Жасөспірімдер және әйелдердің еңбек гигиенасы

1. Кіріспе

2. Өнеркәсіп салаларын әйелдер еңбегінің шоғырлану дәрежесіне байланысты топтарға бөлуі

3. Өндірістік ортаның физикалық және химиялық факторларының әйелдер организміне әсерінің ерекшеліктері

4. Әйел адамдардың науқастылығы мен еңбекке қабілеттілігі жайындағы негізгі сұрақтар

5. Қазіргі заманымыздағы әйелдер еңбегінің гигиенасы мен әйел еңбегін қорғаудың негізгі бағыттары.

1. Әйел-ана және еңбкке ретінде халық арасында сыйлы орын алады. Оларға қамқорлық жасау мемлекет саясаты, қоғамымыздың өнегелі заңы болып отыр. Оған бірден-бір дәлел-республикамызда әйелдерге медициналық және әлеуметтік қызмет көрсету олардың еңбек және тұрмыстық, демалу жағдайларын одан әрі жақсарту шараларын жүргізу болып отыр.
1989 жылғы Бүкілодақтық тұрғындар санағы бойынша ТМД мемлекеттерінде 285 млн. 743 мың адам тіркелген, оның ішінде 134. 687 мыңы – ер адамдар, ал 151.056 мыңы - әйел адамдар. Процентік қатынасы бойынша 47,1:52,9%, Ресейде бұл қатынас 46,7% - ер адамдар, 53,5% - әйел адамдар. Қалалыұ тұрғындардың үлесі 51 % болса, оның ішінде 53,4% әйел адамдар, ал ауыл тұрғындары арасында 50,4 % әйелдер. Бұл көрсеткіштерден ТМД елдерінің тұрғындары арасында әйел адамдар саны басым екендігіне көз жеткізуге болады.
Соңғы берілген ақпараттарға қарағанда, біздің елімізде әлі де болса еңбеккер әйелдер көптеп саналады. Олардың барлық жұмысшылар мен қызметкерлер арасындағы үлесі – 51 %. АҚШ-та бұл көрсеткіш – 44 %, Англия мен Канадада - 42%, Франция, ФРГ - 39%.
Әйелдердің еңбекке қатысу динамикасы осңғы онжылдықта бүкіл әлемдік еңбек рыноктарында айтарлықтай өсіп отыр. Соңғы 1975-1985 жылдар арасында еңбек етуші әйелдер санының жылдық өсуі 15 млн. Адамға жетіп отыр. ЕҰҰ (МОТ) деректері бойынша 1987ж. Еңбек ететін әйелдер саны 815 млн. Болған.
ТМД елдерінде соңғы 30 жылдың ішінде еңбек етуші әйелдердің саны 3 есе жоғарылап, 1990ж. 6,3 млн. Адам санына жетті.
Өнеркәсіптердегі ерекше ауыр және ерекше зиянды еңбек жағдайында жұмыс атқаратын жалпы адамдар санының 44%-і, ал құрылыс саласындағы 17%-і әйелдер үлесіне тиеді.
1988 деректерге қарағанда, сол жылдары еңбекті қорғау нормалары мен ережелеріне сай келмейтін жұмыс орындарында 2,7 млн-ға жуық әйел адамдар еңбек еткен. Өндірістегі әйел адамдардың көбі қосалқы жұмыстарын орындайтын жұмыскерлер.
Сонымен қатар, әйелдердің денсаулығын қорғау проблемасы өте өзекті болып отыр.
Әйелдер денсаулығының проблемалары жайында Қазақстан бойынша мына көрсеткіштерді мысалға келтірейік.
1. Бұрынғы одақтас Республикасында бала туылу бойынша Қазақстан 6-шы орын алатын. Соңғы кезде оның көрсеткіші төмендеп отыр (1985ж – 24,9 ал 1990жылы – 100 мың тұрғынға шаққанда 21,7% болған). Бұл көрсеткіштер әсіресе Жезқазған, Павлодар, Қостанай, Қарағанды обылыстарында айтарлықтай көрініп төмендеп отыр.
2. Әйелдердің денсаулық индексі төмендеді, бізде 30%, (АҚШ-ты 70%). 1985 жылмен салыстырғанда аяғы ауыр әйелдердің қан ауруы (анемия) 2,2 есе, бүйрек аурулары 2 есе жоғарылады
Қазіргі экология жағдайлары жүкті әйелдерге кері әсерін тигізуде (108,882,100 жүкті әйелдерге жүрек-тамыр ауруларымен, 32,3 бүйрек, 304,6- анемиямен ауыратындар).
3. Жалпы Республикада бала табатын жастағы әйелдердің 50%-і экстрогениталды аурулармен зардап шегеді. Соның салдарынан жылдан жылға ауру нәрестелердің дүниеге келуі көбейіп отыр. Егер 1987ж. 35,6 мың ауру нәресте дүниеге келсе, 1990ж бұл көрсеткіш 43,1 мыңға дейін көтерілді.
4. Аналар өлімінің көрсеткіші де өте жоғары. 100 мың тірі туған аналарға шаққанда ана өлімі 53,1%, бұл көрсеткіш АҚШ, ФРГ-ға қарағанда 7 есе, ал Англияға қарағанда 9 есе жоғары.
Аналар өлімінің көрсеткіші өсіп, ал балалардың туу көрсеткіші төмендеп отыр.
5. Қазақстанда абор жасату себептерінен жұмысқа күніне 1000-ға жуық әйел шықпайды.
Қазақстан Республикасында әйел еңбегіне қорғау және денсаулығын сақтау мақсатымен арнайы заңдар қабылданған. Онда әйел организмінің физиологиялық және күш қабілеттілік ерекшеліктері ескерілген. Әйелдерге арнайы ережелерді шығару өкіметтің оларға деген қамқорлығынан туып отыр. Демек әйелдердің аналық құқықтарын және балалардың балалық құқықтарын қорғау, оларға аналық борыштары мен отбасындағы міндеттерін жемісті еңбекпен және қоғамдық қызметтермен ұштастыруларына мүмкіндік тудырып, денсаулықтарына жайлы жағдайлар жасайды.
Осыған сәйкес, әйел еңбегін қорғаудың басты мақсаты өндірісте, әйелдердің ана болу қабілеттілігіне, демек, болашақ ұрпақтарға қандайда болмасын кеселін тигізбейтін, қолайлы еңбек және демалу жағдайларын тудыру болып саналады.
Қазақстанда ана болу мемлекеттік қорғауда болатын қасиетті және құрметті атақ, Респуңбликамыз өзінің дамуының барлық кезеңінде әйел-анаға, бала мен оның тәрбиесіне үлкен қамқорлық жасап келеді.
Ана мен бала үшін қолайлы жағдайларды жасау шаралары денсаулық сақтау, әлеуметтік қамтамасыз ету, заң кәсіподақ т.б. органдары арқылы жүргізіледі.

негізгі:
1. Гигиена. /Кенесариев У.И., Тогузбаева К.К. и др., Учебник Алматы. 2009 г. - 668 с. др.
2. Измеров Н. Ф., Кириллов В.Ф. Гигиена труда. Учебник. Москва, 2008.-592 с.
3. Руководство по санитарной экспертизе в области гигиены труда. Под ред д.м.н., проф. Сраубаева Е.Н., Белоног А.А. – Караганда, 2008. -562 с.
қосымша:
1. Галаева А.И. Производственные аэрозоли, их гигиеническая оценка и нормирование. Методы исследования и профилактика пылевой профпатологии. Учебное пособие. –Караганда, 2008 г. – 80 с.
2. Гигиена труда при работе с видеотерминалами. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010 г. 68 с.
3. Гигиена труда в ведущих отраслях промышленности РК. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010 г.73 с.
4. Медицина труда. Учебник/ под ред. Н.Ф.Измерова./ 2008. – 520 с.
5. Методика изучения производственного микроклимата и его влияния на организм работающих. Под.ред. к.м.н. Жакеновой С.Р. Учебно-методическое пособие. ISBN 9965-406-50-2. –Караганда, 2005г. -56 с.
6. Предупредительный и текущий санитарный надзор за вентиляцией. Под ред . Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У.–Караганда, 2010г. -66 с.
7. Предупредительный санитарный надзор при новом строительстве и реконструкции промышленных предприятий. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010 г. 72 с.
8. Санитарные нормы и правила по гигиене труда промышленности. 3 т. -Омск. 1995. - 1050с.
9. Шайзадина Г.Н- Предупредительный санитарный надзор. Учебно-методическое пособие.Астана, 2010, 50 стр.