Гемодинамика түсініктемесі. Гемодинамиканың параметрлері және оларды зерттеу тәсілдері. Балалардағы ерекшеліктері

1. Гидродинамиканың негізгі заңдары мен оларды гемодинамикада қолдану.
2. Тамырлар арқылы қан қозғалысын қамтамасыз ететін факторлар.
3. Тамыр ағысының түрлі аймақтарында қан ағымының жылдамдығы мен қан қысымы, қарсыласудың өзгерісі.
4. Қан қысымын тіркеу және анықтау әдістері
4.1. Артериялық қысым
4.2. Капиллярлы қысым
5. Қан қысымы көлемін қамтамасыз ететін факторлар.
6. артериялық пульс, сфигмография мен пульстік толқынның таралу жылдамдығы
7. Веналық пульс. Флебография.
8. Гемодинамиканың балалардағы жастық ерекшеліктері.

Қан тамырларының түйық жүйссінде жүректіц жнырылуы.. сондай-ақ одан тыс экстракардиялық факторлардыц осср етуі :әтижесінде үздіксіз айналып жүреді.
Қан тамырлары қүрылысы мен қызметіне қарай бірнеше топ-,а бөлінеді.
Қурылым ерекшеліктеріне байланысты — қолқа, үлкен, орта-ла, кіші артериялар, артериолалар. капиллярлар венула, ор көлем-Іі веналар, үлкеи куысты веналар болып бөлінетіні морфологиялык. ылымдардан белгілі. Қан тамырлар функциялық маңызыңа қа->ай да жіктеледі. Б. Фольковтыц жіктеуі бойынша амортизация-Іық, резистивтік, сфннктсрлі, зат алмасу, сыйымдық, артериола Іен венуланы жалғастыратыц дәнекер тамырлар (анастомоз) бо-:ып жіктеледі.
Амортизсщиялық — дақғыл-магистральды, қысымдык-компрес-иялық тамырлар тобына қабырғаларында серпімді (майысқақ) алшықтары көп қолқа, өкпе т. б. жуан артериялар жатады. Олар .абырғаларындағы серпімді талшықтар арқасында жүректен си-тола кезіпде шығатын қанның үздіксіз агысыи қамтамасыз етс-.і. Мәселен, жүректің сол қарыншасынан систола кезінде ШЫРЫП, .олкага құйылған қан қолқа кабыррасын кернеп кеңейтеді. Қол-,а қабырғасындағы созылып ұзарған серпімді талшыктар қайта-,ан бүрынғы қалпына келуге тырысады да, тамыр ішіндегі қан-ы қысып, қан қысымы төмен жаққа карай ыгыстырады. Осыныи Іәтижесінде қолқадары қан систола жоне диастола кездерінде 'здіксіз толқынға айиалып ағып тұрады.
Резистивтік — кедергі тамырлар қатарына қабырраларында ,алыц ет талшықтары бар жіңішке артериолалар меи прекапил-Іярлық, посткапиллярлык, сфинктерлер жатады. Еттіц жиырылуы-а байланысты артериолалар әбден тарылады, мұнымси қатар .апплляр алдындағы және капиллярдан кейіигі сфинктср жиы-Іылып қан арысына қатты кедергі болады. Қапиллярлар мен жі-ипіке венулалар көптеген жіңішке түтікіпелерге айналады, сайып: :елгенде бұлар да қан арысына әжептоуір кедергі жасай алады.
Сфинктерлі тамырлар қатарына өн бойында сақииа торізді ст алшықтары бар, сондай-ақ сфинктер кұраран артериолалар меіг рекапиллярлар жатады. Бұлардың жиырылып-жазылуы нәтиже-інде капиллярлардағы қан айналысы реттеледі.
Зат алмасу та.мырлары қатарына капилляр венулалар жатады. іүлардың қабырралары өте жұқа, капилляр бір-ақ қабат эндо-слийден тұрады, сондықтан да сүйыктықтар мсн ерітінділер, қо-ектік заттар каниаи тканьге, тканыіен қанра диффузия, сүзгі ар-,ылы өтеді.
Артериолалпр мен венулаларды жалгастыратын көпірше та-Іырдық бас жагында сфинктер болады. Ол жиырылса, көпіріпе
тамырдан қан өтпейді, барлық қан капиллярлар арқылы өтеді. Ал сфинктер босаңсыса, қан көпірше тамыр арқылы артериоладаі» венулара өтіп венадагы қан агысын тездетеді.
Көлемді әрі сыйымды тамырлар каппллярлардап кенінгі өте ұсақ вена тамырларынан түрады. Қейбір арзаларда (көкбауыр,. бауыр т. т.) венулалар кеңейіп синустар (қуыстар) құрады. Вену-ла қабырғасы жұқа, әрі созылғыш келеді. Веналар саны артерп-ялардан көбірек. Вена кенейсе, оларда бар канныц 70—80%, сыйып кетер еді. Соидықтан да бүл тамырлар көлемді, сыйымды тамыр-лар деп аталады. Жүрекке келіп қүйылатын қан көлемі осы сый-ымды тамырлардың тонусына байланысты. Веналар жұка болса да, ол жиырылранда жүрекке кұйылатын қан көлемі көп артады. Жүрек пен тамыр жүйесін Б. М. Ткаченко олардың орындайтын қызметіпе орай 8 топқа жіктейді (1985 ж.):
1. Жүрек тамырлардағы қан қысымын көтеріп, колқа мен өкпе артерияларына кан айдайтын — генератор.

1. Адам физиологиясы / оқулық – Сатпаева Х.К., Нілдібаева Ж.Б., Өтепбергенов А.А. – Алматы: «Білім», 2005 ж.
2. Төлеуханов С.Т. Қалыпты физиология (биологиялық жүйелердің мезгілдік құралымдар бөлімі): Оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2006 ж. – 140 бет.
3. Дюйсембин Ғ.Д., Алиакбарова З.М. Жасқа сай физиология және мектеп гигиенасы: Оқулық - Алматы: «Білім», 2003 ж. – 400 бет
4. Нұрмұхамбетұлы Е. Орысша-қазақша медициналық (физиологиялық) сөздік / ҚазММУ – Алматы: «Эверо», 2007 ж. – 904 бет.
5. 5. Миндубаева Ф.А.,Абаева А.Т. Тыныс алу физиологиясы /оқу құралы.- Қарағанды, 2005. – 65 бет.
6. 6. Керимбеков Е.Б. Физиология атауларының орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. – Алматы: Қазақстан, 1992. – 280 бет
7. Қалыпты физиологияның лабораториялық жұмыстары / студент тер үшін. – Шымкент: Б.И., 1993. – 254 бет.