ҰЛТТЫҚ ТАҒАМДАР – ҰЛТ ДЕНСАУЛЫҒЫНЫҢ КЕПІЛІ



1 Аурудың бәрі . дұрыс тамақтанбаудан
2 Дәнді дақылдардағы микроэлеметтер және витаминдер құрамы
3 Ұлттық тағамдар . ұлт денсаулығының кепілі
Елбасымыз Жолдауында халықтың денсаулық жағдайын бақылаудың ұлттық бағдарламалары кешенін енгізу, аурудың алдын алуға шындап кірісуіміз керек. Бірінші кезекте, олар балалар, жас-өспірімдер, бала туу жасындағы әйелдер деп атап көрсетті.Кез–келген елдің болашағы оның ден-саулығына байланысты екендігі даусыз.Денсаулық- қоғамдық байлық..Олай болса әр адам өзінің денсаулығын сақтауды азаматтық парызы деп түсінуі тиіс.
Өзім тұратын Бидайкөл елді мекенінде көп кездесетін әрі халық онша мән бермейтін аурудың бірі қаназдық (анемия). Міне, осы тұрғыдан біз ертеректе өмір сүрген ата-әжелеріміздің қаназдық ауруымен аз ауруының себебін анықтап, аурудың алдын алудың қарапайым жолдарын насихат-тауды мақсат еттік. Халқымыздың тамақтануы мен түрлі ауруларға шалдығуының арасында бай-ланыс бары анық.. Ал қаназдық (анемия) ауруы- алаштың бір қатері. Анемиямен ауыратындардың көбі қазақтар. Көбі -әйелдер. Бізде іс жүзінде әрбір үшінші әйелде, ал кейбір өңірлерде әр екі бо-лашақ ананың біреуінде қан жетіспейді.Содан барып нәресте ана сүтінен ерте айырылады./6,16 бет/ Қаназдықтың не екендігін түсіну үшін қан жөнінде сөз қозғау керек. Ересек адамда 5 литр қан болады. Оның 55% плазмадан, ал 45% қан клеткаларынан эритроцит пен лейкоциттен және қан пластинкасынан тұрады. Қаназдық ауруының пайда болуы бірнеше жағдайларға байланысты. Бірінші жағдай – жілік майында эритроциттердің аз жасалып шығарылуы. Оның себебі эритро-циттер түзілу үшін қоректік заттар, дәрумендер, темір жетіспеуі және жілік майында түрлі улы қосылыстардың әсер етуі. Екінші жағдай – эритроциттер құрамында гемоглобиннің аз болуы. Гемоглобинде темір атомының аз болуы және В12 дәруменінің жетіспеуі, оттегінің гемоглобинге қосылуын нашарлатады. Үшінші жағдай – адам көп қан жоғалтқанда және безгек ауруымен ауырғанда қаназдық ауруы пайда болады. Қаназдық деп эритроциттер санының азайып оның құрамындағы гемоглобиннің төмендеуін айтады.
Бұл сырқаттың алғашқы белгілері:
1. Жалпы әлсіздік, кішкене ақыл-ой және денеге салмақ түсу барысында тез шаршау.
2. Ентігу, жүректің жиі соғысы.
3. Құлақтың шулауы,көздің қарауытуы.
4. Бастың ауруы,ұйқысыздық.
5. Тіл,ерін,шырышты қабақ, тырнақтың бозаруы.
6. Дәмнің, тәбеттің болмауы.
7. Ауыр түрінде аяқ, бет ісініп,жүрек соғысы жиілейді,демігі пайда болады.
. Өткен ғасырдың басында тамақ өнеркәсібінің оқымыстылары адам баласы сан ғасырлар бойы пайдаланып келген азық-түлік құрамындағы талшықтарды, кебектерді зиянды деп, минералдық элеметтерді қажетсіз деп санаған болатын. Сол жылдары құрылған тамақ өнеркәсәбі азық-түлік дақылдарын өндірістік жолмен өңдейміз (ақтаймыз, аршимыз, ұнтақтаймыз) деп бізге қажетті пайдалы заттардың 80% жойып жіберіп отырғанын өздері де білмеді, осындай сорақылықтың кесірі осы күнге дейін жалғасуда. Олар бізге тек белок, май және көмірсутегі болса жеткілікті деп санайтын. Соңғы жылдары оқымыстыларымыздың дәрумен мен минаралсыз өмір сүруге болмайтынына көздері жетті. Тамақтану гигиенасы бойынша алғашқы кезде 20 шақты ғана микроэлемент жеткілікті десе, соңғы уақытта олардың саны 70-тен асып барады. Ағзаның қажет-тілігін тек біз тұтынып жүрген ақ ұнмен, картоппен, күрішпен қанағаттандыруға болмайды. Ағза-мызды қажетті барлық элементтермен қамтамасыз ету үшін 100-ден аса дақыл мен жабайы өсімдікті пайдалануымыз қажет екен.Ғылыми деректерге сүйенсек қара бидайда ,арпада белок 10-12% болса, олардан жасалған нандарда 5-8% ғана. Көмірсулар бидайда 50-60% болса, оның нанында 33-45% қалады.Жаңа технологиямен бидайды ұнға айналдыру кезінде құрамындағы пайдалы заттың 80% шаң болып ұшып немесе кебегінде қалатыны дәлелденген.
1 .Бекбосынов Б. «Қаназдықпен күресу және емдеу шаралары» Алматы, 1998 жыл
2 Попровский А., М. А. Самсонов «Азық –түлік өнімдерінің құрамы» Москва.1987 жыл 3.Скурихин И. М., Шатерников В.А «Дұрыс тамақтана білесіз бе?» «Қайнар» Алматы,1992 ж
4. Ұлттық қасіретке ұнның қаншалықты қатысы бар? Жас алаш . № 40. 3 сәуір . 2003 жыл
5. Біз нені жеп, нені жемеуді білеміз бе? Жас алаш. №130 . 30 ақпан. 2004 жыл
6. Шарманов айтқан шындықтар Денсаулық журналы № 10 Алматы , 2010жыл

Пән: Медицина
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
Аурудың бәрі – дұрыс тамақтанбаудан

Елбасымыз Жолдауында халықтың денсаулық жағдайын бақылаудың ұлттық
бағдарламалары кешенін енгізу, аурудың алдын алуға шындап кірісуіміз керек.
Бірінші кезекте, олар балалар, жас-өспірімдер, бала туу жасындағы әйелдер
деп атап көрсетті.Кез–келген елдің болашағы оның ден-саулығына байланысты
екендігі даусыз.Денсаулық- қоғамдық байлық..Олай болса әр адам өзінің
денсаулығын сақтауды азаматтық парызы деп түсінуі тиіс.
Өзім тұратын Бидайкөл елді мекенінде көп кездесетін әрі халық онша
мән бермейтін аурудың бірі қаназдық (анемия). Міне, осы тұрғыдан біз
ертеректе өмір сүрген ата-әжелеріміздің қаназдық ауруымен аз ауруының
себебін анықтап, аурудың алдын алудың қарапайым жолдарын насихат-тауды
мақсат еттік. Халқымыздың тамақтануы мен түрлі ауруларға шалдығуының
арасында бай-ланыс бары анық.. Ал қаназдық (анемия) ауруы- алаштың бір
қатері. Анемиямен ауыратындардың көбі қазақтар. Көбі -әйелдер. Бізде іс
жүзінде әрбір үшінші әйелде, ал кейбір өңірлерде әр екі бо-лашақ ананың
біреуінде қан жетіспейді.Содан барып нәресте ана сүтінен ерте
айырылады.6,16 бет Қаназдықтың не екендігін түсіну үшін қан жөнінде сөз
қозғау керек. Ересек адамда 5 литр қан болады. Оның 55% плазмадан, ал 45%
қан клеткаларынан эритроцит пен лейкоциттен және қан пластинкасынан тұрады.
Қаназдық ауруының пайда болуы бірнеше жағдайларға байланысты. Бірінші
жағдай – жілік майында эритроциттердің аз жасалып шығарылуы. Оның себебі
эритро-циттер түзілу үшін қоректік заттар, дәрумендер, темір жетіспеуі және
жілік майында түрлі улы қосылыстардың әсер етуі. Екінші жағдай –
эритроциттер құрамында гемоглобиннің аз болуы. Гемоглобинде темір атомының
аз болуы және В12 дәруменінің жетіспеуі, оттегінің гемоглобинге қосылуын
нашарлатады. Үшінші жағдай – адам көп қан жоғалтқанда және безгек ауруымен
ауырғанда қаназдық ауруы пайда болады. Қаназдық деп эритроциттер санының
азайып оның құрамындағы гемоглобиннің төмендеуін айтады.
Бұл сырқаттың алғашқы белгілері:
1. Жалпы әлсіздік, кішкене ақыл-ой және денеге салмақ түсу барысында
тез шаршау.
2. Ентігу, жүректің жиі соғысы.
3. Құлақтың шулауы,көздің қарауытуы.
4. Бастың ауруы,ұйқысыздық.
5. Тіл,ерін,шырышты қабақ, тырнақтың бозаруы.
6. Дәмнің, тәбеттің болмауы.
7. Ауыр түрінде аяқ, бет ісініп,жүрек соғысы жиілейді,демігі пайда
болады.
. Өткен ғасырдың басында тамақ өнеркәсібінің оқымыстылары адам
баласы сан ғасырлар бойы пайдаланып келген азық-түлік құрамындағы
талшықтарды, кебектерді зиянды деп, минералдық элеметтерді қажетсіз деп
санаған болатын. Сол жылдары құрылған тамақ өнеркәсәбі азық-түлік
дақылдарын өндірістік жолмен өңдейміз (ақтаймыз, аршимыз, ұнтақтаймыз) деп
бізге қажетті пайдалы заттардың 80% жойып жіберіп отырғанын өздері де
білмеді, осындай сорақылықтың кесірі осы күнге дейін жалғасуда. Олар бізге
тек белок, май және көмірсутегі болса жеткілікті деп санайтын. Соңғы
жылдары оқымыстыларымыздың дәрумен мен минаралсыз өмір сүруге болмайтынына
көздері жетті. Тамақтану гигиенасы бойынша алғашқы кезде 20 шақты ғана
микроэлемент жеткілікті десе, соңғы уақытта олардың саны 70-тен асып
барады. Ағзаның қажет-тілігін тек біз тұтынып жүрген ақ ұнмен, картоппен,
күрішпен қанағаттандыруға болмайды. Ағза-мызды қажетті барлық элементтермен
қамтамасыз ету үшін 100-ден аса дақыл мен жабайы өсімдікті пайдалануымыз
қажет екен.Ғылыми деректерге сүйенсек қара бидайда ,арпада белок 10-12%
болса, олардан жасалған нандарда 5-8% ғана. Көмірсулар бидайда 50-60%
болса, оның нанында 33-45% қалады.Жаңа технологиямен бидайды ұнға айналдыру
кезінде құрамындағы пайдалы заттың 80% шаң болып ұшып немесе кебегінде
қалатыны дәлелденген.Қазіргі технология бойынша бидайды суға жуып, оны
катоктармен қысып, ортасындағы ұлпасын ұн етіп береді. Барлық дәрумен мен
пайдалы минералдар, оның ұрығы мен қабығында мол екені белгілі. Сөйтіп бұл
технология бойынша оның барлық нәрін кебегінде қалдырып, малға беріп
жүрміз. Бұрын тас диірменге қанша бидай тартсақ, сонша мөлшерде ұн
алатынбыз. Қазір 30-35% кебекке кетуде. Зиян шегіп отырғанымыз – міне осы
тұс. Өйткені ағзада қан түзілуі үшін оған қажетті пайдалы заттардан өзіміз
қолдан айырылып, аурудың сан түріне душар болудамыз. Қан аздыққа шалдығудың
басты себебі оның құрамына қажетті дәрумендер мен минералдардың жеткілікті
мөлшерде жетпеуінде. Әсіресе пайда-зиянын білмей, бидайдың орта бөлігінен
алынған манная ботқасын сәбилерге береміз. Мұның бәрі баланы әлсіретіп
келешекте оның денсаулығына кері әсер ететінін біле бермейміз. Ірі
тартылған ұн тек қуат көзі ғана емес, адам ағзасындағы көптеген аурудың
жолын кесетін қасиетке де ие. Әсіресе, иммунитет жүйесін күшейтіп,
сырқатпен күресу қабілетін артырып, денсаулықты нығайтады. Қан қысымын
реттеуге ықпал етеді. Ал ұн құрамында пайдалы заттар жетпегендіктен,оны
басқамен ауыстыруға болмайды. Сондықтан бір қатар елде ірі тартылған ұнға
сұраныстың артуы түсінікті. Қан қысымын көтеретін холестерин де бұл
жағдайда азаяды. Енді тұрмысымызда көп пайдаланатын дақылдарға келейік
(№1 кесте).5
Дәнді дақылдардағы микроэлеметтер және витаминдер құрамы

№1 кесте
ОотАстық және Микроэлементтер мен витаминдер құрамы мг % Энерге-
Рсбұршақ тикалық
дақылдары қуаты
ккал10

Са К Mg
АстықКәдімгіАстық 1 сорт Аршыл- Аршыл-
нан ұн мағаны ғаны
батоны
2 Йод 0,009 0,005 0,00780,0036 0,005 -
3 Кобальт 0,007 - 0,00550,0016 0,0131 0,0086
4 Марганец 2,77 1,76 3,76 0,86 1,75 0,70
5 Мыс 0,46 0,26 0,47 0,174 0,75 0,59
6 Молибден 0,018 0,008 0,02360,00136 0,0842 -
7 Селен 0,0258 - 0,0291 - 0,0131 -
8 Фтор 0,067 0,035 0,070 0,0023 - -
9 Хром 0,007 0,005 0,00550,0031 0,009 -
10 Цирконий - - 0,0245 - 0,0112 -

Бидай ұнынан жасалған мақтаулы батонымызда темір 3 есе, йод 2 есе, кобальт
3 есе, марганец 5 есе, мыс 2,5 есе, молибден 23 есе, фтор 3 есе, хром 1,5
есе, цирконий 3,5 есе азайған. Халқымыздың қасіреті болған қаназдықтың
болуына басты себеп: бидай дәнінде темір 5,4 мг болса, ұнда – 1,86 мг, йод
дәнінде 0,0078 болса, ұнда 0,0038 ғаға қалған, аса қауіпті ісікті
болдырмайтын селен ұнда ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Денсаулық - зор байлық. Жұмысқа қабілеттіліктің сатылары
Факультативті сабақтардың жалпы сипаттамасы
Оқушылардың салауатты өмір салтын қалыптастыруды теориялық тұрғылар
Дені саудың - жаны сау туралы
Отрар қонақ үйінің банкет залы
Фаст - фуд өнімі
Бірқалыпты дұрыс тамақтану -денсаулықтың басты кепілі
Қазақ халқының ұлттық тағамдарының зерттелуі
Қазақстан Республикасындағы спорт және дзюдо күресі
Тамақтану және денсаулық
Пәндер