, 4 бөлігі
түнгі бөліктер. Олар бір-бірімен салыстырылады. Күндізгі көп болса қалыпты,
егер түнгі несеп көп болса пиктурия деп атайды. Егер мөлшері 2 л – ден көп
болса пиктурия 500 мл аз болса омпоурия деп атайды.
Зимницкий байқауын қолданғанда әрбір зәр бөлігін меншікті салмағы өз
алдына анықталады. Тәулік бойына зәрде меншікті салмағы мөлшеріне оның
ішкен астың құрамына сәйкес өзгеріп отырады. Бір жасқа дейінгі бала зәрінің
меншікті салмағы 1002-1007, 3-6 жаста 1012-1020, ал 10-12 жаста 1011-1018.
Зимницкий байқауында зәрдің ең төмен және ең жоғарғы меншікті салмақтың
айырмашылықтары 20-дан кем болмауы керек.
Бүйректің қызметін тексеретінтәсілдің ішінде ең маңыздысы бүйрек
шумақтарының сүзу қасиетін байқау. Ол үшін клиренсі анықталады.
Жас балаларда эндогенді клиренстің көрсеткіші.
Жасына клиренстің өзгеруінде байқалады. Бүйректің азот бөлу қабілеті
қалдық азот және оның компонеттерінің мөлшері бойынша бағаланады. Жаңа
туылған нәрестеде алғашқы 2-3 тәулік бойынша қалдық азоттың мөлшері 50
ммольл-ге тең. Мектеп жасындағы баланың зәрінде қалдық азот 18 ммольл, ал
оқушылардың зәрінде 20 ммольл-ге тең болады.
Инструментальды зерттеулер.
УДЗ. Бұл зерттеуде бүйректің жиектерін, көлденең енін, ұзындығын,
қалындығын, консистенциясын бұзылып – бұзылмағанын зерттейді.
Нефробиопсия - деп бүйрек паренхимасының морфологиялық жағдайын тексеретін
әдісті айтады.
Цистография – контраст зат қуыққа енгізіліп, рентген суреті жасалады.
Цитоскопия – цитоскоппен уролог қуықтың ішін қарап зерттейді.
Радиоизотопты әдістер – рентгенография және динамикалық
нефросцинтиграфия әдістері бүйректің қызметін патологиялық процестердің
даму барысын бақылауға көмсектеседі.
Ангиография – бүйрек қан тамырларын тексергенде қолданады.
Бүйрек несеп жолдарының зақымдалу синдромдары.
Протеинурия - несепте белоктың болуы. Қалыпты жағдайда 0,002-0,006
гл белок кездеседі. Физиологиялық протеинурия: ортостатикалық, безгектік
альбуминуриялар, марштық, алиментарлық протенуриялар болады. Бактериурия,
цилиндрурия, пиурия, гематурия, лейкоцитуриялар да жатады.
Бүйрек жетіспеушілігі синдромы. Оны парциональды және тотальды деп
бөлуге болады. Парциональды бүйрек жетіспеушілігінде бүйректің қандай да
бір жерінің функциясы бұзылады. Тотальдыда бүйрек жетіспеушілігінде
бүйректің барлық функциясы бұзылады. Бұл 20% нефроздың қалуында дами
бастайды.
Жедел бүйрек жетіспеушілігі. Гемолитико – уремиялық синдром кезінде
байқала бастайды. Жедел бүйреку жетіспеушілігі сәйкес емес қан құюда,
барбитураттармен уланған кезде, нефротоксикалық улардан, антибиотиктерден
пайда болады. ЖБЖ негізгі симптомдары: олигоурия, сосын оның анурияға өтуі,
бастың ауруы, анорексия, шөлдеу, жүрек айну және құсу.
Созылмалы бүйрек жетіспеушілігі. Ол бала бүйрек ауруымен 3 ай ауырса,
соған созылса СБЖ деп диагноз қоямыз. Бірақ соған жараса клиникалық
анализдерде де СБЖ-не тән өзгерістер болса. Созылмалы бүйрек жетіспеушілігі
3 сатыдан өтеді. І – сатысында клиникалық белгілер байқалмайды. Бүйрек
шумағында үзілу 60 мл минутына келуі мүмкін. Сондықтан мұны компенсациялық
деп атайды.
ЗӘР ШЫҒАРУ ЖҮЙЕСІ.
Зәр шығару жүйесіне бүйрек, несепағар, қуық пен зәр шығаратын түтікше
мүшелер жатады. Бүйрек ең негізгі зәр түзетін мүше болып саналса,ал
қалғандары эәр шығаратын жолдарға жатады.
Дамуы. Ұрықтың даму кезеңінде бірінен соң бірі кезектесіп үш жұп бүйрек
дамиды. Бұлар:алдыңғы немесе алғашқы (pronephros)
бүйрек,біріншілік(mesonephros) , және тұрақты (metanephros) болып
жіктеледі.
Алдыңғы бүйрек мезадерманың алдыңғы 8-10сегментті аяқшаларынан бастау
алады, бірақ адам ұрығында зәр түзу қызметін атқармай кері дамып, атрофияға
ұшырайды.
Біріншілік бүйрек ұрықтың кеуде бөлігіндегі бірнеше сегменті аяқшалардан
бастау алады. Бұл сегменттің аяқшалары біртіндеп сомиттер мен
спланхнотомнан бөлініп, жіңішкеріп барып біріншілік бүйректің ішіндегі
түтікшелеріне айналады. Пайда болған бүйрек түтікшелеріне қарай аортадан
қан тамырлары тарылып, бүйректегі капилярлар шумағын түзеді. Бүйрек
түтікшелерінің тұйық біткен бір ұшы қан тамырлар шумағының сыртын қоршап,
шумақ капсуласын түзеді. Бұл капсула мен қан тамырлар шумағы бірге қосылып
– бүйрек денешігі деп аталатын бқлікті береді. Алғашқы, алдыңғы бүйректен
шығатын мезонефральды өзек ішектің соңғы бқлігімен байланысады.
Соңғы дамитын тұрақты бүйрек ұрықтың екінші айынан бастап нәресте дүниеге
келгеннен кейін де дамып жетіледі. Бұл пайда болған тұрақты бүйрек ұрықтың
каудальды бөлігіндегі мезодерманың сегментті аяқшасының құрамындағы
мезонефральды өзек пен нефрогенді тіннен бастау алады.
Мезонефральді өзектен-несепағар,бүйрек түбегі,тостағаншасы мен зәр
жиналатын түтікшелер дамыса,ал нефрогенді тіннен бүйректегі нефрон
түтікшелері бастау алады. Пайда болған бұл бүйрек тез дами келе,
жүктіліктің екінші жартысында қайта дамиды.
БҮЙРЕК-REN.
БҮЙРЕК – үздіксіз зәр түзіп отыратын жұп мүше. Ең негізгі қызметтері
болып:
- несепті түзіп , шығару (азотты алмасудан пайда болған өнімдер мен
ксенобиотиктер , токсиндер мен дәрі - дәрмектер).
- Қышқылдық – сілтілік гомеостазды сақтау
- Су мен тұздың алмасуын реттеу
- Артериялық қан қысымын реттеу
- Белоктар мен көмірсулардың алмасуын реттейді
- Урокиназаны синтездеп,қандағы тромбоциттердің белсенділігін реттейтін
факторды синтездеу.
Құрылысы.Бүйректің сырты дәнекер тінді капсуламен қоршалып,құрамында
шеткі – қыртысты және ортаңғы – бос заттан тұратын бөліктері бар
мүше. Қыртысты бөлігінің (cortesrenis) түсі қызыл – қоңыр болып
келеді. Боз заты ашық түсті, құрамында 8 – 12 пирамидалары бар,
бұлардың ұшы бүйрек тостағаншасына дейін өте оңай өтіп отырады.
Бүйректің даму барысында қыртысты зат бөлігі өсіп қалыңдайды.
Бүйрек стромасын борпылдақ талшықты дәнекер тіні немесе интерстициальді
тіні құраса, ал паренхимасын эпителиальді бүйрек нефрондары мен қан
капиллярлары түзеді.Мұндай нефрондар бүйректе 1 млн-ға жуық.
Нефрон (nephronum) бүйректің құрылыс - қызметін атқаратын бірлігі.
Әрбәр нефронның ұзындығы 5 мм-дей,ал бүйректегі барлық нефрондардың жалпы
ұзындығы 100 км-ге дейін болады. Нефронның құрамында мынадай бөліктері,қан
тамырлар шумағын қоршайтын капсуласы, иректелген және тік проксимальді
түтікше, төмен және жоғары қарай иілген жіңішке нефрон ілмегі, иректелген
және тік дистальді нефрон түтікшелері болады. Нефронның жіңішке
түтікшесінен пайда болатын орамы – ілмегі Генле орам не ілмегі дейді.
Нефронның қан тамырлар шумағымен оны қоршаған капсуласын – бүйрек денешігі
дейді. Ең қысқа қыртысты заттағы нефрондар бүйректе 15 – 20 %-тей де, ал
нефрондардың 70 %-ті аралық нефрондар болса, ең ұзыны боз затында
орналасқан юкстамедулярлы нефрондар болып саналады. Нефрондардың қайсысы
болмасын бүйректің несеп жиналатын түтікшесіне келіп жалғасады. Бүйректің
қыртысты және боз затындағы нефрондардың несеп түзу процессінде алатын
орны әртүрлі. Әсіресе, бүйректің қыртысты затында орналасқан нефрондардың
несеп түзудегі қызметі өте белсенді. Қыртысты заттың құрамында көбінесе
нефронның бүйрек денешігі,иретелген проксимальді және дистальді
түтікшелері орналасса, ал боз затта көбінесе түтікшелердің жіңішке, тік
бөліктері ғана орын алады.
Васкуляризация. Бүйрекке ұанды әкелетін бүйрек артериясы бірнеше
тармақтарға бөлінеді. Бүйректің қыртысты және боз затының арасындағы доға
тәріздес артериясы, біртіндеп бөлік аралыққа, сосын бөлік ішіндегі
артерияларға айналады. Ең соңғыдан артериолла afferentes басталады (қан
тамырлар шумағына қанды әкелетін). Бүйректегі қан айналымын шартты түрде
екіге бөледі. І. Бүйректің қыртысындағы қан айналым жүйесі (кортикальді
қан айналым жүйесі). ІІ. Юкстамедуллярлы қан айналым жүйесі.
Бүйрек қыртысындағы қан айналым жүйесіне қыртыстағы бүйрек денешігіне
қанды әкелетін артериолла одан тараған капилляр шумағы, бұлар жиналып
барып, шумақтан қанды алып шығаратын артериоллаға айналатын жүйесі жатады.
Ерекшелігі. Қанды әкелетін артериолланың диаметрі, шумаұтан ұанды алып
шығатын артериолладан үлкен (кең) болады. Осыған байланысты шумақтағы
қанның қысымы жоғары сынап бағанасымен 50мм. Бұл болса, зәр түзуге ең
қолаййлы жағдай болып табылады да, осыған байланысты нефронның бұл
бөлігінде несем түзудің бірінші фазасы – сүзу – фильтрация процессі өтеді.
Қан плазмасындағы көптеген заттар мен су көп мөлшерде сүзіліп, біріншілік
несеп түзіледі (мөлшері өте көп 100л-дей). Егер қанның қысымы нефронның
айтылған бөлігінде төмен болса ағзада олигоурия ауру (түзілген несеп
мөлшерінің азаюы) байқалады.
Шумақтан қанды алып шығатын артериолла нефронның келесі бөлігінде
Екіншілік капиллярлардың перитобулярлы жүйесіне айналады. Мұндағы қан
қысымы керісінше төмен (сынап бағанасымен 10мм). Бұл процесс несеп
түзілудің екінші фазасына ең басты жағдай тудырады – сүзілген алғашқы
немесе біріншілік несептің құрамынан су және көптеген заттар көп мөлшерде
қанға қайта сорылып, мөлшері едәуір азаяды – бұл реабсорбция процесі болып
табылады.
Жоғарыда айтылған процестердің әсерінен (фильтрация мен реабсорбция)
несептің мөлшері азайып,тұрақты несеп түзіледі. Бұған қыртысты нефрондағы
қан қысымының жоғары болуымен перитубулярлы капиллярлардағы қан қысымының
төмендеуі әсер етеді.
Юкстамедуллярлы бүйрек денешіктерінен қанды алып шығатын артериолла
бүйректің боз затына өтіп, тік капиллярларға, одан перитубулярлы
капиллярлар торына айналады. Бұлар барып боз заттағы жинағыш тік веналарға
одан доға тәріздес венаға ұласады. Нефрондар бүйрек денешігімен оны
қоршаған капсуладан басталады. Бүйрек денешігінің диаметрі – 200мкм – дей
болып келген, құрамында 500 – ден астам қан капиллярлары бар
құрылым.Мұндағы қан капиллярларын қоршаған эндотелиоциттердің арасында
1мкм-дей саңылаутесіктері болады да, эндотелиоциттердің ішкі беті
гломерулярлы базальді мембранаға бекінеді, ал сырт жағын бүйрек
денешігінің ішкі капсіласы қоршайды. Шумақтағы қан капиллярларының түрі –
фенестрлі(қабырғасында жұқарған жерлері бар). Бүйрек денешігіндегі қан
капилляр шумағын қоршаған капсуласы екі: ішкі және сыртқы жапырақшалардан
тұрады. Жапырақшалардың арасындағы қуыстан нефронның келесі бөлігі
проксимальді түтікше басталады. Қан капиллярлар шумағын қоршаған ішкі
жапырақшасы пішінсіз келген диаметрі – 30мкм эпителиоциттерден немесе
подонциттерден тұрады. Бұлар гломерулярлы мембрананың құрамындағы
құрылымды синтездеп, қанның ағымына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
гистологиялық ерекшеліктері
Несеп түзілу және бөлу жүйесі балаларда әр жастық периодта
морфологиялық және функциональдық ерекшеліктерге ие.
Нәрестелердің бүйрегі эмбриональды бөліктік құрылысын сақтап қалады,
қыртысты қабаты мен иілгіш каналдарының әлсіз дамуымен ерекшелінеді.
Бүйректің бөліктігі 2-4 жаста жойылады. Негізгі бүйрек тканінің құрылысты-
функциональдық бірлігі болып нефрон табылады. Ол дәнекер тканьмен қоршалған
қан тамырларға бай каналшалар мен өзекшелерден тұрады. Нәрестенің
бүйрегінің орташа салмағы 12г, 6 айда 2 есе, 1 жаста 3 есе, 14-15 жаста 10
есе ұлғаяды. Ерте жастағы балаларда бүйректері биік орналасады. Бүйректің
төменгі полюсы ІV-V беломыртқасы тұсында жоғарғы полюсы XІ көкірек – І бел
омыртқасы тұсында орналасады. Сол бүйрек оңға қарағанда үлкен. Бүйрек
табақшасымен несеп ағар жас балаларда кең, жолдары иілімді, бұлшық еттік
және эластикалық талшықтар әлсіз дамыған. Нәрестелердің несеп ағар ұзындығы
6-7 см-ге дейін ұзарады. Несепағар кеңдеу, эластикалық талшықтары жақсы
дамымаған.
Бүйректің басты функциялары:
- организімдегі сұйықтың көлемін және осмосты белсенді заттар
концентрациясының бір деңгейде ұстауды реттейді
- ион қалыптылығын реттеу
- қышқыл – сілтілі тепе – теңдікті реттеу
- метаболизмнің соңғы өнімдерін сыртқа шығару
- энергия және сұйықтын құрамының тұрақтылығын сақтау үшін, белок, көмірсу,
май метаболизмдеріне қатысу
- артериялық қысымды, эритропоэзды, кальций метаболизмін реттейтін
биологиялық активті заттар мен гормондар синтезіне қатысу.
Зәр мүшелері ұрықтық кезеннең пайда болып, даму үстінде ІІІ – сатыдан
өтеді:
І – саты: пронефроз – 3 аптадан басталады;
ІІ – саты: мезанефроз – 4 аптада, мезонефроздың алғашқы өзекшелері азот
өнімдерін бөліп шығарады.
ІІІ – саты: 6 – 7 аптада мезонефрозбен мезодермадан тұрақты бүйрек пайда
болады.
Бүйрек жас балаларда үлкендерге қарағанда біраз төмен орналасады.
Бүйректін төменгі шегі IV – V бел омыртқасына сәйкес келеді. 2 жастағы
балалардың бүйрегі crista iliaca – дан төмен болмайды. Жоғарғысы ХІ-ші
кеуде немесе І-бел омыртқа деңгейінде болады. Жаңа туылған баланың бүйрегі
11 – 12 грамм болады. Гистологиялық ерекшеліктеріне байланысты иірімді
каналдың, қыртыс қабаттың жетіспеушілігі байқалады. Бүйрек
тостағаншаларында өзгешеліктер болмайды, ересектердікіндей болады.
Қуық – баланың құығы ересек адамдарға қарағанда жоғары орналасқан.
Нәрестенің құық сыйымдылығы 30-50 мл, 1 жаста - 200 мл, 10 жаста 600-
900мл.
Зәр шығаратын үрпі ер балаларда қисықтау келеді, туылған кезінде оның
ұзындығы 5-6 см-ге тең, жастары 13-14-ке келгенде 12-13 дейін ұзарады. Жаңа
туған баланың үрпісі 1-3 см-ге тең, ал 13-14 жасқа жеткенде 3-5 см-ге дейін
өседі.
Ер балалар үрпісінің ерекшелігінің бірі оның қуысының бірыңғай
еместігі.
Зәр – көлемі жаңа туылған баланың алғашқы күнінде 4% жағдайда
анурия байқалады. Зәр бөлінгендерде 2 мен 61 мл аралығында, 2-ші күні 11-
ден 145 мл, 5 күні 22-ден 222 мл шығарады. Зәрдің бөлінуі алғашқы күндері 4
немесе 5 рет болады. 3 күннен бастап зәр бөліну жиілей бастайды. 10- шы
күндері 20-25 ретке жетеді. 1 жасқа толғанда соған қарай 15-16 –ға азая
түседі. 2-3 жасында 10 рет, мектепге дейінгі немесе мектеп кезінде де кеми
түседі.
Зәрдің реакциясы жаңа туылған балаларда қышқылды, кейін уақыт өте
келе қышқыл-сілтілі болады және де тамақтануына байланысты.
Несептің жалпы тығыздығы 1 күнде 1008-1009, 5-6 күнде тығыздығы
төмендей түседі. Сосын 1 айға дейін сол қалыпта сақталады. Сөйтіп бір
айдан соң жоғарылай түседі.
Зәр жасайтын және зәр шығаратын мүше жүйесін тексеру тәсілдері.
Анамнез – сұрап білу тәсілін қолдана отырып, ең алдымен аурудың
тәулігіне қанша көлемде зәр шығаратынын анықтайды. Бала қанша рет зәр
шығарады және дәрет сындырғанда ауырсына ма, жоқ па? Егер ондай белгілер
анықталса, олар қай уақыттан бері болады? Анамнезді жиыстырған кезде көңіл
бөліп сұрайтыны, бұл жағдайға не себеп болды? Балаға егілу жасалды ма?
Қарау – бүйрек ауруларына тән белгінің бірі – баланың шамадан тыс
бозаруы және бетінің көмкілдеп ісуі. Ісік кейде кеудеге де немесе одан да
төмен жайылуы мүмкін, ол көбінесе наркоздық синдромда немесе
гломерулонефриттің нефротикалық компонентінде байқалады.
Пальпация – әдісін қолдану үшін баланы аш қарынға қырынан жатқызған
қолайлы. Сол қолды ХІІ қабырға тұсынан омыртқаның астынан жүргізіп, оң
қолды ішінің үстіне қояды. Оң қолмен іштің қуысының артқы қабырғасына дейін
жылжытып, бүйректі іздейді. Сол қол оң қолға көмекші, онымен бүйректі
алдына қарай оң қолға тигенше итереді. Сөйтіп, бүйректің төменгі ұшын
іздейді, бүйректің беті тегіс немесе бұдыр ма, тығыз ба, босаңдау ма соны
анықтайды.
Перкуссия – кіндіктен бүйірге қарай жүргізеді. Іштің қуысындағы
ісіктер перкуссиялық дыбыстың өзгеруімен, доғалданудың қысқаруы арқылы
білінеді. Бүйректің өзінен шығатын аурулардың көбісін Пастернацкмй белгісі
арқылы былай анықтайды: бүйірге бір қолды қойып екінші қолдың қырымен
бүйрек тұсын ұрады. Белгіні анықтауға дейін және кейін зәрдің жалпы
анализін тексереді. Егер бүйректерде кесел болса ұрған жерлеріне ауырсыну,
зәрде патологиялық элементтер пайда болады. Саусақты кіндік тұсына қосағаға
қатарластыра қойып, іштің ортаңғы сызығымен жоғарыдан төмен қарай
перкуссиялау арқылы қуықтың жағдайын анықтайды.
Бүйректің функционалды қызметін зерттеудің бір тәсілі Зимницкий
әдісі. Зимницкийдің байқауы арқылы зәрдің тығыздығы мен мөщлшерін
анықтайды. Зимницкий әдісін таңертеңгі сағат 900 – ден ертеңгі сағат 900 –
ге дейін әр 3 сағат сайын 8 рет алады. Оның 4 бөлігі күндізгі, 4 бөлігі
түнгі бөліктер. Олар бір-бірімен салыстырылады. Күндізгі көп болса қалыпты,
егер түнгі несеп көп болса пиктурия деп атайды. Егер мөлшері 2 л – ден көп
болса пиктурия 500 мл аз болса омпоурия деп атайды.
Зимницкий байқауын қолданғанда әрбір зәр бөлігін меншікті салмағы өз
алдына анықталады. Тәулік бойына зәрде меншікті салмағы мөлшеріне оның
ішкен астың құрамына сәйкес өзгеріп отырады. Бір жасқа дейінгі бала зәрінің
меншікті салмағы 1002-1007, 3-6 жаста 1012-1020, ал 10-12 жаста 1011-1018.
Зимницкий байқауында зәрдің ең төмен және ең жоғарғы меншікті салмақтың
айырмашылықтары 20-дан кем болмауы керек.
Бүйректің қызметін тексеретінтәсілдің ішінде ең маңыздысы бүйрек
шумақтарының сүзу қасиетін байқау. Ол үшін клиренсі анықталады.
Жас балаларда эндогенді клиренстің көрсеткіші.
Жасына клиренстің өзгеруінде байқалады. Бүйректің азот бөлу қабілеті
қалдық азот және оның компонеттерінің мөлшері бойынша бағаланады. Жаңа
туылған нәрестеде алғашқы 2-3 тәулік бойынша қалдық азоттың мөлшері 50
ммольл-ге тең. Мектеп жасындағы баланың зәрінде қалдық азот 18 ммольл, ал
оқушылардың зәрінде 20 ммольл-ге тең болады.
Инструментальды зерттеулер.
УДЗ. Бұл зерттеуде бүйректің жиектерін, көлденең енін, ұзындығын,
қалындығын, консистенциясын бұзылып – бұзылмағанын зерттейді.
Нефробиопсия - деп бүйрек паренхимасының морфологиялық жағдайын тексеретін
әдісті айтады.
Цистография – контраст зат қуыққа енгізіліп, рентген суреті жасалады.
Цитоскопия – цитоскоппен уролог қуықтың ішін қарап зерттейді.
Радиоизотопты әдістер – рентгенография және динамикалық
нефросцинтиграфия әдістері бүйректің қызметін патологиялық процестердің
даму барысын бақылауға көмсектеседі.
Ангиография – бүйрек қан тамырларын тексергенде қолданады.
Бүйрек несеп жолдарының зақымдалу синдромдары.
Протеинурия - несепте белоктың болуы. Қалыпты жағдайда 0,002-0,006
гл белок кездеседі. Физиологиялық протеинурия: ортостатикалық, безгектік
альбуминуриялар, марштық, алиментарлық протенуриялар болады. Бактериурия,
цилиндрурия, пиурия, гематурия, лейкоцитуриялар да жатады.
Бүйрек жетіспеушілігі синдромы. Оны парциональды және тотальды деп
бөлуге болады. Парциональды бүйрек жетіспеушілігінде бүйректің қандай да
бір жерінің функциясы бұзылады. Тотальдыда бүйрек жетіспеушілігінде
бүйректің барлық функциясы бұзылады. Бұл 20% нефроздың қалуында дами
бастайды.
Жедел бүйрек жетіспеушілігі. Гемолитико – уремиялық синдром кезінде
байқала бастайды. Жедел бүйреку жетіспеушілігі сәйкес емес қан құюда,
барбитураттармен уланған кезде, нефротоксикалық улардан, антибиотиктерден
пайда болады. ЖБЖ негізгі симптомдары: олигоурия, сосын оның анурияға өтуі,
бастың ауруы, анорексия, шөлдеу, жүрек айну және құсу.
Созылмалы бүйрек жетіспеушілігі. Ол бала бүйрек ауруымен 3 ай ауырса,
соған созылса СБЖ деп диагноз қоямыз. Бірақ соған жараса клиникалық
анализдерде де СБЖ-не тән өзгерістер болса. Созылмалы бүйрек жетіспеушілігі
3 сатыдан өтеді. І – сатысында клиникалық белгілер байқалмайды. Бүйрек
шумағында үзілу 60 мл минутына келуі мүмкін. Сондықтан мұны компенсациялық
деп атайды.
ЗӘР ШЫҒАРУ ЖҮЙЕСІ.
Зәр шығару жүйесіне бүйрек, несепағар, қуық пен зәр шығаратын түтікше
мүшелер жатады. Бүйрек ең негізгі зәр түзетін мүше болып саналса,ал
қалғандары эәр шығаратын жолдарға жатады.
Дамуы. Ұрықтың даму кезеңінде бірінен соң бірі кезектесіп үш жұп бүйрек
дамиды. Бұлар:алдыңғы немесе алғашқы (pronephros)
бүйрек,біріншілік(mesonephros) , және тұрақты (metanephros) болып
жіктеледі.
Алдыңғы бүйрек мезадерманың алдыңғы 8-10сегментті аяқшаларынан бастау
алады, бірақ адам ұрығында зәр түзу қызметін атқармай кері дамып, атрофияға
ұшырайды.
Біріншілік бүйрек ұрықтың кеуде бөлігіндегі бірнеше сегменті аяқшалардан
бастау алады. Бұл сегменттің аяқшалары біртіндеп сомиттер мен
спланхнотомнан бөлініп, жіңішкеріп барып біріншілік бүйректің ішіндегі
түтікшелеріне айналады. Пайда болған бүйрек түтікшелеріне қарай аортадан
қан тамырлары тарылып, бүйректегі капилярлар шумағын түзеді. Бүйрек
түтікшелерінің тұйық біткен бір ұшы қан тамырлар шумағының сыртын қоршап,
шумақ капсуласын түзеді. Бұл капсула мен қан тамырлар шумағы бірге қосылып
– бүйрек денешігі деп аталатын бқлікті береді. Алғашқы, алдыңғы бүйректен
шығатын мезонефральды өзек ішектің соңғы бқлігімен байланысады.
Соңғы дамитын тұрақты бүйрек ұрықтың екінші айынан бастап нәресте дүниеге
келгеннен кейін де дамып жетіледі. Бұл пайда болған тұрақты бүйрек ұрықтың
каудальды бөлігіндегі мезодерманың сегментті аяқшасының құрамындағы
мезонефральды өзек пен нефрогенді тіннен бастау алады.
Мезонефральді өзектен-несепағар,бүйрек түбегі,тостағаншасы мен зәр
жиналатын түтікшелер дамыса,ал нефрогенді тіннен бүйректегі нефрон
түтікшелері бастау алады. Пайда болған бұл бүйрек тез дами келе,
жүктіліктің екінші жартысында қайта дамиды.
БҮЙРЕК-REN.
БҮЙРЕК – үздіксіз зәр түзіп отыратын жұп мүше. Ең негізгі қызметтері
болып:
- несепті түзіп , шығару (азотты алмасудан пайда болған өнімдер мен
ксенобиотиктер , токсиндер мен дәрі - дәрмектер).
- Қышқылдық – сілтілік гомеостазды сақтау
- Су мен тұздың алмасуын реттеу
- Артериялық қан қысымын реттеу
- Белоктар мен көмірсулардың алмасуын реттейді
- Урокиназаны синтездеп,қандағы тромбоциттердің белсенділігін реттейтін
факторды синтездеу.
Құрылысы.Бүйректің сырты дәнекер тінді капсуламен қоршалып,құрамында
шеткі – қыртысты және ортаңғы – бос заттан тұратын бөліктері бар
мүше. Қыртысты бөлігінің (cortesrenis) түсі қызыл – қоңыр болып
келеді. Боз заты ашық түсті, құрамында 8 – 12 пирамидалары бар,
бұлардың ұшы бүйрек тостағаншасына дейін өте оңай өтіп отырады.
Бүйректің даму барысында қыртысты зат бөлігі өсіп қалыңдайды.
Бүйрек стромасын борпылдақ талшықты дәнекер тіні немесе интерстициальді
тіні құраса, ал паренхимасын эпителиальді бүйрек нефрондары мен қан
капиллярлары түзеді.Мұндай нефрондар бүйректе 1 млн-ға жуық.
Нефрон (nephronum) бүйректің құрылыс - қызметін атқаратын бірлігі.
Әрбәр нефронның ұзындығы 5 мм-дей,ал бүйректегі барлық нефрондардың жалпы
ұзындығы 100 км-ге дейін болады. Нефронның құрамында мынадай бөліктері,қан
тамырлар шумағын қоршайтын капсуласы, иректелген және тік проксимальді
түтікше, төмен және жоғары қарай иілген жіңішке нефрон ілмегі, иректелген
және тік дистальді нефрон түтікшелері болады. Нефронның жіңішке
түтікшесінен пайда болатын орамы – ілмегі Генле орам не ілмегі дейді.
Нефронның қан тамырлар шумағымен оны қоршаған капсуласын – бүйрек денешігі
дейді. Ең қысқа қыртысты заттағы нефрондар бүйректе 15 – 20 %-тей де, ал
нефрондардың 70 %-ті аралық нефрондар болса, ең ұзыны боз затында
орналасқан юкстамедулярлы нефрондар болып саналады. Нефрондардың қайсысы
болмасын бүйректің несеп жиналатын түтікшесіне келіп жалғасады. Бүйректің
қыртысты және боз затындағы нефрондардың несеп түзу процессінде алатын
орны әртүрлі. Әсіресе, бүйректің қыртысты затында орналасқан нефрондардың
несеп түзудегі қызметі өте белсенді. Қыртысты заттың құрамында көбінесе
нефронның бүйрек денешігі,иретелген проксимальді және дистальді
түтікшелері орналасса, ал боз затта көбінесе түтікшелердің жіңішке, тік
бөліктері ғана орын алады.
Васкуляризация. Бүйрекке ұанды әкелетін бүйрек артериясы бірнеше
тармақтарға бөлінеді. Бүйректің қыртысты және боз затының арасындағы доға
тәріздес артериясы, біртіндеп бөлік аралыққа, сосын бөлік ішіндегі
артерияларға айналады. Ең соңғыдан артериолла afferentes басталады (қан
тамырлар шумағына қанды әкелетін). Бүйректегі қан айналымын шартты түрде
екіге бөледі. І. Бүйректің қыртысындағы қан айналым жүйесі (кортикальді
қан айналым жүйесі). ІІ. Юкстамедуллярлы қан айналым жүйесі.
Бүйрек қыртысындағы қан айналым жүйесіне қыртыстағы бүйрек денешігіне
қанды әкелетін артериолла одан тараған капилляр шумағы, бұлар жиналып
барып, шумақтан қанды алып шығаратын артериоллаға айналатын жүйесі жатады.
Ерекшелігі. Қанды әкелетін артериолланың диаметрі, шумаұтан ұанды алып
шығатын артериолладан үлкен (кең) болады. Осыған байланысты шумақтағы
қанның қысымы жоғары сынап бағанасымен 50мм. Бұл болса, зәр түзуге ең
қолаййлы жағдай болып табылады да, осыған байланысты нефронның бұл
бөлігінде несем түзудің бірінші фазасы – сүзу – фильтрация процессі өтеді.
Қан плазмасындағы көптеген заттар мен су көп мөлшерде сүзіліп, біріншілік
несеп түзіледі (мөлшері өте көп 100л-дей). Егер қанның қысымы нефронның
айтылған бөлігінде төмен болса ағзада олигоурия ауру (түзілген несеп
мөлшерінің азаюы) байқалады.
Шумақтан қанды алып шығатын артериолла нефронның келесі бөлігінде
Екіншілік капиллярлардың перитобулярлы жүйесіне айналады. Мұндағы қан
қысымы керісінше төмен (сынап бағанасымен 10мм). Бұл процесс несеп
түзілудің екінші фазасына ең басты жағдай тудырады – сүзілген алғашқы
немесе біріншілік несептің құрамынан су және көптеген заттар көп мөлшерде
қанға қайта сорылып, мөлшері едәуір азаяды – бұл реабсорбция процесі болып
табылады.
Жоғарыда айтылған процестердің әсерінен (фильтрация мен реабсорбция)
несептің мөлшері азайып,тұрақты несеп түзіледі. Бұған қыртысты нефрондағы
қан қысымының жоғары болуымен перитубулярлы капиллярлардағы қан қысымының
төмендеуі әсер етеді.
Юкстамедуллярлы бүйрек денешіктерінен қанды алып шығатын артериолла
бүйректің боз затына өтіп, тік капиллярларға, одан перитубулярлы
капиллярлар торына айналады. Бұлар барып боз заттағы жинағыш тік веналарға
одан доға тәріздес венаға ұласады. Нефрондар бүйрек денешігімен оны
қоршаған капсуладан басталады. Бүйрек денешігінің диаметрі – 200мкм – дей
болып келген, құрамында 500 – ден астам қан капиллярлары бар
құрылым.Мұндағы қан капиллярларын қоршаған эндотелиоциттердің арасында
1мкм-дей саңылаутесіктері болады да, эндотелиоциттердің ішкі беті
гломерулярлы базальді мембранаға бекінеді, ал сырт жағын бүйрек
денешігінің ішкі капсіласы қоршайды. Шумақтағы қан капиллярларының түрі –
фенестрлі(қабырғасында жұқарған жерлері бар). Бүйрек денешігіндегі қан
капилляр шумағын қоршаған капсуласы екі: ішкі және сыртқы жапырақшалардан
тұрады. Жапырақшалардың арасындағы қуыстан нефронның келесі бөлігі
проксимальді түтікше басталады. Қан капиллярлар шумағын қоршаған ішкі
жапырақшасы пішінсіз келген диаметрі – 30мкм эпителиоциттерден немесе
подонциттерден тұрады. Бұлар гломерулярлы мембрананың құрамындағы
құрылымды синтездеп, қанның ағымына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz