Информатика пәні бойынша сыртқы бөлімге арналған тапсырмалар жинағы

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Академиялық инновациялық университет

.

ИНФОРМАТИКА пәні бойынша

Сыртқы бөлімге арналған тапсырмалар жинағы
2009-2010 оқу жылы

Шымкент -2009 ж.

Тапсырма1

Лекция тақырыбы – Информация жєне Информатика. Компьютер
құрамы.
Лекция мақсаты - Компьютер шығу тарихымен танысу. Ақпарат ұғымын анықтау.
ДЭЕМ құрылғыларымен танысу.

Лекция жоспары - Ақпарат, ақпарат түрлері. Ақпарат өлшем бірлігі.
Ақпараттың қоғамдағы маңызы. Дербес компютердің құрылымы.

Информатика – информация ќасиеттерін жєне оныњ кµрсетілуі мен автоматты
т‰рде µњдеу єдістерін зерттейтін ѓылым. ЭЕМ-ніњ техникалыќ м‰мкіндіктерін
пайдаланып, информацияны жинаќтау, µњдеу жєне оны пайдаланушыларѓа жеткізіп
беру тєсілдерін информациялыќ не компьютерлік технология деп атайды.
Информатика ѓылымы - ЭЕМ арќылы аќпараттарды жинау, саќтау,
т‰рлендіру, тасымалдау жєне оны пайдалану, беру зањдылыќтары мен тєсілдерін
зерттейді.
Информатикаѓа ќатысты мєселелер информацияны µњдеу тєсілдерін зерттеу
мен компьютерде т‰рлі есептерді шешу ѓана емес. Информацияны µњдеу жєне
информациялыќ ќызмет кµрсету ‰шін ЭЕМ-ді кењ т‰рде пайдаланудыњ жања
жолдарын іздеу, осыѓан сєйкес компьютердіњ дамытылѓан ‰лгілерін ќ±растыру
жєне оларды ќамтамасыз ететін программалар дайындау.
Информатика ЭЕМ-дерді пайдалану м‰мкіндіктері мен олардыњ ж±мыс істеу
принциптерін жєне ќоѓамдыќ µмірде, адамдар арасында ЭЕМ кµмегімен
информацияны кењінен ќолдану тєсілдерін оќытады.
Информатика атауы француздыњ information (аќпарат) жєне automatigue
(автоматика) сөздерінен ќұралѓан.
Б‰кіл ќоѓамды информацияландыруѓа ынталандырѓан есептеуіш техникасыныњ
дамуына байланысты информациямен ж±мыс атќарудыњ єрт‰рлі аспектілері туралы
ѓылымдар комплексі – информатика болып табылады.
Информатика –информацияны алудыњ, саќтаудыњ, жањартудыњ,
тарату мен пайдаланудыњ барлыќ аспектілерін зерттейтін ѓылым. Информатика
информацияны саќтау мен µзгертуге баѓдарланѓан арнайы компьютерлер
шыќќанда, яѓни біздіњ ѓасырымыздыњ ортасында пайда болды, б±л ќ±былыспен
бірге компьютерлік революция басталды.
Компьютер алғашқыда күрделі есептеулер жүргізу мақсатында пайда болды.
Кейінірек ол негізінен информациямен жұмыс істеу үшін қолданылады.
Компьютер жұмыс өнімділігі үшін, арнайы мәліметтерді үлкен жылдамдықпен
өңдеу болып саналады. Сонымен бірге олар дәл және нақты нәтиже бере алады.
Электроника табыстары нәтижесінде жасалынған техникалық аспаптар
электрондық есептеуіш машиналар деп аталады. Дербес ЭЕМ немесе компьютер -
жұмыста, үйде бір адамның пайдалануына арналған шағын компьютерлер.
Алғашқы кезде есептеу жұмыстарын атқару мен ақпаратты автоматты түрде
өңдеуге арналған техникалық құралдар кешені. Компьютер латынның computer
сөзінен санау, есептеу деген мағыналарды береді.
Дербес компьютер құрамы мынандай бөліктерден тұрады:
1. Жүйелік блок немесе орталық процессор;
2. Ақпаратты енгізу құрылғылары;
3. Ақпаратты есте сақтау құрылғылары;
4. Ақпаратты шығару құрылғылары.
Жүйелік блок немесе орталық процессор – барлық есептеу жұмыстары мен
информация өңдеу істерін орындайтын электрондық микросхема немесе
программаға сәйкес операцияларды орындауға арналған негізгі құрылғы.
Жүйелік блок құрамында микропроцессор, жедел жад, тұрақты есте сақтау
құрылғысы, қоректену блогы мен мәлімет енгізу-шығару порттары болады.

Лекция материалдарымен жұмыс жасау және келесі сұрақтарға жауап беру:
1. Ақпарат дегеніміз не?
2. Ақпараттың қандай түрлерін білесіз?
3. Мәліметтер деп нені айтамыз?
4. Бит, байт ұғымдарын қалай түсінесіз?
5. Файл дегеніміз не?
6. Информатика пәні қандай ұғымдарды қарастырады?
7. Қолданушы интерфейсі деп нені айтады ?
8. Есептеу техникасы дегеніміз не?
9. Программа деп нені айтады?
10. Аппараттық жасақтама дегеніміз не?
11. Программалық жасақтама дегеніміз не?
12. Процессор дегеніміз не?
13. Дербес компьютердің сыртқы құрылғыларына нелер жатады?
14. Қызметтік программалар деп нені айтады?
15. Есептеу жүйесі деген не?
16. Дербес компьютердің ішкі құрылымдарын атаңыз.
17. Кестелік құрылымды мәліметтерге мысалдар келтіріңіз.
18. Сызықтық құрылымды мәліметтерге мысалдар келтіріңіз.
19. Мәліметтер қандай құрылымдардан тұрады?
20. Ақпарат өлшем бірліктерін атаңыз.

Тапсырма2

Лекция тақырыбы – Программалық жабдықтар. Дербес компьютердің
MS DOS операциялық жүйесі.
Лекция мақсаты – Операциялық жүйе ұғымымен танысу. MS DOS
операциялық жүйесінің командаларымен жұмыс істеу.

Лекция жоспары - Ms Dos oперациялық жүйенің негізгі ұғымдары
мен атқаратын қызметімен танысу. Файлдық
жүйемен жұмыс істеу.

Компьютердің жұмыс істеуі үшін оны түрлі бағдарламалармен жабдықтау
қажет. Машина түсіне алатын (Бейсик, Паскаль, Фортран, т.б.) тілдердің
бірінде сөз тіркесін, құрылысын (синтаксисін) сақтап дайындалған, өзінше
бір тиянақты нәтиже беретін командалар (нұсқаулар) тізбегін бағдарлама деп
атайды. Бағдарламалардың екі түрі бар. Олардың бірі - машина жұмысын
басқаруға арналған жүйелік бағдарламалар, оны негізінен операциялық жүйе
(ОЖ ) деп атайды.
Операциялық жүйе - компьютер құрылғыларының үздіксіз жұмыс істеуін
ұйымдастырушы және түрлі командаларды орындауы арқылы пайдаланушының машина
жұмысын басқаруына жеңілдік беретін жүйелік бағдарламалар.
Оның негізгі қызметі - бағдарламалардың бір-бірімен және сыртқы
құрылғылармен өзара әрекетін ұйымдастыру, оперативті жадыны бөлу,
компьютердің жұмыс істеуі кезінде қате жіберу сияқты түрлі оқиғаларды
анықтау, дискіні жұмыс істеуге дайындау, монитор мен принтердің жұмыс істеу
режимдерін орнату, пайдаланушының бағдарламасын іске қосып, оны орындау
және т.б., яғни ОЖ - машина жұмысын басқаруға толық жеңілдік беретін жүйе.
ОЖ иілгіш не қатты магниттік дискіге жазылып қойылады. Сондықтан оны
дискілік операциялық жүйе (ДОЖ, не DOS) деп те атайды.
Басқа операциялық жүйелер сияқты, MS DOS жүйесі мынадай бөлімдерден
тұрады: BІOS, BІO.COM (ІBMBІO.COM), DOS.COM (ІBMDOS.COM ) және
COMMAND.COM.
Әдетте MS DOS қатты магниттік дискіде жазулы тұрады да, машина жұмысқа
қосылған кезде ол өздігінше MS DOS-ты ЖЕСҚ-на жүктеп шығады.
MS DOS ОЖ барлық командалары негізінен резидентті (ішкі) және
транзитті (сыртқы) болып екі үлкен топқа бөлінеді.
Резидентті командалар қарапайым және жиі пайдаланылады, олар тез арада
орындалады. Резидентті командаларға DІR, MD, CD, MOVE, RD, COPY CON, COPY,
REN, TYPE, DATE, TІME, DELETE және тағы басқа нұсқаулар жатады.
Транзитті нұсқауларға дискідегі бағдарламалық файлдар жатады. Олар
орындалар алдында дискіден оқылады. Бұл топқа FORMAT, ATTRІB, TREE, MODE,
DІSKCOPY және т. б. командалары жатады.
1-тапсырма: Компьютерге бүгінгі ай-күн және уаќытты рет-ретімен енгізіңіз.
С:\date (күн-ай-жыл)
C:\tіme (сағат : минут : секунд)
ЕСКЕРТУ: Әрбір команданы теріп болған соң, орындауєа жіберу үшін
міндетті түрде ENTER пернесін басып отыру керек.
2-тапсырма: Кез келген атаумен (мысалы, ІNFOR) жаңа каталог ќұрыңыз, оны
ағымдыќ етіңіз.
C:\md іnfor
C:\cd іnfor
3-тапсырма: Ќалаған атаумен (мысалы, 111.txt) мәтіндік файл ќұрыңыз, оны
саќтаңыз.

C:\ІNFORcopy con 111.txt

Бұл команда орындалєанда сіз мәтіндік режимге өтесіз, яєни сізге мәтін
теруге мүмкіндік туады. Латын әріптерін пайдаланып ќазаќша немесе аєылшынша
екі ќатардан тұратын мәтін теріңіз. Оны төмендегі көрсетілген екі тәсілдің
бірімен саќтаңыз:
1-тәсіл: CTRL+Z; 2-тәсіл: F6 басыңыз.
Екі тәсілдің ќайсысын орындасаңыз да экранда ^Z белгісі пайда болады, содан
кейін ENTER пернесін басыңыз, экранда 1 файл көшірілді деп хабарлама пайда
болады.

ЕСКЕРТУ: Ќазаќша әріптерді пайдаланып мәтін теру үшін мәтіндік файл
ќұрмастан бұрын міндетті түрде kazega.com файлын жүктеп алу керек.

4-тапсырма. екінші мәтіндік файл (мысалы, 222.txt) ќұрыңыз, онда өз
еркіңізше алынған мәтін теріп, оны жоғарыда көрсетілген тәсілдердің бірімен
саќтаңыз.

5-тапсырма. 111.txt және 222.txt файлдарын біріктіріңіз.
C:\ІNFORcopy 111.txt+222.txt немесе C:\ІNFORcopy 111.txt+222.txt
333.txt

ЕСКЕРТУ: 1-жағдайда екі файл біріктіріліп, файл атауы ретінде бірінші файл
атауы алынып саќталады. Ал 2-жағдайда екі файл біріктіріп, файл атауы
ретінде жаңа басќа атау (мысалы, 333.txt) беріп саќтауға болады.

6-тапсырма. ІNFOR каталогының мазмұнын көріңіз.
C:\ІNFORdіr

7-тапсырма. 111.txt және 222.txt файлдарын өшіріңіз.
C:\ІNFORdel 111.txt
C:\ІNFORdel 222.txt

8-тапсырма. ІNFOR каталогындаєы 333.txt файлының мазмұнын көріңіз.
C:\ІNFORtype 333.txt

9-тапсырма. 333.txt файлын баспа ќұрылєысы арќылы ќаєазєа басып шығарыңыз.
C:\ІNFORcopy 333.txt prn

10-тапсырма. ІNFOR каталогына GRUPPA ішкі каталогын ќұрыңыз және оны
ағымдыќ етіп, оның ішіне 333.txt файлын көшіріңіз.
С:\ІNFORmd gruppa
С:\ІNFORcd gruppa
С:\ІNFOR\GRUPPAcopy C:\ІNFOR\333.txt

11-тапсырма. Экранды тазалаңыз.
C:\ІNFOR\GRUPPAcls

12-тапсырма. MS DOS операциялыќ жүйесінің версиясын көріңіз.
C:\ІNFOR\GRUPPAver

13-тапсырма. C:\ІNFOR\GRUPPA каталогындаєы 333.txt файл атын 444.txt
атауымен өзгертіп, оны өшіріңіз.
C:\ІNFOR\GRUUPAren 333.txt 444.txt
C:\ІNFOR\GRUUPAdel 444.txt

14-тапсырма. ІNFOR каталогынан және ішкі GRUPPA каталогынан шығыңыз.
C:\ІNFOR\GRUPPAcd..
С:\ІNFOR\cd..
15-тапсырма. С: дискісінің мазмұнын екі тәсілмен көр, олардың айырмашылығын
түсіндіріңіз.
C:\dіrw
C:\dіrp

16-тапсырма. ІNFOR, GRUPPA каталогтарын жойыңыз.
C:\rd GRUPPA
С:\rd ІNFOR

17-тапсырма. С: дискісіндегі .exe типті барлыќ файлдарды экранєа шығарыңыз.

C:\dіr *.exe

18-тапсырма. С: дискісіндегі каталогтарды аєаш бұтаќ түрінде экранєа
шығарыңыз.
C:\tree

19-тапсырма. С: дискісін D: дискісіне ауыстырып және С: дискісін ќайта
ағымдыќ етіңіз..
C:\D:

20-тапсырма. Дискетаны форматтаңыз.
C:\format a:

21-тапсырма. MS DOS операциялыќ жүйесінен шығыңыз.
C:\exіt

Лекция материалдарымен жұмыс жасау және келесі сұрақтарға жауап беру:
1. Операциялық жүйе деген не және оның қызметі?
2. Операциялық жүйе түрлері
3. Файл. Файл толық атауы.
4. Файл типінің стандартты түрлері
5. Файлдар маршруты. Файлдарды топтап белгілеу
6. Каталог дегеніміз не?
7. Қандай командалар каталогтармен жұмыс жасайды?
8. Қандай командалар файлдармен жұмыс жасайды?
9. Уақыт, күн-ай мерзімін көрсету қалай орындалады?
10. MS DOS командалары қандай топтарға жіктеледі.
11. MS DOS-тің сыртқы командалары
12. MS DOS-тің бөлімдері.
13. Операциялық жүйелердің түрлері.
14. Дискіні қалай форматтайды.
15. “*”, “?” таңбалары қандай жағдайларда қолданылады.

Тапсырма3

Лекция тақырыбы – NC қабықша-бағдарламасы.
Лекция мақсаты – NC программасының жалпы сипаттамасы және оның
қызметі. Функционалдық пернелердің
қызметімен
танысу.

Лекция жоспары - NC- қабықшасының функционалды пернелерінің
қызметімен танысу. Бас менюмен жұмыс істеу

негіздері.

NORTON COMMANDER (NC) бағдарламасы DOS операциялық жүйесімен бірге
жұмыс атқаратын қабықша бағдарламалардың бірі. Ол экран мүмкіндіктерін
толық пайдалана отырып, компьютерде жиі қолданылатын іс- әрекеттерді көбіне
өте жылдам, әрі көрнекі етіп орындайды.
Бұл бағдарламаның көмегімен пайдаланушылар магнитті дискі және
каталог мазмұнын көреді, файлдарды жылжытуға, өшіруге, көшіруге, экранға
шығаруға мүмкіншілік береді.
NORTON COMMANDER мүмкіншіліктері:
• каталогтардың мазмұнын дискілерде көрнекі түрде көрсете алады;
• дискіде каталог бұтақтарын көрсетіп, қажетті каталогтарға көшуді, жаңа
каталогтарды құруды, каталогтардың атын өзгерту және жоюды орындайды;
• файлдарды көшіруді, атын өзгертуді, жоюды және орын ауыстыруды
орындайды;
• текстік файлдарды, әртүрлі текстік (мәтіндік) редакторлардың көмегімен
жасалған құжаттарды, берілгендер базасын, таблицалық процессорлардың
таблицаларын және графиктік файлдарды экранда қарап шығуды орындайды;
А н ы қ т а м а: Каталогтар мен файлдардың бастапты тізімі сақталатын
алғашқы каталогты түбірлі каталог дейді.
А н ы қ т а м а: Пайдаланушы қолданып отырған каталогты ағымдағы каталог
деп атайды.
А н ы қ т а м а: Файлға жол - деп, ішінде керекті файл орналасқан түбірлік
немесе ағымдағы каталогтан басталатын бірінің ішінде бірі болатын
каталогтар тізбегін айтады.
А н ы қ т а м а: Файлдың толық аты - деп, түбірлік каталогтан басталатын
файлға жол, әуелі дискінің аты, ал соңында файлдың қысқаша аты қосылады.
Norton Commander қабықшасында барлық жұмыстарды атқару F1,...,F10
функционалдық пернелерін пайдалану арқылы жүзеге асады.
Панельдерді басќару ісін орындап кµріњіз:
-     TAB –сол панельден оњ жаќ панельге (жєне керісінше) µтіњіз;
-     CTRL+O –панелдерді экраннан алып тастањызќайта ќойыњыз;
-     CTRL+P –экраннан аѓымдыќ емес панельді алып тастаыњызќайта ќойыњыз;
-     CTRL+U -панельдердіңњ орнын ауыстырыњыз;
-     CTRL+L –келесі панельде дискі немесе каталог жайлы мєлімдемені
шыѓарыњыз;
-     CTRL+F1-экраннан сол жаќ панельді алып тастањызќайта орнына ќойыњыз;

-     CTRL+F2 –экраннан оњ жаќ панельді алып тастаыњызќайта ќойыњыз;
-     CTRL+F3 –каталог жєне файлдарды атаулары бойынша реттењіз;
-     CTRL+F4 –файлдарды типі бойынша реттењіз;
-     CTRL+F5 –каталог жєне файлдарды уаќыты бойынша реттењіз;
-     CTRL+F6 –каталог жєне файлдарды мµлшері бойынша реттењіз;
-     ALT+F1 –сол жаќ панельде диск атауларын шыѓарыњыз;
-     ALT+F2 –оњ жаќ панельде диск атауларын шыѓарыњыз;
-     ALT+F7 –керекті файлды іздењіз.
Лекция материалдарымен жұмыс жасау және келесі сұрақтарға жауап беру:
1. NC бағдарламасының жұмыс экраны?
2. NC бағдарламасының мәзірлері?
3. NC программасындағы экран көрінісі қандай болады?
4. NC операциялық жүйесінде жаңа каталог құрыңыз
5. NC операциялық жүйесінде жаңа файл құрыңыз
6. NC операциялық жүйесінде жаңа файл атын өзгертіңіз
7. NC операциялық жүйесінде *.txt файлдарды STUD каталогына көшіріңіз
8. Файлдарды қалай топтап таңдауға болады?
9. Басқа каталогқа жылдам қалай көшеді?
10. Басқа дискіге қалай көшуге болады?
11. Файлды қалай жылдам іздеп табуға болады?
12. Жылдам орындалатын командалар.
13. NC терезелерін қалай басқарады?
14. Функционалдық пернелер қызметі.
15. NC программасының менюімен қалай жұмыс істейді.

Тапсырма4

Лекция тақырыбы – WINDOWS операциялық ж‰йесі. WINDOWS
ж‰йесінде ж±мыс істеу негіздері.
Лекция мақсаты – WІNDOWS операциялық жүйесінің негізгі
объектілерімен танысу. Сілтеуіш бағдарламасын
қолдану.

Лекция жоспары - Wіndows операциялық жүйенің негізгі ұғымдары
мен атқаратын қызметімен танысу.
Сілтеуіш
бағдарламамен жұмыс істеу.

Компьютерді іске қосылғаннан кейін, бірден WІNDOWS 98 операциялық
жүйесі жүктеледі. Экраннан жүйелік бумалар, құжаттар мен жарлықтардың әр
түрлі шартбелгілері көрінеді. WІNDOWS 98 жүйесін іске қосқан кезде
экранға “Жұмыс столы” шығады.
Жұмыс столы – бұл Windows-тың объектілері мен басқару элементтері
бейнелейтін графиктік орта.
Жұмыс столының негізгі белгілерге тоқталайық :

Шартбелгіге жасалған амалдар тікелей объектіге қолданылады.

Жұмыс столының ең төменгі бөлігінде Тапсырмалар тақтасы (Панель
задач) деп аталатын горизонталь жолақ орналасқан.

Мұнда біз екпінді бағдарламаларды үнемі көріп отырамыз, бұлардың
кезкелгенінің түймесін шерту арқылы оның бағдарламасына кіреміз және
жұмысты жалғастыруымызға болады.
Windows ж‰йесінде кез келген бағдарлама терезе ішінде орындалады,
сондықтан тереземен атқарылатын амалдарды (экранда терезені жылжыту,
кµлемін µзгерту, терезені жинақтау, ‰лкейту, кішірейту) орындай білу қажет.
Windows ортасында клавиатура кµмегімен ж±мыс істеуге болады, бірақ кµп
командалар тышқан кµмегімен орындалады. Мысалы, терезені жылжыту ‰шін
тышқан кµрсеткішін тақырып қатарына басып, жібермей жаңа орынға курсорды
жылжытамыз. Курсорды жіберген кезде терезе жаңа орынға орналасады.
Ж‰йенің бас мәзірі Пуск батырмасының кµмегімен ашылады. Бас мєзірдің
құрылымы:
Бағдарламалар (Программы) – бұл жолдың экранға шыққан ішкі мәзірінен
жүйеде орнатылған барлық бағдарламаларды таба аламыз.
Құжаттар (Документы) мәзірінде соңғы жұмыс істеген он бес құжаттардың
алфавит ретімен орналасқан тізімі сақталады.
Баптау (Настройка ) мәзірінің көмегімен басқару панелі мен принтерлер
бумасына кіруімізге болады.
Іздеу (Поиск) жолымен компьютеріміздің қатты дискісіндегі керекті бумалар
мен файлдарды іздеп табамыз.
Анықтама (Справка) жолы WІNDOWS жүйесі туралы анықтама алу бөлімін іске
қосады.
Жұмыстың соңы (Завершение работы) жолы компьютерді өшіруге немесе қайта
жүктеуге дайындайды.
Файлдармен ж±мыс істейтін негізгі бағдарлама – Сілтеуіш (Проводник). Оның
кµмегімен: дискеттерді форматтауға, файл, бумларды кµшіруге, жоюға,
қалпына келтіруге, басқа орынға орналастыруға жєне т.б. єрекеттерді
орындауға болады. Бағдарламаны іске қосу ‰шін Пуск –Бағдарламалар
(Программы) – Сілтеуіш (Проводник) командасын орындау қажет. Терезенің сол
жағында тек қана бумалар қ±рылымы кµрсетіледі. Бумалар арасындағы жіңішке
сызықтар бумалардың байланысының сатылық деңгейлерін бейнелейді. Бумалар
ашық жєне жабық к‰йде бола алады. Сол жақ терезеде +таңбасы бар бумалар
сол буманың ішкі каталогтары бар екендігін білдіреді. Тышқан кµрсеткішін
осы таңбаға бір рет шертсек, ол - таңбасына айналады, яғни буманың ішкі
қ±рылымын кµруге болады.
Буманы ашу ‰шін тышқанды бума шартбелгісіне шертеміз. Ашылған буманың
мазм±ны сілтеуіштің оң жағында кµрсетіледі.

Лекция материалдарымен жұмыс жасау және келесі сұрақтарға жауап беру:
1. WІNDOWS операциялық жүйесінде жаңа бума құрыңыз
2. WІNDOWS операциялық жүйесінде жаңа файл құрыңыз
3. WІNDOWS операциялық жүйесінде дискетті форматтаңыз
4. WІNDOWS операциялық жүйесінде файлдарды жылдам іздеп табыңыз
5. WІNDOWS жүйесінің қосымша программалары қалай іске қосылады?
6. WІNDOWS жүйесінің анықтамалық терезесімен жұмыс.
7. WІNDOWS жүйесінің объектілері (бума, жарлық, шартбелгілер).
8. Жанама мәзір (меню) деп нені айтады?
9. Жұмыс столының қызметі?
10. Терезенің кµлемін қалай µзгертуге болады?
11. Бумалармен файлдардың ішкі құрылымын қалай көруге болады?
12. Тышқанның сол жақ және оң жақ батырмалары не үшін қолданылады?
13. Жұмыс столының түсін қалай өзгертуге болады?
14. Сілтеуіш терезесіндегі “+”, “-” белгілерінің атқаратын қызметі?
15. Файлдарды көшіру, жылжыту, өшіру үшін қандай әрекеттер істеу қажет.
16. Жарлықтың қызметі.
17. Байқаусызда жасалған әрекетті қайтадан қайтару үшін не істеу керек?
18. Файлды қалай жылдам іздеп табуға болады?
19. Файлды дискетада сақатау үшін қандай амалдар орындалады?
20. Өшірілген файлдар немесе бумалар қалай қалпына келтіріледі.

Тапсырма5
Лекция тақырыбы – WINDOWS операциялық ж‰йесінде стандартты
бағдарламалар.
Лекция мақсаты – WІNDOWS операциялық жүйесінің стандартты
программаларды пайдалану.

Лекция жоспары – Жүйенің стандартты бағдарламаларын ж‰ктеу.
Бағдарламалар арасында ақпарат алмасу
амалдарын
қолдану.

Wіndows -98 жүйесі компьютердің жұмыс істеуін қамтамасыз етумен қатар
жұмысқа қажет бірнеше қарапайым стандартты бағдарламаларды күнделікті
пайдалануға мүмкіндік береді. Олар кәсіби түрде қызметті толық қамтамасыз
етпегенімен, бірсыпыра жеңіл жұмыстарды жылдам орындауға өте ыңғайлы.
Стандартты бағдарламалардың негізгі ерекшелігіне оларды оқып үйренудің өте
жеңіл екендігі жатады. Сондықтан оларды күрделі бағдарламаларды игерудің
алғашқы сатысы деп қарауға да болады.
Қызметтік бағдарламалар – адамның аз қатысуымен орындалатын
компьютерге қызмет кµрсететін бағдарламалар. Мысалы, қатты жєне иілгіш
дискілерді тексеру, мєліметтерді, бағдарламаларды қорғау, дискілерді
тестілеу жєне зақымдалған секторларды емдеу сияқты: ScanDisk, Defrag, Disk
CleanUp программалары.
Paіnt – векторлық графикалық редакторы қарапайым графикалық
кескіндерді құру және оларды басқа бағдарламаларға енгізуге негізделген.
Сондай-ақ бұл бағдарлама сурет салуды үйрету мақсатында да қолданылады.
WordPad – редакторы мєтіндік қ±жаттарды дайындауға м‰мкіндік береді.
Бірақ кейінгі шығып жатқан редакторларға қарағанда м‰мкіндікі тµмендеу.
Редакторды іске қосу ‰шін Пуск–Программы–Стандартные–WordPad командасын
орындау керек. Редактордың кµмегімен мєтінді дискіде сақтауға, µңдеуге –
шрифтті, мєтін т‰сін µзгерту, маркерді орнатуға болады.
Блокнот – кішігірім қарапайым мєтіндік файлдармен ж±мыс істеуге
арналған бағдарлама. Блокнот мєтінді форматтамай (мєтінді безендірмей,
шрифт, абзац параметрлерін µзгертпей) тек қана сµздерден т±ратын файлдарды
дайындайды жєне дискіде *.txt кеңейтпесімен сақтайды.
Калькулятор - к‰нделікті калькулятордың компьютерлік н±сқасы. Ол екі
режимде ж±мыс істейді:
- кєдімгі (обычный);
- ғылыми (инженерный) – к‰рделі есептеулер ж‰ргізуге арналған.
Мысалы, логарифмді, sin (х), cos(х)-терді есептеу.

Лекция материалдарымен жұмыс жасау және келесі сұрақтарға жауап беру:
1. WІNDOWS операциялық жүйесінде стандартты программаларға қандай
программалар жатады.
2. WІNDOWS операциялық жүйесінде Paint графикалық редакторының қызметі.
3. WІNDOWS операциялық жүйесінде Блокнот редакторының қызметі.
4. WІNDOWS операциялық жүйесінде WordPad редакторы.
5. WІNDOWS операциялық жүйесінде Калькулятор бағдарламасы.
6. WІNDOWS жүйесінің қосымша программалары қалай іске қосылады?
7. Дефрагментация жасалғаннан кейін қандай өзгерістер болады.
8. Дискіні тексеру, дефрагментациялау әрекеттерін қандай уақыт
аралықтарында орындап тұру керек?
9. ScanDisk бағдарламасы қандай қызмет атқарады?
10. Дискіні тазалау бағдарламасын атаңыз.

Тапсырма6

Лекция тақырыбы – Қолданбалы бағдарламалар. MS WORD текстік
редакторы.
Лекция мақсаты – MS Word мәтіндік редакторымен жұмыс істеу.
Жаңа құжат ашу, сақтау, дискіге көшіру
қызметтерін үйрену.

Лекция жоспары - Редактордың көмегі мен мәтіндік құжаттарды даярлау.
Мәтінмен жұмыс істеу әдістерімен танысу.
Мәтінді редакциялаудың арнаулы құралдарын
қолдану.

MS Word - текстік құжаттарды дайындауға, түзетуге және қағазға басып
шығаруға арналған Wіndows жүйесінің қосымша программасы. Ол- текстік және
графиктік мәліметтерді өндеу барысында жүзден аса операцияларды орындай
алатын ең кең тараған текст редакторларының бірі.
MS Word процессоры құжатқа қатысты төмендегі іс-әрекетерді орындауға
мүмкіндік береді.
• әртүрлі шрифтерді қолдану және олардың өлшемдерін өзгерту;
• символдардың жартылай қарайтылған (полужирный),
қиғаш (курсив), асты сызылған және стильдерін енгізу;
• құжатты беттерге бөлу және оларды автоматты түрде нөмірлеу;
• тексті бір не бірнеше бағандар бойынша енгізу;
• қ±жатқа арнайы символдарды енгізу;
• математикалық формулаларды, таңбаларды енгізу;
• құжат ішінде кесте құру;
• кестеде есептеулер ж‰ргізу;
• құжатқа суреттерді (графиктік файлдарды) енгізу және т.б.
Microsoft Word терезесі экранының негізгі элементтерін түгелдей
қамтиды (түймелер, көру сызғышы, терезе шекаралары және т.б.).
Мәзір қатарының пунктері Alt пернесі немесе тышқан арқылы
таңдалынады.
Файлды сақтау ‰шін Файл пунктінің Сақтау (Сохранить) командасы,
сақталған қ±жатты ашу ‰шін Файл пунктінің Ашу (Открыть) командасы
орындалады.
Саймандар панелінің (тақтасының) негізінен, екі тобы қолдалынады.
1. Стандартты саймандар панелі
2. Форматтау саймандар панелі
Саймандар панелі Word -та жиі қолданылатын саймандарды тышқан арқылы
жылдам таңдауға мүмкіндік береді. Курсорды панельдің әрбір түймесінің
тұсына қойып, оның қызметін экранға шығаруға болады. Word -тің көптеген
пиктографикалық мәзірлерін Сыртқы түр (Вид) пунктінің Саймандар панелі
(Панель инструментов) командасын экранға шығарып, қажетті орынға
орналастыруға немесе экраннан алып тастауға болады.
Экранға сызғышты орнату немесе алып тастау ‰шін Сыртқы т‰р (Вид)
пунктінің Сызғыш (Линейка) командасын орындайды.
Мєтінді форматтау Формат пунктінің Қызыл жол (Абзац) бөліміндегі
Жиектер мен аралықтар (Отступы и интервалы) командасымен іске асыруға
болады.
Форматтау әрекетін қолдану үшін мєтін бөлігі алдымен блоктың ішінен
алынады. Осы мақсатта Түзету (Правка) пунктінің Барлығын белгілеу (Выделить
все) командасын қолдануға болады.
Мєтінді туралаудың тµрт типі бар:
• Сол жаққа
• Ортада
• Оң жаққа
• Ені бойынша.
Шрифтерді өзгерту Саймандар панелі немесе Формат пунктінің Шрифт
командасы арқылы жазу стилін, шрифтерді, әріптердің өлшемін, жазылу түсін,
жазу эффектісін тандауға болады.
Мєтінді форматтау үшін алдымен оны блокпен белгілейді. Жоғарғы
(төменгі) индекстерді қою, шрифтердің түсін өзгерту және қосымша
атрибуттарды таңдау Формат пунктінің Шрифтер... (Шрифты...) командасы арқылы
орындалады.
Құжатқа тізімдер енгізу құжаттарды дайындауға, көбінесе, түрлі
тізімдерді ерекшелеп көрсетуге тура келеді.
Тізімді дайындау үшін келесі іс-әрекеттер орындалады:
• Мәзірдің Формат пунктінің Тізім... (Список...) командасын орындау;
• Экранға шыққан Таңбаланған (Маркированный), Нөмірленген (Нумерованный)
және Көп деңгейлі (Многоуровневый) пунктерінің ішінен қажетті үлгіні
таңдап, ОК түимесін басу.
• Қажетті мєтін енгізілген соң, Enter пернесі басылады.
Нәтижеде тізім автоматты түрде нөмірлене бастайды.

Лекция материалдарымен жұмыс жасау және келесі сұрақтарға жауап беру:
1. Жаңа құжат қалай ашылады?
2. “Құжат ашу” сұхбат терезесінің мүмкіндіктері?
3. Құжатты автоматты түрде қалай сақтауға болады?
4. Мәтін бейнелеу масштабын қалай өзгертеміз?
5. “Қайшы” түріндегі батырманың қызметі қандай?
6. Көмекші мәліметті экранға қалай шығаруға болады?
7. Бұрын жазылып сақталған құжатты қалай оқуға болады?
8. Файлды басқа атпен қалай сақтауға болады?
9. Мәтінді форматтау не үшін қажет?
10. MS Word текстік редакторында рамка орнату, безендіру командасы?
11. MS Word текстік редакторында текстерді бірнеше колонкаға бөліп жазу
командасы?
12. Мәтіннің түсін, қаріп көлемін қалай өзгертеміз?
13. Мәтінді бірнеше бағанға бөлу үшін не істеу керек?
14. Мәтінде қатар аралық интервалды қалай өзгертеміз?
15. Парақтың өлшемі қалай беріледі?
16. Алдын-ала көру не үшін қажет?
17. Мәтіннің көшірмесін алып, жаңа бетке орналастыру қалай орындалады?
18. Пернелер тақтасында жоқ математикалық символдарды орналастыру.

Тапсырма7

Лекция тақырыбы – MS WORD текстік редакторының графикалық
м‰мкіндіктері.
Лекция мақсаты – MS Word мәтіндік редакторының графикалық
мүмкіндіктерін пайдаланып құжат дайындау.

Лекция жоспары - Word редакторының объектілерін басқару тәсілдерімен
танысу. Графикалық объектілердің көмегі мен
безендірілген тақырыптар даярлау

Кейде құжаттағы мәліметтерді белгілі бір ретпен орналастыру керектігі
туындайды. Осы жағдайда кесте (таблица) қолдалынады. Кесте арқылы текстің
екі қызыл жолын бір жолға орналастыруға, текстің ішіне суреттер қоюға т.б.
іс-әрекеттерді орындауға болады.

• Кесте - ішінде не сурет не мєтін енгізілетін жатық жолды және бағанды
ұяшықтардан тұрады. Мєтіннің енгізілуіне қарай ұяшықтар тік бағытта
автоматты түрде созылады.
Кесте құру үшін арнайы түйме басылады немесе Кесте (Таблица) пунктінің
Кесте қосу..., (Добавить таблицу...) командасы орындалады.
Кесте енгізу терезесінде керекті бағандар мен жатық жолдар саны
енгізіліп, соңынан ОК түймесі басылады.
Кестеге мәліметтер енгізуде курсорды бір ұяшықтан келесі ұяшыққа
жылжыту үшін Tab пернесі басылады. Кестеде есептеулер ж‰ргізуге болады.
Ол ‰шін Кесте (Таблица) пунктінің Формула... командасы орындалады.
Құжаттарды көркемдеуде компьютердің графиктік мүмкіндіктерін
пайдалануға болады. Құжаттардың ішінде сызбалар, бағытаушылар, дайын
суреттерді т.б. енгізуде Саймандар панелінің Сурет салу (Рисование) түймесі
пайдаланылады.
• Мєтін ішінде суреттер орналастыру құжаттарды дайындау барысында Mіcrosoft
Clіp Gallery коллекциясы суреттерін пайдалануға болады.
• Безендірілген тақырыптар даярлау ‰шін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.