Банклік іскер
Жоспар
Кіріспе
І.Негізгі бөлім.
1.Бухгалтерияда іс қағаздарын жүргізу, оның мазмұны және құжаттарды ресімдеу
1.1 Құжаттар, мазмұны және оларды ресімдеу
1.2 Бухгалтерия қызметкерлерінің лауазымдық нұсқаулары
1.3 Бухгалтерлік құжаттар және оларды сақтау
ІІ. Бухгалтерлік құжаттармен жұмысты ұйымдастыру
2.1 Бухгалтерияның жұмысын реттеу
2.2 Бухгалтериядағы іс қағаздарды жүргізудегі құжаттардың түрлері
Кіріспе
І.Негізгі бөлім.
1.Бухгалтерияда іс қағаздарын жүргізу, оның мазмұны және құжаттарды ресімдеу
1.1 Құжаттар, мазмұны және оларды ресімдеу
1.2 Бухгалтерия қызметкерлерінің лауазымдық нұсқаулары
1.3 Бухгалтерлік құжаттар және оларды сақтау
ІІ. Бухгалтерлік құжаттармен жұмысты ұйымдастыру
2.1 Бухгалтерияның жұмысын реттеу
2.2 Бухгалтериядағы іс қағаздарды жүргізудегі құжаттардың түрлері
Кіріспе
Шаруашылық жүргізудің бүгінгі жағдайларында бухгалтерия субъектінің қаржы стратегиясын анықтайтын және оның шаруашылық қызметінің дамуына әсер ететін маңызды бөлімшелердің біріне айналып отыр. Сондықтан да, бухгалтерияны ұйымдастыруды және қызметін ұдайы жетілдіріп, оның кадрлық құрамын үнемі жақсартып, ақпарат өңдеудің алдыңғы қатарлы технологияларын үздіксіз енгізіп отыру қажет. Бухгалтерия қызметкерлері еңбегінің жемісі - ол қаржылық, есеп айырысу-ақша құжаттары, бастапқы,• есептік-статистикалық, ұйымдық-өкімгерлік және басқа да күжаттарынан шаруашылық жургізуші субъектінің өміршеңдігі және бұдан былайғы қызмет ету мүмкіндіктері көрінеді.
Бухгалтерия жумысын жақсартудың маңызды бағыты ұйымдастыруды жетілдіру және іс қағаздарын жургізу болып табылады.
Іс қағаздарын жүргізу - субъектінің құжаттармен жумыс істеудегі басқарушылық қызметімен байланысты ерекше саласы.
Барлық күжаттар сипатына және маңыздылығына қарай бөлінеді. Олар аиғактама құралы больm табылады, оны жеке тұлғалар да, сондай-ақ заңды тұлға субъектілері де пайдаланады. Қызмет бабьrnдағы құжаттармен қатар, шаруашылық жургізуші субъектіге азаматтардың ұсыныстары, арыздары мен шағымдары да келіп түседі.
Кәсіпорындар қызметі әкімшілік те, сондай –ақ арнайы құжаттама жүйесінде де көрінеді. Әкімшілік құжаттамада - басқарушылық қызметінен, ал арнайы қүжаттамада - бухгалтерлік және статистикалық есеп, жоспарлау және басқа да субъект қызметінің атқарымдық жағынан көрінеді.
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің бухгалтерлік есепті және іс қағаздарын жүргізуді ұйымдастыруы мычадай нормативті күжаттардын көмегімен анықталады: қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп туралы» 1995 жылғы 26 желтоқсандағы №2732 Заңы; Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жөніндегі У лттық комиссиясының 1996 жылғы 13, 14, 15 қарашадағы №3, 4, 5 қаулыларымен бекітілген бухгалтерлік есеп стандарттары; қазақстан Республикасы қаржы министрлігінің Бухгалтерлік есеп пен аудит әдістемесі департаментінің 1997 жылғы 31 желтоқсандағы №455 бүйрығымен бекітілген «Бухгалтерлік қызметті үйымдастыру» 24 бухгалтерлік есеп стандарты; қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жөніндегі У лттық комиссиясынь 1996 жылғы 18 қарашадағы №6 қаулысымен бекітілген Субъектілердің қаржы-шаруашылық әрекетінің бухгалтерлік есеп шоттарының Бас жоспары; Субъектілердің қаржы - шаруашылық бухгалтерлік есеп шоттарының Бас пайдалануға нұсқау; бухгалтерлік есеп стандарттарына әдістемелік нұсқаулар;
Субъектілердің қаржы-шаруашылық. қызметінің бухгалтерлік есеп шоттарының Бас жоспары принцитері негізінде жасалған шоттардың жұмыс жоспары;
нормативтік актілер, жоғарыда аталған құжаттарға әдістемелік үсыныстар, нұсқаулар және бухгалтерлік есепті ұйымдастыру бойынша басқа да нормативтік актілер;
шарушылық жүргізуші субъектінің есеп саясаты. қызметінің жоспарын ның келісіміменмен уәкілетті орган бекіткен бухгалтерлік есепке алуды жүрпзу мен бухгалтерлік есепке алу стандарттары бойынша қаржылық есеп беруді жасаудағы оңайлатылған нысанын қолдануға құқылы. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес шағын кәсіпкерлік субъектілері болып табылатын ұйымдaр қаржылық есеп беруді жүрriзген кезде осы Заңның 2-1. бабының ережелерін басшылыққа алуға құқылы.
Қаржылық есеп беруге ұйымның басшылығы және бас бухгалтері (бухгалтері) қол қояды. Бухгалтерлік есепке алуды мамандандырылған бухгалтерлік ұйым немесе маман бухгалтер жүргізетін ұйымдардың қаржылық есеп беруіне уиымньщ басшылығы, сондай-ақ мамандандырылған бухгалтерлік ұйымның басшылығы немесе маман бухгалтер қол қояды. 16-l-бап. Шоғырландырьтған қаржының есеп беру.
Еншілес ұйымдарымдары бар ұйымдар, негізгі ұйымның қызметі бойынша қаржылық есеп беруден басқа, Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру туралы заңнамасына Және бухгалтерлік есепке алу стандарттарына сәйкес шоғырландырылған қаржылық есеп беруді жасауға және ұсынуға міндетті.
17-бап. Есепті кезең
1. Жылдық қаржылық есеп беру үшін есептік ҚР Заң 1 каңтардан бастап 31 желтоқсан аралығындағы күнтізбелік жыл болып табылады.
2. Жаңадан құрылған үйым ушін бірінші есепті жыл оның мемлекеттік тіркеуден өткен сәтінен басталып, сол жылдың 31 желтоқсанымен аяқталады.
18-бап. қаржылық есеп6еруді табыс ету
1. Ұйымдар қаржылық есеп беруді:
І) құрытай қужаттарына сййкес меншік иелеріне;
2) Қазақстан Республикасының статистика органдарына;
3) Қазақстан Республикасының мемлекеттік бақылау және қадағалау органдарының кұзыретіне сәййкес соларға табыс етеді.
2. ұйымдар жылдық қаржылық есеп беруді есепті жылдың ( кейінгі жылдың 30 сәуірінен) кешіктірмей табыс етелі.
3. Осы баптың 2-тармағында көрсетілген мерзім шегін іс меншік иесі қаржылық есеп беру мерзімін анықтауға бірақ жылына бір реттен асырмай басқа мерзім берілуге хақылы.
4. Шоғырландырылған қаржылық есеп беруді табыс ету осы баптың 1-3-тармақтарына сәйкес жүргізіледі.
Қорытынды ережелер 19-бап. Қазақсган Республикасының бухгалтерлік есепке өту мен қаржылық есеп беру туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауапкершілік Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заң актілерімен көзделген жауапкершілікке әкеп соғады. 20 және 21-бaптар
24.06.2002 ж. №329-1I ҚР Заңымен алып тасталған.
Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назар6аев
Шаруашылық жүргізудің бүгінгі жағдайларында бухгалтерия субъектінің қаржы стратегиясын анықтайтын және оның шаруашылық қызметінің дамуына әсер ететін маңызды бөлімшелердің біріне айналып отыр. Сондықтан да, бухгалтерияны ұйымдастыруды және қызметін ұдайы жетілдіріп, оның кадрлық құрамын үнемі жақсартып, ақпарат өңдеудің алдыңғы қатарлы технологияларын үздіксіз енгізіп отыру қажет. Бухгалтерия қызметкерлері еңбегінің жемісі - ол қаржылық, есеп айырысу-ақша құжаттары, бастапқы,• есептік-статистикалық, ұйымдық-өкімгерлік және басқа да күжаттарынан шаруашылық жургізуші субъектінің өміршеңдігі және бұдан былайғы қызмет ету мүмкіндіктері көрінеді.
Бухгалтерия жумысын жақсартудың маңызды бағыты ұйымдастыруды жетілдіру және іс қағаздарын жургізу болып табылады.
Іс қағаздарын жүргізу - субъектінің құжаттармен жумыс істеудегі басқарушылық қызметімен байланысты ерекше саласы.
Барлық күжаттар сипатына және маңыздылығына қарай бөлінеді. Олар аиғактама құралы больm табылады, оны жеке тұлғалар да, сондай-ақ заңды тұлға субъектілері де пайдаланады. Қызмет бабьrnдағы құжаттармен қатар, шаруашылық жургізуші субъектіге азаматтардың ұсыныстары, арыздары мен шағымдары да келіп түседі.
Кәсіпорындар қызметі әкімшілік те, сондай –ақ арнайы құжаттама жүйесінде де көрінеді. Әкімшілік құжаттамада - басқарушылық қызметінен, ал арнайы қүжаттамада - бухгалтерлік және статистикалық есеп, жоспарлау және басқа да субъект қызметінің атқарымдық жағынан көрінеді.
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің бухгалтерлік есепті және іс қағаздарын жүргізуді ұйымдастыруы мычадай нормативті күжаттардын көмегімен анықталады: қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп туралы» 1995 жылғы 26 желтоқсандағы №2732 Заңы; Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жөніндегі У лттық комиссиясының 1996 жылғы 13, 14, 15 қарашадағы №3, 4, 5 қаулыларымен бекітілген бухгалтерлік есеп стандарттары; қазақстан Республикасы қаржы министрлігінің Бухгалтерлік есеп пен аудит әдістемесі департаментінің 1997 жылғы 31 желтоқсандағы №455 бүйрығымен бекітілген «Бухгалтерлік қызметті үйымдастыру» 24 бухгалтерлік есеп стандарты; қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жөніндегі У лттық комиссиясынь 1996 жылғы 18 қарашадағы №6 қаулысымен бекітілген Субъектілердің қаржы-шаруашылық әрекетінің бухгалтерлік есеп шоттарының Бас жоспары; Субъектілердің қаржы - шаруашылық бухгалтерлік есеп шоттарының Бас пайдалануға нұсқау; бухгалтерлік есеп стандарттарына әдістемелік нұсқаулар;
Субъектілердің қаржы-шаруашылық. қызметінің бухгалтерлік есеп шоттарының Бас жоспары принцитері негізінде жасалған шоттардың жұмыс жоспары;
нормативтік актілер, жоғарыда аталған құжаттарға әдістемелік үсыныстар, нұсқаулар және бухгалтерлік есепті ұйымдастыру бойынша басқа да нормативтік актілер;
шарушылық жүргізуші субъектінің есеп саясаты. қызметінің жоспарын ның келісіміменмен уәкілетті орган бекіткен бухгалтерлік есепке алуды жүрпзу мен бухгалтерлік есепке алу стандарттары бойынша қаржылық есеп беруді жасаудағы оңайлатылған нысанын қолдануға құқылы. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес шағын кәсіпкерлік субъектілері болып табылатын ұйымдaр қаржылық есеп беруді жүрriзген кезде осы Заңның 2-1. бабының ережелерін басшылыққа алуға құқылы.
Қаржылық есеп беруге ұйымның басшылығы және бас бухгалтері (бухгалтері) қол қояды. Бухгалтерлік есепке алуды мамандандырылған бухгалтерлік ұйым немесе маман бухгалтер жүргізетін ұйымдардың қаржылық есеп беруіне уиымньщ басшылығы, сондай-ақ мамандандырылған бухгалтерлік ұйымның басшылығы немесе маман бухгалтер қол қояды. 16-l-бап. Шоғырландырьтған қаржының есеп беру.
Еншілес ұйымдарымдары бар ұйымдар, негізгі ұйымның қызметі бойынша қаржылық есеп беруден басқа, Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру туралы заңнамасына Және бухгалтерлік есепке алу стандарттарына сәйкес шоғырландырылған қаржылық есеп беруді жасауға және ұсынуға міндетті.
17-бап. Есепті кезең
1. Жылдық қаржылық есеп беру үшін есептік ҚР Заң 1 каңтардан бастап 31 желтоқсан аралығындағы күнтізбелік жыл болып табылады.
2. Жаңадан құрылған үйым ушін бірінші есепті жыл оның мемлекеттік тіркеуден өткен сәтінен басталып, сол жылдың 31 желтоқсанымен аяқталады.
18-бап. қаржылық есеп6еруді табыс ету
1. Ұйымдар қаржылық есеп беруді:
І) құрытай қужаттарына сййкес меншік иелеріне;
2) Қазақстан Республикасының статистика органдарына;
3) Қазақстан Республикасының мемлекеттік бақылау және қадағалау органдарының кұзыретіне сәййкес соларға табыс етеді.
2. ұйымдар жылдық қаржылық есеп беруді есепті жылдың ( кейінгі жылдың 30 сәуірінен) кешіктірмей табыс етелі.
3. Осы баптың 2-тармағында көрсетілген мерзім шегін іс меншік иесі қаржылық есеп беру мерзімін анықтауға бірақ жылына бір реттен асырмай басқа мерзім берілуге хақылы.
4. Шоғырландырылған қаржылық есеп беруді табыс ету осы баптың 1-3-тармақтарына сәйкес жүргізіледі.
Қорытынды ережелер 19-бап. Қазақсган Республикасының бухгалтерлік есепке өту мен қаржылық есеп беру туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауапкершілік Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заң актілерімен көзделген жауапкершілікке әкеп соғады. 20 және 21-бaптар
24.06.2002 ж. №329-1I ҚР Заңымен алып тасталған.
Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назар6аев
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Қ.К. Кеулімтаев, Н.А. Құдайбергенов
Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері – Алматы: экономика 2006.
2. С.Т. Міржақыпова
Банктегі бухгалтерлік есеп. Алматы: экономика 2004.
3. В.Л. Назарова
Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп. Алматы: экономика 2005.
4. Б.С. Мырзалиев, Р.С. Әдікүров
Бухгалтерлік есеп жүргізу тәжірибелік әдістемесі - Алматы, 2006.
5. Б.Е. Укалиев, З.К. Әжібаева
Бухгалтерлік есеп теориясы – Алматы: Ұлағат, 1999.
6. С.Б. Баймұханова
Бухгалтерлік есеп- Алматы,2005.
7. Төлешова
Дамыған қаржылық есеп- Алматы: Экономика 2005.
8.Төлегенов Е.Т. Бухгалтерлік ақпарат жүйелері- Алматы 2005.
9. Қ.К. Кеулімтаев
Бухгалтерлік есеп принциптері- Алматы: Экономика 2006.
10. Бухгалтерлік есеп және аудит. Журнал Алматы 1998ж.
11. Б.С. Мырзалиев
Кәсіпкерлік қызмет. Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру- Алматы 2006ж.
12. Оразбекұлы
Инвестициялық системадағы бухгалтерлік есеп – Алматы: экономика 2006.
1. Қ.К. Кеулімтаев, Н.А. Құдайбергенов
Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері – Алматы: экономика 2006.
2. С.Т. Міржақыпова
Банктегі бухгалтерлік есеп. Алматы: экономика 2004.
3. В.Л. Назарова
Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп. Алматы: экономика 2005.
4. Б.С. Мырзалиев, Р.С. Әдікүров
Бухгалтерлік есеп жүргізу тәжірибелік әдістемесі - Алматы, 2006.
5. Б.Е. Укалиев, З.К. Әжібаева
Бухгалтерлік есеп теориясы – Алматы: Ұлағат, 1999.
6. С.Б. Баймұханова
Бухгалтерлік есеп- Алматы,2005.
7. Төлешова
Дамыған қаржылық есеп- Алматы: Экономика 2005.
8.Төлегенов Е.Т. Бухгалтерлік ақпарат жүйелері- Алматы 2005.
9. Қ.К. Кеулімтаев
Бухгалтерлік есеп принциптері- Алматы: Экономика 2006.
10. Бухгалтерлік есеп және аудит. Журнал Алматы 1998ж.
11. Б.С. Мырзалиев
Кәсіпкерлік қызмет. Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру- Алматы 2006ж.
12. Оразбекұлы
Инвестициялық системадағы бухгалтерлік есеп – Алматы: экономика 2006.
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
тақырыбы: Банклік іскер
орындаған:
тексерген:
Жоспар
Кіріспе
І.Негізгі бөлім.
1.Бухгалтерияда іс қағаздарын жүргізу, оның мазмұны және құжаттарды
ресімдеу
1.1 Құжаттар, мазмұны және оларды ресімдеу
1.2 Бухгалтерия қызметкерлерінің лауазымдық нұсқаулары
1.3 Бухгалтерлік құжаттар және оларды сақтау
ІІ. Бухгалтерлік құжаттармен жұмысты ұйымдастыру
2.1 Бухгалтерияның жұмысын реттеу
2.2 Бухгалтериядағы іс қағаздарды жүргізудегі құжаттардың түрлері
Кіріспе
Шаруашылық жүргізудің бүгінгі жағдайларында бухгалтерия субъектінің
қаржы стратегиясын анықтайтын және оның шаруашылық қызметінің дамуына әсер
ететін маңызды бөлімшелердің біріне айналып отыр. Сондықтан да,
бухгалтерияны ұйымдастыруды және қызметін ұдайы жетілдіріп, оның кадрлық
құрамын үнемі жақсартып, ақпарат өңдеудің алдыңғы қатарлы технологияларын
үздіксіз енгізіп отыру қажет. Бухгалтерия қызметкерлері еңбегінің жемісі -
ол қаржылық, есеп айырысу-ақша құжаттары, бастапқы,· есептік-статистикалық,
ұйымдық-өкімгерлік және басқа да күжаттарынан шаруашылық жургізуші
субъектінің өміршеңдігі және бұдан былайғы қызмет ету мүмкіндіктері
көрінеді.
Бухгалтерия жумысын жақсартудың маңызды бағыты ұйымдастыруды жетілдіру
және іс қағаздарын жургізу болып табылады.
Іс қағаздарын жүргізу - субъектінің құжаттармен жумыс істеудегі
басқарушылық қызметімен байланысты ерекше саласы.
Барлық күжаттар сипатына және маңыздылығына қарай бөлінеді. Олар
аиғактама құралы больm табылады, оны жеке тұлғалар да, сондай-ақ заңды
тұлға субъектілері де пайдаланады. Қызмет бабьrnдағы құжаттармен қатар,
шаруашылық жургізуші субъектіге азаматтардың ұсыныстары, арыздары мен
шағымдары да келіп түседі.
Кәсіпорындар қызметі әкімшілік те, сондай –ақ арнайы құжаттама
жүйесінде де көрінеді. Әкімшілік құжаттамада - басқарушылық қызметінен, ал
арнайы қүжаттамада - бухгалтерлік және статистикалық есеп, жоспарлау және
басқа да субъект қызметінің атқарымдық жағынан көрінеді.
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің бухгалтерлік есепті және іс
қағаздарын жүргізуді ұйымдастыруы мычадай нормативті күжаттардын көмегімен
анықталады: қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есеп туралы 1995 жылғы
26 желтоқсандағы №2732 Заңы; Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп
жөніндегі У лттық комиссиясының 1996 жылғы 13, 14, 15 қарашадағы №3, 4, 5
қаулыларымен бекітілген бухгалтерлік есеп стандарттары; қазақстан
Республикасы қаржы министрлігінің Бухгалтерлік есеп пен аудит әдістемесі
департаментінің 1997 жылғы 31 желтоқсандағы №455 бүйрығымен бекітілген
Бухгалтерлік қызметті үйымдастыру 24 бухгалтерлік есеп стандарты;
қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жөніндегі У лттық комиссиясынь
1996 жылғы 18 қарашадағы №6 қаулысымен бекітілген Субъектілердің қаржы-
шаруашылық әрекетінің бухгалтерлік есеп шоттарының Бас жоспары;
Субъектілердің қаржы - шаруашылық бухгалтерлік есеп шоттарының Бас
пайдалануға нұсқау; бухгалтерлік есеп стандарттарына әдістемелік нұсқаулар;
Субъектілердің қаржы-шаруашылық. қызметінің бухгалтерлік есеп
шоттарының Бас жоспары принцитері негізінде жасалған шоттардың жұмыс
жоспары;
нормативтік актілер, жоғарыда аталған құжаттарға әдістемелік үсыныстар,
нұсқаулар және бухгалтерлік есепті ұйымдастыру бойынша басқа да нормативтік
актілер;
шарушылық жүргізуші субъектінің есеп саясаты. қызметінің жоспарын ның
келісіміменмен уәкілетті орган бекіткен бухгалтерлік есепке алуды жүрпзу
мен бухгалтерлік есепке алу стандарттары бойынша қаржылық есеп беруді
жасаудағы оңайлатылған нысанын қолдануға құқылы. Қазақстан Республикасының
заңнамасына сәйкес шағын кәсіпкерлік субъектілері болып табылатын ұйымдaр
қаржылық есеп беруді жүрriзген кезде осы Заңның 2-1. бабының ережелерін
басшылыққа алуға құқылы.
Қаржылық есеп беруге ұйымның басшылығы және бас бухгалтері
(бухгалтері) қол қояды. Бухгалтерлік есепке алуды мамандандырылған
бухгалтерлік ұйым немесе маман бухгалтер жүргізетін ұйымдардың қаржылық
есеп беруіне уиымньщ басшылығы, сондай-ақ мамандандырылған бухгалтерлік
ұйымның басшылығы немесе маман бухгалтер қол қояды. 16-l-бап.
Шоғырландырьтған қаржының есеп беру.
Еншілес ұйымдарымдары бар ұйымдар, негізгі ұйымның қызметі бойынша
қаржылық есеп беруден басқа, Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есепке
алу мен қаржылық есеп беру туралы заңнамасына Және бухгалтерлік есепке алу
стандарттарына сәйкес шоғырландырылған қаржылық есеп беруді жасауға және
ұсынуға міндетті.
17-бап. Есепті кезең
1. Жылдық қаржылық есеп беру үшін есептік ҚР Заң 1 каңтардан бастап
31 желтоқсан аралығындағы күнтізбелік жыл болып табылады.
2. Жаңадан құрылған үйым ушін бірінші есепті жыл оның мемлекеттік
тіркеуден өткен сәтінен басталып, сол жылдың 31 желтоқсанымен аяқталады.
18-бап. қаржылық есеп6еруді табыс ету
1. Ұйымдар қаржылық есеп беруді:
І) құрытай қужаттарына сййкес меншік иелеріне;
2) Қазақстан Республикасының статистика органдарына;
3) Қазақстан Республикасының мемлекеттік бақылау және қадағалау
органдарының кұзыретіне сәййкес соларға табыс етеді.
2. ұйымдар жылдық қаржылық есеп беруді есепті жылдың ( кейінгі жылдың 30
сәуірінен) кешіктірмей табыс етелі.
3. Осы баптың 2-тармағында көрсетілген мерзім шегін іс меншік иесі
қаржылық есеп беру мерзімін анықтауға бірақ жылына бір реттен асырмай
басқа мерзім берілуге хақылы.
4. Шоғырландырылған қаржылық есеп беруді табыс ету осы баптың 1-3-
тармақтарына сәйкес жүргізіледі.
Қорытынды ережелер 19-бап. Қазақсган Республикасының бухгалтерлік есепке
өту мен қаржылық есеп беру туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауапкершілік
Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру
туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заң актілерімен көзделген
жауапкершілікке әкеп соғады. 20 және 21-бaптар
24.06.2002 ж. №329-1I ҚР Заңымен алып тасталған.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.
Назар6аев
1.1 ҚҰЖАТТАР, ОЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ, МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ РЕСІМДЕЛУІ
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің барлық құжаттарын былай бөлуге болады:
Ұйымдық-өкімгерлік құжаттар
Ұйымдық:
жарғы;
штат кестесі;
нұсқаулықтар.
Өкімгерлік:
қаулылар;
өкімдер;
шешімдер;
бұйрықтар.
Анықтамалық-ақпараттық:
хаттамалар;
қызмет бабындағы хаттар;
телеграмма, телефонограмма, факстер:
баяндама және түсіндірме хаттар, куәліктер, қолхаттар, актілер.
Жеке құрамға байланысты құжаттар
өтініш, арыздар;
еңбек кітапшалары, жеке еңбек шарттары.
Қаржылық- есептік операцияларға байланысты құжаттар:
есептік шоттар;
ақшалық, есептік чек кітапшаларын беру туралы өтініш;
есептік шоттар бойынша жазбаларды тексеру нәтижелері туралы хаттар;
фактура-шоттар;
шот акценттерінен, төлем талап-тапсырыстарынан бас тарту туралы хат
алмасулар;
кассир міндеттемесі;
кассаны түгендеу актісі;
төлем тапсырысы;
дебиторлармен және кредиторлармен есеп айырысулы салыстыру актісі;
дебиторлық және кредиторлық берешекті өтеу туралы хаттар;
енбек келісімдері, келісім-шарттар, атқарылған жұмыстарды өтеу туралы
өтініш-шоттар.
Шарттар, жабдықтау мен өнімді өткізуге байланысты құжаттар:
тұрмыстық тапсырыс шарты;
толық материалдық жауапкершілік туралы шарт;
жеткізу шарты;
шарттарға қатысты келіспеу хаттамалары;
тауар-материалдық бопсалы қорларды алуға берілетін сенімхат;
коммерциялық актілер;
реніш-хаттар;
куыным арыздары.
Құжаттарды: жазбаша (қолжазба және машинкаға басылған); графикалық
(сызбалар, схемалар, жоспарлар, т.б.); фотокиноқүжаттар; ұйымдық-
өкімгерлік; қаржыесептік операцияларға байланысты; жабдықтау және өнімді
өткізуге байланысты; жасалу мекені бойьшша (ішкі және сыртқы); мазмұны
бойьшша (қарапайым және күрделі); міндеттілік деңгейі бойынша -
директивалық және ақпараттық; нүсқасы бойьшша (трафаретгік, типтік);
орындалу мерзімі бойьшша (жедел - мерзімі белгіленген, жедел емес - мерзімі
белгіленбеген); шығу тегіне байланысты (қызмет бабындағы, жеке); арналуы
бойынша (түпнұсқа - бірінші рет жасалған, көшірме _ көшірме деп белгі
соғып түпнүсқаны дәл сол қалпында қайталау. Түпнұсқаны жөнелту кезінде
көшірмені міндетті түрде жөнелтуші-субьект істерінде қалдырады; белгілі бір
істерден - үзінді көшірме, иесі түпнұсқаны жоғалтып алған жағдайда -
Дубликаті деп бөлуге болады.
Бұдан басқа, құжаттар зандық күшіне қарай - шынайы (өкілетті қызметкер
барлық тәртіптерді сақтай отырып берген) және мазмұны немесе деректемелері
шындыққа сай келмейтін жалған болуы мүмкін. Шынайы құжаттар өз кезегінде -
жарамды және жарамсыз, яғни заңдық күшін жойған (жарамдық мерзімі өткен
шарт) болуы мүмкін.
Барлық құжаттар редакциялаудан және корректурадан (қателерін түзету)
өтеді.
құжаттармен жүмыс істеуді ГОСТ 6.39 - 72 мемлекетгік стандарт едәуір
жеңілдетеді; бұндағы формуляр үлгіге сәйкес бланкілер жасалады
(бланкілердің екі түрі қарастырылған: хаттарға арналған және жалпы).
Барлық құжаттар мемлекеттік стандартта көрсетілген көлемдегі қағазға
жасалуы керек.
Құжаттар деректемелер деп аталатын, оның мазмұнын бейнелейтін
жекелеген элементтерден тұрады.
Белriленген тәртіппен орналасқан деректемелер жиынтығы - құжаттың формуляры
деп аталады.
Негізгі деректемелер тізімі:
субъектінің эмблемасы;
салық төлеушінің тіркелу нөмірі;
басқарушылық құжаттама классификаторы бойьшша құжат нұскасының коды;
министрлік, ведомоство, субьект атауы;
байланыс мекемесінің индексі, пошта адресі, факс, телетайп, телефон,
банкідегі шот нөмірі;
құжат түрінің атауы;
жасалу күні;
іс индексі, құжат нөмірінің тіркелуі;
кіретін кұжаттың индексі мен күніне сілтеме жасау;
құжатқа қол жеткізуді шектеу таңбасы (қызмет бабында пайдалану үшін);
адресат;
бекіту белгісі;
резумация;
мәтін тақырыбы;
бақылау жасалатыны туралы белгі;
мәтін;
қосымшаның бар болуы туралы белгі;
қолтаңба;
келісілу белгісі;
рұқсатнамалар;
мөр;
көшірмені растау туралы белгі;
орындаушьrnың аты - жөні және телефон нөмірі; құжатrың орындалғаны және
іске жіберілгені туралы белгі;
келіп түскені туралы белгі.
Ұйымдык құжаттар. Өкімгерлік және аклараттык күжаттарға қарағанд бұлар
жоғары заң кұшіне ие, өйткені бұл субъектілерд, құқықтары мен міндеттерін
реттейтін күжаттама болып табылады. Ол бөгде және қарамағындағы
субъектілеі, мен қарым-қатынасына қатысы бар, оның көмегімен өндірісті
басқару процесі жүзеге асырылады.
Жарғы - субъектінің занды ту лға ретіндегі күкык тық мәртебесін
анықтайтьrn қурылтайшылық құжат болып табылады және субъектіні мемлекеттік
тіркеу ке зінде кұрылтайшылық құжат ретінде қарастырылады. Ол құрылайшылар
немесе серіктестікке қатысушыларды қолы қойылып, нотариус бекітіп
(куәландырып), заң оргаңдарында мемлекеттік тіркеуден өтуі тиіс.
Жарғыда мынадай жағдайлар қарастырылуы керек:
қоғам (серіктестік) типі;
субъектінің толық және қысқартылған атауы (қазак, орыс, ағылшын
тілдерінде);
мекен - жайы;
жарияланған жарғылық капиталдың мөлшері жайлы мәлімет;
шығаруға жарияланған акциялар саны жөнінд мәлімет (акционерлік қоғамдар
ушін);
субъектіні басқару органдарының қалыптасу тәртібі мен құзыреті;
шешім қабылдау тәртібі;
жалпы жиналысты әзірлеу мен өткізу реті;
сақтық (резервтік) капиталды құру мен пайдалану реті;
қызметті тоқтату шарттары және т.б.
Ереже - бұл субъектінің құрылу ретін және оның құрылымдық бөлімдері
мен лауазымды тұлғаларының құқықтары мен міндеттерін анықтайтьrn құқықтық
акт.
Ережелер индивидуальды (жеке) және типтік (үлгілі) алуы мүмкін. Ереже
формуляры төмендегідей деректемелерден тұрады: субъект атауы, бекіту
таңбасы, ереже тауы, шығарылу (басылу) мерзімі мен орны, индекс, ақырып,
келісім белгілері, түрі және мәтін (І-қосымша, -нүска, 2-нұсқа),
Ұйымдық-өкімгерлік құжаттар ішінде маңызды орындарын бірін штат кестесі
алады Ол ЖШС қатысушылар киналысында бекітілуге тиісті еңбекақы корының
пайдаланылуын тексеру кезінде аудиторға (тексерушіге) міндетті түрде
көрсетілуі тиіс (l-қосымша, З-нұсқа), Қазақстан Республикасында құнсыздану
процесі және субьект қызметкерлерінің еңбекақысын ұдайы индекстеу жүріп
жатқандықтан, штат кестесіне өзгерістер енгізіп отыру қажет, ол үшін
басшының бұйрығы шығарылады (І-қосымша, За-нұсқа).
Нұскаулық (инструкция) - басқару органы субъект, оның құрылымдық
бөлімшелері мен лауазымды түлғаларынын және азаматтар қызметінің арнаулы
тараптарын реттейтін ережелерді белгілеу мақсатымен шығаратын құқықтық акт.
Нұсқаулық міндетті түрде арнаулы бүйрыкпен немесе Бекітемін деген
графада басшының қолы койылу арқылы бекітіледі, Енгізу мерзімі (бұйрықта
немесе нұсаулыктың өзінде) белгіленеді.
Мысалы: Әлеуметтік салықты есептеу мен төлеу тәртібі туралы №46
нұсқаулығы қазақстан Республикасы Кіріс министрлігінің 1999 жылғы 10
ақпандағы №49 0999 жылы 19 мамырда №519, 1999 жылы 4 тамызда ''№929, 2000
жылы 15 наурызда №210 түзетулер мен толыктырулар енгізілген) бұйрығымен
БЕКІТІЛДІ.
Нұсқаулық формуляры төмендегідей деректемелерден тұрады: нұсқаулықты
шығарып отырған субъект атауы, құрылымдык, бөлімше атауы, нұсқаулықтың
атауы, бекіту таңбасы, мерзімі, тақырыбы, индекс, басылым орны,
Қолтаңба.
Өкімгерлік құжаттар. Олардың пайда болуьrньщ заңды негізі:
үкімет органдарының заңдары, жарлықтары, қаулылары
І субъектінің атқарушылық және өкімгерлік қызметінің өзіне жүктелген
мiндeттepдiң орындалуы үшін жүзеге асырылуы;
басқару аппараты жүмысын, құқықтық ретте қажеттігі.
Маңызды мәселелер қаулы, шешім, бұйрық, өкім, нұсқау сияқты құжаттарда
баяндалады. Басқаларын қарағанда, басқару тәжірибесінде субъект басшысы
шығаратын бұйрық жиі қолданылады. Бұйрық жобасы құрылымдық бөлімше немесе
осы құрылымдық бөлім, шені басқарып отырған лауазымды адам дайындайды
Жобаға бұйрық жазушьrның рұқсатнамасы қойылады ол бұйрық жолданатын
құрылымдық бөлімшелер мен лауазымды адамдарды да өзі анықтайды. Жобаға заң
кеңесшісінің рұқсатнамасы қойылады, өйткені ол бұйрық шығарудьщ
орындылығын, бұйрық жобасьrньщ қолда-. ныстағы заңдарға сәйкестігін
анықтайды.
Руқсатнама қойылған бұйрық жобасы қол қою үшіь басшыға жөнелтіледі.
Бұйрықпен онда аттары аталған адамдардьщ бәрі танысуы тиіс, олар бұйрықтың
бір данасына немесе арнаулы бланкке қол қояды.
Анықтамалық-ақпараттық қужаттар. Құжаттардың бұл тобына мыналар
жатады:
Хаттама - жиналыстар, кеңестер, конференциялар және мәжілістердегі
мәселелер талқылануы мен шешім қабылдау барысы тіркелетін ұйьгмдастырушылық
өкімгерлік құжат, немесе мәжіліс, жиналыс барысьrнда болып жатқанның бәрі
жазылған құжат.
Мәжіліске дайындық жұмыстары барысында хаттамаға қосымша бір топ
құжаттар жасальrnады: күн тәртібі, мәжіліске қатысушылар тізімі және
шақырылғандар
ізімі, баяндамалар немесе негізгі баяндамалар тезистері, алкыланатын
мәселелер бойынша анықтамалар, әр мәселе бойынша шешімдер (немесе қаулылар)
жобалары. Хаттама мәжіліс кезінде жүргізіледі. Мәжіліс барысы
тенографияланып немесе магниттік дыбыс таспасына түсірілген жағдайда,
хаттаманы олардың шартты белгітері ашылғаннан кейін жасауға болады.
Хаттаманы хатшы немесе арнайы тағайыцдалған адам күргізуі тиіс.
Хаттама ортақ бланк формасы бойынша ресімделеді. Оньщ формулярына мыналар
кіреді: субьект кұрылымдык бөлімше атауы, құжат түрін көрсету (хаттама),
мәжілістің өту күні, нөмір, мәжіліс орны, бекіту таңбасы (егер ол бекітілуі
қажет болса), тақырып (күн тәртібі), мәтін, шешім, қолтаңбалар.
Хаттамада оның толық аяқталып, қол қойылған күні емес, мәжілістің
өткен күні жазылады. Егер мәжіліс бірнеше күнге созылса, оның басталған
және сызықшадан соң аяқталған күндері көрсетіледі. Хаттама нөмірі
мәжітістің реттік нөмірі болып табылады. Мәжіліс орны іеректемесінде қала
аты көрсетіледі.
Хаттаманың бас тақырыбында алқалық қызмет түрі мәжіліс, жиналыс) және
алқалық орган атауы ілік сепгі гінде көрсетіледі (комиссия мәжілісі,
еңбекші ұжым жиналысы) .
Хаттама мәтіні екі бөлімнен тұрады:
мәжіліс төрағасы, хатшы, қатысушылар және күн тәртібі көрсетілетін кіріспе
бөлім;
мәжіліс барысы тіркелетін негізгі бөлім.
Қатысушылар алфавиттік ретпен тізімделіп, одан кейін лауазымдары
көрсетіліп, шақырылғандар жазылады.
Кеңейтілген жиналыстар мен мәжілістерде қатысушылар саны мөлшерлі
түрде көрсетіледі, ал аты-жөндері бойынша тізім хаттамаға қосымша жүреді,
және ол туралы хаттаманың өзіне сәйкес жазылады.
Күн тәртібінде: алқалық орган қарастыруына шығарылып отырған мәселелер
санамаланады. Әр сұрақ нөмірленеді және .. туралы деген сөзбен
аяқталады.
Хаттаманың негізгі бөлімі күн тәртібінің тармақтарына сәйкес бөліктерден
тұрады. Әр тармақ бойынша мынадай бөлімдер болуы мүмкін:
Тыңдалды
Сөйлегендер: сөздің қысқаша жазбасы
Шешім (қаулы) қабылданды:
Бұлар мәтінді көрнекті етіп бөліп тұрады. Егер баяндама мәтіндері
немесе сөйлеген сөз тезистері бар болса, олар хаттамаға жазылмайды, тек
баяндамашының аты-жөнінен кейін сызықша қойылып, баяндама (ха барлама.
сөйленген сөз) мәтіні қоса беріліп отыр деп көрсетіледі.
Әрбір сөйленген сөзден кейін сұрақтар мен жауапта бар болса, олар
келіп тусу ретіне қарай жазылады.
Қорытынды бөлімде талқыланып отырған мөсел бойынша қабылданған шешім
(қаулы) жазылады. Ол нақты болуы және мынадай кұ рамдас бөліктерден тұруы
тиіс: кім және қай күнге дейін не істеуі керек.
Лауазымды тұлғаларды сайлау кезінде әр кандидатура бойынша дауыс беру
нәтижелері көрсетіледі.
Мәжілістерде мәселе талқылану барысын қамтуына қарай хаттамалар толық
және қысқартылған балып бөлінеді.
қысқа хаттамада баяндамашының аты-жөні, баяндама тақырыбы,
сөйлегендердің аты-жөндері ғана жазыла ды (ескертулер сипаты, талқылау
барысы, айтылған пікірлер, т.б. жайлы толық мағлұмат алу мүмкін емес).
Мұндай хаттама тек стенограмма бар болса немесе баяндама мәтіндері
хаттамаға қоса берілгенде ғана жаса лады. Басқа жағдайлардың бәрінде
хаттама толық болуы тиіс. Толығымен дайын болған хаттамаға төраға немесе
хатшы қол қояды
Алқалық органдар шешімдері атқарушыларға дербес құжаттар - қаулылар,
шешімдер, бұйрықтар түрінде еткізіледі. Басқа жағдайларда бұйрықтардан
үзінді көшірме жасалады (І-қосымша, 4-нұсқа).
қызмет бабындағы хаттар - бұл занды және жеке тұлғалармен қатынас
жасау, бір нәрсені хабарлау, бір әр нәрседен хабардар ету құралы болып
табылатын басқарушылық құжаттардың үлкен тобының жалпы атауы.
Хат мәтіні екі бөлімнен тұрады:
біріншісінде құжатты жасауға мәжбүр қылған себептер баяндалады, сондай-
ақ бүнда жоғарғы органдардың, салық инспекцияларының хатты жазуға негіз
болған шешімдеріне сілтеме жасалуы мүмкін;
екіншісінде құжат жасалуының басты мақсаты болып табылатын негізгі
бөлімі баяндалады: тұжырымдар, тілектер, үсыныстар, ескертулер, т.б.
қызмет бабындағы хаттың басты мақсаты: әрекетке пақыру, сендіру,
дәлелдеу, түсіндіру .
Ақпарат сипатына қарай хаттар былай бөлінеді: жөнелтпе хат (ілеспе
хат) - адресатқа оған қоса берілген құжаттар жіберілгенін хабарлау үшін
жасалатын құжат;
шақыру-хат - адресатқа қандай да бір өткізілетін шараға қатысуды үсынады
(семинарға немесе конференцияға шақырту);
ақпарат-хат - адресатқа қандай да бір факт немесе шара жөнінде
хабарлайды;
хабарлама-хат (ақпараттық және шақыру хаттарға жақын) - нақты бір адресат
ушін жазылады және көбіне сұранысқа жауап болып табылады; қуаттау-хат -
қандай да бір жөнелтілудің (хат, жеделхат) алынғандығы жөнінде, қандай да
бір бұрын жасалған қүжаттың әлі де күшінде екендігі туралы хабарламадан
түрады;
еске салу хаты - қандай да бір міндеттемені орындалу немесе шараның
өткізілу мерзімі ж: кындағанын немесе өтіп кеткенін көрсету; кепілдік - хат
- өзінде көрсетілген міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ететін құжат
(төлемге кепілдік беру);
бастама - хат - жауап талап етуші (адресат қандай да бір мәселені
шешу үшін тілек, ұсыныс, сұрау салу);
жауап-хат - мазмүны бойынша бастама-хатқа тәуелді сипатқа ие, өйткені
оның мәтінінің тақырыбы беріліп қойған, енді тек бастама хатпен көрсетілген
мәселе шешімінің сипатын қабылдар ұсыныстан бас тарту, тілекті орындау –
баяндама.
Жеделхат - телеграфтық байланыс арналары бойынша ақпарат беретін
құжат түрі. Ақпарат беру жылдамдығының нақты қажеттігіне байланысты
жеделхат түрін құрастырушы оның жеделдігін көрсетеді: кезектен тыс,
үкіметтік, жедел, т.б.
Қызмет бабындағы жеделхат мәтіні мөрмен бекітіліп, екі дана етіп
жасалынады. Біріншісі, қол қойылып, жөнелтуге жіберіледі, екіншісі іске
тігіледі.
Факс - кез келген құжат түрін жеткізу. Факс арқылы жеткізілген
құжаттардың жалған еместігі дәлелденбейтін болғандықтан, ол тек жылдам,
жедел акпаратты жеткізу үшін ғана қолданылады.
Телефонограмма - телефон арқылы жеткізілген хабарлама, жедел
нұсқаулар, хабарламалар және басқа да мәліметтер жеткізу үшін
пайдаланылады.
Телефонограмма деректемелері:
Тақырьп. Телефонограмма нөмірі. Жіберілу күні.
Телефонограмманы жіберушінің атауы. Телефонограмманы қабылдаушының атауы.
Мәтін.
Телефонограммаға қол қойған лауазымды тұлғаны көрсету.
Телефонограмманы жіберген лауазымды тұлғаның аты-жөні (сол адамның телефон
нөмірі көрсетіледі).
Телефонограмманы қабылдап алған лауазымды тұлғаның аты-жөні (сол адамның
телефон нөмірі көрсеті леді) .
Телефонограмманы жіберу-қабылдау уақыты (есеп арнайы журналға жүргізіледі).
Баяндау жазбахат - бұл құжатта субьект қызіеткері қандай да бір
мәселеге байланысты өз пікірін ілдіре алады. Ол (мазмұнына қарай)
бастамалык, ақпараттық немесес есеп беруші (бір дана етіп жасалады) болуы
мүмкін.
Анықтама - қаңдай да бір деректі растайтын құжат.
Куәлік - нақты фактіні (мынадай тұлғаға аудит күргізу қүқығы берілген,
т.б.) белгілейтін құжат. Ол әрдайым субьект бланкісіне жасалады. Кейбір
жағдайларда мөр басылған фотосурет пен куәлік иесінің қолы қажет Юлады.
Оңда куәліктін (жеке бас куәлігі, іссапар куәлігі, т.б.) жарамдылық мерзімі
көрсетіледі. Куәлік міндетті түрде тіркеледі және қолхат арқылы беріледі.
Акт - бірнеше тұлға белгілі бір деректі (фактіні) куәландыру үшін
жасаған құжат (көптеген жағдайда актіні субъект басшысынып бұйрығымен
тағайындалған комиссия жасайды).
Жеке құрамға байланысты құжаттар
қызметкерді жұмысқа қабылдау кезінде әкімшілік оған тапсырылатын жұмыспен
таныстырып, оның құқықтар мен міндеттерін түсіндіріп беруге тиісті. Сондай-
ақ ол он кәсіпорындағы ішкі еңбек ережесімен және ұжымдық шартпен,
өңдірістік санитария, еңбек гигиенасы, өрттен сақтандыру қазметі
ережелерімен және басқа да еңбек қорғау ережелерімен таныстыруға міндетті.
Кең көлемді ақпарат-нұсқау алғаннан кейін кызметкер жұмысқа қабылдау
туралы өтініш жазады, оған, өзі қол қоюы тиіс. Өтінішті қабылдап алып, оны
толық қарастырып болғаннан кейін әкімшілік жұмысқа қабыл дау туралы бүйрық
шығарады. Осы туралы қызметке қабылданған адамға жариялап, одан қолхат
алады. Сол арқылы қызметкер өзімен жасалған жеке еңбек шарты ның (9-
қосымша) дұрыстығын тексере алады.
Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 10 желтоқсандағы Қазақстан
Республикасындағы еңбек туралы №493-1 Заңына сәйкес, жеке еңбек шартының
тоқта тылуына мынадай жағдайлар негіз бола алады:
25 -бап бойынша еңбек шарты: мерзімі біткенде;
екі жақтың еркіне тәуелсіз жағдайларға байла нысты тоқтатылуы мүмкін;
25 -бап бойынша: екі жактың келісімімен; бір тараптың бастамасымен;
заң актілерінде қарастырылған басқа да негіздемелер бойынша бұзылуы
мүмкін;
26-бап бойынша: субъектінің таратылуы;
қызметкерлер саны немесе штат қысқаруы; қызметкердің иеленіп отырған
қызметіне сәйкес еместігінің анықталуы;
уакытша еңбекке жарамсыздық нәтижесінде екі ай қызметке келмеу (егер занда
сол ауруға байланысты одан да артық мерзім көрсетілмесе); қызметкердің
басқа мекенге ауысудан бас тартуы; қызметкердің жеңілірек жұмысқа ауысудан
бас тартуы, т.б. сияқты себепгер бойынша жумыс берушінін бастамасымен
бұзылуы мүмкін.
Жаңа ереже бойынша қызметкер анықталмаған мерімге жасалған жеке еңбек
шартын бұзуға құқылы, ол әкімшілікке бұл жөнінде бір ай бұрын жазбаша
түрде хабарлауы керек.
Бұндай арыздар екі дана етіп жасалады: біріншісі әкімшілікке беріледі,
екіншісі (арыз берілген күні жазылып, лауазымды адамның қолы қойылған)
жұмыстан босату туралы арыз берушінің қолында қалады.
Жұмыстан босанушы аты-жөнін, қызметін және құрылымдық бөлімшенің
атауын толық көрсетеді.
Арыз қабылдап алып, оны қарастырып болғаннан кейін әкімшілік жұмыстан
босату туралы бұйрық шығарады.
Барлық кызметкерлерге жыл сайын демалыс беріледі. Бұндайда жұмыстан
бірінші жылында еңбек демалысы жеке еңбек шарты бойынша жұмыстың бір
жылының аяғында беріледі. Келесі жылдарда демалыс үжымдық еңбек шартына
және демалыс кестесіне сәйкес кез келген уакытта берілуі мүмкін. Ондайда
демалыс беру туралы өтініш жазылады.
Еңбек кітапшасы- жеке еңбек шартын жасау кезінде жұмыс беруші
қызметкердің еңбек әрекетін растайтын құжаттар талап етуге құқылы. Олар:
еңбек кітапшасы немесе жеке еңбек шарты не болмаса жұмысқа кабылдау және
босату туралы бұйрықтардан үзінді көшірмелер. Еңбек кітапшасы қызметкердің
еңбек әрекетін растайтын құжаттарының бірі болып табылады.
Еңбек кітапшасын толтырып, жүргізуді әкімшілік кызметкердің тілегі
бойынша Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау
Министрлігінің.
2000 жылғы 15 ақпандағы №35-п бүйрығымен беітілген Еңбек кітапшаларын
жүргізу реті туралы нұсқаулыққа сәйкес жүзеге асырады.
Бірінші бетіне қызметкер туралы мәліметтер: фамилиясы, аты, әкесінің
аты, туылған күні, жеке бас куәлігіне негізделіп жазылады. Білімі,
Мамандығы графалары білім туралы құжаттар (аттестат, куәлік, диплом)
негізінде толтырылады.
Жұмыс туралы мәліметтер бөлімінде жүмыс берушінің толық атауы, штат
кестесіне сәйкес қызметкер иемденіп отырған қызмет және жазба қандай
негізде жүргізілген, (бұйрык, оның нөмірі мен күні, жеке еңбек шарты, оның
жасалған күні) жазылады
Еңбек кітапшасына жазбаны кадр бөлімінің меңгерушісі, маман немесе
субъект басшысы жүргізе алады.
Марапаттаулар мен ынталандырулар деген бөлімге, диплом иеленген
жаңалықтары, қолданылған өнертабыстары мен оңтайландыру ұсыныстары
жазылады, соныме қатар оларға байланысты сыйақы төленуі туралы мәліметтер
енгізіледі.
Еңбек кітапшасындағы жазба бұйрықтың түпнұсқасындағы жазбаға толық
сәйкес болуы керек. Жұмыстан босатылған жағдайда еңбек кітапшасын
міндетті түрде Қазақстан Республикасындағы Еңбек туралы ҚР Заңдарындагы
сәйкес бапқа сілтеме жасалады Екі тараптын келісімі бойынша босатылды (ҚР
ЕтЗ 25-бап, 2.l-тармағы;
Штат қысқартуына байланысты босатылды (ҚР ЕтЗ 2б-бап, 2-тармақ).
Еңбек кітапшасы таусылса, қосымша бет жазылады. Басшыларға, инженер-техник
қызметкерлерге жеке іс ашылады: кадрларды тіркеу жөніндегі жеке іс қағаз
(суретімен), жұмысқа қабылдау туралы өтініш, білім жөніндегі құжаттар мен
анықтамалардың көшірмелері.
Еңбек кітапшасында жазбалар жүргізу реті 3-қосым шада келтірілген.
Қаржылық –есептік опреацияларға байланысты құжаттар. Құжаттаманың маңызы
жөне оның жасалуына қойылатын талаптар
Каржылық -есепгік операцияларға байланысты құжатір қаржылық -есептік
операцияньщ шын мәнінде жүзеге зкандығынын немесе оны атқару қүқығының
жазбаша үжаттары болып табылады (бухгалтерлік есептегі шаруылық операциялар
тек арнайы ресімделген құжаттар негiзінде ғана көрінеді).
Қаржылық-есептік операцияларға байланысты құжаттар, сондай-ақ жеке
меншіктің сақталуын, қолданыстағы зандардың қадағалануы мен жүргізілген
және жүргізілетін операциялардың орындылығын бастапқы және кейінгі
бакылауға да көмектеседі.
Бастапқы бақылау - қызметкерлер құжаттарға қол қою кезінде (ақша алу
және беру, ағымдағы және кореспонденттік шоттарға ақша аудару) жүзеге
асырады.
Кейінгі бақылау - құжаттық тексерулер түрінде, сондай-ак қаржы
бөлімінде және бухгалтерияда барлық келіп түсетін күжаттарды тексеру
жолымен жузеге жасалады, құжаттар арқылы шаруашылық қызмет сараптамасы
жүргізіледі. құжаттардан жеке-меншік тоналуы, лауазымды түлғалардың
құқықтарын теріс пайдалануы, қаржылык - есептік тәртіптің бүзылуының
дәлелдерін табуға болады. Сот органдарында іс және талас қаралуы кезінде
құжаттар негізгі дәлелдеме көзі ретінде қолданылады.
Қаржылық - есептік құжаттарды жасауға жалпыға ортақ талаптар қойылады.
Барлық құжаттар өз уақытында, операция атқарылған мезетте жасалып, шындыққа
сәйкес деректерді объективті түрде көрсетуі керек және міндетті
деректемелері болуы тиіс. Деректердің шындыққа сәйкестігі мен құжаттың
сапалы жасалуы құжаттарға қол қоятын адамдар (басшы, меңгеруші, (бухгалтер,
кассир, қабылдап алушы, т.б.) жауап береді құжаттар сиямен, таза, катесіз,
тазартусыз жазылады; (ақша құжаттары - чектер, кассалық кіріс және шығыс
ордерлері, төлем тапсырыстары және басқа да банк құжаттары үшін қатаң
тәртіп бар), келісілмеген түзетулерге жол берілмейді. Кассалық кіріс және
шығыс ордерлеріне қосып берілген барлық құжаттарға, сондай-ақ банк
құжатарына Алынды (Получено), Өтелді (Погашен) деген мөр басылып отыруы
тиіс. Басқа құжаттардағы кателер корректура жасау а; қылы түзетіліп,
Түзетілді деген беті соғу арқылы келісіліп, күжатгрға қол қойған адам
бекітеді.
Белгіленген ережелерді сақтамай жасалған құжатар заң күшіне ие емес.
Қаржылық-есептік операцияларға байланысты барлық құжаттар кейіннен өнделу
барысында катаң тексеруден өтуі тиіс.
Форма бойынша тексеру - құжат жасалуының дұрыстығын деректемелердің
толтырылуы, қолтаңбаларды түгел болуы, мазмұнындағы операцияның көрсетілу
толықтығы, т.б, тұрғысынан тексеру.
Мазмұны бойьшша тексеру - операцияның дурыстығы мен орындылығы, оның
нормативтік актілерге сәйкестігі, т.б. бақылау.
Ағымдағы, корреспонденттік және жинақ ақша шоттарын ресімдеу және ашу.
Кәсіпорындар өз қызметінің сипаты, қаржыландырі көзі қандай болса да,
уақытша бос ақшалай каражатьп сақтау және қолма-қол ақшасыз есеп айырысуды
жу зеге асыру үшін банкте шот аша алады.
Қазақстан Республикасыныи 1998 жылғы 29 маусымдағы Төлемдер мен ақша
аударулар туралы №237-І Заңына, Қазақстан Республикасының Азаматтық
кодексіне, Қазақстан Республикасы Ұлттык Банкі Басқармасының 2000 жылғы 2
маусымдағы №266 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы банктерінде
тапсырыскерлер шоттарын ашу, жүргізу және жабу туралы Нұскауға және басқа
да Қазақстан Республикасының нормативтік актілеріне сәйкес Қазақстан
Республикасы банктерінде тапсырысксрлер шоттарын ашу, жүргізу және жабу
реті анықталады.
Банктік шот - бұл банк пен тапсырыскер (клинет) арасындағы депозит
(салым) қабылдауға және банктің тапсырыскерге шартта, заңдарда және банк
практикасында қолданылатын іскерлік айналым ғүрыптарында көзделген банктік
қызмет көрсетуді жүзеге асыруына байланысты келісімдік қатынастарды
бейнелеп-көрсету амалы.
Банктік шоттар теңгемен де, шетел валютасымен де ашылып, жүргізіле
береді және өз ішінде ағымдағы, жинақтық және корреспонденттік шоттар болып
бөлінеді.
Банк шоты келісімі бойынша ағымдағы немесе корреспонденттік шот
ашқанда банк тапсырыскер пайдасына келіп тускен ақшаны қабылдауға,
тапсырыскердің қандай да бір ақша сомасын өзіне немесе үшінші тұлғаларға
аудару (беру) және басқа да, банк шогы келісімінде көзделген кызметгер
көрсетуге міндеттеме алады.
Ағымдағы немесе жинақтық шоттар - занды және жеке тұлғалардың, занды
тұлғалардың окшауландырылған бөлімшелерінің (филиалдар мен өкілдіктер)
банктік шоттары.
Корреспонденттік шоттар - банктер мен банк операцияларының жекелеген
түрлерін жүзеге асыратын айымдардың банк шоттары.
Ағымдағы немесе корреспонденттік шот ашу үшін банкке мынадай құжаттар
тапсырылады:
Шот ашу туралы банк бекіткен үлгідегі өтініш.
Тапсырыскердің салык есебіне тіркелгенін растайтын салық қызметі
берген құжаттын тупнүсқасы.
Мемлекеттік тіркеуден (қайта тіркеуден) өтксв діпн растап, өкілетті
орган белгіленген формзп дағы құжаттың көшірмесі.
Филиалдар мен өкілдіктер үшін - занды тұлғалар Қазақстан Республикасы
резидентінің филиал немесе өкілдік басшысына берген сенімхаттың көшірмесі.
Жарғы немесе типтік жарғы негізінде тапсырыскердің қызмет ету фактісін
растайтын құжаттың нотариус бекіткен көшірмесі.
Құрылтайшылық шарттың нотариус бекіткен көшірмесі.
Қолтаңбалар мен мөр үлгілері бар, нотариус немесе жоғары тұрған
ұйымдар басшылары бекіткен құжат (2 дана).
Қолтаңбалар үлгілеріне арналған орындағы бос жолдар сызылып тасталады.
Бірінші больm қол қою құқығына субьект басшысы және өкілеттілігі
болса, оның орынбасары ие, екінші кезекте бас бухгалтер қол қояды. Бір
қолтаңба алынып тасталған немесе қосылған жағдайда банкке жаңа құжат
тапсырьтады. Банкке үсынылға барлық құжаттар шоттың заңдық ресімделуі не
байланысты іс тігіндісінде сақталады.
Шот иесі-кәсіпорын сол шоттағы қаржыға есептер ережелерін сақтай
отырып, өз бетімен билік жүргізугі қүқығы бар.Банк мекемесі шот иелерінің
олардың шоттарыңда бар соманың аясындағы қаражатты есептен шығару жөнін
дегі өкімдерін орындайды Кәсіпорынның келісімінсіз дау тудырмайтын,
мемлекеттік арбитраж, халықтық сот салық немесе қаржы органдарьшьщ
шешімімен белгіленген төлемдер ғана атқарылады.
Өз иелігіне бюджеттен белгілі бір мақсаттарға пайдалану үшін қаражат
алып отырған субьект басшылары несие иеленуші болып табылады. қол қою
үлгісі бар құжаттың түпнұсқасы 184- бетте келтірілген.
Ағымдағы шот операцияларын банк мекемесі шаруашылық жүргізуші
субъектінің қаржы бөлімі немесе бухтгерия жазып беретін арнайы бекітілген
нысандағы жаттар бойьшша атқарады. Ең жиі колданылатын құжаттap мыналар:
төлем тапсырыстары, фактура-шоттар, шма-кол ақша алу жөнінде хабарландыру,
ақшалық эне есеп айырысу чектері, есеп айырысу шоттарының інді көшірмелері,
арыздар (акцептен бас тарту, аккредетив, несие беру, т.б. туралы).
Ағымдағы немесе корреспоңденттік шотқа тіркеу үшін банкке ақша тапсыру
қолма-қол ақша салу туралы хабрландыру арқылы ресімделеді.
Ақша және чек кітaпшаларын беру туралы өтініш. Ағымдағы шоттан
кассаға (еңбекақы төлеу және аска да шаруашылық шығындар үшін) қолма-қол
ақraлай қаражат алу үшін кассирдің немесе басқа адамардың (бухгалтерден
басқа) атына чек жазыльm, банке ұсынылады. Чектің екінші жағында ақшаның
қандай мақсаттарға жұмсалатыны көрсетіледі. Чек бойьшша алынған ақшалай
қаражат кассаға өткізілуге тиіс және кассалық кіріс ордерімен ресімделеді.
Сонымен қатар, чектер, Қазақстан Республикасы аумағында төлем
күжаттарын пайдалану мен ақша аударуды жүзеге асыру Ережелеріне (ҚР Ұлттық
Банкінің 2000 ж. 25 сәуірдегі №179 қаулысы) сәйкес, төлем құжаттарының бір
түрі больm табылады және ҚР Ұлттық Банкінің Казакстан Республикасы
аумағында чектерді колдану Ережелерін бекіту туралы 1998 ж. 5
желгоксандағы №266 каулысына (2000ж. 13 қазанда №390 гүзетулер мен
қосымшалар енгізілген) сәйкес, чек - төлем құжаты. 0.1 чек берушінің алушы-
банкке сонда көрсетілген акша сомасын чек иесіне төлеу туралы олардың
арасындағы шартқа негізделген жазбаша бұйрығы болып табылады. Бұл құжат
бойынша чек бланкінің және чек кітапшасының (соның ішінде қорғау дәрежесі
мен деректемелері бойьшша) үлгісі бекітіледі.
Чекте мынадай міндетті деректемелер болуы керек чек деген атау;
чектің сериясы мен нөмірі;
чектің қолданылу (жарамдылық) мерзімі;
чек берушінің немесе оның өкілінің атауы (аты чек берушінің салық
төлеуші ретіндегі тіркеу нөмірі;
санмен және сөзбен жазылған сома, чек берілr орын және чек берушінің
немесе оның өкілі қолы мен мөрі (занды тұлға үшін);
чек иесінің атауы (аты);
чек иесінің салық төлеуші ретіндегі тіркелу нөмірі;
чек бойьшша төлем жасауға міндетті чек беру банкінің атауы;
чек беруші банкінің банктік жеке КОДЬІ; бүйрық бойынша төлеңіз деген
графа; төлемнің қолданысы деген графа;
чек иесінің чекті төлемге алғандығы жөнінде белгі деген графа;
АЖК (ақша жіберушінің коды), БеК (бенефицар коды) және тқк (төлемнің
қолданыс код графалары.
Бұлардың сыртында, кепілдікті чекте: кепілдікті чек атауы;
чек беруші банкі кепілдік берген чектер бойы ша жалпы сома болуы
керек.
Чектер қолма-қол ақшасыз төлемдерді жүзеге асы) үшін, қолма-қол ақша
алу үшін пайдаланылады.
Чектерді толтыру және пайдалану реті
1. Чек сомасы санмен және сөзбен, сондай-ақ б рілген күні (айы-сөзбен)
сиямен немесе каламм: қолдан жазылады,
2. Сома сандармен деген деректемеде сомань алдындағы және соңындағы бос
орын екі сызьп пен - сызыльm тасталуы тиіс.
3. Атаулы чекте Төлеңіз деген сөздің алдына қаламмен немесе сиямен: атына
чек берілген адамның толық аты-жөні жазылады.
4. Соманы сөзбен жазу міндетті түрде жолдың басынан басталуы тиіс. Теңге
деген сөз соманың соңынан бос орын қалдырмай бірден қойылуы керек.
5. Чекке міндетті түрде чек беруші сиямен немесе қаламмен қол қояды.
6. Барлық деректемелерін толтырып болғанша чекке қол қоюға болмайды.
7. Мәтінде ешқандай түзетулерге жол берілмейді, өйткені олар чекті жарамсыз
қылады.
8. Шот иесі банкке тапсырған қолтаңбалар үлгісі бар карточкада ұйымға мөр
берілмегендігі көрсетілсе, банк чектерді мөр басылмаған күйінде қабылдайды.
9. Ақшаны алғандығы жөнінде көлхатты банк тек атаулы чекте, чектін екінші
бетінде жаздырып алады.
10. Чек жасалуымен бір мезгілде чек түбіртегініц де бүкіл деректемелері
толтырылуы тиіс
11. Чекті алғандығы жөнінде колхатты шот чек түбіртегіне жаздырып алады,
12. Өтелген және бүлінген чектерд; чек беруші үш жыл сақтауға міндетті.
13. Шотты жапқан жағдайда банк мекемесіне артық пайдаланылмаған чектері
мен түбіртектері чек кітапшаларын арыз жазып, чек нөмірлерін көрсетіп
қайтаруы керек.
Есептік және ағымдағы шоттар жазбаларды тексеру нәтижелері туралы
хаттар. Банктегі, сондай-ак, кәсіпорындағы есеп жүргізілуінің дұрыстығын
қадағалау мақсатында оанк мекемелері шот иелеріне олардың шоттарынан үзінді
көшірме береді.
Үзінді көшірме - банк шаруашыльгқ жүргізуші субъектінің ағымдағы
(корреспондентгік) шоты бойынша ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
тақырыбы: Банклік іскер
орындаған:
тексерген:
Жоспар
Кіріспе
І.Негізгі бөлім.
1.Бухгалтерияда іс қағаздарын жүргізу, оның мазмұны және құжаттарды
ресімдеу
1.1 Құжаттар, мазмұны және оларды ресімдеу
1.2 Бухгалтерия қызметкерлерінің лауазымдық нұсқаулары
1.3 Бухгалтерлік құжаттар және оларды сақтау
ІІ. Бухгалтерлік құжаттармен жұмысты ұйымдастыру
2.1 Бухгалтерияның жұмысын реттеу
2.2 Бухгалтериядағы іс қағаздарды жүргізудегі құжаттардың түрлері
Кіріспе
Шаруашылық жүргізудің бүгінгі жағдайларында бухгалтерия субъектінің
қаржы стратегиясын анықтайтын және оның шаруашылық қызметінің дамуына әсер
ететін маңызды бөлімшелердің біріне айналып отыр. Сондықтан да,
бухгалтерияны ұйымдастыруды және қызметін ұдайы жетілдіріп, оның кадрлық
құрамын үнемі жақсартып, ақпарат өңдеудің алдыңғы қатарлы технологияларын
үздіксіз енгізіп отыру қажет. Бухгалтерия қызметкерлері еңбегінің жемісі -
ол қаржылық, есеп айырысу-ақша құжаттары, бастапқы,· есептік-статистикалық,
ұйымдық-өкімгерлік және басқа да күжаттарынан шаруашылық жургізуші
субъектінің өміршеңдігі және бұдан былайғы қызмет ету мүмкіндіктері
көрінеді.
Бухгалтерия жумысын жақсартудың маңызды бағыты ұйымдастыруды жетілдіру
және іс қағаздарын жургізу болып табылады.
Іс қағаздарын жүргізу - субъектінің құжаттармен жумыс істеудегі
басқарушылық қызметімен байланысты ерекше саласы.
Барлық күжаттар сипатына және маңыздылығына қарай бөлінеді. Олар
аиғактама құралы больm табылады, оны жеке тұлғалар да, сондай-ақ заңды
тұлға субъектілері де пайдаланады. Қызмет бабьrnдағы құжаттармен қатар,
шаруашылық жургізуші субъектіге азаматтардың ұсыныстары, арыздары мен
шағымдары да келіп түседі.
Кәсіпорындар қызметі әкімшілік те, сондай –ақ арнайы құжаттама
жүйесінде де көрінеді. Әкімшілік құжаттамада - басқарушылық қызметінен, ал
арнайы қүжаттамада - бухгалтерлік және статистикалық есеп, жоспарлау және
басқа да субъект қызметінің атқарымдық жағынан көрінеді.
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің бухгалтерлік есепті және іс
қағаздарын жүргізуді ұйымдастыруы мычадай нормативті күжаттардын көмегімен
анықталады: қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есеп туралы 1995 жылғы
26 желтоқсандағы №2732 Заңы; Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп
жөніндегі У лттық комиссиясының 1996 жылғы 13, 14, 15 қарашадағы №3, 4, 5
қаулыларымен бекітілген бухгалтерлік есеп стандарттары; қазақстан
Республикасы қаржы министрлігінің Бухгалтерлік есеп пен аудит әдістемесі
департаментінің 1997 жылғы 31 желтоқсандағы №455 бүйрығымен бекітілген
Бухгалтерлік қызметті үйымдастыру 24 бухгалтерлік есеп стандарты;
қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жөніндегі У лттық комиссиясынь
1996 жылғы 18 қарашадағы №6 қаулысымен бекітілген Субъектілердің қаржы-
шаруашылық әрекетінің бухгалтерлік есеп шоттарының Бас жоспары;
Субъектілердің қаржы - шаруашылық бухгалтерлік есеп шоттарының Бас
пайдалануға нұсқау; бухгалтерлік есеп стандарттарына әдістемелік нұсқаулар;
Субъектілердің қаржы-шаруашылық. қызметінің бухгалтерлік есеп
шоттарының Бас жоспары принцитері негізінде жасалған шоттардың жұмыс
жоспары;
нормативтік актілер, жоғарыда аталған құжаттарға әдістемелік үсыныстар,
нұсқаулар және бухгалтерлік есепті ұйымдастыру бойынша басқа да нормативтік
актілер;
шарушылық жүргізуші субъектінің есеп саясаты. қызметінің жоспарын ның
келісіміменмен уәкілетті орган бекіткен бухгалтерлік есепке алуды жүрпзу
мен бухгалтерлік есепке алу стандарттары бойынша қаржылық есеп беруді
жасаудағы оңайлатылған нысанын қолдануға құқылы. Қазақстан Республикасының
заңнамасына сәйкес шағын кәсіпкерлік субъектілері болып табылатын ұйымдaр
қаржылық есеп беруді жүрriзген кезде осы Заңның 2-1. бабының ережелерін
басшылыққа алуға құқылы.
Қаржылық есеп беруге ұйымның басшылығы және бас бухгалтері
(бухгалтері) қол қояды. Бухгалтерлік есепке алуды мамандандырылған
бухгалтерлік ұйым немесе маман бухгалтер жүргізетін ұйымдардың қаржылық
есеп беруіне уиымньщ басшылығы, сондай-ақ мамандандырылған бухгалтерлік
ұйымның басшылығы немесе маман бухгалтер қол қояды. 16-l-бап.
Шоғырландырьтған қаржының есеп беру.
Еншілес ұйымдарымдары бар ұйымдар, негізгі ұйымның қызметі бойынша
қаржылық есеп беруден басқа, Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есепке
алу мен қаржылық есеп беру туралы заңнамасына Және бухгалтерлік есепке алу
стандарттарына сәйкес шоғырландырылған қаржылық есеп беруді жасауға және
ұсынуға міндетті.
17-бап. Есепті кезең
1. Жылдық қаржылық есеп беру үшін есептік ҚР Заң 1 каңтардан бастап
31 желтоқсан аралығындағы күнтізбелік жыл болып табылады.
2. Жаңадан құрылған үйым ушін бірінші есепті жыл оның мемлекеттік
тіркеуден өткен сәтінен басталып, сол жылдың 31 желтоқсанымен аяқталады.
18-бап. қаржылық есеп6еруді табыс ету
1. Ұйымдар қаржылық есеп беруді:
І) құрытай қужаттарына сййкес меншік иелеріне;
2) Қазақстан Республикасының статистика органдарына;
3) Қазақстан Республикасының мемлекеттік бақылау және қадағалау
органдарының кұзыретіне сәййкес соларға табыс етеді.
2. ұйымдар жылдық қаржылық есеп беруді есепті жылдың ( кейінгі жылдың 30
сәуірінен) кешіктірмей табыс етелі.
3. Осы баптың 2-тармағында көрсетілген мерзім шегін іс меншік иесі
қаржылық есеп беру мерзімін анықтауға бірақ жылына бір реттен асырмай
басқа мерзім берілуге хақылы.
4. Шоғырландырылған қаржылық есеп беруді табыс ету осы баптың 1-3-
тармақтарына сәйкес жүргізіледі.
Қорытынды ережелер 19-бап. Қазақсган Республикасының бухгалтерлік есепке
өту мен қаржылық есеп беру туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауапкершілік
Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру
туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заң актілерімен көзделген
жауапкершілікке әкеп соғады. 20 және 21-бaптар
24.06.2002 ж. №329-1I ҚР Заңымен алып тасталған.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.
Назар6аев
1.1 ҚҰЖАТТАР, ОЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ, МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ РЕСІМДЕЛУІ
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің барлық құжаттарын былай бөлуге болады:
Ұйымдық-өкімгерлік құжаттар
Ұйымдық:
жарғы;
штат кестесі;
нұсқаулықтар.
Өкімгерлік:
қаулылар;
өкімдер;
шешімдер;
бұйрықтар.
Анықтамалық-ақпараттық:
хаттамалар;
қызмет бабындағы хаттар;
телеграмма, телефонограмма, факстер:
баяндама және түсіндірме хаттар, куәліктер, қолхаттар, актілер.
Жеке құрамға байланысты құжаттар
өтініш, арыздар;
еңбек кітапшалары, жеке еңбек шарттары.
Қаржылық- есептік операцияларға байланысты құжаттар:
есептік шоттар;
ақшалық, есептік чек кітапшаларын беру туралы өтініш;
есептік шоттар бойынша жазбаларды тексеру нәтижелері туралы хаттар;
фактура-шоттар;
шот акценттерінен, төлем талап-тапсырыстарынан бас тарту туралы хат
алмасулар;
кассир міндеттемесі;
кассаны түгендеу актісі;
төлем тапсырысы;
дебиторлармен және кредиторлармен есеп айырысулы салыстыру актісі;
дебиторлық және кредиторлық берешекті өтеу туралы хаттар;
енбек келісімдері, келісім-шарттар, атқарылған жұмыстарды өтеу туралы
өтініш-шоттар.
Шарттар, жабдықтау мен өнімді өткізуге байланысты құжаттар:
тұрмыстық тапсырыс шарты;
толық материалдық жауапкершілік туралы шарт;
жеткізу шарты;
шарттарға қатысты келіспеу хаттамалары;
тауар-материалдық бопсалы қорларды алуға берілетін сенімхат;
коммерциялық актілер;
реніш-хаттар;
куыным арыздары.
Құжаттарды: жазбаша (қолжазба және машинкаға басылған); графикалық
(сызбалар, схемалар, жоспарлар, т.б.); фотокиноқүжаттар; ұйымдық-
өкімгерлік; қаржыесептік операцияларға байланысты; жабдықтау және өнімді
өткізуге байланысты; жасалу мекені бойьшша (ішкі және сыртқы); мазмұны
бойьшша (қарапайым және күрделі); міндеттілік деңгейі бойынша -
директивалық және ақпараттық; нүсқасы бойьшша (трафаретгік, типтік);
орындалу мерзімі бойьшша (жедел - мерзімі белгіленген, жедел емес - мерзімі
белгіленбеген); шығу тегіне байланысты (қызмет бабындағы, жеке); арналуы
бойынша (түпнұсқа - бірінші рет жасалған, көшірме _ көшірме деп белгі
соғып түпнүсқаны дәл сол қалпында қайталау. Түпнұсқаны жөнелту кезінде
көшірмені міндетті түрде жөнелтуші-субьект істерінде қалдырады; белгілі бір
істерден - үзінді көшірме, иесі түпнұсқаны жоғалтып алған жағдайда -
Дубликаті деп бөлуге болады.
Бұдан басқа, құжаттар зандық күшіне қарай - шынайы (өкілетті қызметкер
барлық тәртіптерді сақтай отырып берген) және мазмұны немесе деректемелері
шындыққа сай келмейтін жалған болуы мүмкін. Шынайы құжаттар өз кезегінде -
жарамды және жарамсыз, яғни заңдық күшін жойған (жарамдық мерзімі өткен
шарт) болуы мүмкін.
Барлық құжаттар редакциялаудан және корректурадан (қателерін түзету)
өтеді.
құжаттармен жүмыс істеуді ГОСТ 6.39 - 72 мемлекетгік стандарт едәуір
жеңілдетеді; бұндағы формуляр үлгіге сәйкес бланкілер жасалады
(бланкілердің екі түрі қарастырылған: хаттарға арналған және жалпы).
Барлық құжаттар мемлекеттік стандартта көрсетілген көлемдегі қағазға
жасалуы керек.
Құжаттар деректемелер деп аталатын, оның мазмұнын бейнелейтін
жекелеген элементтерден тұрады.
Белriленген тәртіппен орналасқан деректемелер жиынтығы - құжаттың формуляры
деп аталады.
Негізгі деректемелер тізімі:
субъектінің эмблемасы;
салық төлеушінің тіркелу нөмірі;
басқарушылық құжаттама классификаторы бойьшша құжат нұскасының коды;
министрлік, ведомоство, субьект атауы;
байланыс мекемесінің индексі, пошта адресі, факс, телетайп, телефон,
банкідегі шот нөмірі;
құжат түрінің атауы;
жасалу күні;
іс индексі, құжат нөмірінің тіркелуі;
кіретін кұжаттың индексі мен күніне сілтеме жасау;
құжатқа қол жеткізуді шектеу таңбасы (қызмет бабында пайдалану үшін);
адресат;
бекіту белгісі;
резумация;
мәтін тақырыбы;
бақылау жасалатыны туралы белгі;
мәтін;
қосымшаның бар болуы туралы белгі;
қолтаңба;
келісілу белгісі;
рұқсатнамалар;
мөр;
көшірмені растау туралы белгі;
орындаушьrnың аты - жөні және телефон нөмірі; құжатrың орындалғаны және
іске жіберілгені туралы белгі;
келіп түскені туралы белгі.
Ұйымдык құжаттар. Өкімгерлік және аклараттык күжаттарға қарағанд бұлар
жоғары заң кұшіне ие, өйткені бұл субъектілерд, құқықтары мен міндеттерін
реттейтін күжаттама болып табылады. Ол бөгде және қарамағындағы
субъектілеі, мен қарым-қатынасына қатысы бар, оның көмегімен өндірісті
басқару процесі жүзеге асырылады.
Жарғы - субъектінің занды ту лға ретіндегі күкык тық мәртебесін
анықтайтьrn қурылтайшылық құжат болып табылады және субъектіні мемлекеттік
тіркеу ке зінде кұрылтайшылық құжат ретінде қарастырылады. Ол құрылайшылар
немесе серіктестікке қатысушыларды қолы қойылып, нотариус бекітіп
(куәландырып), заң оргаңдарында мемлекеттік тіркеуден өтуі тиіс.
Жарғыда мынадай жағдайлар қарастырылуы керек:
қоғам (серіктестік) типі;
субъектінің толық және қысқартылған атауы (қазак, орыс, ағылшын
тілдерінде);
мекен - жайы;
жарияланған жарғылық капиталдың мөлшері жайлы мәлімет;
шығаруға жарияланған акциялар саны жөнінд мәлімет (акционерлік қоғамдар
ушін);
субъектіні басқару органдарының қалыптасу тәртібі мен құзыреті;
шешім қабылдау тәртібі;
жалпы жиналысты әзірлеу мен өткізу реті;
сақтық (резервтік) капиталды құру мен пайдалану реті;
қызметті тоқтату шарттары және т.б.
Ереже - бұл субъектінің құрылу ретін және оның құрылымдық бөлімдері
мен лауазымды тұлғаларының құқықтары мен міндеттерін анықтайтьrn құқықтық
акт.
Ережелер индивидуальды (жеке) және типтік (үлгілі) алуы мүмкін. Ереже
формуляры төмендегідей деректемелерден тұрады: субъект атауы, бекіту
таңбасы, ереже тауы, шығарылу (басылу) мерзімі мен орны, индекс, ақырып,
келісім белгілері, түрі және мәтін (І-қосымша, -нүска, 2-нұсқа),
Ұйымдық-өкімгерлік құжаттар ішінде маңызды орындарын бірін штат кестесі
алады Ол ЖШС қатысушылар киналысында бекітілуге тиісті еңбекақы корының
пайдаланылуын тексеру кезінде аудиторға (тексерушіге) міндетті түрде
көрсетілуі тиіс (l-қосымша, З-нұсқа), Қазақстан Республикасында құнсыздану
процесі және субьект қызметкерлерінің еңбекақысын ұдайы индекстеу жүріп
жатқандықтан, штат кестесіне өзгерістер енгізіп отыру қажет, ол үшін
басшының бұйрығы шығарылады (І-қосымша, За-нұсқа).
Нұскаулық (инструкция) - басқару органы субъект, оның құрылымдық
бөлімшелері мен лауазымды түлғаларынын және азаматтар қызметінің арнаулы
тараптарын реттейтін ережелерді белгілеу мақсатымен шығаратын құқықтық акт.
Нұсқаулық міндетті түрде арнаулы бүйрыкпен немесе Бекітемін деген
графада басшының қолы койылу арқылы бекітіледі, Енгізу мерзімі (бұйрықта
немесе нұсаулыктың өзінде) белгіленеді.
Мысалы: Әлеуметтік салықты есептеу мен төлеу тәртібі туралы №46
нұсқаулығы қазақстан Республикасы Кіріс министрлігінің 1999 жылғы 10
ақпандағы №49 0999 жылы 19 мамырда №519, 1999 жылы 4 тамызда ''№929, 2000
жылы 15 наурызда №210 түзетулер мен толыктырулар енгізілген) бұйрығымен
БЕКІТІЛДІ.
Нұсқаулық формуляры төмендегідей деректемелерден тұрады: нұсқаулықты
шығарып отырған субъект атауы, құрылымдык, бөлімше атауы, нұсқаулықтың
атауы, бекіту таңбасы, мерзімі, тақырыбы, индекс, басылым орны,
Қолтаңба.
Өкімгерлік құжаттар. Олардың пайда болуьrньщ заңды негізі:
үкімет органдарының заңдары, жарлықтары, қаулылары
І субъектінің атқарушылық және өкімгерлік қызметінің өзіне жүктелген
мiндeттepдiң орындалуы үшін жүзеге асырылуы;
басқару аппараты жүмысын, құқықтық ретте қажеттігі.
Маңызды мәселелер қаулы, шешім, бұйрық, өкім, нұсқау сияқты құжаттарда
баяндалады. Басқаларын қарағанда, басқару тәжірибесінде субъект басшысы
шығаратын бұйрық жиі қолданылады. Бұйрық жобасы құрылымдық бөлімше немесе
осы құрылымдық бөлім, шені басқарып отырған лауазымды адам дайындайды
Жобаға бұйрық жазушьrның рұқсатнамасы қойылады ол бұйрық жолданатын
құрылымдық бөлімшелер мен лауазымды адамдарды да өзі анықтайды. Жобаға заң
кеңесшісінің рұқсатнамасы қойылады, өйткені ол бұйрық шығарудьщ
орындылығын, бұйрық жобасьrньщ қолда-. ныстағы заңдарға сәйкестігін
анықтайды.
Руқсатнама қойылған бұйрық жобасы қол қою үшіь басшыға жөнелтіледі.
Бұйрықпен онда аттары аталған адамдардьщ бәрі танысуы тиіс, олар бұйрықтың
бір данасына немесе арнаулы бланкке қол қояды.
Анықтамалық-ақпараттық қужаттар. Құжаттардың бұл тобына мыналар
жатады:
Хаттама - жиналыстар, кеңестер, конференциялар және мәжілістердегі
мәселелер талқылануы мен шешім қабылдау барысы тіркелетін ұйьгмдастырушылық
өкімгерлік құжат, немесе мәжіліс, жиналыс барысьrнда болып жатқанның бәрі
жазылған құжат.
Мәжіліске дайындық жұмыстары барысында хаттамаға қосымша бір топ
құжаттар жасальrnады: күн тәртібі, мәжіліске қатысушылар тізімі және
шақырылғандар
ізімі, баяндамалар немесе негізгі баяндамалар тезистері, алкыланатын
мәселелер бойынша анықтамалар, әр мәселе бойынша шешімдер (немесе қаулылар)
жобалары. Хаттама мәжіліс кезінде жүргізіледі. Мәжіліс барысы
тенографияланып немесе магниттік дыбыс таспасына түсірілген жағдайда,
хаттаманы олардың шартты белгітері ашылғаннан кейін жасауға болады.
Хаттаманы хатшы немесе арнайы тағайыцдалған адам күргізуі тиіс.
Хаттама ортақ бланк формасы бойынша ресімделеді. Оньщ формулярына мыналар
кіреді: субьект кұрылымдык бөлімше атауы, құжат түрін көрсету (хаттама),
мәжілістің өту күні, нөмір, мәжіліс орны, бекіту таңбасы (егер ол бекітілуі
қажет болса), тақырып (күн тәртібі), мәтін, шешім, қолтаңбалар.
Хаттамада оның толық аяқталып, қол қойылған күні емес, мәжілістің
өткен күні жазылады. Егер мәжіліс бірнеше күнге созылса, оның басталған
және сызықшадан соң аяқталған күндері көрсетіледі. Хаттама нөмірі
мәжітістің реттік нөмірі болып табылады. Мәжіліс орны іеректемесінде қала
аты көрсетіледі.
Хаттаманың бас тақырыбында алқалық қызмет түрі мәжіліс, жиналыс) және
алқалық орган атауы ілік сепгі гінде көрсетіледі (комиссия мәжілісі,
еңбекші ұжым жиналысы) .
Хаттама мәтіні екі бөлімнен тұрады:
мәжіліс төрағасы, хатшы, қатысушылар және күн тәртібі көрсетілетін кіріспе
бөлім;
мәжіліс барысы тіркелетін негізгі бөлім.
Қатысушылар алфавиттік ретпен тізімделіп, одан кейін лауазымдары
көрсетіліп, шақырылғандар жазылады.
Кеңейтілген жиналыстар мен мәжілістерде қатысушылар саны мөлшерлі
түрде көрсетіледі, ал аты-жөндері бойынша тізім хаттамаға қосымша жүреді,
және ол туралы хаттаманың өзіне сәйкес жазылады.
Күн тәртібінде: алқалық орган қарастыруына шығарылып отырған мәселелер
санамаланады. Әр сұрақ нөмірленеді және .. туралы деген сөзбен
аяқталады.
Хаттаманың негізгі бөлімі күн тәртібінің тармақтарына сәйкес бөліктерден
тұрады. Әр тармақ бойынша мынадай бөлімдер болуы мүмкін:
Тыңдалды
Сөйлегендер: сөздің қысқаша жазбасы
Шешім (қаулы) қабылданды:
Бұлар мәтінді көрнекті етіп бөліп тұрады. Егер баяндама мәтіндері
немесе сөйлеген сөз тезистері бар болса, олар хаттамаға жазылмайды, тек
баяндамашының аты-жөнінен кейін сызықша қойылып, баяндама (ха барлама.
сөйленген сөз) мәтіні қоса беріліп отыр деп көрсетіледі.
Әрбір сөйленген сөзден кейін сұрақтар мен жауапта бар болса, олар
келіп тусу ретіне қарай жазылады.
Қорытынды бөлімде талқыланып отырған мөсел бойынша қабылданған шешім
(қаулы) жазылады. Ол нақты болуы және мынадай кұ рамдас бөліктерден тұруы
тиіс: кім және қай күнге дейін не істеуі керек.
Лауазымды тұлғаларды сайлау кезінде әр кандидатура бойынша дауыс беру
нәтижелері көрсетіледі.
Мәжілістерде мәселе талқылану барысын қамтуына қарай хаттамалар толық
және қысқартылған балып бөлінеді.
қысқа хаттамада баяндамашының аты-жөні, баяндама тақырыбы,
сөйлегендердің аты-жөндері ғана жазыла ды (ескертулер сипаты, талқылау
барысы, айтылған пікірлер, т.б. жайлы толық мағлұмат алу мүмкін емес).
Мұндай хаттама тек стенограмма бар болса немесе баяндама мәтіндері
хаттамаға қоса берілгенде ғана жаса лады. Басқа жағдайлардың бәрінде
хаттама толық болуы тиіс. Толығымен дайын болған хаттамаға төраға немесе
хатшы қол қояды
Алқалық органдар шешімдері атқарушыларға дербес құжаттар - қаулылар,
шешімдер, бұйрықтар түрінде еткізіледі. Басқа жағдайларда бұйрықтардан
үзінді көшірме жасалады (І-қосымша, 4-нұсқа).
қызмет бабындағы хаттар - бұл занды және жеке тұлғалармен қатынас
жасау, бір нәрсені хабарлау, бір әр нәрседен хабардар ету құралы болып
табылатын басқарушылық құжаттардың үлкен тобының жалпы атауы.
Хат мәтіні екі бөлімнен тұрады:
біріншісінде құжатты жасауға мәжбүр қылған себептер баяндалады, сондай-
ақ бүнда жоғарғы органдардың, салық инспекцияларының хатты жазуға негіз
болған шешімдеріне сілтеме жасалуы мүмкін;
екіншісінде құжат жасалуының басты мақсаты болып табылатын негізгі
бөлімі баяндалады: тұжырымдар, тілектер, үсыныстар, ескертулер, т.б.
қызмет бабындағы хаттың басты мақсаты: әрекетке пақыру, сендіру,
дәлелдеу, түсіндіру .
Ақпарат сипатына қарай хаттар былай бөлінеді: жөнелтпе хат (ілеспе
хат) - адресатқа оған қоса берілген құжаттар жіберілгенін хабарлау үшін
жасалатын құжат;
шақыру-хат - адресатқа қандай да бір өткізілетін шараға қатысуды үсынады
(семинарға немесе конференцияға шақырту);
ақпарат-хат - адресатқа қандай да бір факт немесе шара жөнінде
хабарлайды;
хабарлама-хат (ақпараттық және шақыру хаттарға жақын) - нақты бір адресат
ушін жазылады және көбіне сұранысқа жауап болып табылады; қуаттау-хат -
қандай да бір жөнелтілудің (хат, жеделхат) алынғандығы жөнінде, қандай да
бір бұрын жасалған қүжаттың әлі де күшінде екендігі туралы хабарламадан
түрады;
еске салу хаты - қандай да бір міндеттемені орындалу немесе шараның
өткізілу мерзімі ж: кындағанын немесе өтіп кеткенін көрсету; кепілдік - хат
- өзінде көрсетілген міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ететін құжат
(төлемге кепілдік беру);
бастама - хат - жауап талап етуші (адресат қандай да бір мәселені
шешу үшін тілек, ұсыныс, сұрау салу);
жауап-хат - мазмүны бойынша бастама-хатқа тәуелді сипатқа ие, өйткені
оның мәтінінің тақырыбы беріліп қойған, енді тек бастама хатпен көрсетілген
мәселе шешімінің сипатын қабылдар ұсыныстан бас тарту, тілекті орындау –
баяндама.
Жеделхат - телеграфтық байланыс арналары бойынша ақпарат беретін
құжат түрі. Ақпарат беру жылдамдығының нақты қажеттігіне байланысты
жеделхат түрін құрастырушы оның жеделдігін көрсетеді: кезектен тыс,
үкіметтік, жедел, т.б.
Қызмет бабындағы жеделхат мәтіні мөрмен бекітіліп, екі дана етіп
жасалынады. Біріншісі, қол қойылып, жөнелтуге жіберіледі, екіншісі іске
тігіледі.
Факс - кез келген құжат түрін жеткізу. Факс арқылы жеткізілген
құжаттардың жалған еместігі дәлелденбейтін болғандықтан, ол тек жылдам,
жедел акпаратты жеткізу үшін ғана қолданылады.
Телефонограмма - телефон арқылы жеткізілген хабарлама, жедел
нұсқаулар, хабарламалар және басқа да мәліметтер жеткізу үшін
пайдаланылады.
Телефонограмма деректемелері:
Тақырьп. Телефонограмма нөмірі. Жіберілу күні.
Телефонограмманы жіберушінің атауы. Телефонограмманы қабылдаушының атауы.
Мәтін.
Телефонограммаға қол қойған лауазымды тұлғаны көрсету.
Телефонограмманы жіберген лауазымды тұлғаның аты-жөні (сол адамның телефон
нөмірі көрсетіледі).
Телефонограмманы қабылдап алған лауазымды тұлғаның аты-жөні (сол адамның
телефон нөмірі көрсеті леді) .
Телефонограмманы жіберу-қабылдау уақыты (есеп арнайы журналға жүргізіледі).
Баяндау жазбахат - бұл құжатта субьект қызіеткері қандай да бір
мәселеге байланысты өз пікірін ілдіре алады. Ол (мазмұнына қарай)
бастамалык, ақпараттық немесес есеп беруші (бір дана етіп жасалады) болуы
мүмкін.
Анықтама - қаңдай да бір деректі растайтын құжат.
Куәлік - нақты фактіні (мынадай тұлғаға аудит күргізу қүқығы берілген,
т.б.) белгілейтін құжат. Ол әрдайым субьект бланкісіне жасалады. Кейбір
жағдайларда мөр басылған фотосурет пен куәлік иесінің қолы қажет Юлады.
Оңда куәліктін (жеке бас куәлігі, іссапар куәлігі, т.б.) жарамдылық мерзімі
көрсетіледі. Куәлік міндетті түрде тіркеледі және қолхат арқылы беріледі.
Акт - бірнеше тұлға белгілі бір деректі (фактіні) куәландыру үшін
жасаған құжат (көптеген жағдайда актіні субъект басшысынып бұйрығымен
тағайындалған комиссия жасайды).
Жеке құрамға байланысты құжаттар
қызметкерді жұмысқа қабылдау кезінде әкімшілік оған тапсырылатын жұмыспен
таныстырып, оның құқықтар мен міндеттерін түсіндіріп беруге тиісті. Сондай-
ақ ол он кәсіпорындағы ішкі еңбек ережесімен және ұжымдық шартпен,
өңдірістік санитария, еңбек гигиенасы, өрттен сақтандыру қазметі
ережелерімен және басқа да еңбек қорғау ережелерімен таныстыруға міндетті.
Кең көлемді ақпарат-нұсқау алғаннан кейін кызметкер жұмысқа қабылдау
туралы өтініш жазады, оған, өзі қол қоюы тиіс. Өтінішті қабылдап алып, оны
толық қарастырып болғаннан кейін әкімшілік жұмысқа қабыл дау туралы бүйрық
шығарады. Осы туралы қызметке қабылданған адамға жариялап, одан қолхат
алады. Сол арқылы қызметкер өзімен жасалған жеке еңбек шарты ның (9-
қосымша) дұрыстығын тексере алады.
Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 10 желтоқсандағы Қазақстан
Республикасындағы еңбек туралы №493-1 Заңына сәйкес, жеке еңбек шартының
тоқта тылуына мынадай жағдайлар негіз бола алады:
25 -бап бойынша еңбек шарты: мерзімі біткенде;
екі жақтың еркіне тәуелсіз жағдайларға байла нысты тоқтатылуы мүмкін;
25 -бап бойынша: екі жактың келісімімен; бір тараптың бастамасымен;
заң актілерінде қарастырылған басқа да негіздемелер бойынша бұзылуы
мүмкін;
26-бап бойынша: субъектінің таратылуы;
қызметкерлер саны немесе штат қысқаруы; қызметкердің иеленіп отырған
қызметіне сәйкес еместігінің анықталуы;
уакытша еңбекке жарамсыздық нәтижесінде екі ай қызметке келмеу (егер занда
сол ауруға байланысты одан да артық мерзім көрсетілмесе); қызметкердің
басқа мекенге ауысудан бас тартуы; қызметкердің жеңілірек жұмысқа ауысудан
бас тартуы, т.б. сияқты себепгер бойынша жумыс берушінін бастамасымен
бұзылуы мүмкін.
Жаңа ереже бойынша қызметкер анықталмаған мерімге жасалған жеке еңбек
шартын бұзуға құқылы, ол әкімшілікке бұл жөнінде бір ай бұрын жазбаша
түрде хабарлауы керек.
Бұндай арыздар екі дана етіп жасалады: біріншісі әкімшілікке беріледі,
екіншісі (арыз берілген күні жазылып, лауазымды адамның қолы қойылған)
жұмыстан босату туралы арыз берушінің қолында қалады.
Жұмыстан босанушы аты-жөнін, қызметін және құрылымдық бөлімшенің
атауын толық көрсетеді.
Арыз қабылдап алып, оны қарастырып болғаннан кейін әкімшілік жұмыстан
босату туралы бұйрық шығарады.
Барлық кызметкерлерге жыл сайын демалыс беріледі. Бұндайда жұмыстан
бірінші жылында еңбек демалысы жеке еңбек шарты бойынша жұмыстың бір
жылының аяғында беріледі. Келесі жылдарда демалыс үжымдық еңбек шартына
және демалыс кестесіне сәйкес кез келген уакытта берілуі мүмкін. Ондайда
демалыс беру туралы өтініш жазылады.
Еңбек кітапшасы- жеке еңбек шартын жасау кезінде жұмыс беруші
қызметкердің еңбек әрекетін растайтын құжаттар талап етуге құқылы. Олар:
еңбек кітапшасы немесе жеке еңбек шарты не болмаса жұмысқа кабылдау және
босату туралы бұйрықтардан үзінді көшірмелер. Еңбек кітапшасы қызметкердің
еңбек әрекетін растайтын құжаттарының бірі болып табылады.
Еңбек кітапшасын толтырып, жүргізуді әкімшілік кызметкердің тілегі
бойынша Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау
Министрлігінің.
2000 жылғы 15 ақпандағы №35-п бүйрығымен беітілген Еңбек кітапшаларын
жүргізу реті туралы нұсқаулыққа сәйкес жүзеге асырады.
Бірінші бетіне қызметкер туралы мәліметтер: фамилиясы, аты, әкесінің
аты, туылған күні, жеке бас куәлігіне негізделіп жазылады. Білімі,
Мамандығы графалары білім туралы құжаттар (аттестат, куәлік, диплом)
негізінде толтырылады.
Жұмыс туралы мәліметтер бөлімінде жүмыс берушінің толық атауы, штат
кестесіне сәйкес қызметкер иемденіп отырған қызмет және жазба қандай
негізде жүргізілген, (бұйрык, оның нөмірі мен күні, жеке еңбек шарты, оның
жасалған күні) жазылады
Еңбек кітапшасына жазбаны кадр бөлімінің меңгерушісі, маман немесе
субъект басшысы жүргізе алады.
Марапаттаулар мен ынталандырулар деген бөлімге, диплом иеленген
жаңалықтары, қолданылған өнертабыстары мен оңтайландыру ұсыныстары
жазылады, соныме қатар оларға байланысты сыйақы төленуі туралы мәліметтер
енгізіледі.
Еңбек кітапшасындағы жазба бұйрықтың түпнұсқасындағы жазбаға толық
сәйкес болуы керек. Жұмыстан босатылған жағдайда еңбек кітапшасын
міндетті түрде Қазақстан Республикасындағы Еңбек туралы ҚР Заңдарындагы
сәйкес бапқа сілтеме жасалады Екі тараптын келісімі бойынша босатылды (ҚР
ЕтЗ 25-бап, 2.l-тармағы;
Штат қысқартуына байланысты босатылды (ҚР ЕтЗ 2б-бап, 2-тармақ).
Еңбек кітапшасы таусылса, қосымша бет жазылады. Басшыларға, инженер-техник
қызметкерлерге жеке іс ашылады: кадрларды тіркеу жөніндегі жеке іс қағаз
(суретімен), жұмысқа қабылдау туралы өтініш, білім жөніндегі құжаттар мен
анықтамалардың көшірмелері.
Еңбек кітапшасында жазбалар жүргізу реті 3-қосым шада келтірілген.
Қаржылық –есептік опреацияларға байланысты құжаттар. Құжаттаманың маңызы
жөне оның жасалуына қойылатын талаптар
Каржылық -есепгік операцияларға байланысты құжатір қаржылық -есептік
операцияньщ шын мәнінде жүзеге зкандығынын немесе оны атқару қүқығының
жазбаша үжаттары болып табылады (бухгалтерлік есептегі шаруылық операциялар
тек арнайы ресімделген құжаттар негiзінде ғана көрінеді).
Қаржылық-есептік операцияларға байланысты құжаттар, сондай-ақ жеке
меншіктің сақталуын, қолданыстағы зандардың қадағалануы мен жүргізілген
және жүргізілетін операциялардың орындылығын бастапқы және кейінгі
бакылауға да көмектеседі.
Бастапқы бақылау - қызметкерлер құжаттарға қол қою кезінде (ақша алу
және беру, ағымдағы және кореспонденттік шоттарға ақша аудару) жүзеге
асырады.
Кейінгі бақылау - құжаттық тексерулер түрінде, сондай-ак қаржы
бөлімінде және бухгалтерияда барлық келіп түсетін күжаттарды тексеру
жолымен жузеге жасалады, құжаттар арқылы шаруашылық қызмет сараптамасы
жүргізіледі. құжаттардан жеке-меншік тоналуы, лауазымды түлғалардың
құқықтарын теріс пайдалануы, қаржылык - есептік тәртіптің бүзылуының
дәлелдерін табуға болады. Сот органдарында іс және талас қаралуы кезінде
құжаттар негізгі дәлелдеме көзі ретінде қолданылады.
Қаржылық - есептік құжаттарды жасауға жалпыға ортақ талаптар қойылады.
Барлық құжаттар өз уақытында, операция атқарылған мезетте жасалып, шындыққа
сәйкес деректерді объективті түрде көрсетуі керек және міндетті
деректемелері болуы тиіс. Деректердің шындыққа сәйкестігі мен құжаттың
сапалы жасалуы құжаттарға қол қоятын адамдар (басшы, меңгеруші, (бухгалтер,
кассир, қабылдап алушы, т.б.) жауап береді құжаттар сиямен, таза, катесіз,
тазартусыз жазылады; (ақша құжаттары - чектер, кассалық кіріс және шығыс
ордерлері, төлем тапсырыстары және басқа да банк құжаттары үшін қатаң
тәртіп бар), келісілмеген түзетулерге жол берілмейді. Кассалық кіріс және
шығыс ордерлеріне қосып берілген барлық құжаттарға, сондай-ақ банк
құжатарына Алынды (Получено), Өтелді (Погашен) деген мөр басылып отыруы
тиіс. Басқа құжаттардағы кателер корректура жасау а; қылы түзетіліп,
Түзетілді деген беті соғу арқылы келісіліп, күжатгрға қол қойған адам
бекітеді.
Белгіленген ережелерді сақтамай жасалған құжатар заң күшіне ие емес.
Қаржылық-есептік операцияларға байланысты барлық құжаттар кейіннен өнделу
барысында катаң тексеруден өтуі тиіс.
Форма бойынша тексеру - құжат жасалуының дұрыстығын деректемелердің
толтырылуы, қолтаңбаларды түгел болуы, мазмұнындағы операцияның көрсетілу
толықтығы, т.б, тұрғысынан тексеру.
Мазмұны бойьшша тексеру - операцияның дурыстығы мен орындылығы, оның
нормативтік актілерге сәйкестігі, т.б. бақылау.
Ағымдағы, корреспонденттік және жинақ ақша шоттарын ресімдеу және ашу.
Кәсіпорындар өз қызметінің сипаты, қаржыландырі көзі қандай болса да,
уақытша бос ақшалай каражатьп сақтау және қолма-қол ақшасыз есеп айырысуды
жу зеге асыру үшін банкте шот аша алады.
Қазақстан Республикасыныи 1998 жылғы 29 маусымдағы Төлемдер мен ақша
аударулар туралы №237-І Заңына, Қазақстан Республикасының Азаматтық
кодексіне, Қазақстан Республикасы Ұлттык Банкі Басқармасының 2000 жылғы 2
маусымдағы №266 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы банктерінде
тапсырыскерлер шоттарын ашу, жүргізу және жабу туралы Нұскауға және басқа
да Қазақстан Республикасының нормативтік актілеріне сәйкес Қазақстан
Республикасы банктерінде тапсырысксрлер шоттарын ашу, жүргізу және жабу
реті анықталады.
Банктік шот - бұл банк пен тапсырыскер (клинет) арасындағы депозит
(салым) қабылдауға және банктің тапсырыскерге шартта, заңдарда және банк
практикасында қолданылатын іскерлік айналым ғүрыптарында көзделген банктік
қызмет көрсетуді жүзеге асыруына байланысты келісімдік қатынастарды
бейнелеп-көрсету амалы.
Банктік шоттар теңгемен де, шетел валютасымен де ашылып, жүргізіле
береді және өз ішінде ағымдағы, жинақтық және корреспонденттік шоттар болып
бөлінеді.
Банк шоты келісімі бойынша ағымдағы немесе корреспонденттік шот
ашқанда банк тапсырыскер пайдасына келіп тускен ақшаны қабылдауға,
тапсырыскердің қандай да бір ақша сомасын өзіне немесе үшінші тұлғаларға
аудару (беру) және басқа да, банк шогы келісімінде көзделген кызметгер
көрсетуге міндеттеме алады.
Ағымдағы немесе жинақтық шоттар - занды және жеке тұлғалардың, занды
тұлғалардың окшауландырылған бөлімшелерінің (филиалдар мен өкілдіктер)
банктік шоттары.
Корреспонденттік шоттар - банктер мен банк операцияларының жекелеген
түрлерін жүзеге асыратын айымдардың банк шоттары.
Ағымдағы немесе корреспонденттік шот ашу үшін банкке мынадай құжаттар
тапсырылады:
Шот ашу туралы банк бекіткен үлгідегі өтініш.
Тапсырыскердің салык есебіне тіркелгенін растайтын салық қызметі
берген құжаттын тупнүсқасы.
Мемлекеттік тіркеуден (қайта тіркеуден) өтксв діпн растап, өкілетті
орган белгіленген формзп дағы құжаттың көшірмесі.
Филиалдар мен өкілдіктер үшін - занды тұлғалар Қазақстан Республикасы
резидентінің филиал немесе өкілдік басшысына берген сенімхаттың көшірмесі.
Жарғы немесе типтік жарғы негізінде тапсырыскердің қызмет ету фактісін
растайтын құжаттың нотариус бекіткен көшірмесі.
Құрылтайшылық шарттың нотариус бекіткен көшірмесі.
Қолтаңбалар мен мөр үлгілері бар, нотариус немесе жоғары тұрған
ұйымдар басшылары бекіткен құжат (2 дана).
Қолтаңбалар үлгілеріне арналған орындағы бос жолдар сызылып тасталады.
Бірінші больm қол қою құқығына субьект басшысы және өкілеттілігі
болса, оның орынбасары ие, екінші кезекте бас бухгалтер қол қояды. Бір
қолтаңба алынып тасталған немесе қосылған жағдайда банкке жаңа құжат
тапсырьтады. Банкке үсынылға барлық құжаттар шоттың заңдық ресімделуі не
байланысты іс тігіндісінде сақталады.
Шот иесі-кәсіпорын сол шоттағы қаржыға есептер ережелерін сақтай
отырып, өз бетімен билік жүргізугі қүқығы бар.Банк мекемесі шот иелерінің
олардың шоттарыңда бар соманың аясындағы қаражатты есептен шығару жөнін
дегі өкімдерін орындайды Кәсіпорынның келісімінсіз дау тудырмайтын,
мемлекеттік арбитраж, халықтық сот салық немесе қаржы органдарьшьщ
шешімімен белгіленген төлемдер ғана атқарылады.
Өз иелігіне бюджеттен белгілі бір мақсаттарға пайдалану үшін қаражат
алып отырған субьект басшылары несие иеленуші болып табылады. қол қою
үлгісі бар құжаттың түпнұсқасы 184- бетте келтірілген.
Ағымдағы шот операцияларын банк мекемесі шаруашылық жүргізуші
субъектінің қаржы бөлімі немесе бухтгерия жазып беретін арнайы бекітілген
нысандағы жаттар бойьшша атқарады. Ең жиі колданылатын құжаттap мыналар:
төлем тапсырыстары, фактура-шоттар, шма-кол ақша алу жөнінде хабарландыру,
ақшалық эне есеп айырысу чектері, есеп айырысу шоттарының інді көшірмелері,
арыздар (акцептен бас тарту, аккредетив, несие беру, т.б. туралы).
Ағымдағы немесе корреспоңденттік шотқа тіркеу үшін банкке ақша тапсыру
қолма-қол ақша салу туралы хабрландыру арқылы ресімделеді.
Ақша және чек кітaпшаларын беру туралы өтініш. Ағымдағы шоттан
кассаға (еңбекақы төлеу және аска да шаруашылық шығындар үшін) қолма-қол
ақraлай қаражат алу үшін кассирдің немесе басқа адамардың (бухгалтерден
басқа) атына чек жазыльm, банке ұсынылады. Чектің екінші жағында ақшаның
қандай мақсаттарға жұмсалатыны көрсетіледі. Чек бойьшша алынған ақшалай
қаражат кассаға өткізілуге тиіс және кассалық кіріс ордерімен ресімделеді.
Сонымен қатар, чектер, Қазақстан Республикасы аумағында төлем
күжаттарын пайдалану мен ақша аударуды жүзеге асыру Ережелеріне (ҚР Ұлттық
Банкінің 2000 ж. 25 сәуірдегі №179 қаулысы) сәйкес, төлем құжаттарының бір
түрі больm табылады және ҚР Ұлттық Банкінің Казакстан Республикасы
аумағында чектерді колдану Ережелерін бекіту туралы 1998 ж. 5
желгоксандағы №266 каулысына (2000ж. 13 қазанда №390 гүзетулер мен
қосымшалар енгізілген) сәйкес, чек - төлем құжаты. 0.1 чек берушінің алушы-
банкке сонда көрсетілген акша сомасын чек иесіне төлеу туралы олардың
арасындағы шартқа негізделген жазбаша бұйрығы болып табылады. Бұл құжат
бойынша чек бланкінің және чек кітапшасының (соның ішінде қорғау дәрежесі
мен деректемелері бойьшша) үлгісі бекітіледі.
Чекте мынадай міндетті деректемелер болуы керек чек деген атау;
чектің сериясы мен нөмірі;
чектің қолданылу (жарамдылық) мерзімі;
чек берушінің немесе оның өкілінің атауы (аты чек берушінің салық
төлеуші ретіндегі тіркеу нөмірі;
санмен және сөзбен жазылған сома, чек берілr орын және чек берушінің
немесе оның өкілі қолы мен мөрі (занды тұлға үшін);
чек иесінің атауы (аты);
чек иесінің салық төлеуші ретіндегі тіркелу нөмірі;
чек бойьшша төлем жасауға міндетті чек беру банкінің атауы;
чек беруші банкінің банктік жеке КОДЬІ; бүйрық бойынша төлеңіз деген
графа; төлемнің қолданысы деген графа;
чек иесінің чекті төлемге алғандығы жөнінде белгі деген графа;
АЖК (ақша жіберушінің коды), БеК (бенефицар коды) және тқк (төлемнің
қолданыс код графалары.
Бұлардың сыртында, кепілдікті чекте: кепілдікті чек атауы;
чек беруші банкі кепілдік берген чектер бойы ша жалпы сома болуы
керек.
Чектер қолма-қол ақшасыз төлемдерді жүзеге асы) үшін, қолма-қол ақша
алу үшін пайдаланылады.
Чектерді толтыру және пайдалану реті
1. Чек сомасы санмен және сөзбен, сондай-ақ б рілген күні (айы-сөзбен)
сиямен немесе каламм: қолдан жазылады,
2. Сома сандармен деген деректемеде сомань алдындағы және соңындағы бос
орын екі сызьп пен - сызыльm тасталуы тиіс.
3. Атаулы чекте Төлеңіз деген сөздің алдына қаламмен немесе сиямен: атына
чек берілген адамның толық аты-жөні жазылады.
4. Соманы сөзбен жазу міндетті түрде жолдың басынан басталуы тиіс. Теңге
деген сөз соманың соңынан бос орын қалдырмай бірден қойылуы керек.
5. Чекке міндетті түрде чек беруші сиямен немесе қаламмен қол қояды.
6. Барлық деректемелерін толтырып болғанша чекке қол қоюға болмайды.
7. Мәтінде ешқандай түзетулерге жол берілмейді, өйткені олар чекті жарамсыз
қылады.
8. Шот иесі банкке тапсырған қолтаңбалар үлгісі бар карточкада ұйымға мөр
берілмегендігі көрсетілсе, банк чектерді мөр басылмаған күйінде қабылдайды.
9. Ақшаны алғандығы жөнінде көлхатты банк тек атаулы чекте, чектін екінші
бетінде жаздырып алады.
10. Чек жасалуымен бір мезгілде чек түбіртегініц де бүкіл деректемелері
толтырылуы тиіс
11. Чекті алғандығы жөнінде колхатты шот чек түбіртегіне жаздырып алады,
12. Өтелген және бүлінген чектерд; чек беруші үш жыл сақтауға міндетті.
13. Шотты жапқан жағдайда банк мекемесіне артық пайдаланылмаған чектері
мен түбіртектері чек кітапшаларын арыз жазып, чек нөмірлерін көрсетіп
қайтаруы керек.
Есептік және ағымдағы шоттар жазбаларды тексеру нәтижелері туралы
хаттар. Банктегі, сондай-ак, кәсіпорындағы есеп жүргізілуінің дұрыстығын
қадағалау мақсатында оанк мекемелері шот иелеріне олардың шоттарынан үзінді
көшірме береді.
Үзінді көшірме - банк шаруашыльгқ жүргізуші субъектінің ағымдағы
(корреспондентгік) шоты бойынша ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz