ҰЛТТЫҚ ТАҒАМДАР – ҰЛТ ДЕНСАУЛЫҒЫНЫҢ КЕПІЛІ

1 Аурудың бәрі . дұрыс тамақтанбаудан
2 Дәнді дақылдардағы микроэлеметтер және витаминдер құрамы
3 Ұлттық тағамдар . ұлт денсаулығының кепілі

Елбасымыз Жолдауында халықтың денсаулық жағдайын бақылаудың ұлттық бағдарламалары кешенін енгізу, аурудың алдын алуға шындап кірісуіміз керек. Бірінші кезекте, олар балалар, жас-өспірімдер, бала туу жасындағы әйелдер деп атап көрсетті.Кез–келген елдің болашағы оның ден-саулығына байланысты екендігі даусыз.Денсаулық- қоғамдық байлық..Олай болса әр адам өзінің денсаулығын сақтауды азаматтық парызы деп түсінуі тиіс.
Өзім тұратын Бидайкөл елді мекенінде көп кездесетін әрі халық онша мән бермейтін аурудың бірі қаназдық (анемия). Міне, осы тұрғыдан біз ертеректе өмір сүрген ата-әжелеріміздің қаназдық ауруымен аз ауруының себебін анықтап, аурудың алдын алудың қарапайым жолдарын насихат-тауды мақсат еттік. Халқымыздың тамақтануы мен түрлі ауруларға шалдығуының арасында бай-ланыс бары анық.. Ал қаназдық (анемия) ауруы- алаштың бір қатері. Анемиямен ауыратындардың көбі қазақтар. Көбі -әйелдер. Бізде іс жүзінде әрбір үшінші әйелде, ал кейбір өңірлерде әр екі бо-лашақ ананың біреуінде қан жетіспейді.Содан барып нәресте ана сүтінен ерте айырылады./6,16 бет/ Қаназдықтың не екендігін түсіну үшін қан жөнінде сөз қозғау керек. Ересек адамда 5 литр қан болады. Оның 55% плазмадан, ал 45% қан клеткаларынан эритроцит пен лейкоциттен және қан пластинкасынан тұрады. Қаназдық ауруының пайда болуы бірнеше жағдайларға байланысты. Бірінші жағдай – жілік майында эритроциттердің аз жасалып шығарылуы. Оның себебі эритро-циттер түзілу үшін қоректік заттар, дәрумендер, темір жетіспеуі және жілік майында түрлі улы қосылыстардың әсер етуі. Екінші жағдай – эритроциттер құрамында гемоглобиннің аз болуы. Гемоглобинде темір атомының аз болуы және В12 дәруменінің жетіспеуі, оттегінің гемоглобинге қосылуын нашарлатады. Үшінші жағдай – адам көп қан жоғалтқанда және безгек ауруымен ауырғанда қаназдық ауруы пайда болады. Қаназдық деп эритроциттер санының азайып оның құрамындағы гемоглобиннің төмендеуін айтады.
Бұл сырқаттың алғашқы белгілері:
1. Жалпы әлсіздік, кішкене ақыл-ой және денеге салмақ түсу барысында тез шаршау.
2. Ентігу, жүректің жиі соғысы.
3. Құлақтың шулауы,көздің қарауытуы.
4. Бастың ауруы,ұйқысыздық.
5. Тіл,ерін,шырышты қабақ, тырнақтың бозаруы.
6. Дәмнің, тәбеттің болмауы.
7. Ауыр түрінде аяқ, бет ісініп,жүрек соғысы жиілейді,демігі пайда болады.
. Өткен ғасырдың басында тамақ өнеркәсібінің оқымыстылары адам баласы сан ғасырлар бойы пайдаланып келген азық-түлік құрамындағы талшықтарды, кебектерді зиянды деп, минералдық элеметтерді қажетсіз деп санаған болатын. Сол жылдары құрылған тамақ өнеркәсәбі азық-түлік дақылдарын өндірістік жолмен өңдейміз (ақтаймыз, аршимыз, ұнтақтаймыз) деп бізге қажетті пайдалы заттардың 80% жойып жіберіп отырғанын өздері де білмеді, осындай сорақылықтың кесірі осы күнге дейін жалғасуда. Олар бізге тек белок, май және көмірсутегі болса жеткілікті деп санайтын. Соңғы жылдары оқымыстыларымыздың дәрумен мен минаралсыз өмір сүруге болмайтынына көздері жетті. Тамақтану гигиенасы бойынша алғашқы кезде 20 шақты ғана микроэлемент жеткілікті десе, соңғы уақытта олардың саны 70-тен асып барады. Ағзаның қажет-тілігін тек біз тұтынып жүрген ақ ұнмен, картоппен, күрішпен қанағаттандыруға болмайды. Ағза-мызды қажетті барлық элементтермен қамтамасыз ету үшін 100-ден аса дақыл мен жабайы өсімдікті пайдалануымыз қажет екен.Ғылыми деректерге сүйенсек қара бидайда ,арпада белок 10-12% болса, олардан жасалған нандарда 5-8% ғана. Көмірсулар бидайда 50-60% болса, оның нанында 33-45% қалады.Жаңа технологиямен бидайды ұнға айналдыру кезінде құрамындағы пайдалы заттың 80% шаң болып ұшып немесе кебегінде қалатыны дәлелденген.

1 .Бекбосынов Б. «Қаназдықпен күресу және емдеу шаралары» Алматы, 1998 жыл
2 Попровский А., М. А. Самсонов «Азық –түлік өнімдерінің құрамы» Москва.1987 жыл 3.Скурихин И. М., Шатерников В.А «Дұрыс тамақтана білесіз бе?» «Қайнар» Алматы,1992 ж
4. Ұлттық қасіретке ұнның қаншалықты қатысы бар? Жас алаш . № 40. 3 сәуір . 2003 жыл
5. Біз нені жеп, нені жемеуді білеміз бе? Жас алаш. №130 . 30 ақпан. 2004 жыл
6. Шарманов айтқан шындықтар Денсаулық журналы № 10 Алматы , 2010жыл