Жоғары оқу орнында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдіру

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

ӘӨЖ 371. 13:004. 8 Қолжазба құқығында

ҚОСЫБАЕВА УМІТЖАН АМАНКЕЛДЫҚЫЗЫ

Жоғары оқу орнында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдіру

13. 00. 08 - Кәсіби білім беру теориясы мен әдістемесі

Педагогика ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның

авторефераты

Қазақстан Республикасы

Қарағанды, 2009

Жұмыс Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университетінде орындалған

Ғылыми жетекші: педагогика ғылымдарының докторы Мәлібекова М. С.

Ресми оппоненттер: педагогика ғылымдарының докторы, профессор Абдраман Ш. А.

педагогика ғылымдарының

кандидаты, доцент Көккөз М. М.

Жетекші ұйым: С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті

Диссертация 2010 жылы «___» сағ. Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті жанындағы БД 14. 50. 05 біріккен диссертациялық Кеңесінің мәжілісінде қорғалады (100028, Қарағанды қаласы, Университет көшесі, 28, бас корпус, №1 кеңейтілген дәрісхана) .

Диссертациямен Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университетінің кітапханасында танысуға болады.

Автореферат 2009 жылы таратылды.

Біріккен диссертациялық кеңестің

ғалым хатшысы Мыңжанов Н. Ә.

Кіріспе

Зерттеу тақырыбының көкейкестілігі. «Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасына» сәйкес прогрессивті технологияларды және оқыту жүйелерін жасау мен енгізу жоғары білім берудің даму шарттарының ажырамас бөлігі болып табылады.

Ақпараттық технологиялар дамуының белсенділігінің артуы мен олардың қоғам салаларына тереңінен енуі дайын өнімдерді, интеллектуалды міндеттерді жеңілдетудің сапалы дамуын талап етеді. Жаңа технологиялардың оқыту процесіне енгізілуін студенттің шығармашылық, интеллектуалды дамуын арттыру деп түсінеміз. Толық жетілген жасанды интеллект құру адамзат алдына қоғамның барлық бағыттарында жаңа мүмкіндіктер береді. Жасанды интеллект - мақсаты қолданушыға компьютер көмегімен өз мәселелерін шешуге мүмкіндік беретін аппараттық-бағдарламалық құрал жасау болып табылатын информатиканың бір саласы болғандықтан, жасанды интеллектуалды жүйелер құрудан және оларды игеруде сапалы білім беру бүгінгі талап. Даярлау - қандай да бір сала бойынша қажет білім беру, оқыту болса, ал жетілдіру - білімді, шеберлікті арттыру, артық жасау. Сонда бұл екі процесс барлық жаңашылдықтарды оқу процесінде ескеру керек екендігін меңзейді.

Компьютерлік жүйелерді бағдарламалауда жасанды интеллект әдістері жиі қолданылып келеді. Жасанды интеллектіні іске қосу адам интеллектісінің айтарлықтай жеңісі деп саналады. Интеллектуалды бағдарламалар құру қарапайым бағдарламалар жазылуынан айтарлықтай ерекшеленіп, жасанды интеллект жүйелерін құру жолымен жүзеге асырылады. Жасанды интеллект жүйелерінің негізгі айырмашылық белгісі - біліммен жұмыс істеу болып табылады. Егер өзге бағдарламалар үшін алгоритмнің берілгендерін сипаттау бағдарламалау тілі деңгейінде шешілсе, жасанды интеллект жүйелері үшін біліммен жұмыс жасау кешенді мәселелерге әкеледі: қандай білім қолданылады, жүйеде база түрінде қандай білімдер сақталған, оларды қалай қолдану керек, қалай толықтыру керек, т. б. Қазақстанның жоғары оқу орындарында жасанды интеллект және оның салалары бойынша мамандықтар ашу немесе пән ретінде жетілдірілген түрде оқыту елдің өнеркәсібін, ақпараттандыру саласын дамытуға айтарлықтай ықпал етеді.

Жасанды интеллект технологияларымен жұмыс iстеу, тек алгоритмдiк процедурамен ғана шектеліп қоймай, сонымен қатар ЭЕМ мен студенттiң коммуникативтiк байланысын, студенттiң өзiн-өзi басқару белсендiлiгi мен жауапкершiлiгiн дамытуға ықпал ете отырып, оның интеллектуалдылық дәрежесінің қалыптасу процесiне әсер етеді. Оқу процесімен қатар, өндірістің бар салаларында кең қолданыс тапқан бұл жүйе әлі де зерттеулерді, тәжірибе жасап, оларды қоғамда тереңдеп енгізуді талап ететіні анық.

Интеллектуалды жүйелердің адам қызметiнде кеңiнен қолданылуы педагогика ғылымында да «кәсiби бағыттылық мәнiнiң» кешендi анықтамасына педагогикалық, психологиялық тұрғыдан қарап, оның ақпараттық мәнiн қарастырады. Оқытудың дәстүрлi принциптерi мен заңдылықтарын қазiргi нақты талаптар, мүмкiндiктер мен жағдайларға оңтайландыра және шығармашылықпен қолдану арқылы негiздей отырып, кәсiби даярлығы жоғары, нарықтық қатынас жағдайында еңбек етуге қабiлеттi, қоғамда маңызды интеллектуалды мәдени позицияда тұратын мамандарды даярлау жоғары мектеп алдындағы көкейкестi мәселе. Осы орайда интеллектуалды жүйелер бойынша жоғары оқу орнында даярлау мәселесі ерекше мәнге ие болады.

Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының еңбек нарығындағы кәсіби қызметтің әр салалары үшін болашақ кәсіби мамандар даярлау процесі аспектілерін ашу бойынша бірқатар ғылыми зерттеу еңбектері бар. Отандық және шетелдік ғалымдар еңбектері арасынан барынша танымал деп Қ. М. Арынгазин, Ю. К. Бабанский, Е. И. Бурдина, Н. А. Завалко, С. Т. Каргин, К. М. Кертаева, С. З. Қоқанбаев, Г. Ж. Меңлібекова, Ж. Ж. Наурызбай, Н. Д. Хмель, С. И. Архангельский, Қ. Ж. Аганина, т. б. еңбектері бар. Ақпараттық қоғамдағы орын алған өзгерістер маңыздылығына өз еңбектерін арнаған ғалымдар: Т. Т. Галиев, И. Н. Куроносов, А. И. Ракитов, Д. М. Джусубалиева, К. А. Зуев, т. б. Кәсіби даярлықты ақпараттандырудың ғылыми-теориялық және қолданбалы мәселелерін Ш. А. Абдраман, Р. Ч. Бектұрғанова, Л. А. Шкутина, Я. А. Ваграменко еңбектерінен көреміз. Оқу процесінде ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың қолданылуы жайындағы ғылыми еңбектер арасынан Е. К. Балапанов, И. Р. Высоцский, А. М. Коротков, Д. Ш. Матрос, М. С. Мәлібекова, И. В. Роберт, Г. О. Тәжіғұлова, М. М. Көккоз, А. Беляева еңбектерін бөліп қарауға болады. Білім саласында компьютерлерді қолданудың дидактикалық мүмкіндіктерін қарастырған ғылыми жұмыстар арасынан А. А. Жолдасбеков, Л. В. Нефедова, Е. С. Полат, В. Рубцов, Ю. Астратов, И. Дробышеваның еңбектерін атауға болады. Бағдарламалау тілдерін жоғары оқу орындарында оқытуға Г. Д. Жангисина, В. А. Криворучко, Н. А. Антонова, т. б. зерттеу жұмыстары арналған. Ал интеллект бойынша ғылыми еңбектерді әр саладан кездестіреміз. Шығармашылық интеллектінің мәселелерін К. А. Абульханова-Славская, интеллектті дамыту мәселелерін Дж. Гильфорд, У. Б. Жексенбаева зерттесе, логикалық ойлау тарапынан А. М. Матюшкин, оқушылар интеллектісін дамыту үшін интеллектуалды есептерді шешу технологиясын қолдану мәселелеріне В. А. Ломова, М. И. Меерович, И. В. Сартаков, А. В. Шевырев, Л. И. Шрагина, т. б. өз еңбектерін арнаған. Жалпы интеллектуалды жүйелер, жасанды интеллект, эксперттік жүйелер бойынша жоғары оқу орындарында болашақ мамандарды даярлау жағдайы тұрғысынан алғанда мәселе жан-жақты зерттеулерді қажет етеді. Аталған мәселе бойынша жазылған ғылыми еңбек ретінде А. А. Широкихтің «Методическая система подготовки учителя информатики по основам искусственного интеллекта» атты еңбегін ерекше атауға болады.

Педагогика практикасындағы болашақ мамандарды интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдіруге сұраныс пен оның педагогика теориясында толық негізделмеуі, интеллектуалды жүйелер бойынша мамандарға қойылып отырған жаңа талаптар мен олардың жоғары оқу орнында даярлау процесінде толық іске асырылмауы тарапында қайшылықтар бар. Осы қайшылықтарды шешу мақсатында қоғамның мамандарды кәсіби даярлауға қоятын талаптарын ескере отырып интеллектуалды жүйелер бойынша студенттерді даярлауды жетілдіру проблемасы туындайды, бұл зерттеу тақырыбын « Жоғары оқу орнында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдіру » деп алуға негіз болды.

Зерттеудің нысаны: жоғары оқу орнының педагогикалық процесі.

Зерттеудің пәні: студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдіру процесі.

Зерттеудің мақсаты: жоғары оқу орнында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдіруді теориялық негіздеу және практикалық тұрғыда жүзеге асыру.

Зерттеудің болжамы: егер жоғары оқу орнының педагогикалық процесіне студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің педагогикалық жүйесі жасалып енгізілсе, онда мамандардың кәсіби даярлығы қазіргі заман талаптарына сәйкестенеді, өйткені ол интеллектуалды жүйелер мамандарының бүгінгі еңбек нарығы талаптарына сай бәсекеге қабілеттілігін арттырады.

Зерттеудің міндеттері:

жоғары оқу орындарында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлаудың негіздерін және жағдайын анықтау;
интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің моделін жасау, оның компоненттерін, критерийлері және көрсеткіштерін анықтау;
интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің моделін жүзеге асыратын педагогикалық жүйе жасау;
студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдіруді оқу-әдістемелік қамсыздандыру;
студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің педагогикалық жүйесінің тиімділігін тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар жүргізу арқылы жүзеге асыру.

Зерттеудің жетекші идеясы: жоғары оқу орнында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдіру арқылы қазіргі заманғы ақпараттық саладағы дамуларға сай, өз кәсіби қызметінің талаптарын қанағаттандыратын маман даярлау.

Зерттеу жұмысының әдіснамалық және теориялық негіздері: таным теориясы, біртұтас педагогикалық процесс теориясы, зерттеу проблемасы бойынша философиялық, психологиялық-педагогикалық ілімдер, педагогикалық технология, тәжірибелік-эксперимент жүргізу, математикалық логика, математикалық статистика және ықтималдықтар теориясының тұжырымдамалары.

Зерттеудің көздері: зерттеу тақырыбы бойынша философтардың, педагогтардың, ақпараттық технология мәселелерімен айналысушы ғалымдардың еңбектері, ресми құжаттар: Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы, Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы және «Қазақстан-2030: Барлық Қазақстандықтардың өніп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы» стратегиясы, Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясы, Жастардың бәсекеге қабілеттілігін қолдау мен дамытудың 2008-2015 жылдарға арналған тұжырымдамасы, Қазақстан Республикасында ақпараттық теңсіздікті төмендетудің 2007-2009 жылдарға арналған бағдарламасы, мамандықтар бойынша Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары және пәндер бойынша жұмыс оқу жоспарлары, бірқатар жоғары оқу орындарының жұмыс оқу бағдарламалары, оқулықтар, сөздіктер, зерттеу тақырыбы бойынша ғылыми зерттеу жұмыстар, мерзімді басылымдар жарияланымдары.

Зерттеудің әдістері: педагогтардың, философтардың, ақпараттық технология саласы мамандарының ғылыми еңбектерін талдау; оқулықтарда жинақталған педагогикалық тәжірибе бойынша талдау және жалпылау; байқау; әңгімелесу; сауалнама жүргізу; тестілеу; тәжірибелік-педагогикалық эксперимент: математикалық статистика және ықтималдықтар теориясы әдістері.

Зерттеу кезеңдері:

- бірінші кезеңде (2003-2005ж. ж. ) зерттеу мәселесі бойынша философиялық, психологиялық-педагогикалық, математикалық, ақпараттық технологиялар, интеллектуалы жүйелер бойынша әдебиеттер қарастырылды, ғылыми-әдістемелік, диссертациялық жұмыстар талданды. Зерттеудің ғылыми аппараты қалыптасты, негізгі ұғымдар нақтыланды, айқындаушы эксперимент өткізілді.

- екінші кезеңде ( 2005-2007ж. ж. ) мамандықтар бойынша оқу жұмыстық бағдарламалары жасалды, интеллектуалды жүйелер бойынша студенттерді даярлауды жетілдірудің моделі, модельді жүзеге асыратын педагогикалық жүйе жасалды, студенттердің интеллектуалды жүйелер бойынша білімдерін, іскерліктерін және дағдыларын қалыптастыру деңгейлері анықталды және негізделді, студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің педагогикалық жүйесін қолдану және енгізу тиімділігі бойынша қалыптастырушы эксперимент өткізілді.

- үшінші кезеңде ( 2007-2009ж. ж. ) алынған эксперимент нәтижелері талданды және статистикалық өңделді. Алынған нәтижелер салыстырылды және жалпылама қорытындылар, ұсыныстар жасалды, диссертациялық зерттеу материалдары рәсімделді.

Зерттеудің базасы: Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті, Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, «Балқаш гуманитарлық- техникалық институты» акционерлік қоғамы.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы және теориялық мәнділігі:

жоғары оқу орындарында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлаудың негіздері анықталды;
интеллектуалды жүйелер бойынша студенттерді даярлауды жетілдірудің моделі жасалды және компоненттері, критерийлері мен көрсеткіштері айқындалды;
интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің педагогикалық жүйесі жасалды және жүзеге асырылды;
студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің оқу-әдістемелік негіздері жасалды;
студенттерді интелектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің педагогикалық жүйесінің тиімділігі тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар жүргізу арқылы негізделді.

Зерттеудің практикалық мәнділігі: жоғары оқу орындарында интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдіру және оқу-әдістемелік қамтамасыз ету мақсатында:

«Эксперттік жүйелер», «Логикалық бағдарламалау» арнайы курстары;
«Интеллектуалды жүйелер» оқу құралы;
«Жасанды интеллект және интеллектуалды жүйелер негіздері» электронды оқу құралы;
«Информатика негіздері» электронды оқу құралы;
интеллектуалды жүйелер, жасанды интеллект бойынша теориялық материалдар берілген Интернет-сайт (www. ai. nxt. kz/lectures адресі бойынша) ;
«Ai-интеллектуалды жүйелер» Интернет-форумы (www. ai. nxt. kz адресінде) ұсынылды.

Зерттеудің жоғарыда аталған нәтижелерін жоғары оқу орындарының оқу-тәрбие процесінде интеллектуалды жүйелер, эксперттік жүйелер бойынша пәндерді оқытуда пайдалануға болады.

Зерттеу нәтижелерінің дәлелдігі мен негізділігі теориялық және әдіснамалық қағидалармен, зерттеу тақырыбына сәйкес әдістерді қолданумен, педагогикалық эксперимент бағдарламаларының педагогикалық мақсатқа сәйкестілігімен, бастапқы және соңғы көрсеткіштердің нәтижелерін қорытындылаумен, ұсынылған әдістеменің тиімділігімен, жоғары оқу орны оқу-тәрбие процесіне енгізілуімен қамтамасыз етілді.

Қорғауға ұсынылатын қағидалар:

жоғары оқу орындарында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлаудың негіздері;
жоғары оқу орнында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің моделі, оның компоненттері, критерийлері және көрсеткіштері;
интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдіру моделін жүзеге асыратын педагогикалық жүйе;
студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің оқу-әдістемелік негіздері;
студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар нәтижелері.

Зерттеу нәтижелерінің талқылануы және жүзеге асырылуы: Зерттеудің негізгі қағидалары «Қарағанды университетінің хабаршысы» (2006, 2008жж. ) ; «Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті хабаршысы» (2009 ж. ), «Ұлт тағылымы» (2008 ж. ), «Қазіргі заманғы маңызды мәселелер» (2008 ж. ), «Білім әлемінде» (2007 ж. ) ғылыми журналдарында, халықаралық, республикалық, аймақтық конференцияларда: Павлодар (2006, 2007 жж. ) ; Тараз (2007 ж. ) ; Астана (2007 ж. ) ; Талдықорған (2007 ж. ) ; Ақтөбе (2007 ж. ) ; Алматы (2008 ж. ), Қарағанды (2008 ж. ) ; Өскемен (2008 ж. ) ; Перемышль (2008 ж. ) ; Прага (2008, 2009 жж. ) ; София (2008 ж. ) ; Екатеринбург (2009ж . ) ) баяндалып 26 еңбекте көрініс тапты. Сонымен қатар Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті, Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, «Балқаш гуманитарлық-техникалық институты» акционерлік қоғамы жұмыс тәжірибесіне енгізілді.

Диссертация құрылымы: диссертация нормативтік сілтемелер, белгілеулер мен қысқартулар, кіріспе, екі бөлім, қорытынды, қолданылған әдебиеттер тізімі және қосымшалардан тұрады.

Кіріспеде зерттеу тақырыбының көкейкестілігі, мақсаты, нысаны, пәні, ғылыми болжамы, міндеттері, зерттеудің жетекші идеясы, зерттеу жұмысының әдіснамалық және теориялық негіздері, ғылыми жаңалығы мен теориялық маңызы, сынақтан өткізу және іс-тәжірибеге енгізу жолдары баяндалды.

«Жоғары оқу орнында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің ғылыми-педагогикалық негіздері» атты бірінші тарауда жоғары оқу орнында интеллектуалды жүйелерге оқытудың теориялық негіздері, жоғары оқу орнында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлаудың жағдайы, студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің моделі сипатталды.

«Жоғары оқу орнында студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің тәжірибелік-эксперименттік жұмыстарының мазмұны» атты екінші тарауда студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдіру педагогикалық жүйесінің мазмұны, студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің оқу-әдістемелік негіздері, студенттерді интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдірудің эксперимент нәтижелері келтірілді.

Қорытындыда зерттеу пәні бойынша диссертацияның теориялық және эксперименттік жұмыстарының нәтижелеріне тұжырымдар мен ұсыныстар жасалады, зерттеу тақырыбын одан әрі дамытар мүмкіншіліктері зерделенді.

Қосымшада зерттеу тақырыбына байланысты студенттер арасында жүргізілген сауалнамалар, тест және практикалық тапсырмалар, зияткерлік меншік объектісін мемлекеттік тіркеу куәліктері, педагогикалық жүйенің жоғары оқу орындарының оқу процесіне енгізу туралы анықтамалары тіркелді.

Негізгі бөлім

Бүгінгі таңда ақпараттық технологиялармен информатиканың көкейкесті бағыттарының бірі - компьютерлік технологиялардың интеллектуалдануы болып отыр. Шығыс философиясы тұжырымдағандай адам өмірі тек бүгіннен ертеңге қадам жасамай, кей мағынада алғанда ол ертеңнен бүгінге де қарай қарау болады екен. Бүгінде ғылымның дамуы осы тұжырымның орындылығын біртіндеп нақтылап келеді. Біздің зерттеу пәнімізге байланысты адамның ойлау қабілетін модельдейтін және соған байланысты есептерді шешетін жасанды құралды табу идеясы ерте заманнан ғалымдарды ойландырған мәселе. Ол туралы алғаш рет Р. Луллий ХІV ғасырда түсініктердің жалпы классификациясы негізінде есептерді шешетін машина құрастыруды ойлаған. Орта ғасырлық жазулардың өзінде-ақ сөйлеуге, тіпті қозғалуға қабілетті аутоматтар туралы қиял туындылар кездеседі. Орта ғасырда және одан кейінгі біршама уақытта табиғатты сезіне алатын гомункулдар (кішкене жасанды адам) туралы айтылған. Өндiрiстiң салаларын механикаландыру, аутоматтандыру, кибернетикалық құбылыстарды, компьютерлер мен роботтарды қолдану еңбек мазмұнындағы функционалдық өзгерiстердi туғызды, яғни қол еңбегi азайып, оның орнына ой еңбегiнiң үлесi көбейдi, ал техниканың соңғы буындары ой еңбегiнiң бөлiктерiн де өзi атқаруда. Бiрақ бұдан «өндiрiсте адам еңбегi мүлдем жойылады» - деген ұғым тумауы керек, алайда ғылыми-техникалық даму барысында еңбек функциясының өзi түрленiп отырады. Осылайша қоғам дамуы тудырған талаптарға сай үзіліссіз дамып келе жатқан интеллектуалды техникаларды меңгеру әрине жоғары оқу орындарында мамандар даярлаумен тығыз байланысты. Кәсiби даярлығы жоғары, еңбек нарығының қатаң талаптары жағдайында еңбек етуге қабiлеттi етіп даярланған мамандар қашанда сұранысқа ие болады. Осы орайда жоғары оқу орындарында интеллектуалды жүйелерді оқытудың мәселелері туындайды.

050602 «Информатика» мамандығы бойынша Қазақстан Республикасы мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартындағы мамандықтың сипаттамасында «деректер базаларын басқару жүйесін, сұрыптау жүйелерін және жасанды интеллект жүйелерін жобалау және дайындау» кәсіптік қызметтің жұмыстары ретінде көрсетілген және бітірушілердің білімділік дәрежесіне қойылатын талаптар ретінде «әртүрлі компьютерлік жүйелерде жұмыс істеу тәжірибесі болу керек, алгоритмдік тілдерді қолдана білу, жуық әдістерді және қолданбалы есептерді шығару үшін стандартты программалық қамсыздандыру, қолданбалы программалар пакеттерін және деректер базаларын, машиналық графика құралдарын, эксперттік жүйелер және білім базаларын қолдану» деп жазылған. Ал 050703 «Ақпараттық жүйелер» мамандығы бойынша Қазақстан Республикасы мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартындағы кәсіптік қызмет бағыттары қатарында «эксперттік жүйелерді жасау, іске қосу және пайдалану» деп берілген.

Кәсiби даярлығы жоғары, еңбек нарығының қатаң талаптары жағдайында еңбек етуге қабiлеттi даярланған мамандар қашанда сұранысқа ие болады. Осы орайда жоғары оқу орындарында интеллектуалды жүйелер бойынша даярлауды жетілдіру мәселелері туындайды. Кейінгі кезде жиі айтылып жүрген жасанды интеллект адам миымен бәсекелесетін, не одан да асып түсетін ойлауыш машинамен байланыстырылады. «Интеллект» ұғымына әр ғылым саласында анықтама берілген. Педагог өзіндік пікір білдірсе, математик үшін бұл ұғымның ашылу қыры мүлдем басқа болуы мүмкін, психолог адам психологиясы тұрғысынан алып қарастыруға құқылы. Қалай дегенмен де, біз бұл ұғымға педагогикалық тұрғыдан берілген анықтамаға тоқталамыз. Интеллект - әр жеке адамның ақыл ой болмысының тұрақты көрінісін бейнелейтін, яғни сол жеке адамның ми қызметінің үнемі жоғары дәрежеде болып, не нәрсені шешуде ақылдық асқан шеберлікпен үстемдік етуі.

Тарихи даму жолы бар жасанды интеллект бөлімдері бүгінде бірнеше бағыттарға бөлінеді: теоремаларды дәлелдеу, бұл бөлім математикалық аумақтармен шектеседі; роботтық техниканың проблемаларын шешу; ойындар моделі, шахматқа көп көңіл бөлінеді; образдарды тану, көру немесе есту қасиеттеріне, медициналық диагностикаға, ауа райын болжауға, т. б. байланысты; табиғи тілді қолдану, сұрақ-жауап жүйесіне және аутоматтандырылған аударма жүйесіне көңіл бөлінеді; эксперттік жүйелер, эксперт-адамның біліміне және компьютердің құрылымына сүйенген жүйе; білімнің инженериясы, білімді көрсете білу, оны қолданушыға түсінікті жеткізе білу және оны кеңейту аумағы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.