Қазақстанның Россияға қосылуының тарихи алғы шарттары

Қазақстанның жоңғар шапқыншылығы қарсаңындағы жә-не осы шапқыншылық кезіндегі ішкі саяси жағдайы. XVII ға-сырдың аяғында және XVIII ғасырдың басында қазақ қоғамы-ның өндіргіш күштері өт^мөте баяу дамыды, ендірістік қаты-настар бұрынғысынша патриархаттық-феодалдық қалпында еді. Қөшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығы көбіне табиғаттың стихиялық күштеріне байланысты болды. Феодал-дыққа негізделген тәуелді мал өсіруші шаруалардың еңбек өнімділігі мардымсыз еңбек болып қала берді.
Қазақ қоғамының экономикалық базисі — кешпелі мал шаруашылығы — Қазақстан территориясында мемлекеттің да-муы мен нығаюының алғы шарттарының жасалуына едәуір ке-дергі.болд ы. /£>.
ШУІІ ғасырдың аяғында — XVIII ғасырдың басында Қа-
закстан негізінен саяси жағынан бытыраңқы ел болып қала бер-дь|Мұнда кейде бірнеше хандықтан құралған үш жүз болды. Б7р жерден екінші жерге үнемі көшіп-қонып жүру жекелеген тайпалар мен ршіардың арасында тұрақты байланыстардың дамуын тежеді.^Қөшпелі өмір салтынан туған патриархаттық-феодалдық тұрмыс елдің саяси жағынанрытыраңқы болуына әкеп соқты: қазақ қоғамы өз алдына оқшауланған және быты-раңқы рулар тобына ыдырады, бұлардың әміршілері басқа фео-далДардың үстемдігін мойындағысы келмеді. Феодалдық өзара
тартыстар елді жегідей жедШЭр түрлі сұлтандық топтар үстем-дік ету үшін және жақсы жайылымдардььбасып алу үшін *өзара күресіп, бір-бірімен бәсекелес болдьіігБұл алауыздық-тарды орта азиялық хандар қолдап өршітті тжәне әсіресе жоң-ғар қонтайшылары оларды бір-біріне айдап салып отырды|іОсы-ның салдарынан бірігу тенденциясы баяулай берді.

Жекслетеп хлпдлрдың (Хақназардың, Тәуекелдің, Тәукенің және т. б.) к.ааақтың барлық жүздерін біріктіріп, біртұтас қа-зақ хапдыі і.ш к.урмақшы болған әрекеттері көшпелі қоғамньщ табніатыііыц нзіиен туындаған объективті себептердің салдары-паи СвТСІЭДІККв ұшырап отырды. Қазақ жүздерінің арасында орнықты » аясірэкоііомикалық байланыстар қалыптаспады. Әсі-1)0(4' Қііпі жиз бен Орта жүздің ¥лы жүзбен байланыстары папіар бОЛДЫ.'
(>)рбір жүздің әдет правосы негізінде реттеліп отыратын
({ өзіпің көшім-қоным жері болды. Мәселен, Қіші жүз қазіргі Батыс Қазақстанның жерін мекендедУ Оның жазғы жайлауы Үстірт жазығында, сондай-ақ Ор, Жаиық, Елек, Жем, Темір өзендсріиің сағаларында, Мүғаджар тауларында орналасса, қысқы қыстаулары Ырғыз өзені мен оның салалары, өңірінде және Ырғыз бойының оңтүстігіне таман (Тәуіп құмдары) Сыр-дарияның төменгі ағысында, Арал теңізінен батысқа қарай (Сам қүмына дейінгі құмды өңір), Маңқыстау түбегінде, Аты-рау жазығында, Ңарын кұмында (Қаспий теңізінің жағасына қарай) орналасты(Орта жүз Орталық Қазақстанды мекендеді, ал оның жазғы жайлауы мен қысқы қыстауы Сарысу езені-
„ нің бойын, Есілдің бастауын, Тобылдың салалары мен Торғай езенінің бойын, Үлытау таулары және оған шектес көлдер өңі-рін қамтыды'| Үлы жүз Оңтүстік-Шығыс Қазақстанды мекен-дедЫ