Қырғызстандағы туризм

Пән: Туризм
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Туризм тарихы ертеден басталады. Ол XIX ғасырдың аяғында пайда болып, осы қалпында қалыптасты. Қоғамдық қарым-қатынас пен техника және технологияның қарқынды даму кезеңінде - XX ғасырдың екінші жартысында туризм гүлдене дами түсті.

Туризм - демалыспен, бос уақытпен, спортпен, сондай-ақ мәдениетпен және табиғатпен тілдесудің тікелей жлы, жеке және ұжымдық толық жетілудің жолы ретінде жоспарлануы және тәжірбиеге енгізілуі тиісті қызымет түрі.

Қырғызстанның табиғаты, Жібек жолының орталығында орналасуы, бірқатар тарихи қала және мәдени ескерткіштерімен маңызды бір туризм мүмкіншілігіне ие. Әсіресе, табиғат туризімі жағынан өте үлкен потенциалы бар. Қайықта жүзу, тау және су спортын дамыту шарттарыда баршылық . Дүние жүзінде шаңғы, альпенизм, қайықта жүзу, ат серуені, планер, велосипет сиақты бір қатар туристік іс- шаралар жүргізіліп жатқан таңда Қырғызстан сиақты мүмкіншілігі бар шағын елдер өте аз. Осы аталған барлық туризм түрлерінің Қырғызстанның теңдессіз табиғаты, тарихы және мәдени құндылықтарының арасында жүзеге асырылуы республикуаның туризм саласын тартымды сипатқа айналдырары анық. Сонымен қатар, қалаларды қоршап қоршап тұрған таулардың таза ауысуы мен тарихи өрнегі елге келген адамдарды ғажайып сезіьге бөлейді.

Қырғызстанның туризм потенциалын білетін Қырғызстан үкіметі де елде туризмді дамытуға мән беруде. Қырғызстан призиденті болып саиланған Құрмангелді Бердімұхамбетов өз баяандамасында туризм елдің экономикасына маңызды үлес қосатын секторлардың бірі екендігін айта келіп, туризм секторына қатысты саяси еріктілікті меңзеді. Шынында да, елдің салыстырмалы артықшылықтары арасында орын алатын туризм секторында тау ісі, демалыс, мәдениет және денсаулық туризмі басты орын алады. Қазірге дейін бар мүмкіншіліктің бір бөлшегі ғана қолданылып келген Қырғызстанның табиғатының тазалығы, өзіне тән мәдени ерекшеліктерін әлі күнге дейі сақтап келу және халқының қонақжайлылығы елді халықаралық деңгейде үлкен маңызға ие етуде.

Қырғызстанның туризм мүмкіншілігін бағаландыратын болса, клешекте елде туризмнің дамитындығы және республика экономикасында маңызды орынды иеоленетіндігі туралы пікірлер қоғамдық басқарушылар тарапынан да, туризм индустриасын басқару тарапынан да аитылып жұрген мәселе. Болашақта Қырғызстан туризм орталығына айналуына үлкен мүмкіншілігі бар.

I. Қырғызстан Республикасындағы туризмнің даму тарихы.

1. 1. Қырғызстан Республикасының табиғаты мен климаты.

Қырғызстан Республикасы - Орталық Азианың сотүстік шығыс бөлігінде орналасқан мемлекет. Онда туризімді дамытуға үлкен мүмкіншіліктері бар. Мәселен онда таушаңғы туризімін, қаиықпен жүзу туризімін, тау туризімін, спорттық сауықтыру туризімін, жағажай туризімін, мәдени танымдық туризімін дамытуға болады. Қырғызстан Республикасының негізгі заңы - 1993 жылы 5 мамырда қабылданған конституциасына 1994 жылы 22 қазанда өткен бұкілхалықтық референдумен өған өзгертулер мен толықтырулар енгізілді. Мемлекет басшысы- призидент. Жоғарғы заң шығарушы органы - Жоғарғы кеңес, ол екі палатадан - Заң шығырушы жиналыстан және Халық өкілдері жиналысынан тұрады.

Жоғарғы атқарушы орган - Министерлер кабинеті, оны пример- министір басқарады. Астанасы -Бішкек қаласы(624 мың адам) . Жер аумағы -199 900 км2, халқы -4500 мың адам (1996 жылғы қаңтар бойынша) . Оның 2. 655 мыңы - қырғыздар, 765 мыңы -орыстар, 620- мыңы - өзбектер, 80 мыңы- украиндер, 58 мыңы- татарлар, 40 мыңы - қазақтар, қалған бөлігі шамамен 75 этностық топ құрайды. Ресми тілі - қырғыз және орыс тілдері. Әкімшілік территориялық бөлінісі . 6 обылыс, 21 қала, 42 аудан, 29 қала типтес кент бар. Валютасы - қырғыз сомы.

Табиғи құрлымы. Қырғызстан Республикасы Тянь- Шань мен Памир- Алтай тау жүйелеріне орналасқан ел. Жер аумағының 3\4-ін биік тау жоталары ; сотүстік жағында - Күнгей алатауы мен Қырғыз жотасы, батысында - Талас Алатауы, Шатқал жотасы, Шығысында - Теріскей Алатауы мен Көкщалтау жотасы, оңтүстік блігінде - Түркістан және Алай сырты жоталарының беткейлері алып жатыр. Ең биік жері - Жеңіс шыңы (7439 м . ) . Талас, Алай аңғарлары және ферғана аңғарының солтүстік, оңтүстік, шығыс шеттері Қырғызстан территориасына кіреді.

Геологиалық құрлымы. Геологиалық құрлымы жағынан Қырғызстан территориасынадағы жерлер Тянь- Шань қатпарлы аймағына жатады . Палеоген - неогенен кейін интенсивті тектоникалық қозғалыстардың нәтежесінде өлкенің қазіргі биік таулы жер бедері қалыптаса бастаған .

Қырғызстан Республикасы экономикалық картасы.

Климаттық құрлымы. Климаты - континенттік, қаңтар айының орташа темперетурасы аңғарлар мен тау бөліктерінде - 1, 5-8 градус, биіктігі орташа тау бөлігінде - 8-20 градус, биік тау белднуінде - 27, 7 градус. Ауаның суықтығы кейде (Ақсай аңғарында) -53, 6 градус. Жазы аңзық, аптап ; Шілденнің орта темперетурасы : аңғарларда 20-27 градус, биіктігі орташа тау бөлігінде 15-17 градус, биік тауда 5 градус, ауаның ыстығы кейде (Шу аңғарында ) 43 градусқа жетті. Жылдық жауын шашын ең аз мөлшері (100 мил метр ) . Ыстықкөл қазан шұңқырының батыс жағына, ең көбі (900-1000 мили метр) , Ферғана жотасының оңтүстік батыс беткейіне түседі.

Өзендері. Ең ірі өзен - Нарын, ол Қарадариа өзенімен қосылып, Сырдарианы құрайды. Нарынның басты салалары - Атбашы, Алабұқа, Кекетерен. Қырғызстанның сотүстігінде - Шу, сотүстік батысында - Талас, қиыр оңтүстігінде Қызылсу өзендері ағады.

Қазба байлықтары. Қырғызстан Республикасының жер қойнауында паидалы қазбалар мол. Солтүстік Тянь- Шаньда - полеметал, , өнеркәсіптік маңызы бар сирек кздесетін метал түрлері, сирек кздесетін шашыранды алтын, күкірт колчеданы, ал Орта Тянь- Шаньда - темір рудасы, Оңтүстік Тянь- Шаньда - сынап, сурьма қалайы, Ферғана аңғарында мұнай мен газ өндіріледі. Сондай-ақ Қырғызстан Республикасында қоңыр және тас көмір қорлары, термалдық, миниралдық су көздері бар.

1. 2. Қырғызстанның тарихы және мәдениеті.

Қырғызстанның тарихы өте бай және мәдениеті де өте ерекше болып табылады. Бұл шетелден келетін туристердің қызығушылығын туғызады. Енді Қырғызстанның тарихына келіп тоқталсақ.

Тарихы. Қырғыз жерін адам баласы бұдан 300 мың жыл бұрын, ертедегі тас дәуірі ( палеолит ) кезіне мекендеген. Неолит дәуірінде ( б. з. б. 5-3 мыңжылдық) көне тайпалар тас өңдеу тәсілдерін

( тегістеу, қашау) меңгеріп, садақ пен жебені қолданған, балшықтан ыдыстар жасаған. Мал шаруашылығы мен егіншілік пайда болған . Б. з. б. 3-мыңжылдықтың соңында мыстан, қоладан жасалған құрал -жабдықтар кең тараған. Б. з. б. 7-6 ғасырларда темірден соғылған құралдар мен қарулар пайда болып, мал шаруашылығы негізгі күнкөріс көзі болды. Әлемде жіктелу күшейіп, көшпелі тайпалық одақтарға біріге бастады, ал егіншілікпен айналысатын ұлыстарда құл иеленушілік мемлекеттік құрлымдар ( феодалдық) қалыптасты. Солтүстік Қырғызстанда Сақтар ( б. з. б. 7-3 ғасырлар ) , кейін Үйсіндер ( б. з. б. 2 ғасыр мен б. з. 5 ғасыры. ) өмір сүрді. Оңтүстік аудандар ( б. з. б. 2-1 ғасырлар) Паркан мемлекетіне, кейін ( 1-4 ғасырларда) Паркан патшалығына қарады.

6-7 ғасырларда Қырғызстан жері Батыс Түрік қағандығына кірді. Астанасы -Суяб. 6- 8 ғасырларда Батыс Түрік қағандығына қараған көшпелі тайпалар - орхон, отырықшылар соғды жазуын қолданды. 10- ғасырдан бастап қырғыздың Тянь- Шаньды мекендегені туралы деректер мен жазбалар сақталған. Осы кезде Шу, және Талас далаларында, Ыстықкөл жағалауында қалалар мен отырықщылардың қоныстары көбейді. 10-12 ғасырлар кезінде қазіргі Қырғызстан жеріне Қарахан мемлекетінің негізгі бөлігі орын тепті. Астанасы - Шу жағалауындағы баласағұн қаласы болды. Күміс және басқа метал өңдеу кәсібі дамып, қалалық жерлерде қолөнер, сауда және мәдениеті дамыды. 13- ғасырдың бірінші ширегінде Шыңғыс хан шапқыншылығынан кейін Тянь- Шаньның бір бөлігі және Шығыс Түркістан Шағатай ұлысының құрамына кірді. Оның тұрғындары- Жетісу, Қашқар көшпелілері өздерін « моғолдармыз» деп атады. 15- ғасырдың 2 жартысында солтүстік Қырғызстан аумағындағы қырғыз тайпалары бірігіп жеке хандық құрды. 16-ғасырдың 1 жартысында қырғыздар ойрат тайпаларымен үнемі қақтығыста өмір сүрді. 18-ғасырдың соңы мен 19- ғасырдың бас кезінде сыртқы жағдайдың қйындауына, ішкі азуалдың шиеленісе түсуіне байланысты қырғыздар Ресей патшалығынан қамқорлық сүрауға мәжбұр болды. Мысалыға, 1814 жылы және 1824 жылдары Ыстықкөл қырғыздары Ресейдің Батыс Сібір әкімшілігіне елші жіберіп, әскерей - саяси одақ құру жөнінде өтініш білдірген. Со кезде Қоқан ханыдығы Қырғызстанды жаулап алып, орыс-қырғыз байланысы уақытша тоқтап қалды. 19 ғасырдың орта кезінде Қырғызстанның кейбір бөлігі - Ыстықкөл қырғыздары, кейін Тянь- Шань тауының және Шу, Талас даласының тұрғындары Ресейдің қол астына кірді. 1868 жылы солтүстік Қырғызстан, 1876 жылы ( Қоқан хандығы жойылған соң) оңтүстік аудандар Ресей бодандығын қабылдады. Сөйтіп, Қырғыз елі Түркістан обылысының (1865-1867) , кейін Түркістан генерал-губернаторлығының (1867-1917) жылы құрамынна енді. 1917 - 1918 жылыдары Қырғыз жерінже Кеңес өкіметі орнады. БОАК- ның 1924 жылы 14 қазандағы қулысымен РКФСР құрамындағы - Қара Қырғыз автономиалық обылысы, 1925 жылы мамырда Қырғыз автономиалық обылысы болып құрылды . 1926 жылы 1 ақпанда Қырғыз АКСР-і аталды. Қырғыз мсмлекеттілігі үш жақты багыныштылыққа килікті. Конституциялық кұқықтық түрғыдан Қырғыз, РКФСР-дің құрамдас әрі бағынышты бөлігі саналды. Екіншіден, аймақтық орган - БКП (б) ОК-нің Орта Азиялық бюросына қадрады. Сондай-ақ бүкілодақтық органдарға бағынды. 1936 жылы 5 желтоқсанда қабылданылған КСРО Конституциясын негізінде қырғыз КСР-і тең құқылы республикалар одағына кірді. Конституцияның (1936 жылы) 7-бабында белгіленген егемендік тым шектеулі болды, мемлекетті басқару ісінде одақтық жоғары билік органдары дербестік берген жоқ.

жылы 15 желтоқсанда Қырғызстан Республикасының мемлекттік егемендігі туралы декларация қабылданды. жылы 31 тамызда Қырғыз Республикасының Жоғарғы Кеңесі "Мемле-кеттік тәуелсіздік туралы" декларация жариялады. Сөйтіп, саяси-экономикалық дербестікке ие болған . Қырғызстаеды халықаралық қауымдастық мойындап,

жылы 2 наурызда Бұұ-ға мүше болды. 1993 жылы 5 мамырда Жоғарғы қабылдап, 1991 Шу аңғары соған сәйкес мемлекет "Қырғыз Республикасы" деп атала бастады. Мәдениеті. Түркі тектес өзге халықтардың ауыз әдебиетіедегі сияқты қырғыз фольклорьның да сан алуан жанрлық үлгілері (аңыз-ертегілер, жыр-дастандар, мақал-мәтелдер, т. б. ) дамыған. Солардың арасында "Манас" эпосының шоқтығы биік. "Манас" туралы алғашқы дерек шығыс оқымыстысы Молла әд-Диннің "Маджму ат-тауарих" атты сңбегінде (16 ғ. ) үшырасады. Сондай-ақ қырғыз халқының "Кедейхан", "Қожаш", "Жаңыл Мырза", "Ер Төстік", т. б. ежелгі жыр-дастандары сақталған. 19 ғасырда өмір сүрген Қаныгүл, Арыстанбек, Молда Қылыш Шамырқанов сынды ақындардың өлеңдері халық арасына кең таралды. Қырғыз халық поэ-зиясының классигі Тоқгағүл Сатылғанов (1864 - 1933) пен суырыпсалма ақын Бармы Алықұлов (1884 - 1949) өз заманының рухани жаршысы болды. Тоғолоқ Молда Абдрахманов (1860 - 1942) өлеңдері мен дастандарын, сатиралык, шыгармаларын ауызша да, жазбаша да таратты. 1924 жылы қырғыз халқы жаңа үлттық әлипбиін қабылдауына орай, жазба әдебиеттің алғашқы нүсқалары жарық көрді. Поэзиялық шығармаларымен қатар прозалық, драма-тургиялық туындылар дүниеге келді. Қ. Баялиновтың "Ажар" әңгімесі (1928) кырғыз жазба әдебиетінін түңғыш прозалык шығармасы саналады М. Тоқабаевтың "Қайғылы Какей" атты пьесасы 1927 жылы сахналанды. 20 ғасырдың 50 - 60-жылдары қырғыз әдебиеті кәсіби деңгейге котеріліп, жаттанды поэтикалық канондардан арылды, өмір шындығын шынайы бейнелу шеберлігін меңгерді. А. Тоқамбаев, Ж. Бөкенбаев, Т. Сыдықбеков, К. Жантошев, т. б. қаламгерлердің шығармалары замана шежіресінс айналды. Әсіресе, адамның жан-дүниесінс тсрең үңіліп, әлеуметтік тұрмыс, қоғамдық болмыс астарын жайып, айшықты сурегтеген Шыңғыс Айтматов каламынан туған шығармалары туысқан түркі жұртына ғана емес, күллі әлем халықтарына мәшһүр болды.

Қырғыз жерінде ежелгі өнер ескерткіштері - ою-өрнекпен безендірілген қыш ыдыстар, аң және адам мүсіндсрі, зергерлік бүйымдар, сондай-ақ сәулеттік ғимараттар көп табылғанан. Әсіресе, Қарахан әулеті биле-гсн кезеңде (10 - 12 ғ. ) салынған мсшіттер мсн мүнаралар, кесенелер қышты өрнектеп қалу әдібімен және терракота (геометриалық және көкөніс өрнкеті, т. б. ) арқылы әсемдслген. Халықтық, бейнелеу өнерінің ерекше үлгілері, дәстүрлі, айшықтары ұлттық кескіндеме мектебінің негізін салушылардың бірі. F. Айтиевтің туындыларында із қалдырды. 20 ғасырдың 50 - 60-жылдары Қырғызстан кәсіби суретшілерінің қатары М. Омарқұлов, А. Үсібалиев, С. Именов, Д. Жүмабаев, т. б. есімдермен толықты. Осы кезеңде Қырғыз Сәулетшілер одағы (1941), Суретшілер одағы (1958) күрылды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.