Адам ағзасына электрофизикалық факторлармен әсер ету

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім

1. Адам ағзасына электрофизикалық факторлармен әсер ету

2. Электромагнитті толқын

3. Тереңде жатқан тіндерді қыздыру әдісі

4. Индуктотермия әдісі

5. Микротолқынды терапия

6. АЖЖ токты медицинада қолданылуы

III. Қорытынды

Қолданылған әдебиет

Кіріспе

Адам өмірінде радио қабылдағыштардың ролі артқан сайын радиотолқындарды тарату үшін қуатты радиостанциялар қолданыла бастады. Сол кезде онда жұмыс атқаратын адамдардың жүйкесі тозып, тез шаршап, тіпті кейде денесінің қызуы көтерілетіні де байқалған. Осы мәселелер электромагниттік толқындардың адам организміне физиологиялық әсерін зерттеу қажеттігін туғызады.

Тәжірибелер нәтижесінде электромагниттік толқындар адам организміне ғана әсер етіп қоймай жануарлар мен жәндіктерге де әсері байқалады. Мысалы, электромагниттік толқындар әсерін кейбір ұсақ жануарлар өле бастаса, жібек құрты тез өскен, тотықұс жұмыртқасы-нан балапандары уақытынан бұрын жарып шыға бастаса, ит күшіктерінің салмақ қосуы арта бастаған.

Екінші дүниежүзілік соғысқа радиоэлектрлік қондырғыдағы қызметтегі солдаттар микротолкын шығаратын радиолокаторлар адам денесін жылытатынын байқап, суықтан тоңған қолын, аяғын жылытып жүрген. Осы нәтижелер электромагнит толқындардың адам денесіне тигізетін жылулық әсерді зерттеуді бастауға себепші болған.

АДАМ АҒЗАСЫНА ЭЛЕКТРОФИЗИКАЛЫҚ ФАКТОРЛАРМЕН ӘСЕР ЕТУ ӘДІСТЕРІ

Адам ағзасына тұрақты немесе айнымалы электр тогымен, тұрақты немесе айнымалы немесе магнит өрістерімен әсер ету әдістері электрофизикалық әдістер қатынасына жатады. Сондықтан жиілігіне сәйкес сол факторлар мынандай топқа бөлінеді:

Төменгі жиілікті 0 - 20 Гц

Дыбыс жиілігіндегі (ДЖ) 20 Гц - 20 кГц

Ультрадыбысты жиілік (УДЖ) 20 кГц - 200 кГц

Жоғары жиілікті (ЖЖ) 200 кГц - 30 МГц

Ультражоғары жиілікті (УЖЖ) 30 МГц - 300 МГц

Аса жоғары жиілікті (АЖЖ) 300 МГц -тен жоғары.

Адам ағзасына электрофизикалық факторлармен әсер ету негізінен екі топка белінеді: токпен әсер ету және өріспен әсер ету. Ағзаға электр тогымен әсер ету әдістерінде электродтар адамның денесіне тікелей жабыстырылады, ал өріспен әсер еткенде электродтар адам денесіне жабыстырылмайды - электродтар адам денесінен белгілі бір арақашықтықта орналастырылады.

Адам ағзасына электр тогымен әсер ету әдістеріне мыналар жатады:

а) Тұрақты токпен әсер - гальванизация және электрофорез әдістері;

ә) Үздікті (импульсты) электр тогымен әсер - электростимуляция әдістері;

б) Жоғары жиілікті электр тогымен әсер - дарсонвализация және электрохирургия әдістері

Адам ағзасына электр немесе магнит өрістерімен әсер ету әдістері:

а) Тұрақты электр өрісімен әсер - аэроионотерапия әдістері;

ә) Жоғары немесе ультражоғары жиілікті электр немесе магнит өрісімен әсер - индуктотерапия және УЖЖ - терапия әдістері;

б) Аса жоғары жиілікті диапозондағы электромагниттік толқынмен әсер - микротолқындық терапия және дециметрлік толқынды (ДЦТ) терапия.

Электромагнитті толқын

Электромагнитты толқын биологиялық процестерге әсер етеді, сутектік байланыстарды үзіп ДНҚ және РНҚ макромолекулаларын бейімделуіне әсер етеді. Электромагнитты толқын дененің белгілі бір аймағына түсірілгенде терінің бетінде оның бөлшектері бейнеленеді. Бейнелену деңгейі биологиялық тінге диэлектрлік ауаның өтуінің айырмашылығына байланысты. Егер электромагнитті толқындар арақашықтықтан іске асса, электромагнитті толқынның энергиясы 75% ға. дейін көрінуі мүмкін. Эдектромагитті толқынның биологиялық тінге тереңірек енуі тіндердің толқын энергиясын жұту қабілетіне байланысты. Сантиметрлік электромагитті толқындар физиотерапияда, бұлшық еттерге, теріге, биологиялық сұйықтықтрға 2-см. тереңдікке дейін енеді. Ал май мен сүйектерге 10 см. дейін. Дециметрлік толқындар үшін бұл көрсеткіш 2 есе жоғары.

Теренде жатқан тіндерді қыздыру әдісі

Ток күші аз болғандыктан жылу эффектісін тудырмайды. Осындай ток көзіне қосылған электродты адам денесіне жақындатқанда олардың арасында әлсіз электр разряды пайда болады. Сол разрядтар нерв рецепторларының қабілетін арттырып, адамды сергітеді.

Электрохирургияның негізі ретінде диатермияны қарастырайық. Диатермия - диа - терең, термия -жылу деген екі сөзден тұрады, яғни теренде жатқан тіндерді қыздыру әдісі деп түсіну керек.

Диатермия әдісі орта мектеп физикасынан белгілі Джоуль эффектісіне негізделген. Жоғары жиілікті (1, 5-2 Гц) ток өткенде жылулық эффект туады. Белгілі бір көлемді тіннен уақыт бірлігінде бөлініп шығатын жылу мөлшері Джоуль-Ленц заңы бойынша мынаған тең мұндағы р - тіннің меншікті кедергісі; j - токтың тығыздығы.

Сонда нүктелік электродтың астындағы токтың тығыздығы максимал мәніне жетеді де, ұлпаны 60-80°С-қа дейін қыздырады. Осы тем-пературада ақуыздар ұйыйды да, қанның ағуы тоқтайды. Диатермотомияда (электротомияда) активті электрод жұқа ұстара пішіндес болады.

Сондықтан осы электродтың астында ұлпаның қызу температурасы артады. Жасушадағы және жасуша арасындағы сұйықтар лезде буланады да, тінді қияды. Ұсақ тамырлардағы қан ұйып, кесілген жері жабылады.

Ультражоғары жиілікті терапия

(УЖЖ терапия)

Радиотолқындар бір ортамен әсерлессе, онда сол ортада жұтылады. Жұтылған толқынның энергиясы әсерлескен ортаның ішкі энергиясына айналады. Сондықтан электромагниттік толқындардың әсерін ғалымдар алғашында, тек қана жылулық эффекті тұрғысынан қарастырған. Ал шын мәнінде жылулық эффектімен катар радиотолқындардың физиологиялық әсері бар. Осы мәселені алғаш дәлелдеген ғалым Коваршик мынандай тәжірибе жүргізген: Дистилляцияланған су құйылған астаудың температурасы 24°С болғанда оған балықтарды жіберіп электромагниттік толқынмен әсер ете бастаған. Біраз уақыт өткеннен кейін балықтардың температурасы небәрі 0, 2 градусқа ғана көтерілсе де, олардың организмінде физиологиялық өзгерістер болып, өлуіне әкеліп соқтырғанын байқаған.

Жылулық емдеу әдістері ерте заманнан белгілі. Олардың қатарына кызған кірпіш, ыстық су және т. б. көптеген әдістерді жаткызуға болады. Ол әдістер адам денесінің бөлігіне ғана әсер етеді де, сол бөлікте ғана жылулық процесі жүреді. Бұл тәсілдің кемшілігі мынада: адам денесіне жылу сыртқы жылу көзінен (қызған тас, күм, су және т. б. ) беріледі. Сондықтан тіндердің қызуы біркелкі болмайды: ең алдымен адам терісі, одан кейін май қабаты мен жоғары қабатта орналасқан бұлшық еттер қызады да, теренде жатқан тіндер мен ағзалар (бұлшық еттер, буындар) өте аз кызады. Ал шындығына келсек, теренде жатқан тіндер жылулык әсерге өте мұқтаж келеді. Олардың температурасын 2-3°С-қа арттыру үшін адам денесіне температурасы 70-80°С сыртқы жылу көзімен әсер етуі қажет. Осындай жылу адам денесін күйдіреді, сол себепті оны колдану мүмкіншілігі жоққа шығады.

Теренде жатқан тіндер мен ағзаларды қыздыру үшін қазіргі уақытта медицинада айнымалы электр немесе магнит өрісімен әсер ету әдістері кеңінен қолданылады.

Медицинада қолданылатын жоғары жиілікті және ультра жоғары жиілікті электр тербелістерін алуға орналасқан приборлардың жұмыс принципі біртектес.

Диэлектриктің ішінде электр зарядтарының осылай өз бағытын өзгерту нәтижесінде пайда болған токтың ерекше түрін ығысу тогы дейді. Адам ағзасы диэлектрикті өтімділігі s біртекті изолятордан және өтімділігі өткізгіштен тұрады. Адам ағзасына электр өрісімен әсер еткенде болған өткізгіштік тогының әсерінен де (электролиттерде), ығысу тоғының әсерінен де (диэлектриктерде) жылу бөлініп шығады. Электролиттерде иондардың ығысу амплитудасы жылулык қозғалыстың амплитудасынан онша үлкен болмайды да, жылу аз бөлінеді. Негізгі жылу диэлектриктік тұрақтысы жоғары тіндерден шығады. Айнымалы электр өрісімен адам ағзасына әсер етудің басты ерекшелігі де осында.

Индуктотермия әдісі

Индуктотермия әдісі нде адам ағзасына жоғары жиілікті магнит өрісімен әсер етеді. Максвелл теориясы бойынша уақыт бірлігінде өзгермелі магнит өрісі құйынды электр өрісін және уақыт бірлігінде өзгермелі электр өрісі құйынды магнит өрісін тудырады.

Осы кағидаға сүйеніп, яғни айнымалы электр тогының әсерінен туындайтын айнымалы магнит өрісімен адам ағзасына әсер ету әдісін индуктотермия дейді.

Енді индуктотермияның физикалық негізін қарастырайық. Электромагниттік индукция құбылысы өткізгішпен шектелген аудан арқылы өтетін индукция ағыны өзгеретін жағдайдың бәрінде де байқалады.

Сонымен индуктотермия әдісімен әсер еткенде ағзадан бөлініп шығатын жылу мөлшері жиіліктің квадратына, айнымалы магнит өрісінің индукциясының квадратына тура пропорционал, ал

меншікті кедергіге кері пропорционал болады екен. Сондықтан қан тамырлары жиі орналасқан бұлшық еттерден, майлар мен сүйектерге қарағанда, жылу кѳп бѳлініп шығады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.