Акционерлік қоғамның табысының қалыптасу жолдарын және олардың бөлу әдістерін қалыптастыу

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
І Бөлім. Акционерлік қоғам түсінігі және оның түрлері
1.1. Акционерлік қоғамның қалыптасуы және қоғамда алатын орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2. Акционерлік қоғамды құру және оның жарғылық капиталы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13

ІІ Бөлім. Акционерлік қоғамды қалыптастыру және жетілдіру жолдары
2.1. Акционерлік қоғамның құрылу нысандары ... ... ... ... ...17
2.2. Акционерлік қоғам табыстарының қалыптасуы және бөлінуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19

ІІІБөлім. «БТА» АҚ.ның қаржысына тоқталып оның депозиттік операцияларының біріне талдау жасау
3.1. «БТА» АҚ . көпшілік таныған көшбасшы банк ... ... ... ... .25
3.2. «БТА» АҚ.ның депозиттері (оның ішінде «Формула успеха» депозиті) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ...32
Қосымша ... ... ... ... ... ... ..33

Нарық жағдайында маңызды орынды акционерлік қоғамдар алады. Акционерлік қоғамдар өз қызметін жүзеге асыра отырып, өз акцияларын шығару арқылы бағалы қағаздар нарығының қызмет етуін қамтамасыз етеді.
Қазақстанда акционерлік қоғамның қалыптасуы нарықтық экономика көшумен және мемлекеттік кәсіпорындарды жекшелендірумен байланысты болды. Басқа меншік нысанына қарағанда акционерлік қоғам ерекшелігі акционерлік қоғам формасын, жедел түрде ірі қаржы ресурсын жұмылдыру мүмкіндігі болып табылады. Сондай-ақ қоғамдар өз акцияларын шығара отырып, бизнесін жаңғыртады.
Акционерлік қоғамның нарықтық экономика жағдайында қызмет етуінің экономикалық пайдалылығы табыс табумен анықталады. Акционерлік қоғамның басты табысы алдағы уақытта әр түрлі қаржы көздеріне кең көлемде қол жеткізуді қамтамасыз ету болып табылады.
Курстық жұмыс тақырыбы – «Акционерлік қоғам және оның Қазақстандағы әрекет ету ерекшеліктері» деп аталады.
Курстық жұмыстың мақсаты - акционерлік қоғамның табысының қалыптасу жолдарын және олардың бөлу әдістерін қалыптастыра отырып, табысты қалыптастыру және бөлуді жетілдіру жолдарын қарастыру болып табылады.
Осы мақсатты жүзеге асыруда келесідей міндеттер шешіледі:
- акционерлік қоғамның мәнін, қалыптасуын, түрлерін қарастыру.
- акционерлік қоғамның пайдасының қалыптасуын, бөлінуін қарастыру.

1. «Банк ісі» С.Б. Мақыш, Ә.С. Ілияс .
Алматы «Қазақ университеті» 2004жыл 162-163 беттер
2. «Ақша, несие, банктер, валюта қатынастары» Б. Көшенова
Алматы «экономика» 2000 жыл 121-127 беттер
3. «Банковкое дело» Н.Н. Хамитов. Алматы «экономика» 2005жыл. 86-90 беттер
4. «Банковкое дело» Е.Л. Жарковская. Москва «Омета-л»2006г 291-310 беттер
5. «Банквское дело» О.И. Лаврушкин
Москва 1998, 456 бет
6. ҚР Президентінің 23.12.1995 жыл «Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы» заңдық күші бар жарлығы
7. ҚР ипотекалық несиелендіруі бойынша өзгерістер мен толықтырулар туралы, ҚР заңдары 03.06.03ж
8. Елбасы ҚР Президентінің Мемлекеттік тұрғын үй құрылысын 2005-2007 жж. дамыту бағдарламасы.
9. // Банки Кзахстана – 2004ж №10, 6-9 беттер, Об актуальных аспектах гарантирования ипотечных кредитов. Ш. Валеев
10. // Банки Кзахстана – 2004 - №8 – 25-30б. Система жилищнего кредитования: современное состояние и перспективы развития. А. Салихова
11. // Банки Казахстан – 2004-№1 – 42-45 бат. Современные перспективы развития жилищнего кредитования в Казахстане. Н. Дюсембаев
12. // Банки Кзахстана -2006 ж, №1, кредитные организации, как участники бюджетног процесса. Уздннов Ш.Ш. 51-56 бетте
13. // Банки Кзахстана – 2006, №12. Рефинансирование ипотечных обязательств через институты коллективног инвестирование: ипотечная покрытие или ипотечный пиф. А.А. Богданов 51-54 беттер
14. // Банки Кзахстана-2007 ж, №7. Междунородный опыт ипотечнего кредитования. Ковтун. 9-13 беттер
15. || Транзитная экономика – 2003ж. Финансирования жилищного строительства и развития ипотечнего кредитования в Казахстане
16. // Саясат – 2001 №7 – 8-72-77 бет. Развития системы ипотечного кредитование в РК. Киреева
17. www.bta.kz
18. www.halikbank.kz
19. www.google.com
20. www.centercredit.kz
21. www.ipoteka.kz
22. www.atfbank.kz
23. www.alb.kz

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 47 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І Бөлім. Акционерлік қоғам түсінігі және оның түрлері
1. Акционерлік қоғамның қалыптасуы және қоғамда алатын орны ... ... ...5
2. Акционерлік қоғамды құру және оның жарғылық
капиталы ... ... ... ... .13

ІІ Бөлім. Акционерлік қоғамды қалыптастыру және жетілдіру жолдары
2.1. Акционерлік қоғамның құрылу
нысандары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...17
2.2. Акционерлік қоғам табыстарының қалыптасуы және
бөлінуі ... ... ... ... ...19

ІІІБөлім. БТА АҚ-ның қаржысына тоқталып оның депозиттік операцияларының
біріне талдау жасау
3.1. БТА АҚ – көпшілік таныған көшбасшы банк
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
3.2. БТА АҚ-ның депозиттері (оның ішінде Формула успеха депозиті).27

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 32
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .33

Кіріспе

Нарық жағдайында маңызды орынды акционерлік қоғамдар
алады. Акционерлік қоғамдар өз қызметін жүзеге асыра отырып, өз
акцияларын шығару арқылы бағалы қағаздар нарығының қызмет етуін
қамтамасыз етеді.
Қазақстанда акционерлік қоғамның қалыптасуы нарықтық экономика
көшумен және мемлекеттік кәсіпорындарды жекшелендірумен байланысты
болды. Басқа меншік нысанына қарағанда акционерлік қоғам ерекшелігі
акционерлік қоғам формасын, жедел түрде ірі қаржы ресурсын жұмылдыру
мүмкіндігі болып табылады. Сондай-ақ қоғамдар өз акцияларын шығара
отырып, бизнесін жаңғыртады.
Акционерлік қоғамның нарықтық экономика жағдайында қызмет
етуінің экономикалық пайдалылығы табыс табумен анықталады.
Акционерлік қоғамның басты табысы алдағы уақытта әр түрлі қаржы
көздеріне кең көлемде қол жеткізуді қамтамасыз ету болып
табылады.
Курстық жұмыс тақырыбы – Акционерлік қоғам және оның Қазақстандағы әрекет
ету ерекшеліктері деп аталады.
Курстық жұмыстың мақсаты - акционерлік қоғамның табысының қалыптасу
жолдарын және олардың бөлу әдістерін қалыптастыра отырып,
табысты қалыптастыру және бөлуді жетілдіру жолдарын қарастыру
болып табылады.
Осы мақсатты жүзеге асыруда келесідей міндеттер шешіледі:
- акционерлік қоғамның мәнін, қалыптасуын, түрлерін қарастыру.
- акционерлік қоғамның пайдасының қалыптасуын, бөлінуін қарастыру.
Курстық жұмыстың құрылымы:
Бірінші бөлімде – акционерлік қоғамның қалыптасуы, оның қоғамда
алатын орны мен қызметі, түрлері қарастырылады.
Екінші бөлімде – акционерлік қоғам табыстарының көрсеткіштері, оның
нарықтық экономикадағы қаржылық жағдайы, сонымен қатар құрылу нысандары
туралы жазылды.
Үшінші бөлімде – елімізде жетекші орын алатын БТА Банк АҚ-ның
құрылу тарихы, стратегиялық даму жолдары мен даму перспективалары және
Формула успеха депозитінің маңызы қарастырылады.

І Бөлім. Акционерлік қоғам түсінігі және оның түрлері
1.1.Акционерлік қоғамның қалыптасуы және қоғамда алатын орны

Акционерлік қоғамның шаруашылық қызметінің тамыры капитализм
кезеңінен келе жатыр. Экономистердің айтуынша, акционерлік қоғам қалыптасуы
капиталистік өндіріс эволюциясының жаңа сапалы кезеңіне әкелді.
Акционерлік қоғам жарыққа шығар кезінде қауіпті жағдай туғызды. Себебі, сол
кезекте жеке меншік қатынастар жүйесі, өндіргіш күштердің даму
талаптарымен қарама қайшылыққа түсті. Бізге бұрыннан капиталист деп таныс,
тарихи алыс кезеңнің кәсіпкерлері біріккен өндірісті құру және
ұйымдастыру үшін, өз капиталдарын біріктіруге қажеттілік туды.
1917 жылғы Қазан көтерілісі кезеңінде Ресейде 6417,3 млн.руб
капиталыменг 2980 акционерлік қоғам әрекет етті(соның ішінде 232 шетел
кәсіпорындары 576,5 млн.руб капиталымен).
Өндірісті және тауарларды акционерлеу деңгейі бойынша Ресей дүние
жүзінде 4-ші орын алды. 1817 жылы желтоқсанда жас кеңес үкіметі, жеке
акционерлік қоғамдармен олардың қызметін бақылауға келісімге отырды. Ол
келісімге сәйкес акционерлік қоғамдар мемлекеттрік банкке өз кассалары
бойынша ақпарат беру және ақша қозғалысы туралы есеп беруге міндетті болды.

Содан 60 жыл өтіп, тек 1980 жылдың 19 маусымында ғана, КСРО Министрлігі
акционерлік қоғам және жауапкершілігі шектеулі серіктестік туралы
қаулыны бекітті. Бұл қаулы тәуекелге және және әт түрлі келеңсіз
жағдайларға қарамастан 1988-1989 жылдардағы ең бірінші кәсіпкерлер үшін
акционерлік қоғам қызметіне құқықтық негіз болды. Содан соң осы процесс
өте белсенді жүріп кетті және бүгін олардың саны мыңнан асып түсті. Ресей
ізімен бұл бағытта Қазақстанда жүрді. Қазіргі кезде 9000 жуық акционерлік
қоғамдар тіркелді, соның ішінде 4-ші бөлігі Алматыда. Қазақстан
Республикасының бағалы қағаздар бойынша ұлттық комиссиясы жүргізетін
бағалы қағаздардың және эмитенттердің мемлекеттік реестрінде, жалпы
санынан тек 3-ші бөлігі ғана тіркелген. Бұл сандық қайшылықтар-
акционерлік қоғамның маңызды бөлігі мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін
әр түрлі себептермен әлі қызметін бастамағанын көрсетеді.
1998 жылдың 10 шілдеде Қазақстан акционерлік қоғам қызметін реттейтін
екінші кезең заңын қабылдады. Осының әсерімен ол ТМД нарықтық
реформаларының алдыңғы қатарында қалу үшін тағы бір қадам алға басты.
Акционерлік қоғам қызметін реттейтін 1994 жылдың шаруашылық
серіктестіктер туралы заңы, елге Қазақстан тәуелсіздік алғаннан бастап
экономикалық дамудың алғашқы кезеңдерінде жақсы қызмет көрсетті. Ал 2003
жылдың маусымындағы қабылданған заңда корпоративтік басқару принциптері
және акционерлердің мүдделерін қорғау тәсілдері айқындалған.
Акционерлік қоғамдардың бұрынғыдай түрге бөлінуі (жабық акционерлік
қоғам , ашық акционерлік қоғам) және бағалы қығаздардың қайталама
рыногындағы акциялар айналысының тәртібін жеңілдеті мақсатында оларды
орналастыру тәсілдері (жеке, ашық, жабық) Заңнан алынып тасталды, өйткені
бұрын қолданылған тәртіп акционерлердің өздеріне тиесілі акцияларды
басқару жөніндегі құқықтарын шектейтін еді.
Заңда акциялардың нақтылы құны деген ұғым акцияларды құрылтайшылар
арасында орналастырған кезде ғана сақталған, бұдан әріде, келесі
орналастыруда акциялар орналастыру бағасы бойынша, яғни олардың нарықтық
құны бойынша сатылады, сол арқылы акционерлік қоғам жұмысының тиімділігі
айқындалады.
Заңда акционерлік қоғамдардың ең аз жарғылық капиталының мөлшерін
50 000 АЕК- ге дейін ұлғайту көзделді. Акционерлік қоғамның ұйымдық-
құқықтық нысанының ерекшелігін және осындай ұйымдар қызметінің
халықаралық қызметін ескере отырып, жарғылық капиталдың көрсетілген
мөлшері олардың жұмыс істеуіне оңтайлы болып табылады.
Мүлікті мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру барысында құрылған
ұсақ акционерлік қоғамдардың көп болуы бағалы қағаздар нарығын дамытуға
ықпал етпейді, өйткені олардың акциялары инвесторлар үшін қызығушылық
туғызбайды және инвестолардың көпшілігі үшін бағалы қағаздар нарығындағы
сауда объектісі бола алмайды.
Халықтық акционерлік қоғам ұғымына деген тұжырымдамалық көзқарас
өзгерді. Заңда халықтық акционерлік қоғам мәртебесін беруге негіз
болып табылатын негізгі белгі, акционерлер санының – 500 және одан да
көп болуынан басқа, акционерлік қоғамның меншік капиталының тиісті
мөлшері болып табылады. Мұндай акционерлік қоғамның бағалы қағаздарды
едәуір өтімді инвестициялар салу үшін тартымды құрал болып табылады және
соған сәйкес бағалы қағаздар нарығында жоғары сұранысқа ие болуы қажет.
Сонымен бірге, Заң бағалы қағаздардың ұйымдастырылған нарығында мәмілелер
жасау міндеттілігін белгілейді.
Сондай-ақ ескірген және тиісті түрде өзінің функцияларын орындай
алмайтын акционерлік қоғамның бақылаушы органын (ревизиялық комиссия)
ішкі аудит қызметімен алмастыру көзделеді. Қоғамның бақылаушы органы
тұрақты жұмыс істейтін және өз қызметінде атқарушы органға тәуелді
болмауға тиіс. Ішкі аудит қызметінің қызметкерлері акционерледің жалпы
жиналысында сайлануға және қоғамның директорлар кеңесіне тікелей бағынуға
тиіс.
Акционерлік қоғамдардың дивиденттер төлеу рәсімдерін ретке келтіру
және жеңілдету, әрі төлем тәртібін нығайту мақсатында Заң дивиденттер
(облигациялар бойынша сыйақылар) төлеу үшін акционерлік қоғамдар үшін
төлем агентінің қызмет көрсетуін пайдалану мүмкіндігін белгілейді. Ұлттық
банктің есеп-айырысу, кассалық операцияларды жүзеге асыру лицензиясына
ие болған екінші деңгейдегі банктер мен ұйымдар төлем агенті зретінде
жұмыс істей алады деп болжанады. Осындай институтты енгізу акционерлер мен
облигация ұстаушыларға бағалы қағаздар бойынша кірістер алу кезінде
туындайтын, қазіргі кезде нарықта бар тәуекелдерді азайтуға мүмкіндік
береді. Осы акцияларды шығарған акционерлік қоғамның өзіне акция
ұстаушылардың тізілімін жүргізген кезде өз құқығын асыра пайдалануға әкеп
соқтырады.
Көрсетілгеннен басқа, Заңда акциялардың шығарылымын мемлекеттік тіркеу
рәсімдерін жетілдіру және осындай тіркеу барысында құжат айналымын азайту
көзделеді. Қоғам шаруашылық жүргізуші субъект ретінде мемлекеттік
тіркелеген кезден бастап бір ай ішінде қоғамның жарияланған акцияларының
шығарылымы мемлекеттік тіркелуге жатады деп болжанады. Бұрын тіркелген
акцияларды орналастырғаннан кейін ғана жарияланған акцияларды мемлекеттік
тіркеу мақсатында келесі өтініш жасауға болады. Акцияларды орналастыру
мерзімдерінің болмауы акционерлік қоғамның менеджерлеріне қоғамның
қажеттілігіне сәйкес оның даму перспективасын ескере отырып, акцияларды
қосымша инвестицияларға орналастыруды жүзеге асыруға мүмкіндік берді.
Басқа меншік түрлерімен салыстырғандағы акционерлік қоғамның
артықшылықтары:
Біріншіден, жарғылық қорын және қызметін кеңейту үшін, қоғам
акционерлердің құралдарын тартуға мүмкіндігі бар және бұл құралдар
қайтарымсыз негізде беріледі. Себебі, акциялар қоғаммен сатып алынбайды,
тек басқа акционерлерге қайтып сатылады.
Екіншіден, қоғам қызметінің жалпы басшылығы нақты басқарудан бөлінген.
Бұл сәйкес келетін басқарушыларды жалдауға және таңдауға мүмкіндік береді
және акционерлерді басқару персоналын жаңа таңдауға мәжбүр етеді, себебі
әрбір акционер қоғамның жақсы жұмыс істеуіне жауап береді.
Үшіншіден, қоғам акцияларын сатып алу жолымен, кәсіпорынның барлық еңбек
етуші ұжымының жекешеленіп кету мүмкіндігі бар.
Төртіншіден, акционерлер құрамына өзінің тұрақты контингенттерін тарту
мүмкіндігіне ие және соның салдарынан қоғам қызметінің қорытындысына
жалпы қызығушылық болады. Сонымен қатар қоғам өзі де басқа қоғамдардың
бағалы қағаздарын сатып ала алады.
Бесіншіден, шектеулі жауапкершілік. Акция ұстаушылар, тек акция сатып
алған сомамен тәуекелді. Егер де қоғам банкротқа ұшыраса да,
акционерлердің жеке активтері қауіпті болмайды.
Қазақстан Республикасында акционерлік қоғамдарды реттеу перспекти-
валары.Қазіргі кезде Қазақстанда көне бұйымдармен, үлкен қарыздарымен
жұмыссыз және еңбек ақысыз отырған коллективтерімен, толық табыссыз артында
еш нәрселері жоқ он мыңға жуық акционерлік қоғамдар бар. Баланстық қалдық
құнымен құрылқған, осындай акционерлік қоғамдар нарыққа нақты активтерімен
қамтамасыз етілмеген акцияларды сатып жіберуді әлі де жалғастыруда.
Мемлекет өз қолына басқарушы емес акционерлік қоғамдардың көмекші
функцияларын алу керек. Осыған сәйкес, ол ақша массасын және несие
бағыттарын бақылауды, мемлекеттік гарантияларды және депозитпен, несиемен,
жеке сала қарыздармен, алтынмен экспортты ынталандырудағы сақтандыру
жүйесін қамтамасыз етуді дұрыстау керек.
Енді ең маңыздысы, мемлекет корпоративтік бағалы қағаздармен бәсеке
болатын қазыналық вексельдерді, облигацияларды, мемлекеттік мекемелердің
міндеттемелерін шығарғанда, ссудалық капитал нарығында өзінің іс-
әрекетіне қатаң жауапкершілігін қамтамасыз етуі керек.
Қазақстанда дәл осының барлығы жоқ, бірақ экономиканы дамытудағы
объективті заңдар бәрібір де жоғарғы жетістіктерге жетеді.
Акционерлік қоғам деп - өзінің қызметін жүзеге асыру үшін қаражат тару
мақсатында акциялар шығаратын заңды тұлғаны айтады.
Акция – үлесті немесе меншікті куәландыратын бағалы қағаз, яғни акция-
қоғам шығаратын және олардың түрлері мен санаттарына қарай
акционерлердің дивиденттер алуға , қоғамды басқаруға қатысуға және
қоғам таратылған жағдайда оның қалған мүліктерінің бір бөлігін иемдену
құқығын куәландыратын құжат. Қоғам өзінің міндеттемелері бойынша өзіне
тиесілі барлық мүлікпен жауапты болады. Акционер қоғамның міндеттемелері
бойынша жауап бермейді, тек өзіне тиесілі акциялар құнының шегінде қоғамның
қызметіне байланысты зияндарға тәуекел етеді.2
Экономикасы дамыған елдерде корпорациялар деп те атайды.
Акционерлік қоғамдар жабық және ашық қоғам үлгісінде құрылады.
Қоғамның фирмалық атауы, сондай-ақ қоғамның үлгісіне қарай Ашық
акционерлік қоғам немесе Жабық акционерлік қоғам деген сөздер немесе
тиісінше ААҚ және ЖАҚ аббревиатурасы болуға тиіс.Қоғам осындай
фирмалық атауымен мемлекеттік тіркеуден өтеді.
Жабық қоғам акциялары белгіленген тәртіппен өзінің
құрылтайшылары мен алдын ала айқындалған адамдар тобының арасында
орналастырылатын қоғам жабық қоғам болып табылады. Жабық қоғам
өзінің шығарвлатын акцияларды Заңда көзделгеннен басқа жағдайларда
тек жабық әдіспен ғана орналастыруға хақылы.
Жабық қоғам акционерлерінің саны жүзден аспауы тиіс , бұған жабық
қоғам коммерциялық емес ұйым болып табылылатын жағдайлар қосылмайды
. Жабық қоғам акционерлерінің осы қоғамның басқа акционерлері
сататын акцияларды сатып алуға артықшылықты құқығы бар .Жабық
қоғамның өз акцияларын сатқысы келетін акционері оларды қоғамның
басқа акционеріне ,ал олар бас тарқар жағдайда қоғамның өзіне сатып
алуға ұсынуға міндетті . Сатылатын акцияларды сатып алудың
артықшылықты құқығы акциялар сатуға ұсынылған кезден бастап 30 күн
бойы акционерлерде сақталады.Егер акционерлердің ешқайсысы аталған
мерзімді осы құқықты пайдаланбаса , ол қоғамға өтеді және онда 30
күн бойы сақталады .
Қоғам сатылатын акцияларды сатып алудың артықшылықты құқығын
акционерлердің жалпы жиналысының тиісті шешімін қабылдау жолымен
іске асырады .Қоғамның жарғысында сатуға ұсынылған акцияларды
артықшылықпен сатып алу құқығын қоғамның акционерлерінде немесе
оның өзінде қалдырудың өзге белгілері белгіленуі мүмкін , бірақ ол
кемінде 30 күн болады.
Қоғам және оның акционерлері акцияларды сатып алудан бас
тартқан немесе белгіленген мерзімдер ішінде жауап алмаған жағдайда
акционер акцияларды қоғамға және оның қатысушыларына ұсынған
бағадан төмен емес құны бойынша үшінші тұлғаларға сатуға хақылы .
Сатуға ұсынылған акциялардың бағасын төмендету туралы шешім
қабылданған ретте акционер осы бапта белгіленген тәртіппен оларды
басқа акционерлерге немесе қоғамға сатып алуға қайта ұсынуға
міндетті . Жабық қоғамның акцияларын өзге негіздер бойынша
иеліктен айыру заңдарға сәйкес жүргізіледі .
Жабық қоғам акцияларының эмиссиясы осы Заңда көзделгеннен
басқа жағдайларда мемлекеттік тіркеуге жатпайды .Жабық қоғам
жарғысында өзінің әрекетімен немесе әрекетсіздігімен қоғамның
мүдделерін едәуір бұзушы акционерді сот тәртібімен акционерлер
қатарынын шығару мүмкіндігі көзделуі мүмкін . Аласталған акционердің
акцияларын қоғамның таза активтері құнының ол шығарған акциялардың
жалпы санына қатынасы есебімен сот белгіленген баға бойынша
қоғам сатып алуға тиіс .
Акционерлері өздеріне тиесілі акцияларды басқа акционерлердің
келісімінсіз иеліктен айыруға хақылы қоғам ашық акционерлік
қоғам деп аталады .
Ашық қоғамның акциялары 3 түрлі әдіспен , яғни жабық, жеке және
ашық орналастырылады. Қоғам акционерлерінің саны 100 ден аспаса
акционерлердің жалпы жиналысының шешімі бойынша ашық қоғам , жабық
қоғам болып қайта құрылуы керек . Қоғамды құру туралы шешім
қабылданған жеке және заңды тұлғалар қоғамның құрылтайшылары болып
есептеледі. ААҚ –да қоғам акционерлерінің саны шектелмейді.
Қазақстанда акционерлік қоғамдар 19 ғ аяғы мен 20 ғ басында пайда
болды . Бұл кезде Қазақстанның өнеркәсібі өте нашар дамыды .
Қазіргі уақытта ҚР акционерлік қоғамдар туралы заңында Бағалы
қағаздар нарығында акциялары бағаланатын активтердің мөлшері кемінде
айлық есептік көрсеткіштің 200000 еселенген мөлшерін құрайтын және
акционеолердің саны 500 ден кем болмайтын ашық қоғам Ашық халықтық
қоғам болып табылады.
Халықтық қоғам мәртебесін алу тәртібін бағалы қағаздар нарығы
туралы заңдармен белгіленген . Ашық акционерлік қоғам төмендегі
жағдайларға байланысты ашық халықтық қоғам мәртебесін жоғалтады :
1) Халықтық қоғам мәртебесін алған қоғам акционерлердің саны
6 айдың ішінде 500 ден кеміп кетсе .
2) Оның активтерінің мөлшері айлық есептік көрсеткіштің 200 000
еселенген мөлшерінен кеміп кетсе .
3) Қоғам акцияларының бағалы қағаздар нарығындағы бағалануы
тоқтатылса .
Осы жағдайлардың біреуі пайда болған кезден бастап 6 ай
өткеннен кейін өкілетті органға хабарлай отырып , халықтық қоғам
мәртебесін жоғалтқаны туралы мәлімдеуге міндетті. Халықтық қоғамның
акцияларымен жасалатын мәмілелер есебін орталық депозитарий немесе
тәуелсіз тіркеуші өкілетті орган белгіленген тәртіппен жүзеге
асырылады .

1.2.Акционерлік қоғамды құру және оның жарғылық капиталы

Қоғамды құру туралы шешім қабылдаған жеке және заңды
тұлғалар қоғамның құрылтайшылары болып табылады . Қоғамның
құрылтайшысы
жалғыз тұлға болуы мүмкін . Қоғам құрылтай жиналысының шешімі
бойынша құрылады. Қоғамды жалғыз тұлға құрған жағдайда оны құру
туралы шешімді осы тұлға жеке –дара қабылдайды . Құрылтай шарты мен
жарғы қоғамның құрылтай құжаты болып табылады . Жалғыз тұлға
құрған қоғамның құрылтай құжаты оның жарғысы болып табылыды .
Құрылтай жиналысында құрылтайшылар қоғамды құру туралы шешім
қабылдыйды , оның жарғысын бекітеді , қоғамның органдарын сондай-ақ
қоғамды мемлекеттік тіркеуге арналған құжаттарға қол қоюға
және ұсынуға , заңдарда белгіленген тәртіппен мүлікті , оның
ішінде мүлікті қоғамның акцияларын төлеуге құрылтайшылар
енгізетін мүліктік құқықтарды ақшалай бағалауды жүргізуге
өкілетті адамдарды сайлайды . Құрылтайшылар құрылтай жиналысының
хаттамасын және құрылтай шартын жасасып , қол қоюға, сондай-ақ
қоғамның жарияланған жарғылық капиталының мөлшері туралы шешім
қабылдауға тиіс .
Қоғамның құрылтай жиналысында сайланған органдар қоғам
мемлакеттік тіркелгеннен кейін акционерлердің бірінші жалпы
жиналысына дейін жұмыс істейді. Қоғамның құрылтай шартында
қоғамды құру туралы шешім , қоғамның үлесін көрсету , оның
толық және қысқартылған атуы көрсетіледі және құрылтайшылардың
акцияларды төлеу мөлшері , мерзімі және тәртібі туралы
мәліметтер болады. Шығарылатын акциялардың түрлері мен санаттары
және оларды бастапқы орналастырудың тәртібі туралы мәліметтер
және қоғамның жарғысын бекіту туралы жазба болуы тиіс .
Құрылтай шартына құрылтайшылардың шешімі бойынша қоғамды
құруға және оның болашақтағы қызметіне қатысты заң
актілеріне қайшы келмейтін басқа ережелер мен мәліметтер де
енгізілуі мүмкін. Егер шарттың өзінде өзгедей көзделмесе , құрылтай
шартында баяндалған мәліметтер коммерциялық құпия болып табылады.
Құрылтай шарты мемлекеттік органдарға, сондай-ақ үшінші тұлғаға
тек қоғамның шешімімен не заң актілерінде белгіленген
жағдайларда ғана көрсетілуге тиіс .
Қоғамның жарғысы заңды тұлға ретіндегі қоғамның мәртебесін
айқындайтын құжат болып табылады және қоғамды мемлекеттік
тіркеу кезінде құрылтай құжаты ретінде қарастырылады. Жоғарғы
қоғам құрылтайшыларының өкілетті өкілдері қол қоюға тиіс және
оны нотариат куәландыруға тиіс .
Қоғамның жарғысында мынадай ережелер болуға тиіс :
1) Қоғамның үлесі ( ашық, жабық )
2) Қоғамның мемлекеттік және орыс тілдеріндегі толық және
қысқартылған атауы .
3) Қоғамның орналасқан жері .
4) Қоғамның жарияланған капиталының мөлшері туралы мәлімет
5) Қоғам жарияланған акциялардың әр түрінің саны , санаттары , атаулы
құны , оларды иеленушілердің құқықтары туралы мәліметтер .
6) Қоғамның органдарын қалытастыру тәртібі және олардың құзіреті .
7) Қоғам органдарының шешім қабылдау тәртібі, оның ішінде шешім
білікті көпшілік дауыспен қабылданатын мәселелердің тізбесі .
8) Акционерлердің жалпы жиналысын әзірлеу мен өткізі тәртібі , сондай
–ақ жалпы жиналысты өткізу туралы акционерлерге хабарлауды осы
хабарлар жарияланатын бұқаралық ақпарат құралдары көрсетілген
нысаны .
9) Қоғамның резервтік капиталын құру мен пайдалану тәртібі .
10) Қоғамның қызметін тоқтатудың шарттары .
11) Қоғам коммерциялық емес ұйым болған жағдайда қоғамның
коммерциялық емес ұйым екенін көрсетеді .
Барлық мүдделі тұлғалар қоғамның жарғысымен танысуға хақылы .
Акционерлердің талап етуі бойынша қоғам оған енгізілген кейінгі
өзгерістерді қоса , қоғамның жарғысымен танысуға мүмкіндік беруге
міндетті . Қоғам акционерлерге оның өтініші бойынша ақыға жарғының
көшірмесін беруге міндетті , ол ақы көшірмені дайындау
шығындарынан аспауы тиіс .
Қоғамның жарғылық капиталы. Қоғамның жарияланған жарғылық
капиталының мөлшері шығаруға жарияланған барлық акциялардың
бастапқы жиынтық құнына тең болады және біріңғай валютада
көрсетіледі. Қоғамның шығаруға жарияланған акциялардың бәрін немесе
тек бір бөлігін шығаруына және орналастыруына болады .
Акционерлердің жалпы жиналысында белгіленген шығарылатын акциялар
саны, шығаруға жарияланған акциялардың шегінде шығарудың
мерзімдері мен шарттары, егер Заңда өзгеше көзделмесе, қоғамның
директорлар кеңесінің шешімімен белгіленеді. Егер заңдарда өзгеше
көзделмесе, шығаруға жарияланған барлық акциялар орналастырылғаннан
және төленгеннен кейін ғана акционерлердің жалпы жиналысының
шешімі бойынша қоғамның жарияланған жарғылық капиталын
көбейтуге жол беріледі. Қоғамның жарияланған жарғылық капиталы
жарияланған және шығарылған капиталдың арасындағы айырмасының
сомасында азайтылуы мүмкін
Қоғамның жарияланған жарғылық капиталы азайту туралы шешім
жарғылық капиталды көбейту туралы шешім тәртіппен қабылданады .
Жарияланған жарғылық капиталды Заңда белгіленген ең төменгі
мөлшерден жол берілмейді . Жарғылық капиталды кемітуге тек қоғамның
барлық несие берушілерін ол туралы 30 күннен асырмай баспасөз
басылымында хабарландыру жариялау жолымен құлақтандырылғаннан кейін
және оғен жазбаша хабарландыру жіберілгеннен кейін жол беріледі.
Бұл жағдайда несие берушілер тиісті міндеттемелерді мерзімінен
бұрын тоқтатуы немесе орындауды және өздеріне келтірілген
зияндарды өтеуге талап етуге құқылы. Қоғамның шығарылған жарғылық
капиталының мөлшері шығарылған акциялардың бастапқы жиынтық
құнына тең болады .
Қоғамның шығарылған жарғылық капиталы жаңа шығарылған
жарғылық капиталы жаңа акциялар шығару немесе шығарылған
акцияларды сатып алу және кейіннен жою арқылы өзгертілуі
мүмкін . Бұл ретте шығарылған акциялардың атаулы жиынтық құны
Заңға сәйкес тиісті қоғам үлгісінің шығарылған жарғылық капиталы
үшін белгіленген ең төменгі мөлшерінен кем болуға тиіс .
Шығарылған жарғылық капиталды қалыптастыру , өзгерту тәптібі Заңмен
реттеледі .Егер екінші немесе одан кейінгі кез-келген қаржы жылы
аяқталғанда қоғамның таза активтерінің құны шығарылған жарғылық
капиталдың мөлшерінен кем болмаса , қоғам бағалы қағаздар рыногы
туралы заңдарда белгіленген тәртіппен оны кеміту туралы шешім
қабылдауға міндетті .
Қоғамның резервтік капиталы .Ашық қоғам қоғамның шеккен зиянын
өтеу үшін өзінің жарияланған жарғылық капиталының кемінде 15 %-ті
мөлшерде резервтік капиталын жасауға тиіс. Резервтік капитал қоғам
мемлекеттік тіркеуден өткізілген кезден бастап 2 жылдың ішінде
қалыптастырылуға тиіс . Қоғамның резервтік капиталы қоғамның таза
табысынан жыл сайын қаржы бөлу жолымен қалыптастырылыды . Жыл сайын
бөлінетін қаржының мөлшерін қоғам акционерлерінің жалпы жиналысы
белгілейді . Егер қандай да болсын өлшнмдердің нәтижесінде қоғамның
резервтік капиталы оның жарияланған жарғылық капиталының 15 % аз
болып қалса, қоғам резервтік капиталды көрсетілген шамаға дейін
толтыру үшін қаржы бөлуді қайтадан бастауға міндетті.

ІІ Бөлім. Акционерлік қоғамды қалыптастыру және жетілдіру
жолдары
2.1. Акционерлік қоғамның құрылу нысандары

Қазіргі өндіріс ауқымының өсуімен және оның техникалық базасының
күрделенуімен негізгі капитал ұлғаяды. Ең ірі деген жеке капиталдың
базасының бұл жағдайда алып металлургиялық және машина құрылғысы
кәсіпорынын, жол, порт, канал және тағы басқалар салуға жеткіліксіз.
Осыдан барып бірнеше жеке капиталдардың ірі капиталға обьективті
бірігу қажеттлігі туындайды, сөйтіп акционерлік қоғам құрылады. Бірінші
акционерлік қоғамдар капиталдың алғашқы қорлануы кезеңінде ХVІ-шы ғасырда
пайда болды. Олардың жаппай құрылауы ХІХ-шы ғасырдың үшінші жартысына
келеді, ол ҒТР-ның шарықтауымен байланыстырылды: электр жарығының ашылуы,
іштен шығатын электр двигателдерінің пайда болуы, метал балқытудың жаңа
технологиясы және тағы басқалар. Металлургиялық өнеркәсіптің автомобиль
және авиақұрылыстары қарқынды дами бастады зауыттар салу көптеген қаржыны
талап етті. Бірде бір жағдайы осы салаларда өз меншігіндегі кәсіпорынды
ұйымдастыра алмады. Тек акционерлік негізде ғана құрыла алды.
Акционерлік қоғамды ұйымдастыру үшін оның құрылтайшылары банкке
белгілі ақша сомасын салады. Қоғамның капиталы құрылтайшылардың акция
шығару жолымен құрылады және оны барлық қоғам типтеріне байланысты алғысы
келетіндерге сатады.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 85-ші бабына сай
акционерлік қоғамды бір ғана тұлға құруы мүмкін немесе бір акционердің
барлық акциясы иеленген жағдайында тек бір тұлғадан тұрады. Батыс елдерінде
акционерлік қоғамның ірі құрылтайшылары көбінесе мол пайданы дивидент
түрінде ғана емес, сондай-ақ құрылтайшылық пайда түрінде алады.
Құрылтайшылық пайда құрылтайшыға сатылған баға акциясының сомасы мен
кәсіпорынға салынған нақты капиталдың арасындағы айырмасы. Нарықтық
экономика жағдайында акционерлік қоғам қызмет көрсете отыра, табыс табуды
көздейді. Табыстылықтың негізгі көрсеткіші табыс немесе пайда сомасы болып
табылады. Сонымен табыс дегеніміз – қаржының келуі.

2.2.Акционерлік қоғам табыстарының қалыптасуы және бөлінуі

Нарықтық экономика жағдайында кез-келген кәсіпорынның одан әрі
дамуы үшін маңызды фактор төлемдермен салыстырғанда ақша
құралдарының түсімінің артуы болып табылады. Табыстың
болуынан немесе жоқтығынан қоғамның қызмет ету мүмкіндігі ,
оның бәсекелестік қабілеті және қаржылық жағдайы тәуелді .

Өз кезегінде табыстардың өсу факторларына өндіріс көлемін
арттыру, ғылыми-техникалық өңдеуді енгізу , еңбек өнімділігін
арттыру өзіндік құнды төмендету , өнім сапасын жақсарту жатады.
Қоғамның табыстарының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.