Ж. Б. Ламарктың эволюциялық теориясы

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Ж. Б. Ламарктың эволюциялық теориясы . Биологияда XVII ғасырдын, өзінде-ақ трансформизм деп аталатын бағыт пайда болды. Трансформистер тірліктің өзгергіштігіне, трансформацияға сенді. Жан Батист Ламарк (1744-1829) ең көрнекті трансформист деп есептелді. Ол алғашкы түтас эволюциялық теория жасады. Оның «Зоология философиясы» (1809) еңбегі біюлогияда эволюциялың тірсініктердің басымдыығына бағытталған жолда маңызды қадам болды.

Линней тәрізді Ламарк та жүйелеумен шұғылданды. Ол линнейлік жүйені едөуір жетілдірді. Ламарк ең алғаш барлық жануарларды омыртқалыларға (жануарларға) және омыртқасыздарға (жөндіктерге) бөлді. Жөндіктерді 10 класқа, сондай-ақ қосмекенділер мен жорғалаушылар класына жіктеді. Ламаркқа дейін жәндіктер (омыртқасыздар) - бунақденелілерге, ал бакалар тритондармен бірге және жыландар тасбақалармен бірге бір класқа жатқызылып жіктелді. Ламарк жүйелеуге жүйке және кантарату жүйелерін негіз еткен. Бұл Линней жүйесінен дұрысырақ ете түсті. Ламарк түрлерді осылай қатарластырып, тірі ағзалардың басқыш баспалдағы тәрізді бірінен-бірінің күрделене, жетіле түсетінін байқады. Біртіндеп көтерілу - градация - өрлеме- сатылау ұғымы осылай пайда болды. Ламарк жаралым деңгейінің біртіндеп жоғарылауын, тірі ағзалардың күрделілене түсуін градация деп түсінді. Демек тірі табиғат әлемі езгереді, жетіледі. Сонда ағзалар өз өзгерістерінін, қай жаққа өзгеруі қажеттіғін қалай біледі? Міне, осы тұста Ламарк дұрыс болжам жасайды. Оның ойынша тірліктің барлығы қоршаған орта талап еткен бағытта өзгереді. Табиғи жағдайлардың езгеруімен бірге тірі ағзалар да езгереді. Бұл үдерістің шапшаңдығының өте баяу екені туралы ойы да дұрыс.

Алайда Ламарк тұжырымдамасында да кемшіліктер бар. Оның бірі - табиғи эволюция себебін идеалистік көзқараспен түсіндіруге тырысуы. Ж. Б. Ламарк өте діншіл адам болды. Оның ігікірі бойынша құдай қарапайым формаларды бір-ақ рет жаратып, әрбірі тірі ағзаныд бойына жетілуге ұмтылуды, жаксырақ болуға ұмтылуды сіңірген. Сөйтіп кез келген ағза құдайдық жазғаньш ықыласпен орындайды және ұрпақтарына береді. Мәселен, батпақта жүретін кұтан өз аяғын сулағысы келмейді де үнемі батпақтан суырьш алады. Күнделікті жаттығудан өте ынталы құтанның аяғы біраз үзара бастайды. Егер екі ынталы құтан жұптасып, ұрпак берсе, олардың балапандарының аяғы осы түрдегі машыктанбаған өзге құстар аяғының бастапқы ұзындығынан ұзындау болады. Егер мүшелер ұзақ уақыт жаттықпаса, олардың мелшері кішірейіп, тіпті жойылып кетеді. Мысалы, көртышканның көзі, жыланның аяғы тәрізді. Қазір мұндай болжамдар сандырақ болып көрінеді. Алайда Ламарк өмір сүрген кезде оның теориясы, ғылыми коғамдастық кенднен мойындамаса да, шынында төңкеріс жасағаньш естен шығаруға болмайды. Ламарктың идеясы толық қиялшылдығына қарамастан, құдайға тіл тигізген сиякты көрінді.

Келесі эволюциялық теория Ч. Дарвиндікі. Ол биологияда пайда болған кезден эволюциялық көзкарас үстемдік етуде, яғни келесі ашылған жаңалықтардың барлығы эволюциялық тұрғыдан анықтап тексеріледі. [3

Ж. Б. ЛАМАРК ТЕОРИЯСЫ

Мыңдаған жылдар бойы организмдер түрлерi қазiргi бейнесiнде түзiлуi кейiн өзгерген жоқ. Библияда осылай жазылған (тұрмыс кiтабы) және ежелгi грек философы мен натуралист Аристотель де осындай көзқараста болды.

Бiрақ 1750 жылдан бастап, бiрте-бiрте түрлердiң уақыт барысында өзгергенi туралы мәлiметтер жинала бастады және көптеген адамдар организмдердiң эволюциясы болатынына сене бастады. Францияда, Англияда және Германияда ғалымдар сол уақытта жер бетiнде тiршiлiк еткендерге ұқсамайтын жануарлар мен өсiмдiктердiң ерекше қазба қалдықтарын тапты. Бұл табылған қалдықтар ғылымға қатысы жоқ адамдарды таңқалдырды және ғылыми мәнiсi қарастырылатын оқырмандардың хаттары мен мақалалары шыға бастады. Кейбiреулер қазбалар - өлген организмдердiң қалдықтары емес, олар адамдар өмiрi қызықты болуы үшiн құдайдың тау жыныстарына орналастырған заттары деп айтты. Чарлз Дарвиннiң досы, геолог Чарлз Лайель (Charles Lyell) Бар, француз және ағылшын ғалымдары жердi әртүрлi уақытта әртүрлi организмдер мекен еттi деген тұжырымға келдi.

1809 жылы, Чарлз Дарвин (Charles Darwin) және Альфред Рассел Уолмс (Alfred Russel Wallace) өздерiнiң эволюция теориясын ашқанға дейiн жарты ғасыр бұрын, француз биологы Жан Батист де Ламарк (Jean Batiste de Lamark) өзiнiң теориясын ұсынды: организмдер тiршiлiк барысында мекен ету ортасына бейiмделгiштiгiн арттыратын белгiлерге ие болады; бұл белгiлер ұрпаққа берiледi. Оның келтiрген мысалдары iшiнде белгiлi болғаны жираф мойнымен байланысты мысал: жирафтар жоғарыдағы жапырақтарға ұмтылуының нәтижесiнде мойындары ұзарып, ол белгiнi ұрпақтарына бердi деп Ламарк айтады.

Қазiргi генетика негiздерiмен таныс адамдарға бұл идея ерсi көрiнгенiмен, ХIХ ғасыр соңындағы теорияларға толық сәйкес келедi, ол теория бойынша дененiң әртүрлi бөлiктерi қанмен көбею мүшелерiне келетiн, жұмыртқа клеткасы және сперматозоидтардағы кiшкене бөлшектер. Жұмыртқа клеткалары мен сперматозоидтардың денедегi басқа бөлшектерi клеткаларының гендерi емес, өздерiнiң гендерi бар екенiн бiз бiлемiз. (Бұл ұрпақтары алатын генетикалық тұқымқуалаушылық организмге әсер етпейдi деген мағынаны бiлдiрмейдi) .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.