Жоғары сынып оқушыларының мамандық таңдау мотивациясы

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 70 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .

3-6

КІРІСПЕ . . .:

3-6:

КІРІСПЕ . . .: 1 ЖОҒАРЫ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ МАМАНДЫҚ ТАҢДАУҒА ДАЯРЛЫҒЫНЫҢ МӘНДІЛІГІ . . .

3-6:

КІРІСПЕ . . .: 1. 1 Жоғары сынып оқушыларын мамандық таңдауға даярлау міндеттері . . .

3-6: 7-18

КІРІСПЕ . . .: 1. 2 Мамандық таңдау мотивтерін анықтаудың ғылыми негіздері . . .

3-6: 18-26

КІРІСПЕ . . .:

3-6:

КІРІСПЕ . . .: 2 МАМАНДЫҚ ТАҢДАУ МОТИВАЦИЯСЫН ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ КОРРЕКЦИЯЛАУ НӘТИЖЕЛЕРІ . . .

3-6:

КІРІСПЕ . . .: 2. 1 Жоғары сынып оқушыларының мамандық ниеттерін зерттеу нәтижесі . . .

3-6: 28-44

КІРІСПЕ . . .: 2. 2 Оқушылардың интеллектуалдық қабілетін зерттеу және дамыту

3-6: 44-53

КІРІСПЕ . . .: 2. 3 Мамандыққа бағдар беру барысында оқушылардың жеке тұлғалық қасиеттерін коррекциялау . . .

3-6: 53-57

КІРІСПЕ . . .:

3-6:

КІРІСПЕ . . .: ҚОРЫТЫНДЫ . . .

3-6: 58-59

КІРІСПЕ . . .: ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . .

3-6: 60-61

КІРІСПЕ . . .: ҚОСЫМШАЛАР . . .

3-6: 62-70

КІРІСПЕ

Зерттеудің көкейкестілігі.

Болашақта ел тұтқасын ұстайтын азаматтардың болашақ мамандығын анықтауға бағыт-бағдар беру - бүгінгі күн тәртібінде тұрған маңызды мәселердің бірі.

Қазақстан Республикасының Президенті - Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстан-2050» стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауы еліміздің алдына жаңа өршіл мақсат қойып отыр. Ол - әлемнің дамыған отыз мемлекетінің қатарына кіру.

Қазақ елінің 2050 жылға дейін даму бағыттары айқындалған Жолдаудың тарихи маңызы өте зор. Бұл мемлекет өмірінің, қоғам мен экономиканың барлық тараптарын одан әрі жаңғыртудың ауқымды бағдарламасы болып табылады.

«Біздің ең басты мақсатымыз - 2050 жылға қарай әлемнің ең дамыған 30 елінің қатарына кіру. Бізде ол үшін мүмкіншілік те, ресурс та, білімді адамдар да, берекелі ұлт та бар», - деді Мемлекет басшысы.

ҚР Президентінің Н. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында «әр оқушының білімі мен қабілеті деңгейінің тиімділігін бағалаудың біртұтас жүйесін жасау керек» деп көрсетілген. Қалыптасқан Қазақ мемлекетінің жаңа саяси бағытын айқындаған «Қазақстан - 2050» стратегиясында Елбасы жастарға қарата: «Ал кейінгі толқын жастарға айтарым: Сендер - болашаққа деген үкілі үмітіміздің тірегісіңдер. Сендердің азат ойларың мен кемел білімдерің - елімізді қазір бізге көз жетпес алыста, қол жетпес қиянда көрінетін тың мақсаттарға апаратын құдіретті күш», деді [1] .

Бұл мәселе Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі ретінде көрсетілген [2] . Оны шешуге мектеп психологының қосатын үлесі өте үлкен. Өйткені жеке тұлғаның барлық қабілеттері мен мүмкіндіктерін ашып, оларды салауатты өмір салтына үйретіп, қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру үшін жоғары сынып оқушыларының психологиялық даму ерекшеліктерін ескере отырып, олардың болашақ мамандығын саналы түрде таңдап алуына психолог көмек көрсетуі керек.

Қазіргі кезде болашақ мамандықты ерте таңдап, мектепте болашақ
мамандығына бағытталған даярлықтан өтудің мән мағынасы өте терең болып отыр. Бұл проблеманы жан-жақты зерттеу мәселесі ХІХ ғасырда басталып, көптеген ғалым психологтар оның әр түрлі аспектілерін зерттеді. ХХ ғасырдьң басында В. Вундт [3], Мюнстерберг [4], А. Бине [5], Ф. Парсонс [6], М. Кле [7], И. С. Кон [8] т. б. ғалымдар ұйымдастырған зертханалар зерттелінушілердің психофизиологиялық ерекшеліктерін бағалау арқылы олардың мамандыққа жарамдылығын анықтаған. Қазіргі кездегі мектепте жүргізіліп жүрген мамандыққа бағдар беру жұмыстарының негізін құрғандар Н. И. Козлов [9], А. В. Захарова [10], П. М. Якобсон [11], Б. С. Братусь [12], Р. Г. Гурова [13], А. В. Мудрик [14], А. В. Петровский [15], Р. С. Немов [16] Л. К. Керимов [17], Е. П. Климов [18], М. М. Мұқанов [19], т. б. ғалымдар. Олар өз зертгеулерінде мамандыққа баулу жұмысының құрылымын, мазмұнын және пайдаланылатын әдіс-тәсілдерді анықтап, мектеп қабырғасында балалармен жүргізілетін мамандыққа икемділігін диагностикалау жұмыстарының бағдарламасын жасады. Сонымен қатар мамандыққа бағдар беру жұмысында әр балаға өзінің психологиялық ерекшеліктерін анықтап, барлық жұмысқа қажетті ашық-жарқындық, сыйысымдылық, қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудың мәні өте терең. Мектептерде психологиялық қызмет ұйымдастырылуына байланысты барлық оқушылардың жеке-даралық психологиялық ерекшеліктерін, әр баланың қызығушылықтары мен қабілетін, таным процестері мен жекелік қасиеттерін сандық және сапалық жағынан толық бағалап шығуға болады.

Мектептерде мамандыққа бағдар беру жұмысы балалардың жас ерекшеліктеріне байланысты бастауыш сынып, орта буын және жоғары сынып оқушыларына арналған бағдарламалар бойынша жүргізілуге тиіс. Мамандыққа бағдар беру барысында оқушыларға мамандықтар туралы мәлімет беру, олардың технологиясымен таныстыру, «адам-адам», «адам-техника», «адам-табиғат» қатынасына байланысты қойылатын талаптарды аныктау т. с. с. жұмыстар ұйымдастырылады. Дегенмен жоғары сыныптарда мамандыққа бағдар беру жұмысының бір бағыты оқушылардың қай салада қызме атқаруға икемділігін зерттеп, оларды қазіргі кезде кең тараған мамандықтармен таныстыру, оларды орындау үшін жаңа техниканы және технологияны меңгерудің қажеттілігін түсіндіру, осы проблеманы шешу жолдарын анықтауға ықпал жасайтын іс-шараларды ұйымдастыру болып табылады. Осы мәселелердің біршамасын шешуге психолог өз үлесін қосуға тиіс. Сондықтан оқушыларға мектеп қабырғасында оқытудың бірінші күндерінен бастап мамандыққа бағдар беру мәселелері өте өзекті болып отыр. Осы жұмысты дұрыс ұйымдастыру жолдарын үйрену қажеттілігіне және пайдаланылатын әдіс-тәсілдерді жүйеге келтіру керектігіне байланысты біз дипломдық зерттеу тақырыбын «Жоғары сынып оқушыларының мамандық таңдау мотивациясын зерттеу» деп анықтадық.

Зерттеу объектісі: мектептің психологиялық қызметі.

Зерттеу пәні: мектеп психологының жоғары сынып оқушыларымен мамандыққа баулу жұмысын ұйымдастыруы.

Зерттеу мақсаты : жоғары сынып оқушыларының жеке тұлғалық ерекшеліктерін зерттеу негізінде мамандыққа бағдар беру жолдарын анықтау.

Зерттеу міндеттері:

- оқушылардың мамандық таңдау мәселесі бойынша ғылыми-теориялық және әдістемелік әдебиеттерді талдау;

- жоғары сынып оқушыларының мамандық таңдау мотивациясын, қызығушылықтарын, интеллектуалдық қызметке икемділігін
зерттеу әдістемелерін жинақтау;

- оқушылардың жеке тұлғалық қасиеттерін, таным процестерін,
интеллектуалдық қабілеттерін диагностикалау арқылы олардың мамандыққа икемділігін болжамдау;

- мамандыққа бағдар беру барысрында интеллектуалдық қабілеттерін және
қарым-қатынас мәдениетін коррекциялау жұмыстарын жүргізу;

- жинақталған материалдарды талдау және диплом жұмысын жазу.
Дипломдық зерттеу барысында келесі психологиялық ғылыми-зерттеу әдістері пайдаланылды: жоғары сынып оқушыларының тұлғалық даму ерекшеліктері және мамандыққа бағдар беру проблемасы бойынша ғылыми-әдістемелік еңбектерді талдау, оқушылардың мамандық таңдау ниеттерін анықтау тестін, мотивациясын анықтауға Климовтың жасаған тестін пайдалану, балалардың ұйымдастырушылық және коммуникативтік қасиеттерін зерттеу тестері (КОС), интеллектуалдық лабильділік, шығармашылық қабілетті зерттеу және дамыту әдістемелері көмегімен оқушылардың қабілеттілігін зерттеу, коррекциялық ойындар көмегімен мамандыққа қажетті қасиеттерді тәрбиелеу жолдарын көрсету.

Зерттеу жұмысын орындау екі кезеңде жүрді. Бірінші кезеңде жоғары сынып оқушыларының мектеп бітіруіне байланысты мамандыққа бағдар берудің мәнділігі анықталып, оларға мамандық таңдауға көмек көрсетудің ғылыми-психологиялық негіздері зерттелінді, бұл жұмыстың мазмұны және әдіс-тәсілдері жинақталды, ғылыми-әдістемелік әдебиеттерді талдау нәтижесінде зерттеу тақырыбы, зерттеу жұмысының ғылыми аппараты анықталды және зерттеу әдістемелерін іріктеп алып оларды жүйеге келтіру жұмыстары жүргізілді.

Екінші кезеңде жоғары сынып оқушыларының мамандыққа қызығушылығын, мамандық ниеттерін, интеллектуалдық қабілеттерінің ерекшеліктерін анықтау негізінде баланың қай салада қызмет атқаруға ниет білдіретіндігі және ол салаға икемділігі зерттелінді. Барлық саладағы қызметке қажет интеллектуалдық қабілеттілік пен қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру коррекциясы жүргізілді және оқушыларға өзін-өзі тәрбиелеу барысында мамандыққа икемділігін қалыптастыру жолдары көрсетілді.

Диплом жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан және әдебиеттер тізімінен тұрады.

Кіріспесінде зерттеудің көкейтестілігі, ғылыми аппаратты, мақсаты, нысаны, пәні, міндеттері, ғылыми болжамы, жетекші идеясы, әдіснамалық және теориялық негіздері, әдістері мен негіздері беріліп, ғылыми жаңалығы мен теориялық және практикалық мәнділігі және қорғауға ұсынылатын қағидалар, зерттеу нәижелерінің дәлелдігі мен негіздігі, талқылануы және жүзеге асырылуы баяндалады.

«Жоғарғы сынып оқушыларының мамандық тандауға даярлығының мәнділігі» атты бірінші бөлімде жоғарғы сынып оқушыларының мамандық тандауға даярлау міндеттері және мамандық таңдау мотивтерін анықтаудың ғылыми негіздері баяндалады.

«Мамандық тандау мотивациясын зерттеу және коррекциялау нәтижелері» атты екінші бөлімде жоғарғы сынып оқушыларының мамандық тандау ниеттерін зерттеу нәтижесі беріліп оқушылардың интелектуалдық қабілетін зерттеу және дамыту мәселелері қарастырылады. Сонымен қатар, мамандыққа бағдар беру барысында оқушылардың жеке тұлғалық қасиеттерін коррекциялау мәселелері қамтылады.

Қорытынды бөлімде зерттеу жұмысы бойынша жоғарғы сынып оқушыларының мамандық таңдау жұмысы бойынша жүргізілетін жұмысының бағыттары беріледі. Сонымен қатар ұсыныстар жасалынады.

1 ЖОҒАРЫ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ МАМАНДЫҚ ТАНДАУҒА ДАЯРЛЫҒЫНЫҢ МӘНДІЛІГІ

1. 1. Жоғары сынып оқушыларын мамандық таңдауға даярлау

міндеттері

Жоғары сынып оқушылары жеткіншектіктен жасөспірімдік кезеңге енді аяқ басқаң шақ. Осы кезеңде балалар өздерінің болашақ өмірге деген ниеттеріне сай таңдау жасап, болашақ мамандығын анықтауы керек.

Жасөспірімдер үлкендік өмірге жақындағандықтан, олардың өздерінің келбетін сәнді үлгілерге ұқсас етіп шығаруға тырысуы, әсіресе қыз балаларда өте көп уақыт алуы мүмкін. Балалар үшін сыртқы көріністері «балалық» түрде болмай, «ересектерге» ұқсас болғаны, кездесулер, дәстүрлі би, шарап болатын кештер өткізілгені маңызды бола бастайды. Мұндай жағдайларда жасөспірімдер алғашқы кезде өздерін көбінесе ыңғайсыз сезінеді: айтатын сөздері де болмайды, өздерін қалай ұстауды да білмейді, дегенмен мінез-құлықтың, қарым-қатынастың, көңіл кетерудің белгілі бір формасын сақтауға тырысады. Көптеген балалар студенттерге қарап бағдарланады, кинодан, теледидардаи, көшеден көргендеріне еліктейді [20, 156] .

Жасөспірімдер әкесінің, ағасының, жақын танысының үлкендік қасиеттерін мақтан етеді, оларға ұқсауға тырысады, олардың қасиеттері туралы сүйсіне әңгімелейді. Сонымен қатар балалардың өздерінің арасында күштілігімен, батылдығымен, ептілігімен, спорттық іскерліктерімен көзге түсетін құрдастары да жасөспірімдерге үлгі болуы мүмкін. Мұндай балалар өте-мөте белгілі болады, ал мұның үстіне олар жақсы жолдас болса, олардың беделі өте жоғары болуы мүмкін. Қорқақтық көріністері үзілді-кесілді айыпталады. Өзінің батылдығын көрсету үшін жастар шектен асқан істерге, ал кейде қоғамдық жағымсыз істерге де тәуекелге баруы мүмкін. Осы кезде дене күші ерекше жоғары бағаланады. Кейде сыныпта немесе бір топ балалардың ішінде кімнің күші кімнен асып түсетінін біледі және ол күштілерге басқалары тәуелді болып жүреді. Әсіресе ұл балалар өздерінің дене күшінің өсуіне өте сергек қарайды. Олар күресіп, күш сынасқанды жақсы көреді. Күрестің алуан түрлері жұрттың алдында өтеді. Кейбір балалардың төбелесқорлығы көбіне басқалардан күшті екенін дәлелдеуге тырысуна байланысты орын алады. Балалар өзінің күшін, еркін, батылдығын дамыту үшін әр түрлі жаттығулар жасап, спорт түрлерімен шұғылданады. Егер осы жолда балалар сәтсіздікке ұшыраса, олардың көңілдері суып, өзінің бүл сәтсіздікті жоюға мүмкіндігі бар екеніне сенімсіздік туғызуы мүмкін. Бұл уақытта балаларға үлкендердің, әсіресе ата-ананың көмегі өте қажет болады. Үлкендер оларға жаттығуларды орындаудың дұрыс амалдарын, тұрақты жасалған жаттығудың дене күшін жетілдіруге тигізетін пайдасын түсіндіріп, тиімді әдістерді табуға көмектесуі керек. Көптеген балауса қыз балалардың атам заманнан ерлер қасиеттері деп саналатын жігерлілік, батылдық, қажырлылық, ұстамдылық т. б. қасиеттерге жеткісі келетінін атап айту керек. Ер балалар сияқты олар да өздерінде осындай қасиеттерді тәрбиелейді. Әйелге тән қасиеттер қазіргі қыздар мен бойжеткендер үшін әрқашан тартымды деуге болмайды. Мұның өзі әйелдің қоғам өмірі мен отбасындағы жағдайының өзгеруіне байланысты. Қоғамдық мұратты бейнелердегі өзгеріс осыдан келіп шығады, ал бұлар өз кезегінде қыз балаларда ұнамды қасиеттер туралы түсініктің қалыптасуына ықпал жасайды. Қыз баланың мұрат тұтқан бейнесінің мазмұны оның алған тәрбиесі мен ортасының нақты ерекшеліктеріне де едәуір байланысты болады.

Жасөспірім кезеңіндегілердің іс-әрекеттері мазмұны жағынан ересектердің еңбектерімен теңеседі (міндеттерді орындау сапасы бойынша және іскерлікті меңгеру жағынан) . Жоғары сынып оқушыларына әкесі, шешесі, мұғалімі, кез келген үлкен адам әр түрлі қиын тапсырмаларды сеніп береді. Отбасы өмірінде жасөспірімдерге шаруашылық жұмыстардың бірсыпырасы, кішкентай балаларды бағып-қағу жүктеледі. Балаларға қатысты ол іс жүзінде ересек адамның орнында болады. Ата-анасының арасындағы ұрыс-керіс, материалдық тапшылық қабаттасуы мүмкін, мұндай жағдайларда балалар отбасының қамқоршысы, асыраушысы нормалары бойынша өмір сүретін кездері де кездеседі. Ересектермен қатар және теңдей еңбекке қатысу, олардың тарапынан жауапкершілік, дербестік, оңтайлылық сезімін, әр түрлі істер мен міндеттерді орындау барысында олар басқалар туралы ойлап, қамқорлық жасау, ссзімталдық пен ілтипаттылық қасиеттерін қалыптастырады. Жақын адамдардың игілігі, олардың қамын ойлау жас бала үшін ерекше маңызды болып, өмірлік қазына сипатын алады.

Бұлардың барлығы баланың адамгершілік сенімдерінің, болашаққа жоспар құруының ерте бастан қалыптасуына қолайлы жағдай жасайды. Болашаққа арналған жоспарлар туралы ойлағанда, жақындарының қамын ойлау көп орын алады.

Көптеген ер балалардың ересектердің әр түрлі іскерліктерін ағаш және темір ұсталығын меңгеруге, станокта жұмыс істеуге, автомашина, мотоцикл жүргізуге, фотосурет түсіруге, мылтық атып, аң аулауға, компаспен бағдарлануға, компьютерлік техниканы меңгеруге т. б. ұмтылатынын атап айту керек. Қыз балалар да олардан қалыспай, тек әйелдер іскерліктерін ғана меңгерумеи шектелмейді. Жастық шақтың басы осындай іскерліктерді үйретуге ең қолайлы уақыт. Бұл үшін балаларды ерте қолғанат ретінде ересектердің тиісті кәсіптерінде пайдалану қажет. Балалардың өздері де осыған ұмтылады, ересектердің оларға сенім көрсеткенін ұатады, оны ақтауға тырысады. Үйірмелер мен еңбек сабақтарындағы жұмыс балалар үшін неғүрлым көп жаңалық ұсынса, ілгерілеушілік болса, олар өз еңбегінің нәтижесін, оның қоғамға пайдалылығын айқын көрсе, соғұрлым тартымды болады.

Балалар ересектердің көмекшісі рөліне әбден риза, олар уақытша болса да, ересектің орнын толық ауыстырып, мүлдем дербес іс-әрекет жасауға ерекше қуанышты болады. Бұл жағдай жасөспірімдерді жаңа жетістіктерге ұмтылдырады.

Үлкендік позицияның дамуындағы мазмұнды бағыттардың бірі болашақты жоспарлаумен байланысты. Ол жоғары сынып оқушысының бір нәрсені шын мәнінде танып-білуге ұмтылуынан барып өседі. Мұндай іс-әрекеттің ғылымға, техникаға, өнерге, білімнің бір немесе бірнеше саласына катысты болуы мүмкін және кәсіптік ниеттермен әрдайым байланысы бола бермейді. Әуестену құштарлық сипатта болса, ондайда бірқатар уақыт (бос уақыт қана емес, сабақ даярлауға кажетті уақыттың да) сол өзіне ұнамды іспен шүғылдануына кетеді. Қайсыбір іске ынталы бала өте белсенді болады: қажетті кітаптарды, материалдарды, аспаптарды іздестіріп, оларды пайдаланудың әр түрлі тәсілдерін игереді. Балалар әр түрлі мәселелерді талқылайды, кітаптармен, материалдармен алмасады, әр түрлі қиыншылықтарда ақыл-кеңеспен және іспен бір-біріне жәрдемдеседі. Ықыластанған білімді табу немесе сәтсіздіктің себебін анықтау үшін олар кітаптар мен анықтамаларды қарайды. Мұның өзі ынта-ықылас пен нәтижелі іс-әрекеттің дамуындағы өте маңызды қадам. жаңа білімдерді қажетсіну дербес, яғни өздігінен білім алу арқылы қанағаттандырылады. Бұл дербес іс-әрекеттерде кейде шығармашылық элементтері болады, оны жаңа нәрсе жасау процесі және танымдық әрекеттің өзі әуестендіреді. Бұл баланың интеллектуалдық дамуына ықпал жасап, білімін тереңдетеді, ол білімді пайдалану жолдарын үйретеді [21, 234] .

Танымдық мүдделердің басым бағыттылығы жасөспірімдік шақта қалыптасады. Кейде нақ осындай жағдайда бастауыш мектеп шағында немесе жасөспірімдік жастың басында тиянақты кәсіптік ниеттер қалыптасады, болашаққа даярлау жөніндегі іс-әрекет басталады. Кейбір жағдайларда балалық ойын, өздігінен білім алу және өзін-өзі тәрбиелеу элементтерімен өзінше ұштасады: белгілі бір мамандық туралы арман, бір жағынан, әр түрлі рөльдер болатын ойындардың мазмұнында және таңдап алынатын рөльдерде бейнеленеді, ал екінші жағынан, мүдделер тобын анықтап, белгілі бір білімге, іскерлікке, қасиеттерге жетуге ынталандырады. Жоғары сыныптарда осы қызығушылығын нығайтатын білімнің әр түрлі салаларынан сабақ беретін мамандар ақыл-кеңес беріп, балаларды едәуір көп білім алуға, дербес жұмыс істеуге үйретуі керек. Олар білімге және таным процесіне өздері үшін маңызды әрі қажетті деп қарайды. Бұл жағдайлар көбіне ата-аналардың балалардың таным әрекеттеріне үлкен көңіл аударғанда орын алады.

Жасөспірімдердің көпшілігі бірден бірнеше адамға теңелгісі келеді, яғни өзі басының сондай болсам деген бейнесі түрлі адамдардың жақсы жақтарынан жасалады: бір адамнан ойша бір қасиеттерді, екіншіден басқасы не біріншісіне ұқсасы т. б. алынады. Жасөспірімдер үлкендерге, өзінен үлкен балалар мен құрдастарына (жолдастарына, сыныптастарына) теңелсем дейді, осының өзіңде құрдастары өте үлкен орын алады. Үлгілердің арасында әдеби кейіпкерлер емес, нақты адамдар басым болады. Жекіншектерді өздері теңессем деген адамдардағы өзін тартатын қөптеген қасиеттер мен ерекшеліктердің арасында қасиеттердің екі тобы басым болады. Бұлар - адамгершілік қасиеттері мен мамандық қасиеттері; алғашқыларының арасында жолдастық қасиеттер көп орын алса, екіншілерінің арасында жақсы мамандығымен көзге түскен мемлекет қайраткерлері, әскерилер т. б. салада қызмет атқарушылар орын алады.

Көптеген жасөспірімдер үлкендерге де, құрдастарына да бір мезгілде қатар теңеседі, осының өзінде олардың сол бір немесе соған ұқсас қасиеттеріне теңесуі жиі байқалады. Кейбіреулері көбіне өзінен үлкен балалар мен құрдастарына теңелгісі келеді. Бір маңыздысы, жасөспірімге, әдетте өзінен гөрі үлкен, естияр болып көрінетін құрдастары үлгі болады. Сондықтан мұндай үлгі болған құрдасы жасөспірімнің үлкендердің қасиеттеріне жету жолындағы жасөспірім мен ересек арасындағы аралық басқыш сияқты. Қайсыбір жағынан өзінен гөрі есейген құрдасына ілесу арқылы жасөспірім өзін ересекке жақындатады, оған түпкі мақсатқа қарай одан әрі ілгерілеу оңайырақ. Жасөспірімдердің көбі ересек адамнан гөрі құрдас жолдасынан үлгі алған оңай деп санайды. Жасөспірім теңесетін үлгінің нақ құрбы-құрдасы болғаны өте маңызды. Мұндай бағдар ұстағанда, салыстыру процесінің жемістілігі үшін өзінің ерекшеліктерін ұғынып бағалау үшін де жақсы жағдайлар жасалады, өйткені жасөспірім үшін өзін (ересектен гөрі) құрдасымен салыстыру, өзінің кемшіліктерін, жетістіктері мен табыстарын салыстыру оңайырақ. Ересек адам - бұл іс жүзінде жетуі қиын үлгі, оның қасиеттері жасөспірімге көбіне болмайтын өмірлік жағдайлар мен қатынастарда көрінеді, ал құрдасы - жасөспірімге нақты мүмкіндіктер деңгейінде өзін бағалауға, өзі тікелей теңесуіне болатын адамда жүзеге асырылған түрінде көруге жағдай жасайтын өлшем. Оның үстіне жасөспірім үлгі жолдасымен үнемі араласып жүреді, өзіне ұнаған қасиеттің көрінуінің әр-түрлі формаларын көруге мүмкіндік туады, тіпті түсіндіру, ақыл-кеңес түрінде үлгі, жолдасынан тікелей көмек те алады.

Жолдастарымен, достарымен араласу жасөспірімге басқа адамды, өзін тану құралдарын дамыту үшін, оның өзі туралы түсінігінің қалыптасуы үшін өте маңызды. Мұнда маңыздысы өзін басқалармен салыстыру тұрғысынан оның өзі байқаулары ғана емес. Қылықтар, қасиеттер мен қатынастар туралы әңгімелесулер мен таластар ерекше міндет атқарады, бұлар аралас-құралас балалар тобында жеткіншектік ұсынса, ілгерілеушілік болса, олар өз еңбегінің нәтижесін, оның қоғамға пайдалылығын айқын көрсе, солғұрлым тартымды болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.