Мемлекет нысаны түсінігі және құрылымы

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Мемлекет нысаны.
2. Мемлекет нысаны түсінігі және құрылымы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Мемлекет нысаны – бұл қоғамның басқару, мемлекеттік құрылым және саяси режим нысандарынан құралған құрылымдық ұйымдастырылуы.
Басқару нысаны мемлекетті сипаттайтын басты көрсеткіштердің қатарына жатады.Басқару нысаны – бұл мемлекеттік биліктің жоғары органдарының өкілеттіктерінің өзара қатынасы, олардың құрамы мен құрылу тәртібі. Басқару нысаны жоғары билікті жалғыз адамның немесе сайланбалы алқалық органның жүзеге асыруына байланысты ерекшеленеді. Осыған сәйкес , басқарудың негізгі түрлері болып монархия мен республика болып табылады.
Монархия – бұл жоғары мемлекеттік биліктің бір тұлғада ғана , монархта, болуымен сипатталатын басқару нысаны. Монарх билікті мұрагерлік бойынша өмір бойына иеленеді.
Басқару нысаны ретінде монархияға мынадай қоғамды-саяси және мемлекеттік-құқықтық ерекшеліктер тән:
1. Монарх (король, император, патша, хан, шах) бейнесінде
мемлекеттің дара басшысының болуы.
2. Монарх өзінің функциясын мұрагерлік жолмен, туыстық құқығы
жолымен, кейде – сайлау жолымен алуы.
3. Монархтың өз қызметін мерзімсіз, яғни өмір бойы атқаруы.
4. Монархтың ішкі және сыртқы қатынастарда мемлекетті кепілдік
(мандат) бойынша емес, өз құқығы бойынша көрсетуі.
5. Монархтың өзінің әрекеті мен қылығына заңмен көзделген
жауаптылығының болмауы.
Егер монарх мемлекеттік биліктің жалғыз органы болып табылса, бұл монархия шектелмеген деп аталады, ал жоғарғы билік монарх пен басқа бір органның арасында бөлінсе, бұл монархия шектелген деп аталады. Шектелген монархиялар , өз кезегінде, өкілдік (дуалистік) және парламентарлық болып екіге бөлінеді. Өкілдік монархияда монарх атқарушылық билікті жүзеге асыра алады, ол үкіметті құру, министрлерді тағайындау, вето және парламентті тарату құқықтарын иеленеді. Ал парламентарлық монархияда монархтың құқықтық жағдайы әлдеқайда шектелген болады, монарх тағайындаған министрлер парламенттің сенімсіздік вотумына тәуелді болады және монарх заңда көзделгенжекелеген жағдайларда ғана парламентті тарата алады.
Республика үшін басқару нысаны ретінде мемлекеттегі жоғарғы биліктің заңмен белгіленген мерзім ішінде қызмет ететін бір немесе бірнеше сайлау органдарының қолына шоғырлануы тән. Олар әдетте жоғары заң шығару органы (парламент, конгресс, ұлттық жиналыс) және мемлекет басшысы (президент, төраға, кейде алқалы президиум) болып табылады.
Республиканың қоғамды-саяси және мемлекеттік-құқықтық ерекшеліктерімен мына жағдайлар басқару нысаны болып табылады:
1. Мемлекеттің жоғарғы органдарының сайланатындығы.
2. Бұл органдардың қызметінің дәл мезгілдік параментрлермен
(мерзіммен) шектелуі.
3. Мемлекет басшысының кейбір әрекеттеріне жауапкершілік белгілеу.
4. Мемлекеттің жоғарғы органдарындағы билікті жеке құқығы
бойынша емес, халықтың тапсыруы бойынша жүзеге асыруы.
5. Азаматтардың мемлекет алдындағы және мемлекеттің азаматтар алдындағы екі жақтан жауапкершілік.

1. ҚР Конституциясы, 30 тамыз 1995 ж. – Алматы: Жеті жарғы,1996.
2. Мемлекет және құқық негіздері. Оқулық. Алматы., 2001.
3. Н. Дулатбеков., С. Амандыкова., А. Турлаев . Мемлекет және құқық негіздері. Алматы., 1999.
4. Н.А. Ағыбаев. Қылмыстық құқық. Жалпы бөлім. Алматы., 2001
5. ҚР Азаматтық құқығы . А. Төлеуғалиев. Алматы: «Жеті Жарғы»., 2001., I-II том
6. Учебное пособие. Основы государства и права. Алматы., 1999.
7. Котов А.К. Суверенный Казахстан: гражданин, нация, народ. Алматы., 1997.
8. С.А. Ынтымақов., Т.Д. Карпунина Отбасы құқығы. Алматы., 2003
9. Ғ. Сапарғалиев Мемлекет және құқық негіздері. Алматы. 2004.
10. Зиманов С. Конституция, Парламент Республики Казахстан. Алматы., 1996.
11. Кудрявцев В.Н. Причины правонарушений. Москва., 1976
12. Д.А. Булгакова Мемлекет және құқық теориясы. Алматы., 2000.