Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары туралы
Кіріспе
I. Стратегиялық жоспар.2020: жаһандық үрдістер
II. Стратегиялық жоспар.2010: негізгі нәтижелер
III. Қазақстанның 2020 жылға дейінгі дамуының түйінді бағыттары
IV. Стратегиялық жоспар.2020.ны іске асыру негізі:
нәтижелі мемлекеттік сектор
V. Стратегиялық жоспар.2020.ны іске асыру мониторингі және
бағалау
I. Стратегиялық жоспар.2020: жаһандық үрдістер
II. Стратегиялық жоспар.2010: негізгі нәтижелер
III. Қазақстанның 2020 жылға дейінгі дамуының түйінді бағыттары
IV. Стратегиялық жоспар.2020.ны іске асыру негізі:
нәтижелі мемлекеттік сектор
V. Стратегиялық жоспар.2020.ны іске асыру мониторингі және
бағалау
1997 жылдың қазан айында Қазақстан Республикасы Президентінің "Барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы" атты халыққа Жолдауында Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі Даму стратегиясы (бұдан әрі — "Қазақстан-2030" стратегиясы) белгіленді. Бұл Стратегия егеменді республиканы әлемнің ең қауіпсіз, тұрақты, экологиялық орнықты, экономикасы қарқынды дамып келе жатқан елдерінің біріне айналдыруға бағытталған ұзақ мерзімді даму жолын айқындап берді.
"Қазақстан-2030" стратегиясында жеті ұзақ мерзімді басымдық айқындалған: ұлттық қауіпсіздік; ішкі саяси тұрақтылық және қоғамның топтасуы; шетел инвестициялары мен ішкі жинақталымдардың деңгейі жоғары ашық нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсу; Қазақстан азаматтарының денсаулығы, білімі мен әл-ауқаты; энергетика ресурстары; инфрақұрылым, әсіресе көлік және байланыс; кәсіби мемлекет. Осы басымдықтар елді одан әрі дамыту жөніндегі нақты іс-қимылдар әзірлеудің негізіне айналды.
Қазақстан Республикасының Президенті 2001 жылғы желтоқсанда бекіткен Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары (бұдан әрі — Стратегиялық жоспар-2010) "Қазақстан-2030" стратегиясын іске асырудың алғашқы онжылдық кезеңі болып табылады.
Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары (бұдан әрі — Стратегиялық жоспар-2020) 2010 жылдан бастап 2019 жылды қоса алғандағы аралықты қамтитын "Қазақстан-2030" стратегиясын іске асырудың келесі кезеңі болмақ.
Стратегиялық жоспар-2010-ды іске асырылудың аяқталу мерзіміне қарай және Стратегиялық жоспар-2020-ны әзірлеу кезеңінде дамудың сыртқы жағдайлары елеулі өзгерістерге ұшырады. Қазақстан соңғы жетпіс жыл ішіндегі ең ауыр жаһандық дағдарысқа қарсы тұруға беттеді.
Экономикалық айналымның әсер етуі, бірінші кезекте, ағымдағы әлемдік қаржы-экономикалық дағдарыстың ықпалы ұлттық экономиканың әлемдік немесе өңірлік дағдарыстардың келеңсіз салдарларына төтеп беруін арттыруға бағытталған шараларды жүзеге асыру қажеттілігін анықтайды.
Елдің дағдарыстан кейінгі дамуы үшін жағдайлар жасайтын бірінші кезектегі шаралар іскерлік және инвестициялық ахуалды жақсартуға, елдің қаржы жүйесін нығайтуға және мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттыруға шоғырландырылады.
Экономиканың сапалы өсуі елдің үдемелі индустриялық-инновациялық дамуына ықпал ететін физикалық инфрақұрылымды жаңғыртуға, адами ресурстарды дамытуға және институционалдық базаны нығайтуға негізделеді.
¬леуметтік қорғалу, ішкі тұрақтылық және үйлестірілген сыртқы саясат мәселелері таяудағы онжылдықта елдің даму басымдықтарының қатарында сақталатын болады.
¬ртараптандырылған экономиканың негізінде ел азаматтарының әл-ауқатын арттыру Стратегиялық жоспар-2020-ны іске асырудың басты жетістігі болады.
"Қазақстан-2030" стратегиясында жеті ұзақ мерзімді басымдық айқындалған: ұлттық қауіпсіздік; ішкі саяси тұрақтылық және қоғамның топтасуы; шетел инвестициялары мен ішкі жинақталымдардың деңгейі жоғары ашық нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсу; Қазақстан азаматтарының денсаулығы, білімі мен әл-ауқаты; энергетика ресурстары; инфрақұрылым, әсіресе көлік және байланыс; кәсіби мемлекет. Осы басымдықтар елді одан әрі дамыту жөніндегі нақты іс-қимылдар әзірлеудің негізіне айналды.
Қазақстан Республикасының Президенті 2001 жылғы желтоқсанда бекіткен Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары (бұдан әрі — Стратегиялық жоспар-2010) "Қазақстан-2030" стратегиясын іске асырудың алғашқы онжылдық кезеңі болып табылады.
Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары (бұдан әрі — Стратегиялық жоспар-2020) 2010 жылдан бастап 2019 жылды қоса алғандағы аралықты қамтитын "Қазақстан-2030" стратегиясын іске асырудың келесі кезеңі болмақ.
Стратегиялық жоспар-2010-ды іске асырылудың аяқталу мерзіміне қарай және Стратегиялық жоспар-2020-ны әзірлеу кезеңінде дамудың сыртқы жағдайлары елеулі өзгерістерге ұшырады. Қазақстан соңғы жетпіс жыл ішіндегі ең ауыр жаһандық дағдарысқа қарсы тұруға беттеді.
Экономикалық айналымның әсер етуі, бірінші кезекте, ағымдағы әлемдік қаржы-экономикалық дағдарыстың ықпалы ұлттық экономиканың әлемдік немесе өңірлік дағдарыстардың келеңсіз салдарларына төтеп беруін арттыруға бағытталған шараларды жүзеге асыру қажеттілігін анықтайды.
Елдің дағдарыстан кейінгі дамуы үшін жағдайлар жасайтын бірінші кезектегі шаралар іскерлік және инвестициялық ахуалды жақсартуға, елдің қаржы жүйесін нығайтуға және мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттыруға шоғырландырылады.
Экономиканың сапалы өсуі елдің үдемелі индустриялық-инновациялық дамуына ықпал ететін физикалық инфрақұрылымды жаңғыртуға, адами ресурстарды дамытуға және институционалдық базаны нығайтуға негізделеді.
¬леуметтік қорғалу, ішкі тұрақтылық және үйлестірілген сыртқы саясат мәселелері таяудағы онжылдықта елдің даму басымдықтарының қатарында сақталатын болады.
¬ртараптандырылған экономиканың негізінде ел азаматтарының әл-ауқатын арттыру Стратегиялық жоспар-2020-ны іске асырудың басты жетістігі болады.
Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары
туралы
Қазақстан Республикасы Президенті
мен Үкіметі актілерінің жинағында
және республикалық баспасөзде
жариялануға тиіс
МАЗМҰНЫ
Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі Даму Стратегиясын іске
асыру мақсатында қаулы етемін:
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі
Стратегиялық даму жоспары (бұдан әрі — Стратегиялық жоспар) бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасының Үкіметі, орталық мемлекеттік органдар,
оның ішінде Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және
есеп беретін мемлекеттік органдар, жергілікті атқарушы органдар өз
қызметінде Стратегиялық жоспарды басшылыққа алсын және оны іске асыру үшін
қажетті шаралар қабылдасын.
3. Қазақстан Республикасының Үкіметі жыл сайын 1 шілдеге Стратегиялық
жоспарды іске асырудың мониторингі қорытындыларын Қазақстан Республикасы
Президентінің кімшілігіне ұсынып отырсын.
4. Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші осы
Жарлықтың қосымшасына сәйкес жойылды деп танылсын.
5. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы
Президентінің кімшілігіне жүктелсін.
6. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.
Қазақстан Республикасының
Президенті Н. Назарбаев
Қазақстан Республикасы
Президентінің
2010 жылғы 1 ақпандағы
№ 922 Жарлығымен
бекітілген
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
2020 ЖЫЛҒА ДЕЙІНГІ СТРАТЕГИЯЛЫҚ ДАМУ ЖОСПАРЫ
Кіріспе
1997 жылдың қазан айында Қазақстан Республикасы Президентінің "Барлық
қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы"
атты халыққа Жолдауында Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі Даму
стратегиясы (бұдан әрі — "Қазақстан-2030" стратегиясы) белгіленді. Бұл
Стратегия егеменді республиканы әлемнің ең қауіпсіз, тұрақты, экологиялық
орнықты, экономикасы қарқынды дамып келе жатқан елдерінің біріне
айналдыруға бағытталған ұзақ мерзімді даму жолын айқындап берді.
"Қазақстан-2030" стратегиясында жеті ұзақ мерзімді басымдық
айқындалған: ұлттық қауіпсіздік; ішкі саяси тұрақтылық және қоғамның
топтасуы; шетел инвестициялары мен ішкі жинақталымдардың деңгейі жоғары
ашық нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсу; Қазақстан
азаматтарының денсаулығы, білімі мен әл-ауқаты; энергетика ресурстары;
инфрақұрылым, әсіресе көлік және байланыс; кәсіби мемлекет. Осы басымдықтар
елді одан әрі дамыту жөніндегі нақты іс-қимылдар әзірлеудің негізіне
айналды.
Қазақстан Республикасының Президенті 2001 жылғы желтоқсанда бекіткен
Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары
(бұдан әрі — Стратегиялық жоспар-2010) "Қазақстан-2030" стратегиясын іске
асырудың алғашқы онжылдық кезеңі болып табылады.
Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму
жоспары (бұдан әрі — Стратегиялық жоспар-2020) 2010 жылдан бастап 2019
жылды қоса алғандағы аралықты қамтитын "Қазақстан-2030" стратегиясын іске
асырудың келесі кезеңі болмақ.
Стратегиялық жоспар-2010-ды іске асырылудың аяқталу мерзіміне қарай
және Стратегиялық жоспар-2020-ны әзірлеу кезеңінде дамудың сыртқы
жағдайлары елеулі өзгерістерге ұшырады. Қазақстан соңғы жетпіс жыл ішіндегі
ең ауыр жаһандық дағдарысқа қарсы тұруға беттеді.
Экономикалық айналымның әсер етуі, бірінші кезекте, ағымдағы әлемдік
қаржы-экономикалық дағдарыстың ықпалы ұлттық экономиканың әлемдік немесе
өңірлік дағдарыстардың келеңсіз салдарларына төтеп беруін арттыруға
бағытталған шараларды жүзеге асыру қажеттілігін анықтайды.
Елдің дағдарыстан кейінгі дамуы үшін жағдайлар жасайтын бірінші
кезектегі шаралар іскерлік және инвестициялық ахуалды жақсартуға, елдің
қаржы жүйесін нығайтуға және мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттыруға
шоғырландырылады.
Экономиканың сапалы өсуі елдің үдемелі индустриялық-инновациялық
дамуына ықпал ететін физикалық инфрақұрылымды жаңғыртуға, адами ресурстарды
дамытуға және институционалдық базаны нығайтуға негізделеді.
леуметтік қорғалу, ішкі тұрақтылық және үйлестірілген сыртқы саясат
мәселелері таяудағы онжылдықта елдің даму басымдықтарының қатарында
сақталатын болады.
ртараптандырылған экономиканың негізінде ел азаматтарының әл-ауқатын
арттыру Стратегиялық жоспар-2020-ны іске асырудың басты жетістігі болады.
I. Стратегиялық жоспар-2020: жаһандық үрдістер
лемдік экономикадағы үрдістер
Стратегиялық жоспар-2010 әзірленіп жатқан кезеңде әлемдік экономика
өркендеу сатысына енген еді. Стратегиялық жоспар-2020-ға дайындық түбегейлі
өзге — жаһандық экономикалық құлдырау жағдайларында жүзеге асырылды.
2007 жылдың екінші жартысында АҚШ-тағы ипотекалық облигациялар
нарығының құлдырауынан басталған қаржы-экономикалық дағдарыс іс жүзінде
әлемнің барлық мемлекеттерін қамтыды. 2009 жылдың басында әлемдік сауда
көлемінің өсу қарқыны 50-ден астам пайыздық тармаққа: жылына 20 пайыздық
жылдық өсімнен 30 пайыздық төмендеуге дейін азайды.
Жаһандық экономиканың дамуын бағалау оны қалпына келтіру баяу жүреді
дегенге негізделеді. лемдік сұраныстың азаюына орай экспорттық нарықтағы
бәсекелестік күшейе түседі, ал тауарлардың бағасы орнықты өсерліктей жағдай
жасалмайды немесе қалай болғанда да өткен онжылдыққа қарағанда ақырын
өсетіні байқалады.
Жаһандық экономиканың болжанып отырған шамалы өсімі мен экологиялық
таза энергетикалық технологиялардың өскелең рөлінің ұштасуы дәстүрлі
энергия тасығыштардың әлемдік бағасының төмендеуіне әкелуі мүмкін.
Таяу онжылдықта азық-түлік қауіпсіздігі әлемдік қоғамдастықтың үнемі
назар аударатын саласы болады. Жаһандық рецессия азық-түлік бағасының 2007-
2008 жылдарда байқалған біршама жоғары деңгейімен салыстырғанда уақытша
төмендеуіне алып келді. Сонымен қатар, көптеген елдерде адам саны өсуінің
жалғасуы және әлемдік экономиканың қалпына келуі азық-түлік тауарлары
бағаларының ұзақ мерзімді өсуіне алып келеді деп болжанып отыр. Жер
ресурстарына бай, халқы көп елдердің ортасында тұрған Қазақстан азық-
түлікке өсіп отырған әлемдік сұранысты қанағаттандыруға сай болу үшін
отандық ауыл шаруашылығын дамытуды ынталандыруы тиіс.
Жақын болашақта денсаулық сақтаудағы жаһандық проблемалар, сірә,
күшейе түспек, өйткені түрлі елдердің адамдары арасындағы байланыс барған
сайын қарқын алып келеді. Нәтижесінде Қазақстанның аумағына түрлі
аурулардың тарау қатерлері арта түседі. Барлық елдер үшін АҚТҚЖҚТБ әлі де
айтарлықтай қатер төндіріп отыр. Адамдардың денсаулығы үшін жаңа AH1N1
вирусы қауіпті болып тұр.
Ағымдағы жаһандық дағдарыс әлемдік экономикада өзара байланыстың
жоғары дәрежеде болуының да өз кемшілігі бар екенін көрсетті. Дамыған
елдердегі қаржы және экономикалық проблемалардың әлемдегі ахуалға әсер
етуінің нәтижелері еркін нарықтың ашықтығы мен құндылықтарының
артықшылықтары мен кемшіліктері туралы дау туғызып отыр. Жекелеген елдердің
әлемдік сауданың дамуын шектейтін және өңірлендіру үдерістеріне ықпал
ететін протекционистік экономикалық саясаттың түрлі нысандарына
ұмтылыстарының күшейіп отырғандығымен есептеспеуге болмайды.
Күтіліп отырған жаһандық жылыну нәтижесінде климаттың өзгеру
проблемаларымен және атмосфераға зиянды заттар шығарындыларын бақылау
қажеттілігімен қатар, Қазақстанға өңірлік проблемаларды шешуге қатысуға
тура келеді. Мәселен, Орталық Азия және Батыс Қытайдың ірі өзендер
ресурстарын пайдаланатын елдерде экономикалық белсенділік пен халық санының
өсуі жалғасатындықтан, ал климаттың өзгеруі судың қолжетімділігі мен
сапасына қосымша келеңсіз ықпал ететіндіктен суды пайдалану мәселелері
өткірлене түседі. Көші-қон, халықтың жұмыспен қамтылуы, сауда және қаржы
қатынастары секілді басқа да өңірлік мәселелер біршама өзекті бола түседі.
Сын-тегеуріндер мен мүмкіндіктер
Өткен онжылдық ішінде Қазақстан экономикасы әртараптандырылған,
қауіпсіздік пен демократия жағдайында өмір сүретін, өзінің табиғи
ресурстарын барлық азаматтарының игілігі үшін пайдаланатын, халқы білімді
әрі денсаулығы мықты елдің болашақта дамуы үшін негіз қалады. Бұған мұнай
және басқа да минералдық ресурстарға баға қарқынды өсіп отырған жағдайда
экспорттан түсетін табыстың ұлғаюы едәуір ықпал етті. Таяудағы онжылдықта
елдің одан әрі дамуына мұндай жағдай кепілдік бола бермейді.
Ағымдағы әлемдік дағдарыс жағдайында жаһандық экономиканың
болашақтағы дамуы барынша айқын еместігін және оны болжау мүмкін еместігін
түсінгендік еді. Және де бұл фактіні одан әрі экономикалық дамуды жоспарлау
кезінде ескеру кажет.
лемнің жетекші экономикалары аса күрделі бәсекелес жағдайларда жұмыс
істейтін болады және жұмыс күшінің өнімділігін, инфрақұрылымға және
телекоммуникацияларға инвестиция салуды арттыру, қаржы жүйелерін нығайту,
мемлекеттік басқару тиімділігін арттыру, сондай-ақ бизнесті дамыту үшін
қолайлы жағдай жасау арқылы келесі экономикалық айналымға дайындалу
жөніндегі алдын-алу шараларын қабылдайтын болады. "Қазақстан-2030"
стратегиясында қойылған дәл осындай міндеттер Қазақстан үшін стратегиялық
тұрақтылықтар болып табылады. Келесі онжылдық ішінде Қазақстанда осы
міндеттерге қол жеткізу жұмысы жүргізілетін болады.
Қазақстан көмірсутек шикізатының ірі өндірушілерінің бірі болып қала
береді. Сонымен бірге республика энергетиканы технологиялық жаңғыртуды және
энергия үнемдеуді дамытуды жеделдете отырып, жаһандық жылыну проблемаларын
шешуге қатысады. Елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында
ауыл шаруашылығы, әсіресе, ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу одан әрі
дамитын болады. Қазақстанның денсаулық сақтау жүйесі аурулардың жаңа
түрлеріне қарсы тұруға қабілетті болады.
Инфрақұрылымды жаңғырту және қоршаған ортаны қорғау міндеттері
ескеріле отырып, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану саясатын қалыптастыру
есебінен елдің табиғи ресурстарын, әсіресе, су ресурстарын пайдалану
тиімділігі өседі.
Қазақстан тұрақты саяси ортаға, айтарлықтай экономикалық және адами
капиталға, бай табиғи ресурстарға, негізгі өндірістік инфрақұрылымға,
тұрақты қаржы жүйесіне ие бола отырып ағымдағы әлемдік экономикалық
дағдарыстан туындаған сын-тегеуріндерді теңгерімді де орнықты дамуға қол
жеткізу үшін жаңа мүмкіндіктерге айналдыруға қабілетті.
Ауқымды жоспарларды іске асыру бюджеттік шектеулердің күшейтілуіне
тап келерін ескере отырып мемлекеттік инвестициялар кірістілігінің жоғары
деңгейіне қол жеткізілетін және қабылданып отырған бағдарламалар тиімділігі
арттырылатын болады.
II. Стратегиялық жоспар-2010: негізгі нәтижелер
Стратегиялық жоспар-2010 өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, көлік,
әлеуметтік қорғау, денсаулық сақтау, білім беру, мемлекеттік сектор секілді
әрбір басым сала бойынша күтілетін нәтижелерді айқындай отырып, "Қазақстан-
2030" стратегиясын іске асырудың негізін қалады.
Стратегиялық жоспар-2010 бәсекеге қабілетті экономика құру,
өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы өндірісін дамыту, сондай-ақ әлеуметтік
саладағы, бірінші кезекте, білім беру және денсаулық сақтау саласындағы
қызметтердің қолжетімділігін кеңейту жөніндегі міндеттерді белгіледі.
Мемлекеттік басқарудың деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің ара-жігін
ажыратуға, әкімшілік етудің сапасын арттыруға сүйене отырып, мемлекет
қызметінің тиімділігін арттыру да өткен онжылдық кезеңдегі маңызды
стратегиялық басымдық болды. Бұл міндеттердің кейбірі орындалды немесе
орындалуға жақын, алайда міндеттердің бір бөлігі келесі онжылдықта да
өзекті болып қала береді.
Жетістіктер
2000 және 2009 жылдар аралығында Қазақстан Стратегиялық жоспар-2010-
да белгіленген кейбір түйінді салаларда айтарлықтай прогреске қол жеткізді.
ІЖӨ өсуі жыл сайын орташа 8,5 %-ды құрап, 2008 жылы өзінің алғашқы мәнінен
2,3 есе асып түсті. 2007 жылы өнеркәсіп өндірісі екі еселеу (нақты өсім —
78 %) жөніндегі онжылдық кезеңнің мақсаттарына жетті, ауыл шаруашылығы
өндірісі 1,44 есе өсті,"ол 2000 жылға қарағанда 1,5 есеге өсудің нысаналы
көрсеткішіне қол жеткізді деп айтуға болады. Экономиканы жедел
әртараптандыру үшін берік негіз қаланды. Даму институттары құрылып, табысты
жұмыс істеуде, қажетті заңнама дайындалды.
Денсаулық сақтау, білім беру және халықты әлеуметтік қорғау
салаларында айтарлықтай өзгерістер болды: туберкулез ауруы 30 %-ға
төмендеді, жұмыс істейтін халықты жинақтаушы зейнетақы жүйесімен қамту
ұлғайды; денсаулық сақтау мен білім беру жүйесінің инфрақұрылымы едәуір
жаңарды. Ауылдық елді мекендердің әлеуметтік-экономикалық әлеуеті ұлғайды.
Табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінен темен халықтың үлесі 2000 жылғы 31,8
%-дан 2008 жылы 12,7 %-ға дейін қысқарды. Өмірдің күтілетін ұзақтығы 65-тен
68 жылға дейін өсті. Мемлекеттік секторда маңызды реформалар басталды. Бұл
жетістіктер Стратегиялық жоспар-2020 іске асыру үшін тұрақты негіз қалады.
Өзектілігі сақталып отырған сын-тегеуріндер
Стратегиялық жоспар-2010-ды іске асыру кезеңінде көптеген басым
салалар бойынша айтарлықтай прогреске қол жеткеніне қарамастан,
реформалаудың күн тәртібінің көптеген тармақтары аяқталмай қалып отыр.
Бәсекеге қабілетті әрі әртараптандырылған экономиканы дамыту
бағдарламаларын іске асыру одан әрі жалғастыруды талап етеді. Білім беру
жене денсаулық сақтау қызметтерін көрсету сапасы елі де жақсартуды талап
етеді. Стратегиялық жоспар-2010-ды іске асыру кезеңінде басталған
мемлекеттік сектордағы реформалар әлі де аяқталмай қалып отыр. Мемлекеттік
басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігінің ажыратылуы,
мемлекеттік қызметтегі ынталандырулар жүйесін дамыту, мемлекеттік қызметтер
көрсету сапасын және оларға әкімшілік етудің тиімділігін арттыру — осы
мәселелердің бәрі Стратегиялық жоспар-2020-ны іске асыру кезеңінде одан әрі
шешуді талап етеді.
III. Қазақстанның 2020 жылға дейінгі дамуының түйінді бағыттары
Қазақстан 2020 жылы
Қазақстан 2020 жылы әлемдік дағдарыстан біршама қуатты және бәсекеге
қабілетті, экономикасы әртараптандырылған және халқы белсенді түрде жаңа
экономикаға тартыла отырып шыныққан елге айналады.
2020 жылға қарай Қазақстан ел экономикасының шикізат емес секторына
елеулі шетелдік инвестиция тартуға мүмкіндік беретін қолайлы іскерлік ахуал
қалыптасқан әлемнің бәсекеге барынша қабілетті елу елінің қатарында болады.
Экономика келесі экономикалық дағдарыстарға жақсырақ дайын болады.
Қазақстан шектес елдермен және басқа да мемлекеттермен өзінің саяси және
экономикалық байланыстарын нығайтады.
2020 жылға қарай ел әртараптандырылған экономиканы дамыту үшін
қажетті адами ресурстарға, сондай-ақ отандық кәсіпкерлер мен
экспорттаушыларға қызмет көрсету үшін қажетті инфрақұрылымға ие болады.
Көлік инфрақұрылымы мен телекоммуникацияны қарқынды дамыту арқылы өзге
әлеммен үзіліссіз байланыс қамтамасыз етіледі. Қазақстанның өңдеуші
өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы мен қызмет көрсету саласы тау-кен
өнеркәсібімен қатар лайықты орын алады. леуметтік салада және қоршаған
ортаны қорғау саласында айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізіледі.
2020 жылға қарай Қазақстан экономикасы нақты мәнде алғанда 2009 жылғы
деңгейінің1 үштен бірінен жоғары өседі. Экономиканы әртараптандыру
жоспарларын табысты іске асыру есебінен экономиканың қайта өңдеу
салаларының өсу көрсеткіштері 2020 жылға қарай өндіруші салалардың өсу
көрсеткіштерінен жоғары немесе оларға тең болады.
Ойластырылған макроэкономикалық саясат жүргізу нәтижесінде 2020 жылға
қарай алтын-валюта резервтерінің деңгейі (Қазақстан Республикасы Ұлттық
қорының активтерін қоспағанда) үш айлық импорттан немесе (қандай
көрсеткіштің жоғары болатынына қарай) елдің мемлекеттік және корпоративтік
секторларының қысқа мерзімді (1 жылға дейін) сыртқы борышынан төмен
болмайды. Ұлттық қордың активтері ІЖӨ-нің кемінде 30 %-ын құрайды. Осы
кезеңде инфляция орташа алғанда жылына 5-8 % деңгейінде сақталып тұрады.
Айырбас бағам саясаты қазақстандық экономиканың ішкі және сыртқы бәсекеге
қабілеттілігінің теңгерімін қамтамасыз етеді.
2020 жылға қарай табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінен төмен халықтың
үлесі 8 %-ға төмендейді Халықтың әлеуметтік осал топтарының өкілдері,
мүмкіндігі шектеулі адамдар, әйелдер, балалар мен жастар өздерінің барынша
қорғалғанын сезінеді және өздерінің қоғамдағы мүмкіндіктерін кеңейте алады.
Бала-бақшадан университетке дейін сапалы білім беру бүкіл ел бойынша
қолжетімді болады, халық денсаулығының жағдайы айтарлықтай жақсарады.
Денсаулық сақтау қызметтері әлемнің үздік стандарттарына сай болады.
Қазақстандықтар барынша саламатты өмір салтын ұстанып, темекі шегетіндер
мен алкогольді асыра пайдаланатындар саны азаяды. Қоғамның тыныс-
тіршілігінің барлық салаларында мемлекеттік тілді қолдану дәйекті және
кезең-кезеңімен кеңейеді. ртүрлі этностық топтар мен діни конфессия
өкілдері ішкі тұрақтылық, қауіпсіздік, бейбітшілік пен келісім жағдайында
өмір сүруін жалғастыратын болады.
_________
1 Осы жерде және одан әрі Стратегиялық жоспар-2020 мәтіні бойынша, егер
өзгеше көрсетілмесе, нысаналы индикаторлар (көрсеткіштер) мәндерінің
өзгеруі 2009 жылдың деңгейіне қарап көрсетіледі.
Қазақстанның өркендеуінің, гүлденуі мен қауіпсіздігінің орнықты
тұғыры: түйінді бес бағыт
Таяу онжылдықта түйінді бес бағыт мемлекет қызметіндегі басымдықтар
болады:
1) дағдарыстан кейінгі дамуға дайындық;
2) инфрақұрылымды индустрияландыру мен дамыту арқылы әртараптандыруды
жеделдету есебінен экономиканың тұрақты өсуін қамтамасыз ету;
3) болашаққа салынған инвестициялар — орнықты экономикалық өсуге,
қазақстандықтардың өркендеуі мен әлеуметтік әл-ауқатына қол жеткізу үшін
адами капиталдың бәсекеге қабілеттілігін арттыру;
4) халықты сапалы әлеуметтік және тұрғын үй-коммуналдық қызметтермен
қамтамасыз ету;
5) ұлтаралық келісімді, қауіпсіздікті, халықаралық қатынастардың
тұрақтылығын қамтамасыз ету.
Экономиканы қалпына келтіруге дайындық үдерісінде Қазақстан оның
бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік беретін реформаларды жеделдетіп
іске асыруы керек. Бірінші түйінді бағыт — дағдарыстан кейінгі дамуға
дайындық — бірінші онжылдық кезеңінде нәтижесі көрінетін шараларды қамтиды.
Бұл біршама қолайлы бизнес орта құру, қаржы секторын нығайту және құқықтық
жүйені жетілдіру.
Екінші түйінді бағыт шеңберіндегі іс-қимылдар елді үдемелі
индустрияландыру бағдарламасын іске асыру және инфрақұрылымды дамыту
нәтижесінде Қазақстан экономикасын әртараптандыруды жеделдетуге ықпал
ететін болады. Бұл экономикалық үлгіні өзгертуге және экстенсивті,
шикізаттық даму жолынан индустриялық-инновациялық дамуға көшуге мүмкіндік
береді. Елді инфрақұрылымдық дамыту жоспарлары экономиканы үдемелі
әртараптандыруға және елге шетел инвестицияларын тартуға ықпал ететін
энергетика, көлік және телекоммуникация салаларын жаңғыртуға шоғырланады.
Адами ресурстардың саны мен сапасы кез келген елдің болашағын
айқындайтын негіз құрушы факторлар болып табылады. Адами капитал — бұл
инновациялардың және экономиканың тиімділігін арттырудың негізгі қозғаушы
күші. Үшінші бағыт — болашаққа салынған инвестициялар — Қазақстанның адами
ресурстарының сапасын ұзақ мерзімді кезеңде арттыру үшін қажетті шараларды
қамтитын болады.
Төртінші түйінді бағыт — азаматтар үшін қызмет көрсету шеңберінде —
халықты әлеуметтік қорғау және тұрғын үй-коммуналдық қызметтерін тиімді
көрсету жөніндегі шаралар күшейтілетін болады.
Бесінші түйінді бағыт — ұлтаралық келісім, қауіпсіздік, халықаралық
қатынастардың тұрақтылығы шеңберінде — ішкі тұрақтылықты, қауіпсіздікті,
бейбітшілік пен келісімді нығайту, бейбіт сүйгіш сыртқы саясатты дамыту
жөніндегі шаралар көзделетін болады.
Қазақстанның 2020 жылға дейінгі бес түйінді бағытының негізі ұтымды
макроэкономикалық саясат болып табылады. Экономиканы қалпына келтіру жене
әртараптандыру, оның "қызып кетуін" болдырмау үшін қолайлы жағдайлар жасау
мақсатында экономиканың өсуі кезеңінде мемлекеттің шығыстарын азайтуды және
оларды экономикалық бәсеңдеу кезеңінде ұлғайтуды көздейтін антициклдық
фискалдық саясат іске асырылатын болады. Бұл ретте келесі онжылдық кезеңнің
соңына қарай бюджеттің мұнай емес тапшылығы ІЖӨ-ге 3 %-дан аспайды. Ақша-
кредит саясаты инфляцияны тежеу жөніндегі шаралардың тиімділігін арттырады.
Айырбас валюта бағамының саясаты қазақстандық экономиканың ішкі жене сыртқы
бәсекеге қабілеттілігі арасындағы теңгерімді қамтамасыз етуге бағытталады.
Түйінді бағыт: дағдарыстан кейінгі дамуға дайындық
Жаһандық қалпына келу кезінде Қазақстандағы іскерлік ахуал елдің
бәсекеге қабілеттілігінің негізін қамтамасыз етеді. Ол экономиканы
жеделдетіп әртараптандыру және отандық бизнесті дамыту үшін ауқымды
инвестицияларды тартуға ықпал ететін шешуші фактор болып табылады. Орнықты
қаржы жүйесі және сенімді құқықтық орта да кәсіпкерлікті дамытуда сындарлы
рөл атқарады.
Бизнес ортаны жақсарту
Стратегиялық жоспар-2020-ны іске асырудың алғашқы жылдары мемлекет
отандық кәсіпкерлер үшін де және халықаралық инвесторлар үшін де бизнес
жүргізудің құнын азайтуға бағытталған белсенді шараларға бастама жасайды.
кімшілік рәсімдердің шеңберін белгілей және оларды жүзеге асырудың
ашықтығын арттыра отырып, мемлекет төрешілдік пен сыбайлас жемқорлықтың
Қазақстандағы іскерлік ахуалдың маңызды аспектілеріне ықпал етуін
төмендетуге ұмтылатын болады.
Бизнес ахуалды жақсарту жөніндегі стратегиялық мақсаттар
2020 жылға экономиканың шикізат емес секторларына салынатын отандық
қарай және шетелдік инвестициялар (өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы
өнімдерін қайта өңдеу, қызметтер) кемінде 30 %-ға ұлғаяды
ІЖӨ-ге тікелей шетел инвестицияларының (ТШИ) үлесі он
пайыздық деңгейге ұлғаяды
ІЖӨ-дегі шағын және орта бизнестің (ШОБ) үлесі 7-10%-ға
ұлғаяды инвестиция көздері әртараптандырылады (әрбірінің
үлесі 5% және одан көп болатын негізгі 10 инвестор ел)
Қазақстан Дүниежүзілік Банктің "Бизнес жүргізудегі
жеңілдік" ("Doing Business") рейтингі бойынша
көрсеткіштері ең жақсы 50 елдің қатарына енеді
Қазақстан "Transparency International" рейтингінде
сыбайлас жемқорлықты түйсіну индексі бойынша елдердің
үштен бірінің ішінде алдыңғы қатардағы орынды иеленеді
2015 жылға Қазақстанның Дүниежүзілік Банктің "Бизнес жүргізудегі
қарай жеңілдік" ("Doing Business") рейтингі бойынша
көрсеткіштері 2011 жылмен салыстырғанда жеті позицияға
жақсарады
уақыт пен шығындарды қоса алғанда, бизнесті тіркеуге және
жүргізуге байланысты операциялық шығындар (рұқсат алу,
лицензия алу, сертификат алу, аккредитация, консультация
алу) 2011 жылмен салыстырғанда 30%-ға төмендейді
2011 жылға жаңа нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу мен қабылдау
қарай үшін реттеушілік әсер етуді талдау әдістемесі (РТ)
әзірленетін болады
Қазақстанның Дүниежүзілік Банктің "Бизнес жүргізудегі
жеңілдік" ("Doing Business") рейтингі бойынша
көрсеткіштері 2008 жылмен салыстырғанда жеті позицияға
жақсарады
Еуропа қайта құру және даму банкі мен Дүниежүзілік Банктің
Іскерлік ахуалға және кәсіпорындар жұмысының тиімділігіне
шолудағы (BEEPS) бизнес ортаның даму көрсеткіштері
жақсарады
уақыт пен шығындарды қоса алғанда, бизнесті тіркеуге және
жүргізуге байланысты операциялық шығындар (рұқсат алу,
лицензия алу, сертификат алу, аккредитация, консультация
алу) 30%-ға төмендейді
Қаржы секторын нығайту
Қазақстанның қаржы жүйесінің одан әрі дамуы ағымдағы жаһандық
дағдарыстың негізгі қорытындыларын ескеретін болды:
қандай да болмасын қарыз алу коммерциялық, қаржылық және валюталық
тәуекелдерді бақылауға мүмкіндік беретін қатаң пруденциалды стандарттарға
және ашықтық талаптарына негізделуі тиіс;
халықаралық капитал нарықтарына қолжетімділік банк секторының және
мемлекеттің қатысуымен заңды тұлғаларының сыртқы борышының деңгейін жауапты
басқаруды талап етеді;
ел ішіндегі жинақтар деңгейінің өсуі орнықты, ашық және тиімді
реттелетін болуы тиіс қаржы жүйесіне сенімнің нығаюына байланысты.
Экономиканы қалпына келтіру кезеңінде қаржы жүйесін мемлекеттік
қолдау сақталады, алайда, бірте-бірте жеке бастамаға орын бере отырып,
тікелей мемлекеттің қатысуы азаятын болады.
Отандық қаржы жүйесін одан әрі реттеу барынша толық және қаржы
секторының макроэкономикалық байланыстарын жан-жақты ескеретін болады.
Белсенді экономикалық өсу кезеңінде пруденциалдық нормативтер бәсеңдеу
жағдайында жинақталған әлеуетті пайдалану үшін күшейтілетін болады.
Жалпы алғанда, қаржы секторының дамуы елдің үдемелі индустриялық-
инновациялық дамуы үшін қаржы ресурстарын тартуға бағдарланады.
Қор жасаудың ішкі көздері халықтың және отандық кәсіпорындардың бос
ресурстары есебінен көбейеді. Инвестициялық жобаларды қаржыландыру көздері
ретінде ресурстарды тарту үшін қажетті жағдайлар жасау арқылы нығайтылатын
мемлекеттік-жеке меншік әріптестік тетіктерінің рөлі мен маңыздылығы
артады.
Елдің қаржы секторына деген сенімділікті қалпына келтіру жене ол
көрсететін қызметтер аясын кеңейту жөнінде белсенді жұмыс жүргізілетін
болады. Қаржы қызметтерін тұтынушылар мен инвесторлардың құқықтары мен
заңды мүдделерін қорғау тетіктерін кеңейтуге, қаржы ұйымдарында ішкі
бақылаудың тиімді жүйесі мен тәуекел-менеджментті енгізуге, сондай-ақ
олардың қызметінің ашықтығын арттыруға айрықша көңіл бөлінеді.
Ішкі ресурстардың өсу шамасына қарай жобалық инвестициялау құралдарын
қоса алғанда қаржы құралдарының кең ауқымы бар қор нарығы одан әрі дамиды.
Мемлекеттік-жеке меншік әріптестік және исламдық қаржыландыру қор нарығын
дамытуда маңызды рөл атқаратын болады. Бұған құнды қағаздардың барабар
айналыс көлемін қамтамасыз ететін мемлекеттік құнды қағаздар нарығының одан
әрі дамуы да септігін тигізеді.
Қазақстанның толыққанды бағалы қор нарығын қалыптастыру және оның
халықаралық капитал нарығымен ықпалдасуы шеңберінде Алматы қаласының
аймақтық қаржы орталығы одан әрі дамитын болады. Стратегиялық перспективада
мемлекет халықаралық стандарттарға сәйкес келетін Алматы қаласының бәсекеге
қабілетті қаржы орталығын дамыту және оның Азиядағы жетекші он қаржы
орталығының қатарына кіруі үшін қажетті жағдайларды жасайды.
Жалпы алғанда, елдің қаржы секторын дамыту Қазақстан Республикасының
қаржы секторын дамытудың дағдарыстан кейінгі кезеңге арналған
тұжырымдамасына сәйкес жүзеге асырылатын болады.
Қаржы секторын дамыту жөніндегі стратегиялық мақсаттар
2020 жылға қаржы ұйымдарының институционалдық базасы кеңейтілді және
қарай олардың инвестициялық мүмкіндіктері ұлғаяды
банк секторының сыртқы міндеттемелерінің үлесі оның
міндеттемелерінің жиынтық көлемінде 30%-дан аспайды
қаржы нарығы қызметтердің кең спектрін ұсынады және
инвесторлар мен қаржы қызметтерін тұтынушылардың арасында
сенімге ие болады
отандық қор нарығы Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы мен
Орталық Азия елдерінің ішінде ислам банкингінің өңірлік
орталығына айналады
2015 жылға халықтың жинақтарын тартудың баламалы көздерін дамыту үшін
қарай жағдайлар жасалады
қарай халықтың қаржылық сауаттылығын және инвестициялық
мәдениетін көтеру жөніндегі іс-шаралар сәтті іске
асырылады
мемлекеттік-жеке меншік әріптестік тетіктерінің рөлі мен
маңыздылығын арттыру жөніндегі шаралар кешенінің іске
асырылуы қамтамасыз етіледі
Сенімді құқықтық орта қалыптастыру
Сенімді құқықтық ортаға заңның үстемдік принципінің сөзсіз сақталуы
арқылы қол жеткізіледі және ол азаматтар мен кәсіпкерлік субъектілердің
өздерінің құқықтары мен заңды мүдделерінің сөзсіз қорғалуына деген
сенімділігін, бизнес жүргізу кезінде жеке қауіпсіздігін сезінуін,
транзакциялық шығындардың төмен болуын қамтамасыз етеді, ішкі және сыртқы
инвестицияларды ынталандырады.
Ұлттық құқықтық жүйені жаңғырту және оны үздік халықаралық практикаға
сәйкес келтіру, сондай-ақ адам, кәсіпкерлік пен мемлекет құқықтарының
сенімді сақталуын қамтамасыз ету мақсатында келесі салалардағы реформаларға
екпін жасалады:
сот жүйесінің ашықтығын және тәуелсіздігін, сот корпусының
бейтараптығы мен кәсібилігін арттыру;
заңнаманы жетілдіру және норма түзушілік сапасын арттыру;
халықтың құқықтық мәдениетінің деңгейін, оның ішінде сот және құқық
қорғау органдары қызметкерлерінің кәсіби мәдениетін арттыру және
азаматтардың білікті заң көмегіне нақты қол жеткізуін қамтамасыз ету.
Отандық құқықтық жүйені жаңғыртудың тұжырымды ұстанымдары және оның
2020 жылға дейінгі дамуының негізгі бағыттары Қазақстан Республикасының
2010 жылдан 2020 жылға дейінгі кезеңге арналған құқықтық саясат
тұжырымдамасында айқындалған.
Сот жүйесі
Сот жүйесін одан әрі реформалау соттардың шынайы тәуелсіздігі, сот
төрелігін атқаруға азаматтық қоғамның тиімді қоғамдық бақылауы, судьялардың
кәсібилігі мен бейтараптығы, сот ісін жүргізуді оңайлату және тым артық
регламенттеуді алып тастау принциптерімен жүргізіледі, осының нәтижесінде
қоғамның сот жүйесіне деген жоғарғы сеніміне қол жеткізіліп, соттардың
жұмыс істеу тиімділігі артады. Сот төрелігін атқару кезінде сот сатылап
құрылуының барлық деңгейлерінде және сатыларында судьялардың тәуелсіздігіне
ұйымдастырушылық-құқықтық кепілдіктер қамтамасыз етілетін болады.
Сот жүйесін реформалаудың стратегиялық мақсаттары
2020 жылға Қазақстан Республикасының "соттардың төуелсіздігі"
қарай көрсеткіші бойынша Дүниежүзілік экономикалық форумның
Бәсекеге қабілеттіліктің жаһандық индексі рейтингіндегі
орны жиырма позицияға жақсарады
сот жүйесінің тәуелсіздік және бейтараптық деңгейі
Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық жөніндегі
ұйымының міндеттемелеріне (адами өлшемдер саласында)
сәйкес деп танылады
2015 жылға тергеу іс-қимылдарын соттық бақылау кеңейтіледі
қарай
2013 жылға жүгіну субъектілері істерінің қолжетімділігіне, қарапайым
қарай әрі жедел шешілуіне кепілдік беретін сот жүйесі құрылады
сотта қараудың толықтай жариялылығы мен ашықтығы, оның
ішінде Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жария дерек
қорында соттардың қорытынды іс жүргізу шешімдерінің қарар
бөлігін орналастыру жолымен қамтамасыз етіледі
2012 жылға судьяларға үміткерлерге қойылатын біліктілік талаптары
қарай және судьяларға үміткерлерді іріктеу рәсімдерінің
транспаренттілігі (ашықтығы) артады
үкіметтік емес ұйымдардың өкілдерін тарта отырып, сот
процесіне қатысушылар мен кәсіпқой заңгерлер арасында
жүргізілетін, алынған нәтижелердің жариялылығын және
соттар мен судьялардың рейтингілерін құруды көздейтін
мерзімді әлеуметтік зерттеулермен барлық соттарды барабар
қамту қамтамасыз етіледі
2011 жылға соттардың мамандануы олардың өкілеттіктері нақты ажыратыла
қарай отырып кеңейтілді, оңайлатылған іс жүргізу институттары
дамуда
жеке меншік сот орындаушылар институтын енгізе отырып, сот
шешімдерін орындаудың аралас моделі енгізіледі
Заңнаманы және норма шығаруды жетілдіру
Мыналар заңнаманы және норма шығаруды жетілдірудің негізгі бағыттары
болады:
Қазақстанның заңнамалық базасының тұрақтылығы мен қолжетімділігін
қамтамасыз ету, оның сапасын арттыру және ескірген жене қайталайтын
нормаларды алып тастау, құқықтық реттеудегі олқылықтарды жою және сілтеме
нормаларды азайту, тікелей қолданылатын заңдарды қабылдау практикасын
кеңейту арқылы жүйелеу;
нормативтік құқықтық актілерді әзірлеуге тәуелсіз сарапшыларды,
үкіметтік емес сектордың өкілдерін кеңірек тарту, осы саладағы озық
білімдерді пайдалана отырып, салалық ғылыми сараптамаларды және сыбайлас
жемқорлыққа қарсы сараптама жүргізу негізінде норма түзушілік процесіндегі
кәсібилікті күшейту.
Заңнаманы және норма шығаруды жетілдірудің стратегиялық
мақсаттары
2020 жылға нормативтік құқықтық актілер жобаларының сапасын
қарай бағалаудың халықаралық стандарттарына және оларды барлық
тараптардың мүдделерін теңдестіріп ескеруге мүмкіндік
беретін жария түрде талқылау рәсімдеріне негізделген заң
шығарудың тиімді тетіктері енгізіледі
2012 жылға "электрондық үкімет" инфрақұрылымы шеңберінде және
қарай мемлекеттік құпиялар туралы заңнама талаптарының сақталуын
ескеріп, нормативтік құқықтық актілердің жүйелендірілген
әрі түпкілікті деректер базасына жалпыға бірдей тегін қол
жеткізу қамтамасыз етіледі
тәуелсіз сарапшыларды, үкіметтік емес сектордың өкілдерін
кеңірек тарту, осы саладағы озық білімдерді пайдалана
отырып, салалық ғылыми сараптамаларды және сыбайлас
жемқорлыққа қарсы сараптама жүргізу негізінде норма
түзушілік сапасын арттыру жөніндегі тетіктер енгізілді;
заң жобаларын әзірлеу сапасының өлшемдері әзірленеді
қылмыстық заңнаманы, оның ішінде кішігірім және орта
ауырлықтағы қылмысты алғаш рет жасаған адамдарға және
әлеуметтік осал азаматтарға қатысты, сондай-ақ кішігірім
ауырлықтағы қылмыстарға жататын құқық бұзушылықтарды
оларды әкімшілік және азаматтық-құқықтық жауапкершілік
саласына өткізу жолымен қылмыстық сипаттан арылту арқылы
қылмыстық заңнаманы кешенді ізгілендіру жүргізіледі
заңды тұлғалардың банкроттық тетіктері жетілдіріледі
2011 жылға ескірген және қайталайтын нормаларды алып тастауға,
қарай сондай-ақ құқықтық реттеудегі олқылықтарды жоюға мүмкіндік
беретін заңнамалық актілердің құқықтық мониторингі
енгізіледі
Қазақстанда мүдделік қолдау институтының жұмыс істеуі үшін
құқықтық негіз жасалады, корпоративтік мүдделерді
ілгерілетудің сыбайлас жемқорлық схемасын жоятын тетіктер
регламенттеледі
контрактация тәуекелдерін тәуелсіз бағалау институттарын
(рейтингтік агенттіктерді, кредиттік бюроларды) және
корпоративтік дауларды оңайлатылған шешу институттарын
(аралық соттарды, коллекторлық агенттіктерді) одан әрі
дамыту тұжырымдамасы әзірленеді
Құқықтық мәдениет және азаматтардың білікті заң көмегіне
қолжетімділігі
Құқықтық мәдениеттің жоғары болуы азаматтардың құқықтық бағдарлануын
қамтамасыз етеді және кез келген заңдылық бұзушылықтарға, оның ішінде
азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының бұзылуына төзбеуін
қалыптастырады. Ол, ең алдымен, халықтың құқықтық санасын дамыту деңгейіне
байланысты.
Азаматтардың құқықтық санасының деңгейін арттыру үшін мемлекеттің
негізгі күш-жігері құқықтық насихатты (қоғамдық заң білімін жандандыру)
кеңейтуге және азаматтық қоғамның тиімді институттарын дамытуға
бағытталады.
Қазақстандық қоғамның жоғары құқықтық мәдениетін қалыптастыру
шеңберінде адвокаттардың, сот және құқық қорғау органдары қызметкерлерінің
кәсіби мәдениетінің деңгейін арттыруға, олардың сапалы кәсіби даярлығына
ерекше көңіл бөлінеді.
Бұл ретте таяудағы онжылдықта мемлекет халықтың білікті заң көмегіне
қол жеткізуін кеңейту үшін барлық қажетті жағдайларды жасайды.
Халықтың құқықтық мәдениетінің деңгейін арттыру жәнеазаматтардың білікті
заң көмегіне нақты қол жеткізуін
қамтамасыз ету жөніндегі стратегиялық мақсаттар
2020 жылға Қазақстанның әрбір азаматы үшін мүліктік жағдайына
қарай қарамастан білікті заң көмегін беру тетіктерін жетілдіру
есебінен білікті заң көмегіне нақты қолжетімділігі
қамтамасыз етіледі
кәсіби заңгерлер мен адвокаттардың біліктілігі жоғары
қызметтері нарығы құрылады
2013 жылға Қазақстан Республикасы азаматтарының білікті заң көмегін
қарай алу тетіктерін жетілдіру жөніндегі кешенді жоспар
әзірленеді
2012 жылға халықтың құқықтық мәдениетін арттыру шеңберінде азаматтық
қарай қоғам институттарының орнықты дамуы үшін қажетті құқықтық
база қалыптасады
Қазақстан азаматтарының құқықтық мәдениетін, оның ішінде
құқықтық насихатты кеңейту және заң білімінің сапасын
арттыру арқылы көтеру жөніндегі кешенді жоспар әзірленеді
Түйінді бағыт: экономиканы әртараптандыруды жеделдету
Стратегиялық жоспар-2020-ны іске асыру кезеңінде үдемелі
индустрияландыру жолымен экономиканы әртараптандыру жеделдетіледі.
Экономиканың өнімділігін кешенді арттыруға бағытталған елді
индустрияландыру келесі бағыттар бойынша іске асырылатын болады:
шикізат өндірістерінің кейіннен барынша жоғары қайта бөлістерге
өтуімен, дәстүрлі салаларды: мұнай-газ секторын, тау-кен-металлургия
кешенін, атом және химиялық өнеркәсіпті дамыту;
жер қойнауын пайдаланушылардың, ұлттық компаниялар мен мемлекеттің
сұранысына негізделген секторларды: мәшине жасауды, құрылыс индустриясын,
қорғаныс өнеркәсібін, фармацевтиканы дамыту;
шикізат секторына байланысты емес және көп жағдайда экспортқа
бағытталған өндірістерді: агроөнеркәсіптік кешенді, жеңіл өнеркәсіпті,
туризмді дамыту;
әлемдік экономикада кейінгі 15-20 жылда басым рөл атқаратын "болашақ
экономика" секторларын: ақпараттық және коммуникациялық технологияларды,
биотехнологияларды, баламалы энергетиканы дамыту.
Қазақстанды индустрияландыру қолайлы экономикалық ортаны
қалыптастырумен және табысты иңдустрияландыру қағидаттарын сақтаумен бірге
жүреді.
Қолайлы экономикалық орта қалыптастыру
Қолайлы экономикалық ортаға ұтымды макроэкономикалық саясатпен,
тиімсіз жобаларға қарсы іс-қимыл жүйесін құрумен, ұлттық инновациялық
жүйені қалыптастырумен, оның ішінде ғылыми зерттеулер мен тәжірибелік-
конструкторлық жобалар (ҒЗТКЖ) жүйесін жетілдірумен қолдау жасалады.
Экономиканы әртараптандыруды қолдау үшін макроэкономикалық
басқару
Қазақстан шикізат ресурстарын ірі экспорттаушы ретінде шикізатты
экспорттаудан түсетін қаржыны пайдалану мен экономиканың барлық салаларында
дамуға ықпал ететін макроэкономикалық жағдайларды жасау арасыңдағы
теңгерімді қамтамасыз етеді.
Табиғи ресурстардан түскен пайданы тез жұмсау валютаның айырбас
бағамын жоғарылатады және "экономиканың саудаласпайтын салаларын" (қаржы
секторы, жылжымайтын мүлікпен операциялар және қызмет көрсету саласы)
дамытуға жетелейді. Қазақстанда валюталық бағамды бақылаудың жоғалуынан өз
кезінде жанданған агроөнеркәсіптік кешеннің және өңдеуші өнеркәсіптің іс
жүзінде жоғалуына тап болған ресурстарға бай басқа елдердің тәжірибесі
ескеріледі.
Осыны ескере отырып оның сақтандырушы қызметінің күшейтілуімен
Қазақстан Республикасы Ұлттық қорын қолдану тұжырымдамасы жетілдірілетін
болады.
Тиімсіз жобаларға қарсы іс-қимыл
Экономиканы әртараптандыруды жеделдету үдерісінде мемлекет тиімсіз
жобалардың іске асырылуына қарсы тұрады. ртараптандыруда мемлекеттік
қаржыны жұмсау үдерісінің ашықтығы артады. Мемлекеттік қаржыны алатын
барлық жобалар үшін қаржылық және экономикалық рентабельділік стандарттары
енгізіледі. Шет елдердің оң тәжірибесін ескере отырып мемлекет
қаржыландыратын инвестициялық жобаларды бағалау күшейтіледі.
Ұлттық инновациялық жүйені құру
Шетелдік тәжірибені талдау әлемнің барлық үздік инновациялық жүйелері
көп жағдайда елеулі мемлекеттік қолдауға ие болатындығын айғақтайды.
Экономиканы әртараптандыру шеңберінде мемлекет ұлттық инновациялық
жүйенің қалыптасуын мынадай принциптерде қамтамасыз етеді:
1) әлемдік деңгейдегі университеттер құру және ҒЗТКЖ-ның озық жүйесін
қалыптастыру үшін университеттік ғылымды одан әрі дамыту;
2) гранттар жүйесі негізінде мемлекет үшін басым ҒЗТКЖ қаржыландыру.
Елдің индустрияландыру басымдықтарына сәйкес ҒЗТКЖ басымдықтарын айқындауды
Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Жоғары ғылыми-техникалық
комиссия жүзеге асырады;
3) шетел мамандарын қоса алғанда, сарапшыларды тарта отырып,
гранттарға өтінімдерді бағалаудың транспаренттік үдерісін енгізу;
4) ұлттық қажеттіліктерге бейімделген тиімді шетелдік технологияларды
қолдану.
Табысты индустрияландыру қағидаттары
Қазақстанды индустрияландыру мынадай қағидаттарға негізделеді:
1) мемлекеттік және жеке меншік секторлардың рөлдерін нақты анықтау;
2) компаниялар мен мемлекеттік органдардың қызметінің ашықтығын
барынша арттыру;
3) тауарлар сапасы және жұмыстар мен қызмет көрсетулердің өнімділігі
өсуінің, олардың құнын төмендетудің жетекші факторы ретінде бәсекелестікті
қамтамасыз ету.
Елдің экономикалық мүдделерін қорғау мен жылжытудың сенімді жүйесін
қалыптастыру, отандық тауарлар мен қызмет көрсетулер үшін сыртқы рыноктарға
қолжетімділік жасау және жосықсыз бәсекелестікті жою мақсатында тиімді
сауда саясаты жүргізіледі.
Өзара сауданы дамыту, отандық өнімдердің бәсекеге қабілеттігін
арттыру мен инвестициялардың өсуіне жәрдемдесу мақсатында Қазақстан ТМД-
дағы ықпалдасу үдерістерінің белсенді қатысушысы болады. 2010 жылдың 1
қаңтарынан бастап күшіне енген Ресеймен және Беларусьпен Кеден одағының
қалыптасуы мен дамуы серпінді жоба болады. Үш елдің ықпалдасуының келесі
кезеңі 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап Бірыңғай экономикалық кеңістікті
қалыптастыру болады.
ТМД-дағы өңірлік экономикалық бірлестіктерді қолдай отырып,
республика Бүкіләлемдік сауда ұйымына елдің экономикалық даму
басымдықтарына жауап беретін шарттарда кіру үдерістерін жеделдетеді.
ртараптандырудың басымдықтары
Бірінші сатыда (2010-2014 жылдар) отандық экономиканы үдемелі
әртараптандыру, бірінші кезекте, жеті бағыт бойынша іске асырылады. Бұл —
агроөнеркәсіптік кешен және ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу; құрылыс
индустриясы және құрылыс материалдарының өндірісі; мұнайды қайта өңдеу жене
мұнай-газ саласының инфрақұрылымы; металлургия және дайын металл өнімдерін
өндіру; химия, фармацевтика және қорғаныс өнеркәсібі; энергетика; көлік
жене телекоммуникациялар.
Осы бағыттар, сондай-ақ туризм индустриясы және мәшине жасау
Қазақстан Республикасының 2010-2014 жылдарға арналған үдемелі индустриялық-
инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасының басымдықтары болады.
Екінші сатыда (2015-2019 жылдар) әртараптандырудың басым бағыттары
мен түйінді көрсеткіштері Қазақстан Республикасының 2010-2014 жылдарға
арналған үдемелі индустриялық-инновациялық дамудың мемлекеттік
бағдарламасын іске асыру нәтижелерін ескере отырып анықталатын болады.
Экономиканы жемісті әртараптандыру республиканың орнықты дамуымен,
соның ішінде:
жаңартылатын ресурстар мен энергия көздері негізінде қазіргі заманғы
технологияларды енгізу, жел энергетикасының, күн және геотермалдық
энергетиканың дамуы үшін ынталандырушы жағдайлар жасалады, су ресурстарын
бірігіп басқару принциптерін ескере отырып, елдің су ресурстарын тиімді
пайдалану технологиялары енгізіледі, сондай-ақ халықты ауыз сумен
қамтамасыз ету жөнінде одан әрі күш-жігер жұмсалады;
инвестициялар тарту, экологиялық проблемаларды шешу, антропогендік
ауыртпалықтардың келеңсіз әсерін азайту, табиғатты пайдаланушылардың
қоршаған ортаға эмиссияны азайту жөніндегі жауапкершілігін күшейту,
қалдықтарды кешенді қайта өңдеу мәселелерін де қамти отырып орнықты дамуды
басқару жүйесін оңтайландыру және көмірлілігі төмен экономиканың "жасыл"
саясатын енгізу жолымен үздіксіз байланысты.
Экономиканы әртараптандыру экономикалық әлеуеттің ұтымды аумақтық
ұйымдастырылуын құру мен халықтың тыныс-тіршілігі үшін қолайлы жағдайлар
жасау мақсатында экономикалық өсу орталықтарын қалыптастыру жөніндегі
жоспарлармен үйлестіріледі.
Қазақстанның елордасы — Астананың одан әрі дамуына ерекше мән
берілетін болады. Астана қаласының орнықты дамуының 2030 жылға дейінгі
бекітілген стратегиялық жоспарына сәйкес басты мақсаты Қазақстанның
астанасын бәсекеге қабілетті экономикасы, ел азаматтары мен туристер үшін
тартымды, қолайлы қоршаған ортасы бар қала ретінде қалыптастыру болып
табылады. Стратегиялық жоспар-2020 іске асыру кезеңінде Астана қаласының
2030 жылға қарай әлемнің ең бәсекеге қабілетті отыз қаласының қатарына кіру
үшін қажетті жағдайлар жасалады.
Елдің басқа аймақтарын дамыту жөніндегі, олардың экономикалық
әлеуетін нығайтуға бағытталған шаралар қабылданатын болады.
Экономиканы әртараптандырудың стратегиялық мақсаттары
2020 жылға ІЖӨ құрылымындағы өңдеу өнеркәсібінің үлесі кемінде 13%-ды
қарай құрайды
жалпы экспорт көлеміндегі шикізаттық емес экспорттың үлесі
кемінде 45%-ды құрайды
шикізаттық емес экспорттың көлемі өңдеу өнеркәсібінің
жиынтық өндірісінің кемінде 50%-ын құрайды
өңдеу өнеркәсібіндегі еңбек өнімділігі кем дегенде 2 есеге
ұлғаяды
агроөнеркәсіптік кешендегі еңбек өнімділігі кемінде 4
есеге ұлғаяды
шикізаттық емес сектордың өзіндік құнындағы көліктік
шығыстардың үлесі кемінде 15%-ға қысқарады
ІЖӨ энергия сыйымдылығы кемінде 25%-ға азаяды
инновациялық белсенді кәсіпорындар үлесі 20%-ға дейін
ұлғаяды
2015 жылға ІЖӨ құрылымындағы өңдеу өнеркәсібінің үлесі кемінде
қарай 12,5%-ды құрайды
жалпы экспорт көлеміндегі шикізаттық емес экспорттың үлесі
кемінде 40%-ды құрайды
шикізаттық емес экспорттың көлемі өңдеу өнеркәсібінің
жиынтық өндірісінің кемінде 43%-ын құрайды
өңдеу өнеркәсібіндегі еңбек өнімділігі кемінде 1,5 есеге
ұлғаяды
агроөнеркәсіптік кешендегі еңбек өнімділігі кемінде 2
есеге ұлғаяды
шикізаттық емес сектордың өзіндік құнындағы көліктік
шығыстардың үлесі кемінде 8%-ға қысқарады
ІЖӨ энергия сыйымдылығы кемінде 10%-ға азаяды
инновациялық белсенді кәсіпорындар үлесі 10%-ға дейін
ұлғаяды
Агроөнеркәсіптік кешен және ауыл шаруашылығы өнімдерін
қайта өңдеу
Жер ресурстарына бай Қазақстанның ауыл шаруашылығы өндірісін дамыту
жағынан ұзақ мерзімді салыстырмалы басымдығы бар. Ауыл шаруашылығының
өнімділігін арттыру және ауылшаруашылық қайта өңдеудегі қосылған құнды
ұлғайту жөніндегі жұмыс жалғасады. Ауыл шаруашылығында суды тиімді
пайдаланудың артуымен қатар, өсімдік шаруашылығының жаһандық жылынуының
ықтимал салдарларына бейімделу шаралары іске асырылады.
Ауылдық жерлерде ел халқының шамамен 50 %-ы тұратындығын ескере
отырып аграрлық саланы дамыту ауылда тұратын халықтың өмір сапасын
арттырудың шешуші факторы болып табылады. Осыған байланысты ауылдың
әлеуметтік жене инженерлік инфрақұрылымын дамыту, оңтайлы ауылдық
орналастыруды модельдеу жұмысы жалғасады.
Ауыл шаруашылығы саласындағы стратегиялық мақсаттар
2015 жылға экспорттың жалпы көлемінде аграрлық саланың экспорттық
қарай әлеуеті 8%-ға дейін ұлғаяды
агроөнеркәсіптік кешендегі еңбек өнімділігі кемінде 2
есеге ұлғаяды
етті қайта өңдеу 27%-ға дейін, сүт — 40%-ға дейін, жеміс
және көкөніс — 12%-ға дейін ұлғаяды
Құрылыс индустриясы және құрылыс материалдарының өндірісі
Экономиканың өсуімен құрылыс қызметтері мен құрылыс материалдарына
деген сұраныс артады. Құрылыс материалдарының 50 %-ы елге импортталатынын
ескерсек, құрылыс индустриясының және құрылыс материалдары өндірісінің
дамуына зор мүмкіндіктер бар.
Құрылыс саласындағы стратегиялық мақсаттар
2015 жылға құрылыс материалдарының 80 %-ы ел ішінде шығарылады,
қарай құрылыс және құрылыс материалдарының жалпы өндірісінің
20%-ы экспортталады
Мұнайды қайта өңдеу және мұнай-газ саласының инфрақұрылымы
Елдің бай минералдық ресурстары мұнай мен газ экспортының өсуіне ғана
мүмкіндік туғызбайды. Жаңа құбыржолдарды салумен қатар мұнай және газды
қайта өңдеу секторы, оның ішінде интеграцияланған газ-химия кешенін салу
есебінен дамитын болады.
Мұнайды қайта өңдеу және мұнай-газ секторының инфрақұрылымы
саласындағы стратегиялық мақсаттар
2014 жылға отандық мұнай өңдеу зауыттарымен елдің отынға деген
қарай сұранысы толық қанағаттандырылады
2012 жылға Бейнеу—Бозой—Ақбұлақ газ құбыры елдің оңтүстігін жылына 5
қарай млрд. текше метр көлемде газбен қамтамасыз етеді
Металлургия және дайын металл өнімдерін өндіру
Металл рудаларының зор қорларына ие бола отырып, Қазақстанда дайын
металлургиялық өнімдердің отандық өндірісін дамыту үшін барлық мүмкіндіктер
бар.
Металлургия саласындағы стратегиялық мақсаттар
2015 жылға металлургиялық өнім өндірісі мен экспорты екі есе өседі
қарай
Химия, фармацевтика және қорғаныс өнеркәсібі
Химия өндірісін дамыту мақсатында 18 жоба іске асырылуда. Химия
өнеркәсібін одан әрі дамыту органикалық химия мен полимерлер, органикалық
емес химия, арнайы химикаттар мен тұтыну химиясының базалық өнімдері
өндірісімен байланысты болады. Фармацевтика өндірісі дамиды. Қорғаныс
өнеркәсібінде елдің Қорғаныс Күштерін жаңарту бағдарламалары жүзеге
асырылады.
Химия, фармацевтика және қорғаныс өнеркәсібіндегі
стратегиялық мақсаттар
2020 жылға мемлекеттің қорғаныс саласындағы тапсырысының 80%-ы
қарай отандық өндіріспен қамтамасыз етіледі
химия өнімдерінің жалпы өндірісі 3 есеге өседі
химия өнімдерінің 20-дан ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
туралы
Қазақстан Республикасы Президенті
мен Үкіметі актілерінің жинағында
және республикалық баспасөзде
жариялануға тиіс
МАЗМҰНЫ
Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі Даму Стратегиясын іске
асыру мақсатында қаулы етемін:
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі
Стратегиялық даму жоспары (бұдан әрі — Стратегиялық жоспар) бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасының Үкіметі, орталық мемлекеттік органдар,
оның ішінде Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және
есеп беретін мемлекеттік органдар, жергілікті атқарушы органдар өз
қызметінде Стратегиялық жоспарды басшылыққа алсын және оны іске асыру үшін
қажетті шаралар қабылдасын.
3. Қазақстан Республикасының Үкіметі жыл сайын 1 шілдеге Стратегиялық
жоспарды іске асырудың мониторингі қорытындыларын Қазақстан Республикасы
Президентінің кімшілігіне ұсынып отырсын.
4. Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші осы
Жарлықтың қосымшасына сәйкес жойылды деп танылсын.
5. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы
Президентінің кімшілігіне жүктелсін.
6. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.
Қазақстан Республикасының
Президенті Н. Назарбаев
Қазақстан Республикасы
Президентінің
2010 жылғы 1 ақпандағы
№ 922 Жарлығымен
бекітілген
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
2020 ЖЫЛҒА ДЕЙІНГІ СТРАТЕГИЯЛЫҚ ДАМУ ЖОСПАРЫ
Кіріспе
1997 жылдың қазан айында Қазақстан Республикасы Президентінің "Барлық
қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы"
атты халыққа Жолдауында Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі Даму
стратегиясы (бұдан әрі — "Қазақстан-2030" стратегиясы) белгіленді. Бұл
Стратегия егеменді республиканы әлемнің ең қауіпсіз, тұрақты, экологиялық
орнықты, экономикасы қарқынды дамып келе жатқан елдерінің біріне
айналдыруға бағытталған ұзақ мерзімді даму жолын айқындап берді.
"Қазақстан-2030" стратегиясында жеті ұзақ мерзімді басымдық
айқындалған: ұлттық қауіпсіздік; ішкі саяси тұрақтылық және қоғамның
топтасуы; шетел инвестициялары мен ішкі жинақталымдардың деңгейі жоғары
ашық нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсу; Қазақстан
азаматтарының денсаулығы, білімі мен әл-ауқаты; энергетика ресурстары;
инфрақұрылым, әсіресе көлік және байланыс; кәсіби мемлекет. Осы басымдықтар
елді одан әрі дамыту жөніндегі нақты іс-қимылдар әзірлеудің негізіне
айналды.
Қазақстан Республикасының Президенті 2001 жылғы желтоқсанда бекіткен
Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары
(бұдан әрі — Стратегиялық жоспар-2010) "Қазақстан-2030" стратегиясын іске
асырудың алғашқы онжылдық кезеңі болып табылады.
Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму
жоспары (бұдан әрі — Стратегиялық жоспар-2020) 2010 жылдан бастап 2019
жылды қоса алғандағы аралықты қамтитын "Қазақстан-2030" стратегиясын іске
асырудың келесі кезеңі болмақ.
Стратегиялық жоспар-2010-ды іске асырылудың аяқталу мерзіміне қарай
және Стратегиялық жоспар-2020-ны әзірлеу кезеңінде дамудың сыртқы
жағдайлары елеулі өзгерістерге ұшырады. Қазақстан соңғы жетпіс жыл ішіндегі
ең ауыр жаһандық дағдарысқа қарсы тұруға беттеді.
Экономикалық айналымның әсер етуі, бірінші кезекте, ағымдағы әлемдік
қаржы-экономикалық дағдарыстың ықпалы ұлттық экономиканың әлемдік немесе
өңірлік дағдарыстардың келеңсіз салдарларына төтеп беруін арттыруға
бағытталған шараларды жүзеге асыру қажеттілігін анықтайды.
Елдің дағдарыстан кейінгі дамуы үшін жағдайлар жасайтын бірінші
кезектегі шаралар іскерлік және инвестициялық ахуалды жақсартуға, елдің
қаржы жүйесін нығайтуға және мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттыруға
шоғырландырылады.
Экономиканың сапалы өсуі елдің үдемелі индустриялық-инновациялық
дамуына ықпал ететін физикалық инфрақұрылымды жаңғыртуға, адами ресурстарды
дамытуға және институционалдық базаны нығайтуға негізделеді.
леуметтік қорғалу, ішкі тұрақтылық және үйлестірілген сыртқы саясат
мәселелері таяудағы онжылдықта елдің даму басымдықтарының қатарында
сақталатын болады.
ртараптандырылған экономиканың негізінде ел азаматтарының әл-ауқатын
арттыру Стратегиялық жоспар-2020-ны іске асырудың басты жетістігі болады.
I. Стратегиялық жоспар-2020: жаһандық үрдістер
лемдік экономикадағы үрдістер
Стратегиялық жоспар-2010 әзірленіп жатқан кезеңде әлемдік экономика
өркендеу сатысына енген еді. Стратегиялық жоспар-2020-ға дайындық түбегейлі
өзге — жаһандық экономикалық құлдырау жағдайларында жүзеге асырылды.
2007 жылдың екінші жартысында АҚШ-тағы ипотекалық облигациялар
нарығының құлдырауынан басталған қаржы-экономикалық дағдарыс іс жүзінде
әлемнің барлық мемлекеттерін қамтыды. 2009 жылдың басында әлемдік сауда
көлемінің өсу қарқыны 50-ден астам пайыздық тармаққа: жылына 20 пайыздық
жылдық өсімнен 30 пайыздық төмендеуге дейін азайды.
Жаһандық экономиканың дамуын бағалау оны қалпына келтіру баяу жүреді
дегенге негізделеді. лемдік сұраныстың азаюына орай экспорттық нарықтағы
бәсекелестік күшейе түседі, ал тауарлардың бағасы орнықты өсерліктей жағдай
жасалмайды немесе қалай болғанда да өткен онжылдыққа қарағанда ақырын
өсетіні байқалады.
Жаһандық экономиканың болжанып отырған шамалы өсімі мен экологиялық
таза энергетикалық технологиялардың өскелең рөлінің ұштасуы дәстүрлі
энергия тасығыштардың әлемдік бағасының төмендеуіне әкелуі мүмкін.
Таяу онжылдықта азық-түлік қауіпсіздігі әлемдік қоғамдастықтың үнемі
назар аударатын саласы болады. Жаһандық рецессия азық-түлік бағасының 2007-
2008 жылдарда байқалған біршама жоғары деңгейімен салыстырғанда уақытша
төмендеуіне алып келді. Сонымен қатар, көптеген елдерде адам саны өсуінің
жалғасуы және әлемдік экономиканың қалпына келуі азық-түлік тауарлары
бағаларының ұзақ мерзімді өсуіне алып келеді деп болжанып отыр. Жер
ресурстарына бай, халқы көп елдердің ортасында тұрған Қазақстан азық-
түлікке өсіп отырған әлемдік сұранысты қанағаттандыруға сай болу үшін
отандық ауыл шаруашылығын дамытуды ынталандыруы тиіс.
Жақын болашақта денсаулық сақтаудағы жаһандық проблемалар, сірә,
күшейе түспек, өйткені түрлі елдердің адамдары арасындағы байланыс барған
сайын қарқын алып келеді. Нәтижесінде Қазақстанның аумағына түрлі
аурулардың тарау қатерлері арта түседі. Барлық елдер үшін АҚТҚЖҚТБ әлі де
айтарлықтай қатер төндіріп отыр. Адамдардың денсаулығы үшін жаңа AH1N1
вирусы қауіпті болып тұр.
Ағымдағы жаһандық дағдарыс әлемдік экономикада өзара байланыстың
жоғары дәрежеде болуының да өз кемшілігі бар екенін көрсетті. Дамыған
елдердегі қаржы және экономикалық проблемалардың әлемдегі ахуалға әсер
етуінің нәтижелері еркін нарықтың ашықтығы мен құндылықтарының
артықшылықтары мен кемшіліктері туралы дау туғызып отыр. Жекелеген елдердің
әлемдік сауданың дамуын шектейтін және өңірлендіру үдерістеріне ықпал
ететін протекционистік экономикалық саясаттың түрлі нысандарына
ұмтылыстарының күшейіп отырғандығымен есептеспеуге болмайды.
Күтіліп отырған жаһандық жылыну нәтижесінде климаттың өзгеру
проблемаларымен және атмосфераға зиянды заттар шығарындыларын бақылау
қажеттілігімен қатар, Қазақстанға өңірлік проблемаларды шешуге қатысуға
тура келеді. Мәселен, Орталық Азия және Батыс Қытайдың ірі өзендер
ресурстарын пайдаланатын елдерде экономикалық белсенділік пен халық санының
өсуі жалғасатындықтан, ал климаттың өзгеруі судың қолжетімділігі мен
сапасына қосымша келеңсіз ықпал ететіндіктен суды пайдалану мәселелері
өткірлене түседі. Көші-қон, халықтың жұмыспен қамтылуы, сауда және қаржы
қатынастары секілді басқа да өңірлік мәселелер біршама өзекті бола түседі.
Сын-тегеуріндер мен мүмкіндіктер
Өткен онжылдық ішінде Қазақстан экономикасы әртараптандырылған,
қауіпсіздік пен демократия жағдайында өмір сүретін, өзінің табиғи
ресурстарын барлық азаматтарының игілігі үшін пайдаланатын, халқы білімді
әрі денсаулығы мықты елдің болашақта дамуы үшін негіз қалады. Бұған мұнай
және басқа да минералдық ресурстарға баға қарқынды өсіп отырған жағдайда
экспорттан түсетін табыстың ұлғаюы едәуір ықпал етті. Таяудағы онжылдықта
елдің одан әрі дамуына мұндай жағдай кепілдік бола бермейді.
Ағымдағы әлемдік дағдарыс жағдайында жаһандық экономиканың
болашақтағы дамуы барынша айқын еместігін және оны болжау мүмкін еместігін
түсінгендік еді. Және де бұл фактіні одан әрі экономикалық дамуды жоспарлау
кезінде ескеру кажет.
лемнің жетекші экономикалары аса күрделі бәсекелес жағдайларда жұмыс
істейтін болады және жұмыс күшінің өнімділігін, инфрақұрылымға және
телекоммуникацияларға инвестиция салуды арттыру, қаржы жүйелерін нығайту,
мемлекеттік басқару тиімділігін арттыру, сондай-ақ бизнесті дамыту үшін
қолайлы жағдай жасау арқылы келесі экономикалық айналымға дайындалу
жөніндегі алдын-алу шараларын қабылдайтын болады. "Қазақстан-2030"
стратегиясында қойылған дәл осындай міндеттер Қазақстан үшін стратегиялық
тұрақтылықтар болып табылады. Келесі онжылдық ішінде Қазақстанда осы
міндеттерге қол жеткізу жұмысы жүргізілетін болады.
Қазақстан көмірсутек шикізатының ірі өндірушілерінің бірі болып қала
береді. Сонымен бірге республика энергетиканы технологиялық жаңғыртуды және
энергия үнемдеуді дамытуды жеделдете отырып, жаһандық жылыну проблемаларын
шешуге қатысады. Елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында
ауыл шаруашылығы, әсіресе, ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу одан әрі
дамитын болады. Қазақстанның денсаулық сақтау жүйесі аурулардың жаңа
түрлеріне қарсы тұруға қабілетті болады.
Инфрақұрылымды жаңғырту және қоршаған ортаны қорғау міндеттері
ескеріле отырып, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану саясатын қалыптастыру
есебінен елдің табиғи ресурстарын, әсіресе, су ресурстарын пайдалану
тиімділігі өседі.
Қазақстан тұрақты саяси ортаға, айтарлықтай экономикалық және адами
капиталға, бай табиғи ресурстарға, негізгі өндірістік инфрақұрылымға,
тұрақты қаржы жүйесіне ие бола отырып ағымдағы әлемдік экономикалық
дағдарыстан туындаған сын-тегеуріндерді теңгерімді де орнықты дамуға қол
жеткізу үшін жаңа мүмкіндіктерге айналдыруға қабілетті.
Ауқымды жоспарларды іске асыру бюджеттік шектеулердің күшейтілуіне
тап келерін ескере отырып мемлекеттік инвестициялар кірістілігінің жоғары
деңгейіне қол жеткізілетін және қабылданып отырған бағдарламалар тиімділігі
арттырылатын болады.
II. Стратегиялық жоспар-2010: негізгі нәтижелер
Стратегиялық жоспар-2010 өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, көлік,
әлеуметтік қорғау, денсаулық сақтау, білім беру, мемлекеттік сектор секілді
әрбір басым сала бойынша күтілетін нәтижелерді айқындай отырып, "Қазақстан-
2030" стратегиясын іске асырудың негізін қалады.
Стратегиялық жоспар-2010 бәсекеге қабілетті экономика құру,
өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы өндірісін дамыту, сондай-ақ әлеуметтік
саладағы, бірінші кезекте, білім беру және денсаулық сақтау саласындағы
қызметтердің қолжетімділігін кеңейту жөніндегі міндеттерді белгіледі.
Мемлекеттік басқарудың деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің ара-жігін
ажыратуға, әкімшілік етудің сапасын арттыруға сүйене отырып, мемлекет
қызметінің тиімділігін арттыру да өткен онжылдық кезеңдегі маңызды
стратегиялық басымдық болды. Бұл міндеттердің кейбірі орындалды немесе
орындалуға жақын, алайда міндеттердің бір бөлігі келесі онжылдықта да
өзекті болып қала береді.
Жетістіктер
2000 және 2009 жылдар аралығында Қазақстан Стратегиялық жоспар-2010-
да белгіленген кейбір түйінді салаларда айтарлықтай прогреске қол жеткізді.
ІЖӨ өсуі жыл сайын орташа 8,5 %-ды құрап, 2008 жылы өзінің алғашқы мәнінен
2,3 есе асып түсті. 2007 жылы өнеркәсіп өндірісі екі еселеу (нақты өсім —
78 %) жөніндегі онжылдық кезеңнің мақсаттарына жетті, ауыл шаруашылығы
өндірісі 1,44 есе өсті,"ол 2000 жылға қарағанда 1,5 есеге өсудің нысаналы
көрсеткішіне қол жеткізді деп айтуға болады. Экономиканы жедел
әртараптандыру үшін берік негіз қаланды. Даму институттары құрылып, табысты
жұмыс істеуде, қажетті заңнама дайындалды.
Денсаулық сақтау, білім беру және халықты әлеуметтік қорғау
салаларында айтарлықтай өзгерістер болды: туберкулез ауруы 30 %-ға
төмендеді, жұмыс істейтін халықты жинақтаушы зейнетақы жүйесімен қамту
ұлғайды; денсаулық сақтау мен білім беру жүйесінің инфрақұрылымы едәуір
жаңарды. Ауылдық елді мекендердің әлеуметтік-экономикалық әлеуеті ұлғайды.
Табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінен темен халықтың үлесі 2000 жылғы 31,8
%-дан 2008 жылы 12,7 %-ға дейін қысқарды. Өмірдің күтілетін ұзақтығы 65-тен
68 жылға дейін өсті. Мемлекеттік секторда маңызды реформалар басталды. Бұл
жетістіктер Стратегиялық жоспар-2020 іске асыру үшін тұрақты негіз қалады.
Өзектілігі сақталып отырған сын-тегеуріндер
Стратегиялық жоспар-2010-ды іске асыру кезеңінде көптеген басым
салалар бойынша айтарлықтай прогреске қол жеткеніне қарамастан,
реформалаудың күн тәртібінің көптеген тармақтары аяқталмай қалып отыр.
Бәсекеге қабілетті әрі әртараптандырылған экономиканы дамыту
бағдарламаларын іске асыру одан әрі жалғастыруды талап етеді. Білім беру
жене денсаулық сақтау қызметтерін көрсету сапасы елі де жақсартуды талап
етеді. Стратегиялық жоспар-2010-ды іске асыру кезеңінде басталған
мемлекеттік сектордағы реформалар әлі де аяқталмай қалып отыр. Мемлекеттік
басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігінің ажыратылуы,
мемлекеттік қызметтегі ынталандырулар жүйесін дамыту, мемлекеттік қызметтер
көрсету сапасын және оларға әкімшілік етудің тиімділігін арттыру — осы
мәселелердің бәрі Стратегиялық жоспар-2020-ны іске асыру кезеңінде одан әрі
шешуді талап етеді.
III. Қазақстанның 2020 жылға дейінгі дамуының түйінді бағыттары
Қазақстан 2020 жылы
Қазақстан 2020 жылы әлемдік дағдарыстан біршама қуатты және бәсекеге
қабілетті, экономикасы әртараптандырылған және халқы белсенді түрде жаңа
экономикаға тартыла отырып шыныққан елге айналады.
2020 жылға қарай Қазақстан ел экономикасының шикізат емес секторына
елеулі шетелдік инвестиция тартуға мүмкіндік беретін қолайлы іскерлік ахуал
қалыптасқан әлемнің бәсекеге барынша қабілетті елу елінің қатарында болады.
Экономика келесі экономикалық дағдарыстарға жақсырақ дайын болады.
Қазақстан шектес елдермен және басқа да мемлекеттермен өзінің саяси және
экономикалық байланыстарын нығайтады.
2020 жылға қарай ел әртараптандырылған экономиканы дамыту үшін
қажетті адами ресурстарға, сондай-ақ отандық кәсіпкерлер мен
экспорттаушыларға қызмет көрсету үшін қажетті инфрақұрылымға ие болады.
Көлік инфрақұрылымы мен телекоммуникацияны қарқынды дамыту арқылы өзге
әлеммен үзіліссіз байланыс қамтамасыз етіледі. Қазақстанның өңдеуші
өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы мен қызмет көрсету саласы тау-кен
өнеркәсібімен қатар лайықты орын алады. леуметтік салада және қоршаған
ортаны қорғау саласында айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізіледі.
2020 жылға қарай Қазақстан экономикасы нақты мәнде алғанда 2009 жылғы
деңгейінің1 үштен бірінен жоғары өседі. Экономиканы әртараптандыру
жоспарларын табысты іске асыру есебінен экономиканың қайта өңдеу
салаларының өсу көрсеткіштері 2020 жылға қарай өндіруші салалардың өсу
көрсеткіштерінен жоғары немесе оларға тең болады.
Ойластырылған макроэкономикалық саясат жүргізу нәтижесінде 2020 жылға
қарай алтын-валюта резервтерінің деңгейі (Қазақстан Республикасы Ұлттық
қорының активтерін қоспағанда) үш айлық импорттан немесе (қандай
көрсеткіштің жоғары болатынына қарай) елдің мемлекеттік және корпоративтік
секторларының қысқа мерзімді (1 жылға дейін) сыртқы борышынан төмен
болмайды. Ұлттық қордың активтері ІЖӨ-нің кемінде 30 %-ын құрайды. Осы
кезеңде инфляция орташа алғанда жылына 5-8 % деңгейінде сақталып тұрады.
Айырбас бағам саясаты қазақстандық экономиканың ішкі және сыртқы бәсекеге
қабілеттілігінің теңгерімін қамтамасыз етеді.
2020 жылға қарай табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінен төмен халықтың
үлесі 8 %-ға төмендейді Халықтың әлеуметтік осал топтарының өкілдері,
мүмкіндігі шектеулі адамдар, әйелдер, балалар мен жастар өздерінің барынша
қорғалғанын сезінеді және өздерінің қоғамдағы мүмкіндіктерін кеңейте алады.
Бала-бақшадан университетке дейін сапалы білім беру бүкіл ел бойынша
қолжетімді болады, халық денсаулығының жағдайы айтарлықтай жақсарады.
Денсаулық сақтау қызметтері әлемнің үздік стандарттарына сай болады.
Қазақстандықтар барынша саламатты өмір салтын ұстанып, темекі шегетіндер
мен алкогольді асыра пайдаланатындар саны азаяды. Қоғамның тыныс-
тіршілігінің барлық салаларында мемлекеттік тілді қолдану дәйекті және
кезең-кезеңімен кеңейеді. ртүрлі этностық топтар мен діни конфессия
өкілдері ішкі тұрақтылық, қауіпсіздік, бейбітшілік пен келісім жағдайында
өмір сүруін жалғастыратын болады.
_________
1 Осы жерде және одан әрі Стратегиялық жоспар-2020 мәтіні бойынша, егер
өзгеше көрсетілмесе, нысаналы индикаторлар (көрсеткіштер) мәндерінің
өзгеруі 2009 жылдың деңгейіне қарап көрсетіледі.
Қазақстанның өркендеуінің, гүлденуі мен қауіпсіздігінің орнықты
тұғыры: түйінді бес бағыт
Таяу онжылдықта түйінді бес бағыт мемлекет қызметіндегі басымдықтар
болады:
1) дағдарыстан кейінгі дамуға дайындық;
2) инфрақұрылымды индустрияландыру мен дамыту арқылы әртараптандыруды
жеделдету есебінен экономиканың тұрақты өсуін қамтамасыз ету;
3) болашаққа салынған инвестициялар — орнықты экономикалық өсуге,
қазақстандықтардың өркендеуі мен әлеуметтік әл-ауқатына қол жеткізу үшін
адами капиталдың бәсекеге қабілеттілігін арттыру;
4) халықты сапалы әлеуметтік және тұрғын үй-коммуналдық қызметтермен
қамтамасыз ету;
5) ұлтаралық келісімді, қауіпсіздікті, халықаралық қатынастардың
тұрақтылығын қамтамасыз ету.
Экономиканы қалпына келтіруге дайындық үдерісінде Қазақстан оның
бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік беретін реформаларды жеделдетіп
іске асыруы керек. Бірінші түйінді бағыт — дағдарыстан кейінгі дамуға
дайындық — бірінші онжылдық кезеңінде нәтижесі көрінетін шараларды қамтиды.
Бұл біршама қолайлы бизнес орта құру, қаржы секторын нығайту және құқықтық
жүйені жетілдіру.
Екінші түйінді бағыт шеңберіндегі іс-қимылдар елді үдемелі
индустрияландыру бағдарламасын іске асыру және инфрақұрылымды дамыту
нәтижесінде Қазақстан экономикасын әртараптандыруды жеделдетуге ықпал
ететін болады. Бұл экономикалық үлгіні өзгертуге және экстенсивті,
шикізаттық даму жолынан индустриялық-инновациялық дамуға көшуге мүмкіндік
береді. Елді инфрақұрылымдық дамыту жоспарлары экономиканы үдемелі
әртараптандыруға және елге шетел инвестицияларын тартуға ықпал ететін
энергетика, көлік және телекоммуникация салаларын жаңғыртуға шоғырланады.
Адами ресурстардың саны мен сапасы кез келген елдің болашағын
айқындайтын негіз құрушы факторлар болып табылады. Адами капитал — бұл
инновациялардың және экономиканың тиімділігін арттырудың негізгі қозғаушы
күші. Үшінші бағыт — болашаққа салынған инвестициялар — Қазақстанның адами
ресурстарының сапасын ұзақ мерзімді кезеңде арттыру үшін қажетті шараларды
қамтитын болады.
Төртінші түйінді бағыт — азаматтар үшін қызмет көрсету шеңберінде —
халықты әлеуметтік қорғау және тұрғын үй-коммуналдық қызметтерін тиімді
көрсету жөніндегі шаралар күшейтілетін болады.
Бесінші түйінді бағыт — ұлтаралық келісім, қауіпсіздік, халықаралық
қатынастардың тұрақтылығы шеңберінде — ішкі тұрақтылықты, қауіпсіздікті,
бейбітшілік пен келісімді нығайту, бейбіт сүйгіш сыртқы саясатты дамыту
жөніндегі шаралар көзделетін болады.
Қазақстанның 2020 жылға дейінгі бес түйінді бағытының негізі ұтымды
макроэкономикалық саясат болып табылады. Экономиканы қалпына келтіру жене
әртараптандыру, оның "қызып кетуін" болдырмау үшін қолайлы жағдайлар жасау
мақсатында экономиканың өсуі кезеңінде мемлекеттің шығыстарын азайтуды және
оларды экономикалық бәсеңдеу кезеңінде ұлғайтуды көздейтін антициклдық
фискалдық саясат іске асырылатын болады. Бұл ретте келесі онжылдық кезеңнің
соңына қарай бюджеттің мұнай емес тапшылығы ІЖӨ-ге 3 %-дан аспайды. Ақша-
кредит саясаты инфляцияны тежеу жөніндегі шаралардың тиімділігін арттырады.
Айырбас валюта бағамының саясаты қазақстандық экономиканың ішкі жене сыртқы
бәсекеге қабілеттілігі арасындағы теңгерімді қамтамасыз етуге бағытталады.
Түйінді бағыт: дағдарыстан кейінгі дамуға дайындық
Жаһандық қалпына келу кезінде Қазақстандағы іскерлік ахуал елдің
бәсекеге қабілеттілігінің негізін қамтамасыз етеді. Ол экономиканы
жеделдетіп әртараптандыру және отандық бизнесті дамыту үшін ауқымды
инвестицияларды тартуға ықпал ететін шешуші фактор болып табылады. Орнықты
қаржы жүйесі және сенімді құқықтық орта да кәсіпкерлікті дамытуда сындарлы
рөл атқарады.
Бизнес ортаны жақсарту
Стратегиялық жоспар-2020-ны іске асырудың алғашқы жылдары мемлекет
отандық кәсіпкерлер үшін де және халықаралық инвесторлар үшін де бизнес
жүргізудің құнын азайтуға бағытталған белсенді шараларға бастама жасайды.
кімшілік рәсімдердің шеңберін белгілей және оларды жүзеге асырудың
ашықтығын арттыра отырып, мемлекет төрешілдік пен сыбайлас жемқорлықтың
Қазақстандағы іскерлік ахуалдың маңызды аспектілеріне ықпал етуін
төмендетуге ұмтылатын болады.
Бизнес ахуалды жақсарту жөніндегі стратегиялық мақсаттар
2020 жылға экономиканың шикізат емес секторларына салынатын отандық
қарай және шетелдік инвестициялар (өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы
өнімдерін қайта өңдеу, қызметтер) кемінде 30 %-ға ұлғаяды
ІЖӨ-ге тікелей шетел инвестицияларының (ТШИ) үлесі он
пайыздық деңгейге ұлғаяды
ІЖӨ-дегі шағын және орта бизнестің (ШОБ) үлесі 7-10%-ға
ұлғаяды инвестиция көздері әртараптандырылады (әрбірінің
үлесі 5% және одан көп болатын негізгі 10 инвестор ел)
Қазақстан Дүниежүзілік Банктің "Бизнес жүргізудегі
жеңілдік" ("Doing Business") рейтингі бойынша
көрсеткіштері ең жақсы 50 елдің қатарына енеді
Қазақстан "Transparency International" рейтингінде
сыбайлас жемқорлықты түйсіну индексі бойынша елдердің
үштен бірінің ішінде алдыңғы қатардағы орынды иеленеді
2015 жылға Қазақстанның Дүниежүзілік Банктің "Бизнес жүргізудегі
қарай жеңілдік" ("Doing Business") рейтингі бойынша
көрсеткіштері 2011 жылмен салыстырғанда жеті позицияға
жақсарады
уақыт пен шығындарды қоса алғанда, бизнесті тіркеуге және
жүргізуге байланысты операциялық шығындар (рұқсат алу,
лицензия алу, сертификат алу, аккредитация, консультация
алу) 2011 жылмен салыстырғанда 30%-ға төмендейді
2011 жылға жаңа нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу мен қабылдау
қарай үшін реттеушілік әсер етуді талдау әдістемесі (РТ)
әзірленетін болады
Қазақстанның Дүниежүзілік Банктің "Бизнес жүргізудегі
жеңілдік" ("Doing Business") рейтингі бойынша
көрсеткіштері 2008 жылмен салыстырғанда жеті позицияға
жақсарады
Еуропа қайта құру және даму банкі мен Дүниежүзілік Банктің
Іскерлік ахуалға және кәсіпорындар жұмысының тиімділігіне
шолудағы (BEEPS) бизнес ортаның даму көрсеткіштері
жақсарады
уақыт пен шығындарды қоса алғанда, бизнесті тіркеуге және
жүргізуге байланысты операциялық шығындар (рұқсат алу,
лицензия алу, сертификат алу, аккредитация, консультация
алу) 30%-ға төмендейді
Қаржы секторын нығайту
Қазақстанның қаржы жүйесінің одан әрі дамуы ағымдағы жаһандық
дағдарыстың негізгі қорытындыларын ескеретін болды:
қандай да болмасын қарыз алу коммерциялық, қаржылық және валюталық
тәуекелдерді бақылауға мүмкіндік беретін қатаң пруденциалды стандарттарға
және ашықтық талаптарына негізделуі тиіс;
халықаралық капитал нарықтарына қолжетімділік банк секторының және
мемлекеттің қатысуымен заңды тұлғаларының сыртқы борышының деңгейін жауапты
басқаруды талап етеді;
ел ішіндегі жинақтар деңгейінің өсуі орнықты, ашық және тиімді
реттелетін болуы тиіс қаржы жүйесіне сенімнің нығаюына байланысты.
Экономиканы қалпына келтіру кезеңінде қаржы жүйесін мемлекеттік
қолдау сақталады, алайда, бірте-бірте жеке бастамаға орын бере отырып,
тікелей мемлекеттің қатысуы азаятын болады.
Отандық қаржы жүйесін одан әрі реттеу барынша толық және қаржы
секторының макроэкономикалық байланыстарын жан-жақты ескеретін болады.
Белсенді экономикалық өсу кезеңінде пруденциалдық нормативтер бәсеңдеу
жағдайында жинақталған әлеуетті пайдалану үшін күшейтілетін болады.
Жалпы алғанда, қаржы секторының дамуы елдің үдемелі индустриялық-
инновациялық дамуы үшін қаржы ресурстарын тартуға бағдарланады.
Қор жасаудың ішкі көздері халықтың және отандық кәсіпорындардың бос
ресурстары есебінен көбейеді. Инвестициялық жобаларды қаржыландыру көздері
ретінде ресурстарды тарту үшін қажетті жағдайлар жасау арқылы нығайтылатын
мемлекеттік-жеке меншік әріптестік тетіктерінің рөлі мен маңыздылығы
артады.
Елдің қаржы секторына деген сенімділікті қалпына келтіру жене ол
көрсететін қызметтер аясын кеңейту жөнінде белсенді жұмыс жүргізілетін
болады. Қаржы қызметтерін тұтынушылар мен инвесторлардың құқықтары мен
заңды мүдделерін қорғау тетіктерін кеңейтуге, қаржы ұйымдарында ішкі
бақылаудың тиімді жүйесі мен тәуекел-менеджментті енгізуге, сондай-ақ
олардың қызметінің ашықтығын арттыруға айрықша көңіл бөлінеді.
Ішкі ресурстардың өсу шамасына қарай жобалық инвестициялау құралдарын
қоса алғанда қаржы құралдарының кең ауқымы бар қор нарығы одан әрі дамиды.
Мемлекеттік-жеке меншік әріптестік және исламдық қаржыландыру қор нарығын
дамытуда маңызды рөл атқаратын болады. Бұған құнды қағаздардың барабар
айналыс көлемін қамтамасыз ететін мемлекеттік құнды қағаздар нарығының одан
әрі дамуы да септігін тигізеді.
Қазақстанның толыққанды бағалы қор нарығын қалыптастыру және оның
халықаралық капитал нарығымен ықпалдасуы шеңберінде Алматы қаласының
аймақтық қаржы орталығы одан әрі дамитын болады. Стратегиялық перспективада
мемлекет халықаралық стандарттарға сәйкес келетін Алматы қаласының бәсекеге
қабілетті қаржы орталығын дамыту және оның Азиядағы жетекші он қаржы
орталығының қатарына кіруі үшін қажетті жағдайларды жасайды.
Жалпы алғанда, елдің қаржы секторын дамыту Қазақстан Республикасының
қаржы секторын дамытудың дағдарыстан кейінгі кезеңге арналған
тұжырымдамасына сәйкес жүзеге асырылатын болады.
Қаржы секторын дамыту жөніндегі стратегиялық мақсаттар
2020 жылға қаржы ұйымдарының институционалдық базасы кеңейтілді және
қарай олардың инвестициялық мүмкіндіктері ұлғаяды
банк секторының сыртқы міндеттемелерінің үлесі оның
міндеттемелерінің жиынтық көлемінде 30%-дан аспайды
қаржы нарығы қызметтердің кең спектрін ұсынады және
инвесторлар мен қаржы қызметтерін тұтынушылардың арасында
сенімге ие болады
отандық қор нарығы Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы мен
Орталық Азия елдерінің ішінде ислам банкингінің өңірлік
орталығына айналады
2015 жылға халықтың жинақтарын тартудың баламалы көздерін дамыту үшін
қарай жағдайлар жасалады
қарай халықтың қаржылық сауаттылығын және инвестициялық
мәдениетін көтеру жөніндегі іс-шаралар сәтті іске
асырылады
мемлекеттік-жеке меншік әріптестік тетіктерінің рөлі мен
маңыздылығын арттыру жөніндегі шаралар кешенінің іске
асырылуы қамтамасыз етіледі
Сенімді құқықтық орта қалыптастыру
Сенімді құқықтық ортаға заңның үстемдік принципінің сөзсіз сақталуы
арқылы қол жеткізіледі және ол азаматтар мен кәсіпкерлік субъектілердің
өздерінің құқықтары мен заңды мүдделерінің сөзсіз қорғалуына деген
сенімділігін, бизнес жүргізу кезінде жеке қауіпсіздігін сезінуін,
транзакциялық шығындардың төмен болуын қамтамасыз етеді, ішкі және сыртқы
инвестицияларды ынталандырады.
Ұлттық құқықтық жүйені жаңғырту және оны үздік халықаралық практикаға
сәйкес келтіру, сондай-ақ адам, кәсіпкерлік пен мемлекет құқықтарының
сенімді сақталуын қамтамасыз ету мақсатында келесі салалардағы реформаларға
екпін жасалады:
сот жүйесінің ашықтығын және тәуелсіздігін, сот корпусының
бейтараптығы мен кәсібилігін арттыру;
заңнаманы жетілдіру және норма түзушілік сапасын арттыру;
халықтың құқықтық мәдениетінің деңгейін, оның ішінде сот және құқық
қорғау органдары қызметкерлерінің кәсіби мәдениетін арттыру және
азаматтардың білікті заң көмегіне нақты қол жеткізуін қамтамасыз ету.
Отандық құқықтық жүйені жаңғыртудың тұжырымды ұстанымдары және оның
2020 жылға дейінгі дамуының негізгі бағыттары Қазақстан Республикасының
2010 жылдан 2020 жылға дейінгі кезеңге арналған құқықтық саясат
тұжырымдамасында айқындалған.
Сот жүйесі
Сот жүйесін одан әрі реформалау соттардың шынайы тәуелсіздігі, сот
төрелігін атқаруға азаматтық қоғамның тиімді қоғамдық бақылауы, судьялардың
кәсібилігі мен бейтараптығы, сот ісін жүргізуді оңайлату және тым артық
регламенттеуді алып тастау принциптерімен жүргізіледі, осының нәтижесінде
қоғамның сот жүйесіне деген жоғарғы сеніміне қол жеткізіліп, соттардың
жұмыс істеу тиімділігі артады. Сот төрелігін атқару кезінде сот сатылап
құрылуының барлық деңгейлерінде және сатыларында судьялардың тәуелсіздігіне
ұйымдастырушылық-құқықтық кепілдіктер қамтамасыз етілетін болады.
Сот жүйесін реформалаудың стратегиялық мақсаттары
2020 жылға Қазақстан Республикасының "соттардың төуелсіздігі"
қарай көрсеткіші бойынша Дүниежүзілік экономикалық форумның
Бәсекеге қабілеттіліктің жаһандық индексі рейтингіндегі
орны жиырма позицияға жақсарады
сот жүйесінің тәуелсіздік және бейтараптық деңгейі
Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық жөніндегі
ұйымының міндеттемелеріне (адами өлшемдер саласында)
сәйкес деп танылады
2015 жылға тергеу іс-қимылдарын соттық бақылау кеңейтіледі
қарай
2013 жылға жүгіну субъектілері істерінің қолжетімділігіне, қарапайым
қарай әрі жедел шешілуіне кепілдік беретін сот жүйесі құрылады
сотта қараудың толықтай жариялылығы мен ашықтығы, оның
ішінде Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жария дерек
қорында соттардың қорытынды іс жүргізу шешімдерінің қарар
бөлігін орналастыру жолымен қамтамасыз етіледі
2012 жылға судьяларға үміткерлерге қойылатын біліктілік талаптары
қарай және судьяларға үміткерлерді іріктеу рәсімдерінің
транспаренттілігі (ашықтығы) артады
үкіметтік емес ұйымдардың өкілдерін тарта отырып, сот
процесіне қатысушылар мен кәсіпқой заңгерлер арасында
жүргізілетін, алынған нәтижелердің жариялылығын және
соттар мен судьялардың рейтингілерін құруды көздейтін
мерзімді әлеуметтік зерттеулермен барлық соттарды барабар
қамту қамтамасыз етіледі
2011 жылға соттардың мамандануы олардың өкілеттіктері нақты ажыратыла
қарай отырып кеңейтілді, оңайлатылған іс жүргізу институттары
дамуда
жеке меншік сот орындаушылар институтын енгізе отырып, сот
шешімдерін орындаудың аралас моделі енгізіледі
Заңнаманы және норма шығаруды жетілдіру
Мыналар заңнаманы және норма шығаруды жетілдірудің негізгі бағыттары
болады:
Қазақстанның заңнамалық базасының тұрақтылығы мен қолжетімділігін
қамтамасыз ету, оның сапасын арттыру және ескірген жене қайталайтын
нормаларды алып тастау, құқықтық реттеудегі олқылықтарды жою және сілтеме
нормаларды азайту, тікелей қолданылатын заңдарды қабылдау практикасын
кеңейту арқылы жүйелеу;
нормативтік құқықтық актілерді әзірлеуге тәуелсіз сарапшыларды,
үкіметтік емес сектордың өкілдерін кеңірек тарту, осы саладағы озық
білімдерді пайдалана отырып, салалық ғылыми сараптамаларды және сыбайлас
жемқорлыққа қарсы сараптама жүргізу негізінде норма түзушілік процесіндегі
кәсібилікті күшейту.
Заңнаманы және норма шығаруды жетілдірудің стратегиялық
мақсаттары
2020 жылға нормативтік құқықтық актілер жобаларының сапасын
қарай бағалаудың халықаралық стандарттарына және оларды барлық
тараптардың мүдделерін теңдестіріп ескеруге мүмкіндік
беретін жария түрде талқылау рәсімдеріне негізделген заң
шығарудың тиімді тетіктері енгізіледі
2012 жылға "электрондық үкімет" инфрақұрылымы шеңберінде және
қарай мемлекеттік құпиялар туралы заңнама талаптарының сақталуын
ескеріп, нормативтік құқықтық актілердің жүйелендірілген
әрі түпкілікті деректер базасына жалпыға бірдей тегін қол
жеткізу қамтамасыз етіледі
тәуелсіз сарапшыларды, үкіметтік емес сектордың өкілдерін
кеңірек тарту, осы саладағы озық білімдерді пайдалана
отырып, салалық ғылыми сараптамаларды және сыбайлас
жемқорлыққа қарсы сараптама жүргізу негізінде норма
түзушілік сапасын арттыру жөніндегі тетіктер енгізілді;
заң жобаларын әзірлеу сапасының өлшемдері әзірленеді
қылмыстық заңнаманы, оның ішінде кішігірім және орта
ауырлықтағы қылмысты алғаш рет жасаған адамдарға және
әлеуметтік осал азаматтарға қатысты, сондай-ақ кішігірім
ауырлықтағы қылмыстарға жататын құқық бұзушылықтарды
оларды әкімшілік және азаматтық-құқықтық жауапкершілік
саласына өткізу жолымен қылмыстық сипаттан арылту арқылы
қылмыстық заңнаманы кешенді ізгілендіру жүргізіледі
заңды тұлғалардың банкроттық тетіктері жетілдіріледі
2011 жылға ескірген және қайталайтын нормаларды алып тастауға,
қарай сондай-ақ құқықтық реттеудегі олқылықтарды жоюға мүмкіндік
беретін заңнамалық актілердің құқықтық мониторингі
енгізіледі
Қазақстанда мүдделік қолдау институтының жұмыс істеуі үшін
құқықтық негіз жасалады, корпоративтік мүдделерді
ілгерілетудің сыбайлас жемқорлық схемасын жоятын тетіктер
регламенттеледі
контрактация тәуекелдерін тәуелсіз бағалау институттарын
(рейтингтік агенттіктерді, кредиттік бюроларды) және
корпоративтік дауларды оңайлатылған шешу институттарын
(аралық соттарды, коллекторлық агенттіктерді) одан әрі
дамыту тұжырымдамасы әзірленеді
Құқықтық мәдениет және азаматтардың білікті заң көмегіне
қолжетімділігі
Құқықтық мәдениеттің жоғары болуы азаматтардың құқықтық бағдарлануын
қамтамасыз етеді және кез келген заңдылық бұзушылықтарға, оның ішінде
азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының бұзылуына төзбеуін
қалыптастырады. Ол, ең алдымен, халықтың құқықтық санасын дамыту деңгейіне
байланысты.
Азаматтардың құқықтық санасының деңгейін арттыру үшін мемлекеттің
негізгі күш-жігері құқықтық насихатты (қоғамдық заң білімін жандандыру)
кеңейтуге және азаматтық қоғамның тиімді институттарын дамытуға
бағытталады.
Қазақстандық қоғамның жоғары құқықтық мәдениетін қалыптастыру
шеңберінде адвокаттардың, сот және құқық қорғау органдары қызметкерлерінің
кәсіби мәдениетінің деңгейін арттыруға, олардың сапалы кәсіби даярлығына
ерекше көңіл бөлінеді.
Бұл ретте таяудағы онжылдықта мемлекет халықтың білікті заң көмегіне
қол жеткізуін кеңейту үшін барлық қажетті жағдайларды жасайды.
Халықтың құқықтық мәдениетінің деңгейін арттыру жәнеазаматтардың білікті
заң көмегіне нақты қол жеткізуін
қамтамасыз ету жөніндегі стратегиялық мақсаттар
2020 жылға Қазақстанның әрбір азаматы үшін мүліктік жағдайына
қарай қарамастан білікті заң көмегін беру тетіктерін жетілдіру
есебінен білікті заң көмегіне нақты қолжетімділігі
қамтамасыз етіледі
кәсіби заңгерлер мен адвокаттардың біліктілігі жоғары
қызметтері нарығы құрылады
2013 жылға Қазақстан Республикасы азаматтарының білікті заң көмегін
қарай алу тетіктерін жетілдіру жөніндегі кешенді жоспар
әзірленеді
2012 жылға халықтың құқықтық мәдениетін арттыру шеңберінде азаматтық
қарай қоғам институттарының орнықты дамуы үшін қажетті құқықтық
база қалыптасады
Қазақстан азаматтарының құқықтық мәдениетін, оның ішінде
құқықтық насихатты кеңейту және заң білімінің сапасын
арттыру арқылы көтеру жөніндегі кешенді жоспар әзірленеді
Түйінді бағыт: экономиканы әртараптандыруды жеделдету
Стратегиялық жоспар-2020-ны іске асыру кезеңінде үдемелі
индустрияландыру жолымен экономиканы әртараптандыру жеделдетіледі.
Экономиканың өнімділігін кешенді арттыруға бағытталған елді
индустрияландыру келесі бағыттар бойынша іске асырылатын болады:
шикізат өндірістерінің кейіннен барынша жоғары қайта бөлістерге
өтуімен, дәстүрлі салаларды: мұнай-газ секторын, тау-кен-металлургия
кешенін, атом және химиялық өнеркәсіпті дамыту;
жер қойнауын пайдаланушылардың, ұлттық компаниялар мен мемлекеттің
сұранысына негізделген секторларды: мәшине жасауды, құрылыс индустриясын,
қорғаныс өнеркәсібін, фармацевтиканы дамыту;
шикізат секторына байланысты емес және көп жағдайда экспортқа
бағытталған өндірістерді: агроөнеркәсіптік кешенді, жеңіл өнеркәсіпті,
туризмді дамыту;
әлемдік экономикада кейінгі 15-20 жылда басым рөл атқаратын "болашақ
экономика" секторларын: ақпараттық және коммуникациялық технологияларды,
биотехнологияларды, баламалы энергетиканы дамыту.
Қазақстанды индустрияландыру қолайлы экономикалық ортаны
қалыптастырумен және табысты иңдустрияландыру қағидаттарын сақтаумен бірге
жүреді.
Қолайлы экономикалық орта қалыптастыру
Қолайлы экономикалық ортаға ұтымды макроэкономикалық саясатпен,
тиімсіз жобаларға қарсы іс-қимыл жүйесін құрумен, ұлттық инновациялық
жүйені қалыптастырумен, оның ішінде ғылыми зерттеулер мен тәжірибелік-
конструкторлық жобалар (ҒЗТКЖ) жүйесін жетілдірумен қолдау жасалады.
Экономиканы әртараптандыруды қолдау үшін макроэкономикалық
басқару
Қазақстан шикізат ресурстарын ірі экспорттаушы ретінде шикізатты
экспорттаудан түсетін қаржыны пайдалану мен экономиканың барлық салаларында
дамуға ықпал ететін макроэкономикалық жағдайларды жасау арасыңдағы
теңгерімді қамтамасыз етеді.
Табиғи ресурстардан түскен пайданы тез жұмсау валютаның айырбас
бағамын жоғарылатады және "экономиканың саудаласпайтын салаларын" (қаржы
секторы, жылжымайтын мүлікпен операциялар және қызмет көрсету саласы)
дамытуға жетелейді. Қазақстанда валюталық бағамды бақылаудың жоғалуынан өз
кезінде жанданған агроөнеркәсіптік кешеннің және өңдеуші өнеркәсіптің іс
жүзінде жоғалуына тап болған ресурстарға бай басқа елдердің тәжірибесі
ескеріледі.
Осыны ескере отырып оның сақтандырушы қызметінің күшейтілуімен
Қазақстан Республикасы Ұлттық қорын қолдану тұжырымдамасы жетілдірілетін
болады.
Тиімсіз жобаларға қарсы іс-қимыл
Экономиканы әртараптандыруды жеделдету үдерісінде мемлекет тиімсіз
жобалардың іске асырылуына қарсы тұрады. ртараптандыруда мемлекеттік
қаржыны жұмсау үдерісінің ашықтығы артады. Мемлекеттік қаржыны алатын
барлық жобалар үшін қаржылық және экономикалық рентабельділік стандарттары
енгізіледі. Шет елдердің оң тәжірибесін ескере отырып мемлекет
қаржыландыратын инвестициялық жобаларды бағалау күшейтіледі.
Ұлттық инновациялық жүйені құру
Шетелдік тәжірибені талдау әлемнің барлық үздік инновациялық жүйелері
көп жағдайда елеулі мемлекеттік қолдауға ие болатындығын айғақтайды.
Экономиканы әртараптандыру шеңберінде мемлекет ұлттық инновациялық
жүйенің қалыптасуын мынадай принциптерде қамтамасыз етеді:
1) әлемдік деңгейдегі университеттер құру және ҒЗТКЖ-ның озық жүйесін
қалыптастыру үшін университеттік ғылымды одан әрі дамыту;
2) гранттар жүйесі негізінде мемлекет үшін басым ҒЗТКЖ қаржыландыру.
Елдің индустрияландыру басымдықтарына сәйкес ҒЗТКЖ басымдықтарын айқындауды
Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Жоғары ғылыми-техникалық
комиссия жүзеге асырады;
3) шетел мамандарын қоса алғанда, сарапшыларды тарта отырып,
гранттарға өтінімдерді бағалаудың транспаренттік үдерісін енгізу;
4) ұлттық қажеттіліктерге бейімделген тиімді шетелдік технологияларды
қолдану.
Табысты индустрияландыру қағидаттары
Қазақстанды индустрияландыру мынадай қағидаттарға негізделеді:
1) мемлекеттік және жеке меншік секторлардың рөлдерін нақты анықтау;
2) компаниялар мен мемлекеттік органдардың қызметінің ашықтығын
барынша арттыру;
3) тауарлар сапасы және жұмыстар мен қызмет көрсетулердің өнімділігі
өсуінің, олардың құнын төмендетудің жетекші факторы ретінде бәсекелестікті
қамтамасыз ету.
Елдің экономикалық мүдделерін қорғау мен жылжытудың сенімді жүйесін
қалыптастыру, отандық тауарлар мен қызмет көрсетулер үшін сыртқы рыноктарға
қолжетімділік жасау және жосықсыз бәсекелестікті жою мақсатында тиімді
сауда саясаты жүргізіледі.
Өзара сауданы дамыту, отандық өнімдердің бәсекеге қабілеттігін
арттыру мен инвестициялардың өсуіне жәрдемдесу мақсатында Қазақстан ТМД-
дағы ықпалдасу үдерістерінің белсенді қатысушысы болады. 2010 жылдың 1
қаңтарынан бастап күшіне енген Ресеймен және Беларусьпен Кеден одағының
қалыптасуы мен дамуы серпінді жоба болады. Үш елдің ықпалдасуының келесі
кезеңі 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап Бірыңғай экономикалық кеңістікті
қалыптастыру болады.
ТМД-дағы өңірлік экономикалық бірлестіктерді қолдай отырып,
республика Бүкіләлемдік сауда ұйымына елдің экономикалық даму
басымдықтарына жауап беретін шарттарда кіру үдерістерін жеделдетеді.
ртараптандырудың басымдықтары
Бірінші сатыда (2010-2014 жылдар) отандық экономиканы үдемелі
әртараптандыру, бірінші кезекте, жеті бағыт бойынша іске асырылады. Бұл —
агроөнеркәсіптік кешен және ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу; құрылыс
индустриясы және құрылыс материалдарының өндірісі; мұнайды қайта өңдеу жене
мұнай-газ саласының инфрақұрылымы; металлургия және дайын металл өнімдерін
өндіру; химия, фармацевтика және қорғаныс өнеркәсібі; энергетика; көлік
жене телекоммуникациялар.
Осы бағыттар, сондай-ақ туризм индустриясы және мәшине жасау
Қазақстан Республикасының 2010-2014 жылдарға арналған үдемелі индустриялық-
инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасының басымдықтары болады.
Екінші сатыда (2015-2019 жылдар) әртараптандырудың басым бағыттары
мен түйінді көрсеткіштері Қазақстан Республикасының 2010-2014 жылдарға
арналған үдемелі индустриялық-инновациялық дамудың мемлекеттік
бағдарламасын іске асыру нәтижелерін ескере отырып анықталатын болады.
Экономиканы жемісті әртараптандыру республиканың орнықты дамуымен,
соның ішінде:
жаңартылатын ресурстар мен энергия көздері негізінде қазіргі заманғы
технологияларды енгізу, жел энергетикасының, күн және геотермалдық
энергетиканың дамуы үшін ынталандырушы жағдайлар жасалады, су ресурстарын
бірігіп басқару принциптерін ескере отырып, елдің су ресурстарын тиімді
пайдалану технологиялары енгізіледі, сондай-ақ халықты ауыз сумен
қамтамасыз ету жөнінде одан әрі күш-жігер жұмсалады;
инвестициялар тарту, экологиялық проблемаларды шешу, антропогендік
ауыртпалықтардың келеңсіз әсерін азайту, табиғатты пайдаланушылардың
қоршаған ортаға эмиссияны азайту жөніндегі жауапкершілігін күшейту,
қалдықтарды кешенді қайта өңдеу мәселелерін де қамти отырып орнықты дамуды
басқару жүйесін оңтайландыру және көмірлілігі төмен экономиканың "жасыл"
саясатын енгізу жолымен үздіксіз байланысты.
Экономиканы әртараптандыру экономикалық әлеуеттің ұтымды аумақтық
ұйымдастырылуын құру мен халықтың тыныс-тіршілігі үшін қолайлы жағдайлар
жасау мақсатында экономикалық өсу орталықтарын қалыптастыру жөніндегі
жоспарлармен үйлестіріледі.
Қазақстанның елордасы — Астананың одан әрі дамуына ерекше мән
берілетін болады. Астана қаласының орнықты дамуының 2030 жылға дейінгі
бекітілген стратегиялық жоспарына сәйкес басты мақсаты Қазақстанның
астанасын бәсекеге қабілетті экономикасы, ел азаматтары мен туристер үшін
тартымды, қолайлы қоршаған ортасы бар қала ретінде қалыптастыру болып
табылады. Стратегиялық жоспар-2020 іске асыру кезеңінде Астана қаласының
2030 жылға қарай әлемнің ең бәсекеге қабілетті отыз қаласының қатарына кіру
үшін қажетті жағдайлар жасалады.
Елдің басқа аймақтарын дамыту жөніндегі, олардың экономикалық
әлеуетін нығайтуға бағытталған шаралар қабылданатын болады.
Экономиканы әртараптандырудың стратегиялық мақсаттары
2020 жылға ІЖӨ құрылымындағы өңдеу өнеркәсібінің үлесі кемінде 13%-ды
қарай құрайды
жалпы экспорт көлеміндегі шикізаттық емес экспорттың үлесі
кемінде 45%-ды құрайды
шикізаттық емес экспорттың көлемі өңдеу өнеркәсібінің
жиынтық өндірісінің кемінде 50%-ын құрайды
өңдеу өнеркәсібіндегі еңбек өнімділігі кем дегенде 2 есеге
ұлғаяды
агроөнеркәсіптік кешендегі еңбек өнімділігі кемінде 4
есеге ұлғаяды
шикізаттық емес сектордың өзіндік құнындағы көліктік
шығыстардың үлесі кемінде 15%-ға қысқарады
ІЖӨ энергия сыйымдылығы кемінде 25%-ға азаяды
инновациялық белсенді кәсіпорындар үлесі 20%-ға дейін
ұлғаяды
2015 жылға ІЖӨ құрылымындағы өңдеу өнеркәсібінің үлесі кемінде
қарай 12,5%-ды құрайды
жалпы экспорт көлеміндегі шикізаттық емес экспорттың үлесі
кемінде 40%-ды құрайды
шикізаттық емес экспорттың көлемі өңдеу өнеркәсібінің
жиынтық өндірісінің кемінде 43%-ын құрайды
өңдеу өнеркәсібіндегі еңбек өнімділігі кемінде 1,5 есеге
ұлғаяды
агроөнеркәсіптік кешендегі еңбек өнімділігі кемінде 2
есеге ұлғаяды
шикізаттық емес сектордың өзіндік құнындағы көліктік
шығыстардың үлесі кемінде 8%-ға қысқарады
ІЖӨ энергия сыйымдылығы кемінде 10%-ға азаяды
инновациялық белсенді кәсіпорындар үлесі 10%-ға дейін
ұлғаяды
Агроөнеркәсіптік кешен және ауыл шаруашылығы өнімдерін
қайта өңдеу
Жер ресурстарына бай Қазақстанның ауыл шаруашылығы өндірісін дамыту
жағынан ұзақ мерзімді салыстырмалы басымдығы бар. Ауыл шаруашылығының
өнімділігін арттыру және ауылшаруашылық қайта өңдеудегі қосылған құнды
ұлғайту жөніндегі жұмыс жалғасады. Ауыл шаруашылығында суды тиімді
пайдаланудың артуымен қатар, өсімдік шаруашылығының жаһандық жылынуының
ықтимал салдарларына бейімделу шаралары іске асырылады.
Ауылдық жерлерде ел халқының шамамен 50 %-ы тұратындығын ескере
отырып аграрлық саланы дамыту ауылда тұратын халықтың өмір сапасын
арттырудың шешуші факторы болып табылады. Осыған байланысты ауылдың
әлеуметтік жене инженерлік инфрақұрылымын дамыту, оңтайлы ауылдық
орналастыруды модельдеу жұмысы жалғасады.
Ауыл шаруашылығы саласындағы стратегиялық мақсаттар
2015 жылға экспорттың жалпы көлемінде аграрлық саланың экспорттық
қарай әлеуеті 8%-ға дейін ұлғаяды
агроөнеркәсіптік кешендегі еңбек өнімділігі кемінде 2
есеге ұлғаяды
етті қайта өңдеу 27%-ға дейін, сүт — 40%-ға дейін, жеміс
және көкөніс — 12%-ға дейін ұлғаяды
Құрылыс индустриясы және құрылыс материалдарының өндірісі
Экономиканың өсуімен құрылыс қызметтері мен құрылыс материалдарына
деген сұраныс артады. Құрылыс материалдарының 50 %-ы елге импортталатынын
ескерсек, құрылыс индустриясының және құрылыс материалдары өндірісінің
дамуына зор мүмкіндіктер бар.
Құрылыс саласындағы стратегиялық мақсаттар
2015 жылға құрылыс материалдарының 80 %-ы ел ішінде шығарылады,
қарай құрылыс және құрылыс материалдарының жалпы өндірісінің
20%-ы экспортталады
Мұнайды қайта өңдеу және мұнай-газ саласының инфрақұрылымы
Елдің бай минералдық ресурстары мұнай мен газ экспортының өсуіне ғана
мүмкіндік туғызбайды. Жаңа құбыржолдарды салумен қатар мұнай және газды
қайта өңдеу секторы, оның ішінде интеграцияланған газ-химия кешенін салу
есебінен дамитын болады.
Мұнайды қайта өңдеу және мұнай-газ секторының инфрақұрылымы
саласындағы стратегиялық мақсаттар
2014 жылға отандық мұнай өңдеу зауыттарымен елдің отынға деген
қарай сұранысы толық қанағаттандырылады
2012 жылға Бейнеу—Бозой—Ақбұлақ газ құбыры елдің оңтүстігін жылына 5
қарай млрд. текше метр көлемде газбен қамтамасыз етеді
Металлургия және дайын металл өнімдерін өндіру
Металл рудаларының зор қорларына ие бола отырып, Қазақстанда дайын
металлургиялық өнімдердің отандық өндірісін дамыту үшін барлық мүмкіндіктер
бар.
Металлургия саласындағы стратегиялық мақсаттар
2015 жылға металлургиялық өнім өндірісі мен экспорты екі есе өседі
қарай
Химия, фармацевтика және қорғаныс өнеркәсібі
Химия өндірісін дамыту мақсатында 18 жоба іске асырылуда. Химия
өнеркәсібін одан әрі дамыту органикалық химия мен полимерлер, органикалық
емес химия, арнайы химикаттар мен тұтыну химиясының базалық өнімдері
өндірісімен байланысты болады. Фармацевтика өндірісі дамиды. Қорғаныс
өнеркәсібінде елдің Қорғаныс Күштерін жаңарту бағдарламалары жүзеге
асырылады.
Химия, фармацевтика және қорғаныс өнеркәсібіндегі
стратегиялық мақсаттар
2020 жылға мемлекеттің қорғаныс саласындағы тапсырысының 80%-ы
қарай отандық өндіріспен қамтамасыз етіледі
химия өнімдерінің жалпы өндірісі 3 есеге өседі
химия өнімдерінің 20-дан ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz