Бұланты маңындағы шайқас

Жоспар
Кіріспе

1 Ұлытау
2 Қанжыгалы Бөгенбай Ақшаұлы(1680.1778)
3 Қаракерей Қабанбай (Ерасыл) Қожагұлұлы
4 Шақшақ Жәнібек—қолбасшы
5 Бәсентиін Малайсары Тоқтауылұлы

Қазақтан Орталық Қазақстанның орасан зор аумағын сапыарқа деп атайды. өз кезегінде Сарыарқа-тарихи символ. Мұнда қазақтардың материалдық және рухани мәдениетінің өзіндік дәстүрі бар. Ұлытау Сарыарқаның інжу-маржаны болып табылады. Ұлытау ұғымына таулардың, өзен – көлдердің тұтас жүйесі кіреді. Ұлытау баурайындағы бұлақтардан өз бастауын алып оңтүстік-батысқа кқарай екі өзен ағады бірі Білеуті, екіншісі Бұланты. Бұлардың аңғары шұбар теңізден солтүстікке қарай, бағыты. Арал теңізі, Қарақұмға қарай жақындап барып үзік-үзік қара суларға айналады, ақыры құмға сіңіп көрінбей кетеді. Сол кезден Білеутіні қазақтар Қалмаққырылған деп атағанды ұнатады, ағар басы Қумола атанған. Сарыарқада қайрақты атанған жер- су баршылық білеу-қайрақ бір ұғымдас сөздер. Бұлантының жөні сәл бөлек. Бұл өзен байқоңыр делінеді.
Ұлытау таулар жүйесіне иелік ету соғыс барысында маңызды кезең болды. Ақт. шұбарынды. Ал сұл (1723-1730 жылдардағы Отан соғысы) барысындағы аса маңызды шайқастардың бірі ұлытау етегінде өтті. Алайда 1728 жылдың көктемінде Ұлытау етегінде, Қарашыр деген жерде қазақ әскерлерінің жоңғарлармен ірі шайқасы өті.
Бұланты шайқасы қазақ жастарының жеңіске деген орасан зор ерік-жігерін көрсетті. өз заманының аса көрнекті қолбасшылары жеке қол басқарды. Жасақтарды қаруландыру жөнініде Ш.Жәнібек зор ұйымдастырушылық жұмыс істеді. Қазақ жасақтарының жауынгершілігі туралы. Сауыт киіп алған олар, нақ сол аңыздарға қарағанда, өршелене шайқасқан және шайқас алаңын көбінесе өздерінің нық басқан табанымын таптап өткен дейілген.

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Бұланты маңындағы шайқас.
Қазақтан Орталық Қазақстанның орасан зор аумағын сапыарқа деп
атайды. өз кезегінде Сарыарқа-тарихи символ. Мұнда қазақтардың материалдық
және рухани мәдениетінің өзіндік дәстүрі бар. Ұлытау Сарыарқаның інжу-
маржаны болып табылады. Ұлытау ұғымына таулардың, өзен – көлдердің тұтас
жүйесі кіреді. Ұлытау баурайындағы бұлақтардан өз бастауын алып оңтүстік-
батысқа кқарай екі өзен ағады бірі Білеуті, екіншісі Бұланты. Бұлардың
аңғары шұбар теңізден солтүстікке қарай, бағыты. Арал теңізі, Қарақұмға
қарай жақындап барып үзік-үзік қара суларға айналады, ақыры құмға сіңіп
көрінбей кетеді. Сол кезден Білеутіні қазақтар Қалмаққырылған деп
атағанды ұнатады, ағар басы Қумола атанған. Сарыарқада қайрақты атанған
жер- су баршылық білеу-қайрақ бір ұғымдас сөздер. Бұлантының жөні сәл
бөлек. Бұл өзен байқоңыр делінеді.
Ұлытау таулар жүйесіне иелік ету соғыс барысында маңызды кезең
болды. Ақт. шұбарынды. Ал сұл (1723-1730 жылдардағы Отан соғысы)
барысындағы аса маңызды шайқастардың бірі ұлытау етегінде өтті. Алайда 1728
жылдың көктемінде Ұлытау етегінде, Қарашыр деген жерде қазақ әскерлерінің
жоңғарлармен ірі шайқасы өті.
Бұланты шайқасы қазақ жастарының жеңіске деген орасан зор ерік-
жігерін көрсетті. өз заманының аса көрнекті қолбасшылары жеке қол басқарды.
Жасақтарды қаруландыру жөнініде Ш.Жәнібек зор ұйымдастырушылық жұмыс
істеді. Қазақ жасақтарының жауынгершілігі туралы. Сауыт киіп алған олар,
нақ сол аңыздарға қарағанда, өршелене шайқасқан және шайқас алаңын көбінесе
өздерінің нық басқан табанымын таптап өткен дейілген.
Қанжыгалы Бөгенбай Ақшаұлы(1680-1778) — қолбасшы, бүкіл қазақ
жасақтарының қолбасы, дипломат, жоңғарларға қарсы бүкілхалықтық азат
етушілік Отан соғысын аса көрнекті ұйымдастырушылардың бірі. Оның жасақтары
жайық қазақтарымен, жоңғарлармен, Цин империясының қарулы күштерімен
шайқасқан.
Қаракерей Қабанбай (Ерасыл) Қожагұлұлы (1691 —1769) — қолбасшы,
халық батыры, қазақ халқын жоңғар басқыншыларынан азат ету жолындағы
күресті ұйымдастырушылардың бірі. Түркістаңды қорғау кезінде (1724), Алакөл
(1725), Бұланты, Аңырақай, Шығанақ шайқастары мен басқа да шайқастарда
найман жасағын басқарған.
Кабанбайдың әйелі Гауһар (Малайсары батырдың қарындасы) күйеуімен
бірге көптеген шайкастарға қатыскан. Атадан ұл болып тума, ер болып ту
деген сол Гауһардан қалған. Абылай хан Қабанбайды елден ерек шықкан Дарабоз
деп атаған, оның ерліктері туралы таралған аңыз-әңгімелер көп.
Шақшақ Жәнібек—қолбасшы, мемлекет қайраткері, дипломат, жоңғарларға
қарсы азаттық күресін ұйымдастырушылардың бірі. Жоңғар батырларымен жекпе-
жектерде талай ретжеңіп шыққан. Қазақ-орыс қатынастарын нығайтуды белсеңе
жақтады. Оның таңдауы және батыл қолдауы бойынша Абылай сүлтан Орта жүздің
ханы болды.
Тама Есет - қолбасшы, тама руының ақсақалы, кейіннен тархан,
жоңғарларға қарсы халық-азаттық соғысын ұйымдастырушылардың бірі,
жоңғарларға қарсы көптеген шайқастарда бүкіл қазақ жасағының ірі бөлімшесін
(4000-ға дейін ұланды) басқарған.
Бәсентиін Малайсары Тоқтауылұлы — қолбасшы, бәсентиін руының
ақсақалы, дипломат, азаттық соғысын ұйымдастырушылардың бірі, көптеген
шайқастарда жасақтардың ірі бөлімшесін басқарды. Малайсары тауы соның
есімімен аталған.
Ал кейде олар жау тобырына сұрапыл дауыл сияқты тиіп, олардың жүріп
өткен іздерінде еліктер қаптап қалатын.
Көптеген шайқастарға, қатысқан жаршы-жырау Тәтіқара батырлар даңқын
былай деп мөңгіге қалдырған:

Қамыстың басы майда, түбі сайда,
Жәнібек Шақшақұлы болат найза,
Алдыңнан су, артыңнан жау қысқанда,
Ер жігіттің ерлігі осындайда.

Бөкейді айт Сағырменен Дулаттағы,
Деріпсөлі, Маңдайды айт Қыпшактағы,
Өзге батыр кайтса да бір қайтпайтын
Сары менен Баянды айт Уақтағы.

Ағашта биікті айтсаң қарағайды айт,
Жігіттік, ерлікті айтсаң Бөгенбайды айт,.
Найзасының ұшына жау мінгізген
Емәнәлі Керейде ер Жабайды айт.

Басқа бір жырау - Ақтамбердінің мына елеңі де ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.